<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Kongo'da yeni hastalık korkusu: Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin güneybatısında grip benzeri belirtileri olan bilinmeyen bir hastalık nedeniyle çoğu 15-18 yaşları arasında en az 79 kişi hayatını kaybetti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ek olarak:&nbsp;Ateş, baş ağrısı, burun akıntısı, öksürük, solunum güçlüğü ve anemi gibi belirtiler gösteren 300'den fazla kişiye teşhis konuldu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geniş açı: Orta Afrika ülkesi Kongo, aynı zamanda şiddetli bir mpox salgınıyla başa çıkmaya çalışıyor.</li></ul>

Spektrum

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Irak ve Avustralya’daki mühendislik araştırmacıları, dil renginden hastalıkları gerçek zamanlı olarak tespit edebilen bir yapay zeka&nbsp;algoritması <a fr-original-style="" href="https://interestingengineering.com/health/ai-model-predicts-disease-using-tongue-color" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">geliştirdi.</a> Diyabet, felç, anemi, astım ve COVID-19 gibi hastalıkların yanında karaciğer, safra kesesi, kalp, damar, mide ve bağırsak sorunlarını da teşhis edebilen algoritmanın, %98 doğruluk oranıyla çalıştığı bildirildi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ek olarak: Çalışma ekibi, sistemi 5 bin 260 görsel ve 6 farklı makine öğrenimi algoritması kullanarak eğitti.</li></ul>

Quando

• 1 ila 14 yaş aralığındaki 21 çocuk mumyasının kalıntılarını inceleyen yeni bir çalışmaya göre, Antik Mısır'da <a fr-original-style="" href="https://arkeofili.com/antik-misirli-cocuklar-kan-hastaliklariyla-bogusuyordu/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mumyalanmış çocukların</a> büyük bir çoğunluğunun anemi olarak da bilinen kan bozuklukları belirtilerine sahip olduğu ve bunun da Antik Mısır'da çocukların yetersiz beslenme ve büyüme kusurları gibi birçok tıbbi soruna sahip olabileceğini gösterdiği tespit edildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geniş açı: Yapılan incelemelerde, söz konusu mumyaların %33'ünde kalınlaşmış kafatası kemikleri gibi anemi belirtileri bulunduğu aktarıldı. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) günümüzde aneminin dünya çapında 5 yaş altı çocukların %40'ını etkilediğini tahmin ediyor.</li></ul>

Quando Bilim

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Ailelerin ve toplumların sosyal yapısının merkezinde olmasına rağmen pek çok ülkede erkeklerle eşit haklara sahip olmayan kadınlar maalesef krizlerden de en çok etkilenenlerdir. Özellikle gelişmemiş ve kırsal alanlarda iklim krizinin var olan sosyal eşitsizlikleri artırdığı, bu nedenle de kadın sağlığı üzerinde misliyle etkileri olduğu bilinmektedir.&nbsp;İklim krizinin yol açtığı olayların kadınların sağlığının nasıl etkilendiğine bakalım. &nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/downloads/report/IPCC_AR6_WGII_Chapter07.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">IPCC raporuna</a> göre, aşırı hava olayları, iklim krizi ve gıda güvensizliği nedeniyle, yetersiz beslenme ve hastalık gelişme riski çocuklar ve gebe kadınlarda daha yüksektir. Afet durumlarında gebelerin kaçma ve kurtulma kapasitesi daha kısıtlıdır, sağlık hizmetlerine erişimlerinde ciddi sorunlar yaşanabilir. Kadınlar ve çocukların iklim ilişkili afetlerden 14 kat daha fazla etkilendiği belirtilmektedir. <a fr-original-style="" href="https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp2210221" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Orman yangınlarından</a> kaynaklanan toksik gazlar ve partiküllerin, gebelikte hipertansiyon ve diyabet riskini artırdığı gösterilmiştir. İklime duyarlı enfeksiyon hastalıkları gebeleri belirgin derecede etkilemektedir. <a fr-original-style="" href="https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/185713" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2009 grip pandemisinde</a> nüfusunun yüzde 1’i gebelerden oluşan Amerika Birleşik Devletleri’nde, grip ilişkili ölümlerde gebe kadınların oranı yüzde 5 olmuştur. <a fr-original-style="" href="https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra2200092" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Afrika’daki sıtma salgınlarında</a> en fazla etkilenenler çocuklar ve gebeler olmaktadır.&nbsp;Gıdaya erişimin azaldığı bölgelerde kadınların daha fazla gıda güvensizliği yaşadığı, malnütrisyon ve anemi risklerinin daha fazla olduğu gösterilmiştir. İleri yaşlı kadınlar da sıcak ilişkili olaylardan ciddi şekilde etkilenebilirler. <a fr-original-style="" href="https://doi.org/10.1111/j.1539-6924.2005.00694.x" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2003 Fransa sıcak hava dalgası</a> olayında en çok etkilenenler düşük sosyoekonomik düzeydeki yaşlı kadınlar olmuştur. Kriz anlarında toplumsal ve ev içi şiddete ve suistimale maruz kalmaları açısından da kız çocuklar ve kadınlar en riskli gruptadır. Kadınların, değişen iklim koşulları ile ilgili endişe ve ruh sağlığı sorunları yaşama olasılığı daha yüksektir.&nbsp;İklim krizine yol açan bazı etkenler kadın sağlığına özel riskler barındırır.&nbsp;Pişirme ve ısınma amaçlı biyokütle yakılması sonucu ortaya çıkan ev içi hava kirliliği nedeniyle kadınlar çok yüksek oranda kronik obstrüktif akciğer hastalığı geliştirme riskine sahiptir. Ultra işlenmiş gıdalar olarak bilinen, teorik olarak hiç besin değeri olmamasına rağmen çok yüksek oranlarda yağ, tuz ve şeker içeren gıdaların pek çok hastalığa yol açtığı gösterilmiştir. Kadın sağlığı açısından dikkat çeken bir bulgu, diyette ultra işlenmiş gıdaların her yüzde 10’luk artışı, genel olarak kanser riskinde yüzde 2 ve kanserden ölüm riskinde yüzde 6’lık bir artış ile ilişkiliyken, over kanseri riskinde yüzde 19’luk, over kanserinden ölüm riskinde yüzde 30’luk, meme kanserinden ölüm riskinde yüzde 16’lık bir artışla <a fr-original-style="" href="https://www.thelancet.com/journals/eclinm/article/PIIS2589-5370(23)00017-2/fulltext" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ilişkilendirilmiştir</a>. Yani, iklim krizine neden olan bir yaşam ve beslenme biçimi, kadınlara da ciddi bir kronik hastalık yükü ve ölüm riski getirmektedir.&nbsp;Halihazırda toplumsal cinsiyet eşitliğinin ve sosyal adaletin tesis edilemediği ülkelerde kadınların iklim krizi ve ilişkili faktörlerden <a fr-original-style="" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8414962/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">en çok etkilenen topluluk olacağı</a> aşikardır. Diğer taraftan ‘bakım sağlayıcı’ rollerinden dolayı iklim krizi ve çevresel yıkım açısından en çok kaygılanan ve en önde harekete geçenler de kadınlardır. Bu nedenle ekolojik dönüşümü toplumda kadınların güçlendirilmesi için bir fırsat olarak kullanırsak hem dünyamızın geleceği hem de sonraki nesillerin sağlıklı bir yaşam sürmesi için de büyük bir atılım yapmış oluruz.&nbsp;

Dünyahali

İklim krizinden en çok etkilenen ve en önde harekete geçenler: kadınlar

İklim Krizi ve Kadın Sağlığı 

Böbreklerde etkili olan kanser türleri ile ilgili bilgiler veren
Prof. Dr. İrfan Çiçin, “En sık rastlanan böbrek kanseri,
olguların yaklaşık %80-85’ini oluşturan berrak hücreli
renal karsinomdur (clear cell, renal cell carcinoma ya da
ccRCC). Geriye kalan yüzdeyi ise ‘papiller, kromofob’ diye
adlandırılan kanser türleri oluşturur.” dedi. Ayrıca idrar
kanallarından kaynaklanan (renal pelvis) kanserlerin de
böbrek kanserlerini taklit edebileceği uyarısını yapan Prof.
Dr. İrfan Çiçin, bu kanserlerin idrar kanalı ya da mesane
kanserleri (transizyonel hücreli) gibi davrandığını ve tedavi
edilebildiğini belirtti.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Böbrek kanserinde önemli belirtiler</h3>Günümüzde böbrek kanseri olan hastaların yaklaşık yarısı
tesadüfen teşhis alıyor. Böbrek kanserinin genellikle erken
evrelerde belirti veya semptom göstermediğinin altını çizen Doç. Dr. Çağlayan Geredeli ise, hastalarda zamanla
görülebilen bulguları şöyle sıraladı:
İdrarınızda pembe, kırmızı veya kola renginde görünebilen
kan,
Sırtınızda veya yanınızda geçmeyen ağrı,
İştah kaybı,
Açıklanamayan kilo kaybı,
Yorgunluk,
Ateş,
İzah edilemeyen kansızlık (anemi),
Kanda sedimentasyon ve/veya CRP yükselmesi.
Böbrek kanserinde erken tanı ile metastaz ihtimalinin
azaldığını da vurgulayan Doç. Dr. Geredeli, akciğer,
kemik ve beynin en sık metastaz yeri olduğunu da söyledi.
Bunun yanında özellikle karaciğer ve tiroid bezinde de
metastazların görülebildiği belirtildi.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Böbrek kanseri tedavisinde erken tanı önemli</h3>Böbrek kanseri (RCC) tedavisinde izlenilen yollarla ilgili
bilgiler veren Doç. Dr. Çağlayan Geredeli, erken evre
yani metastaz yapmamış böbrek kanserlerinde temel
tedavi yaklaşımının cerrahi olduğunu belirtti. Böbrek
kanserinde çok sayıda tedavi seçeneği olduğunu belirten
Doç. Dr. Geredeli, sözlerine şöyle devam etti: “Kemoterapi
ve radyoterapiye duyarlı olmayan bu kanserlerde,
cerrahi sonrası akılcı ilaç olarak bilinen hedefe yönelik tedaviler ya da
immünoterapilerin
cerrahiye
eklenmesi
tedavinin başarı
oranlarını
artırmaktadır. İleri
evre hastalarda
yani metastaz
yapmış hastalarda
ana tedavi hedefe
yönelik tedaviler ve
immünoterapiler
ile yapılmaktadır.
Bu tedavi
seçenekleri tek
başına ya da
birlikte (kombine)
uygulanabilir. İleri evre böbrek kanserlerinde rutin olarak
böbreğin ameliyat edilmesi ihtiyacı günümüzde ortadan
kalkmıştır.”
Tüm diğer kanserler gibi, böbrek kanserlerinde de tanı
sırasındaki evrenin hastalığın gidişatı açısından önemli
olduğunun altını çizen Doç. Dr. Geredeli, RCC tanısı
kanserin henüz böbrek dışına yayılmadığı erken evrede
konulduğunda hastaların %93’ünün 5 yıl sonra yaşamaya
devam ettiğini belirtti.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hedefe yönelik tedavi seçenekleri artıyor</h3>Böbrek kanserinde hedefe yönelik tedaviler ve güncel
gelişmelerle ilgili de bilgiler aktaran Prof. Dr. İrfan Çiçin,
önemli veriler paylaştı: “Son 10 yılda metastatik böbrek
hücreli kanser (mBHK) tedavisinde hedefe yönelik tedaviler
hastalığın yönetimini belirgin bir şekilde iyileştirmiştir.
Böbrek kanserlerinde özellikle berrak hücreli tipte hedefe
yönelik tedavi seçenekleri artmaktadır. En son 2022
yılında farklı bir etki mekanizmasına sahip hedefe yönelik
bir tedavi Türkiye’de de ruhsatlanmıştır. Ülkemizde hem
hedefe yönelik hem de immunoterapiler böbrek kanserli
hastalarda uygulanabilmektedir.”<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Böbrek kanseri tedavisinde gelişmeler</h3>Böbrek kanserinde tedavi seçeneklerini artırmak ve
iyileştirmek için araştırmaların devam ettiğini belirten
Doç. Dr. Geredeli, sözlerini şöyle tamamladı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 20, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 20, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“İmmün
kontrol noktası sinyallerini hedefleyen ilaçlar, immün
sistem ile tümör arasındaki etkileşimlerin klinik önemini
güçlendirerek, immün sistemin anti-kanser aktivite
göstermesini sağlanmaya çalışarak, kanser tedavisine yeni
bir yaklaşım getirmiştir. Son dönemlerde çalışmaları son
bulan ve ülkemizde de yer bulan immünmodülator ajanlarla
birlikte hedefe yönelik tedavilerin kombinasyonunu öngören
tedavi stratejileri, böbrek kanseri tedavi seçeneklerini
ve başarısını daha da artırmıştır. Yeni ilaçlar ve yeni
kombinasyon tedavileri umut vericidir.”</blockquote>

Görülme sıklığı giderek artan böbrek kanseri, özellikle ileri yaş grubunu tehdit ediyor. Bu tehlikeye karşın son dönemde tedavide umut verici gelişmeler yaşandığını belirten Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Çiçin ve Sağlık Bilimleri Üniversitesi Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Çağlayan Geredeli, tedavi seçeneklerinin arttığını vurguladı ve hastalıkla ilgili önemli bilgiler paylaştı.

anemi ile ilgili hikayeler