• Hollanda’da çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği hizmeti veren ArboNed ve HumanCapitalCare tarafından yapılan bir <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/articles/c51770nex2do" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırma</a>, sonbaharda daha "hüzünlü" hissetmeye bağlı gelişen stresin, daha sık gribe yakalanma riskini artırdığını ortaya çıkardı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nasıl? Uzmanlara göre, havanın daha çabuk kararması ve daha az güneş ışığına maruz kalmak, mutluluk hissi yaratan serotoninin daha az üretilmesine ve insanların açık havada daha az vakit geçirmesine neden oluyor. Bu da grip riskinin artmasına yol açıyor.</li></ul>

Aposto Gündem

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Ailelerin ve toplumların sosyal yapısının merkezinde olmasına rağmen pek çok ülkede erkeklerle eşit haklara sahip olmayan kadınlar maalesef krizlerden de en çok etkilenenlerdir. Özellikle gelişmemiş ve kırsal alanlarda iklim krizinin var olan sosyal eşitsizlikleri artırdığı, bu nedenle de kadın sağlığı üzerinde misliyle etkileri olduğu bilinmektedir.&nbsp;İklim krizinin yol açtığı olayların kadınların sağlığının nasıl etkilendiğine bakalım. &nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/downloads/report/IPCC_AR6_WGII_Chapter07.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">IPCC raporuna</a> göre, aşırı hava olayları, iklim krizi ve gıda güvensizliği nedeniyle, yetersiz beslenme ve hastalık gelişme riski çocuklar ve gebe kadınlarda daha yüksektir. Afet durumlarında gebelerin kaçma ve kurtulma kapasitesi daha kısıtlıdır, sağlık hizmetlerine erişimlerinde ciddi sorunlar yaşanabilir. Kadınlar ve çocukların iklim ilişkili afetlerden 14 kat daha fazla etkilendiği belirtilmektedir. <a fr-original-style="" href="https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp2210221" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Orman yangınlarından</a> kaynaklanan toksik gazlar ve partiküllerin, gebelikte hipertansiyon ve diyabet riskini artırdığı gösterilmiştir. İklime duyarlı enfeksiyon hastalıkları gebeleri belirgin derecede etkilemektedir. <a fr-original-style="" href="https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/185713" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2009 grip pandemisinde</a> nüfusunun yüzde 1’i gebelerden oluşan Amerika Birleşik Devletleri’nde, grip ilişkili ölümlerde gebe kadınların oranı yüzde 5 olmuştur. <a fr-original-style="" href="https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra2200092" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Afrika’daki sıtma salgınlarında</a> en fazla etkilenenler çocuklar ve gebeler olmaktadır.&nbsp;Gıdaya erişimin azaldığı bölgelerde kadınların daha fazla gıda güvensizliği yaşadığı, malnütrisyon ve anemi risklerinin daha fazla olduğu gösterilmiştir. İleri yaşlı kadınlar da sıcak ilişkili olaylardan ciddi şekilde etkilenebilirler. <a fr-original-style="" href="https://doi.org/10.1111/j.1539-6924.2005.00694.x" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2003 Fransa sıcak hava dalgası</a> olayında en çok etkilenenler düşük sosyoekonomik düzeydeki yaşlı kadınlar olmuştur. Kriz anlarında toplumsal ve ev içi şiddete ve suistimale maruz kalmaları açısından da kız çocuklar ve kadınlar en riskli gruptadır. Kadınların, değişen iklim koşulları ile ilgili endişe ve ruh sağlığı sorunları yaşama olasılığı daha yüksektir.&nbsp;İklim krizine yol açan bazı etkenler kadın sağlığına özel riskler barındırır.&nbsp;Pişirme ve ısınma amaçlı biyokütle yakılması sonucu ortaya çıkan ev içi hava kirliliği nedeniyle kadınlar çok yüksek oranda kronik obstrüktif akciğer hastalığı geliştirme riskine sahiptir. Ultra işlenmiş gıdalar olarak bilinen, teorik olarak hiç besin değeri olmamasına rağmen çok yüksek oranlarda yağ, tuz ve şeker içeren gıdaların pek çok hastalığa yol açtığı gösterilmiştir. Kadın sağlığı açısından dikkat çeken bir bulgu, diyette ultra işlenmiş gıdaların her yüzde 10’luk artışı, genel olarak kanser riskinde yüzde 2 ve kanserden ölüm riskinde yüzde 6’lık bir artış ile ilişkiliyken, over kanseri riskinde yüzde 19’luk, over kanserinden ölüm riskinde yüzde 30’luk, meme kanserinden ölüm riskinde yüzde 16’lık bir artışla <a fr-original-style="" href="https://www.thelancet.com/journals/eclinm/article/PIIS2589-5370(23)00017-2/fulltext" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ilişkilendirilmiştir</a>. Yani, iklim krizine neden olan bir yaşam ve beslenme biçimi, kadınlara da ciddi bir kronik hastalık yükü ve ölüm riski getirmektedir.&nbsp;Halihazırda toplumsal cinsiyet eşitliğinin ve sosyal adaletin tesis edilemediği ülkelerde kadınların iklim krizi ve ilişkili faktörlerden <a fr-original-style="" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8414962/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">en çok etkilenen topluluk olacağı</a> aşikardır. Diğer taraftan ‘bakım sağlayıcı’ rollerinden dolayı iklim krizi ve çevresel yıkım açısından en çok kaygılanan ve en önde harekete geçenler de kadınlardır. Bu nedenle ekolojik dönüşümü toplumda kadınların güçlendirilmesi için bir fırsat olarak kullanırsak hem dünyamızın geleceği hem de sonraki nesillerin sağlıklı bir yaşam sürmesi için de büyük bir atılım yapmış oluruz.&nbsp;

Dünyahali

İklim krizinden en çok etkilenen ve en önde harekete geçenler: kadınlar

İklim Krizi ve Kadın Sağlığı 

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Merhaba! Havaların iyice soğuduğu ve kapalı ortamlarda daha fazla zaman geçirdiğimiz bugünlerde her sohbet şöyle başlıyor: ‘herkes hasta’. COVID-19 pandemisi için alınmış olan maske, mesafe ve hijyen tedbirleri nedeniyle bir süredir ortalıkla dolaşamayan her türlü solunum yolu virüsü, tedbirlerin neredeyse tamamen ortadan kalkmasıyla tekrar sahneye çıktı. Amerika Birleşik Devletleri’nde, 2009 domuz gribi pandemisinden bu yana en ağır grip mevsiminin yaşandığı açıklandı. Pandemik SARS-CoV-2 virüsü dışındaki solunum yolu virüslerine karşı bağışıklığı iyice düşmüş olan insanlık şu anda nezlesiz, gripsiz geçirdiği yılların <a fr-original-style="" href="https://www.thelancet.com/journals/lanchi/article/PIIS2352-4642(21)00333-3/fulltext" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bağışıklık borcunu faizi ile ödüyor</a>.&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Anthony_Fauci" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dr. Anthony Fauci</a> ismini pandemi döneminde sıklıkla duyduk. Kendisi Amerika Birleşik Devletleri’nde Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü’nün 38 yıl yöneticiliğini yapmış ve aynı enstitüde 54 yıldır çalışarak yakın geçmişteki tüm salgınlara tanıklık etmiş bir bilim insanı ve hekim. Dr. Fauci, yeni ortaya çıkan ve yeniden önem kazanan enfeksiyon hastalıkları ile ilgili yazdığı <a fr-original-style="" href="https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp2213814" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazıya</a> şu başlığı vermiş: ‘Bitene kadar bitmez, ama hiç bir zaman bitmez’. İnsanlığın mikrop ve virüslerle olan savaşında, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerin mücadelelerinin hiç bitmediğinden bahsediyor ve 1981 yılında ilk AIDS vakalarının tanımlanması ile tüm dünyada yeni cephelerin açıldığına vurgu yapıyor Dr. Fauci. Bu son beş dekatta HIV, hepatit C, SARS, Ebola, Zika, MERS ve maymun çiçeği virüsleri gibi pek çok virüs tanımlandı ve insanlık küresel ölçekte bir influenza bir de koronavirüs pandemisi ile sınandı. Dr. Fauci, COVID-19 pandemisinin ‘yeni ortaya çıkan enfeksiyonların yol açtığı salgınlara olan savunmasızlığımız için en güçlü uyandırma çağrısı’&nbsp;olduğunu belirtiyor. İnsan topluluklarının doğayı işgal edecek şekilde hızla yayılması ve hayvan ekosistemlerine girmesi dolayısıyla ve iklim değişikliğinin de etkileriyle yeni enfeksiyon ajanlarının insanlara ‘atlaması’ için daha fazla olasılık olacağını ifade ediyor. &nbsp;İklim krizi ve yeni enfeksiyonlarla ilişkili büyük bir potansiyel tehlike daha kapımızda bekliyor:&nbsp;Sıcaklığı hızla artan Sibirya başta olmak üzere, özellikle Kuzey Yarımküre’de donmuş olan toprak katmanının çözülmesiyle ortaya çıkabilecek yeni enfeksiyonlar. Yıllardır donmuş halde bulunan ve <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Donmu%C5%9F_toprak" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">‘permafrost’</a> olarak adlandırılan toprak tabakası büyük miktarda metan ve karbondioksit içeriğinin yanında donmuş mikroplara ve virüslere de yataklık yapar. Başka bir deyişle, permafrost tabakasının küresel ısınma ile çözülmesi hem yüksek miktarda sera gazını atmosfere salarken hem de belki binlerce yıldır donuk halde bekleyen mikrop ve virüslerin de ‘canlanma’ riskini ortaya çıkarır.&nbsp;Son yıllarda bu konuda yapılan araştırmaların en çarpıcısı Kasım 2022’de açık erişimli bir platformda ‘baskı öncesi’ haliyle yayımlandı. <a fr-original-style="" href="https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2022.11.10.515937v1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Alempic ve arkadaşları</a>, Sibirya’nın yedi ayrı bölgesinden elde edilen permafrost örneklerinde, 13 yeni virüsün tanımlandığı rapor etti. Yoğun güvenlikli laboratuvarlarda, bir amip türünde aktifleştirilen virüslerin neredeyse elli bin yıldır permafrostta saklanıyor olmalarına rağmen enfeksiyon yapma potansiyellerini koruduğu gösterildi. Bu virüslerin bitki, hayvan ve insanlarda hastalık yapması durumunda dünyanın nelere tanık olacağını tahmin etmek bile gerçekten korkutucu.&nbsp;Şurası çok açık ki ne kadar ileri bir bilim ve teknolojiye sahip olursak olalım, bağışıklık sistemimizin daha önce hiç karşılaşmadığı bir patojen ile karşılaştığımızda savunmasızız. Sekiz milyar savunmasız insanın bir virüs ile ilk defa karşılaşmasında neler olabileceğini de <a fr-original-style="" href="https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">COVID-19 pandemisinin ilan edildiği</a> 11 Mart 2020 tarihinden beri canlı yayında izliyoruz. Küresel ısınmanın katastrofik bir sonucu olarak, uyuyan mikrop ve virüslerin tekrar yeryüzüne çıkma ve hastalık etkeni olma potansiyeli olduğunu ortaya koyan bilimsel çalışmaların sonuçları, iklim krizine karşı mücadele etmek için insanlığa çok hayati bir neden daha sunuyor.&nbsp;

Uyuyan mikrop ve virüslerin hastalık etkeni olma potansiyelini ortaya koyan bilimsel çalışmalar, iklim krizine karşı mücadelede hayati bir neden daha sunuyor. 

İnsanlığın Virüslerle Sınavı

• Pfizer&nbsp;ve BioNTech'in, Covid-19 ve influenzaya karşı etkili bir karma aşı geliştirmek için erken aşama çalışmalara başladığı aktarıldı. Aşının Pfizer'in mRNA tabanlı grip aşısı ile iki şirketin ortak geliştirdiği, Omicron varyantına uyumlu Covid-19 aşısının kombinasyonu olduğu belirtildi.

• Brezilya'da devlet başkanı Bolsonaro'nun görevden aldığı Henrique Mandetta'nın yerine gelen sağlık bakanı Nelson Teich <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.bbc.com/news/world-latin-america-52682358">istifa etti.</a> Vaka sayılarında 230 bini aşarak İtalya ve İspanya'yı geride bırakan ülkede, hastalığı "küçük bir grip" olarak tanımlayan devlet başkanı Bolsonaro hakkında daha fazla ayrıntıya <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://apos.to/s/5eaf66026b02336835b19de0">bu bağlantıdan</a> ulaşmak mümkün.

grip ile ilgili hikayeler