<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; ABD Massachusetts General Hospital'dan araştırmacılar, sadece hafta sonları egzersiz yapmanın da hafta boyu düzenli egzersiz yapmak kadar sağlığa faydalı olabileceğini ortaya koydu. <a fr-original-style="" href="https://tr.euronews.com/saglik/2024/09/26/hafta-sonlari-egzersiz-yapmak-hastalik-riskini-azaltmada-duzenli-egzersizler-kadar-faydali" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Araştırmaya göre</a>, kaç güne yayıldığından bağımsız olarak haftada 150 dakika egzersiz yapmak hipertansiyon ve diyabet dahil olmak üzere 200'den fazla hastalık riskini azaltıyor.

Aposto Gündem

<img src="https://images.aposto.com/2024/6/3/1721836781742.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Pete Wells | The New York&nbsp;Times<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; The New York Times'ın çok saygı duyulan ve aynı zamanda korkulan restoran eleştirmeni Pete Wells, geçen hafta 12 yıldır sürdürdüğü görevinden ayrılacağını duyurdu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden? Obezite hastası olduğunu ifade eden ünlü eleştirmen, yakın zamanda kolesterol, kan şekeri ve tansiyon değerlerinde görülen kötüleşmenin yaşam tarzını ve kariyerini yeniden düşünmesi için itici bir güç olduğunu belirtti.</li></ul>

<img src="https://images.aposto.com/2024/6/2/1721739263645.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Pete Wells. Kaynak: The New York&nbsp;Times<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">The New York Times'ın çok saygı duyulan ve aynı zamanda korkulan restoran eleştirmeni Pete Wells, geçen hafta 12 yıldır sürdürdüğü görevinden istifa edeceğini duyurdu. Wells, haberi son&nbsp;yazısında paylaştı.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 0px; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden? Ünlü eleştirmen, yakın zamanda kolesterol, kan şekeri ve hipertansiyon değerlerinde görülen kötüleşmenin yaşam tarzını ve kariyerini yeniden düşünmesi için itici bir güç olduğunu belirtti.</li></ul></li></ul>

apéro

Türkiye’nin önde gelen üniversitelerinden Marmara Üniversitesi’nin AstraZeneca&nbsp;Türkiye desteğiyle başlattığı “PROHEART-AI” projesi kapsamında, kalp yetersizliğinin yapay zekâ ve giyilebilir teknoloji kullanılarak erkenden tespit edilmesi hedefleniyor.Epidemiyolojik verilere göre hastaneye başvuran her iki kalp yetersizliği hastasından biri sonraki 5 yıl içinde yaşamını yitiriyor ve kalp yetersizliği hastalığı aynı zamanda 65 yaş üstü kişilerde en sık hastaneye yatış nedeni olarak saptanıyor. Bu durum, bu hastalığın erken teşhis ve tedavisini daha da önemli hale getiriyor. Bu veriden yola çıkan Marmara Üniversitesi, giyilebilir teknoloji kullanılarak kalp yetersizliğinin yapay zekâ ile daha erken tespit edilmesini sağlayacak PROHEART-AI projesine başladı.Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin yanı sıra Mühendislik Fakültesi’nin de dahil olduğu çok disiplinli “PROHEART-AI” projesinde, üzerindeki sensörler aracılığıyla kalbe ait bazı biyolojik verileri anlık izleyebilen ve aynı zamanda bu ölçümleri kaydedebilen giyilebilir teknoloji kullanılacak ve elde edilen biyolojik veriler ve klinik takip verileri ile yapay zeka temelinde algoritma geliştirilecek. Proje, klinik açıdan bu teknolojilerin kullanılarak kalp yetersizliğinin erken tespit edilmesini sağlayacak az sayıdaki çalışmadan biri olarak dikkat çekiyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Dijital dönüşümün tüm olanaklarından yararlanıyoruz”</h3>Proje hakkında bilgi veren Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ümit Süleyman Şehirli, “Marmara Üniversitesi köklü geçmişinden gelen deneyimi ile toplumsal değerleri ön planda tutarak tüm paydaşları için bilim, kültür, sanat ve sporda değer üreten, yaşam boyu öğrenmeye verdiği önemle sürdürülebilirliği hedefleyen, çok dilli eğitimiyle öncü, uluslararası ve çağdaş bir üniversitedir. Eğitim ve araştırmaların öncülerinden biri olarak toplumsal gelişime yön veren uluslararası bir üniversite olma vizyonu ile çalışırken tıp fakültesi olarak üniversitemizin bu vizyonunu medikal dünyaya da taşıma hedefiyle ilerliyoruz. Yaptığımız çalışmalarda paydaşlarımız ile yol almak bizim için çok değerli. İnovatif teknolojilerden faydalanarak geliştirdiğimiz bu çözüm de paydaşlarımızdan biri olan AstraZeneca Türkiye ile yaptığımız güçlü iş birliğinin bir sonucu. Bu çalışmamız hipertansiyon başta olmak üzere, kalp ve damar hastalıkları konusunda ileri düzeyde multidisipliner araştırma anlayışının yerleştiği bir Türkiye hedefimize de çok önemli katkılarda bulunacak. Erişkinlerde en sık görülen ve en sık ölümlere sebep olan kalp ve damar hastalıkları alanında multidisipliner bir yaklaşım ile böylesine önemli bir projeyi hayata geçirmenin mutluluğunu yaşıyoruz. Dijital dönüşümün tüm olanaklarından yararlanarak bilişim çağına uygun çözümler sunmak için çalışmalarımıza kesintisiz bir şekilde devam edeceğiz.” dedi.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Kalp yetersizliği, Türkiye ve dünyada önemli bir sağlık sorunu”</h3>Marmara Üniversitesi HİPAM Müdürü Prof. Dr. Ali Serdar Fak ise açıklamasında şunları söyledi:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(109, 211, 206); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(109, 211, 206); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Kalbin kasılma veya gevşeme performansının azalması nedeniyle doku ve organlara gerekli ve yeterli kanı gönderememesi sonucu ortaya çıkan kalp yetersizliği, Türkiye’de ve dünyada en sık görülen kronik sağlık sorunlarından biridir. Hipertansiyon, şeker hastalığı, obezite, kalp damar hastalığı, kronik akciğer hastalığı, kronik böbrek yetersizliği, kalp kapak hastalığı, kalp ritim bozuklukları, kalp kası hastalığı veya doğumsal kalp hastalığı kalp yetersizliği sebepleri arasındadır. Kronik kalp yetersizliğinin seyrinde klinik kötüleşmeler yaşanabilir; hastalar artan şikayetlerle sık olarak acile başvurur. Acil başvuru ve yatışlar hastalığın seyrini olumsuz etkiler ve risk daha da artar. Bu nedenle takipte olası kötüleşmenin erken fark edilmesi çok önemlidir. Erken fark edilmesi ve tedavinin zamanında düzenlenmesi hastalığın seyrini iyileştirebilir. Geçtiğimiz yıl HİPAM olarak M.Ü. Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı ve M.Ü. Mühendislik Fakültesi ile birlikte biyolojik verilerden kalp yetersizliğini tespit edebilen bir yazılım geliştirdik. Yakında bilimsel bir dergide yayınlanacak. Bu projemizde ise kronik kalp yetersizliği hastalarında klinik kötüleşmeyi daha erken fark edecek bir yazılım geliştirme amacındayız. Beş klinik merkezle birlikte hastaları takip edeceğiz ve giyilebilir teknoloji ile elde ettiğimiz verileri kullanacağız. Gerçek verileri önceden planlanmış şekilde kullanacağımız için değerli sonuçlara ulaşacağımıza inanıyoruz. Çok disiplinli bir yaklaşımla hayata geçirdiğimiz bu projede giyilebilir cihazlar ve yapay zekâ gibi yenilikçi teknolojiler sayesinde kronik kalp yetersizliği hastalarının takibinde ‘karar destek sistemi’ oluşturmayı hedefliyoruz. Kalp yetersizliği gelişimini engellemek, gelişmişse ilerlemesini yavaşlatmak, yaşam süresini uzatıp yaşam kalitesini yükseltmek için üzerimize düşen sorumluluğu yerine getirmeye devam edeceğiz.”</blockquote><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Bu projede ortaya çıkacak sonuçlar bir ilki gerçekleştirme potansiyeline sahip”</h3>Konuşmasında tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de inovasyonu, iş birlikleri yaparak mümkün hale getirdiklerini söyleyen AstraZeneca Orta Doğu, Afrika ve Türkiye Bölgesi’nden Sorumlu Başkan Dr. Pelin Eriştiren İncesu, “Ar-Ge ve inovasyon çalışmalarımıza devam ederken iyileştirilmiş hasta sonuçlarına odaklı, entegre ve kişiselleştirilmiş sağlık hizmetleri çözümlerine sahip bir gelecek hedefiyle de çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Teknoloji firmalarıyla ve akademik dünya ile iş birliği yaparak, hastalıkların tanı ve teşhisinde sağlık çalışanlarına destek oluyoruz. Marmara Üniversitesi ile kalp yetersizliği konusunda yaptığımız bu iş birliği de yapay zekâ destekli uygulamalar geliştirerek hastalıkların tanı ve teşhisinde sağlık çalışanlarına destek verme konusundaki kararlılığımızın bir yansıması. Pek çok kanser türünden daha ölümcül seyredebilen kalp yetersizliğinde de erken tanı, kanser kadar önem arz ediyor. Bu bağlamda Marmara Üniversitesi’ne yeni nesil teknolojilerle sağlık uzmanlığını buluşturan bu projede koşulsuz destek sağlayacağız. Projede ortaya çıkacak sonuçlar ise sadece Türkiye’de değil dünyada da bir ilki gerçekleştirme potansiyeline sahip. Kalp yetersizliği alanında Türkiye’yi bölgemizdeki bir ana merkez haline getirmeyi amaçlıyoruz. Türkiye’nin akademik gücü ve sağlık sektöründeki potansiyeliyle birlikte, kalp yetersizliği hastalarının yaşam kalitesini artıracak çözümler sunmaya devam edeceğiz.” dedi.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Bu hastalığın bir ölüm sebebi olmaması için çalışıyoruz”</h3>AstraZeneca Orta Doğu ve Afrika Bölgesi Medikal Direktörü Dr. Viraj Rajadhyaksha ise “AstraZeneca olarak değerlerimizden ve bilimden aldığımız ilham ile yaşam değiştiren ilaçların sağlığın hizmetine sunulmasını hızlandırmaya odaklanıyoruz. Ancak yaşam değiştiren ilaçları hastalara ulaştırma misyonumuzu tek başımıza başaramayacağımızı da biliyoruz. Hastaların ve faaliyet gösterdiğimiz toplumların faydası için iş birliklerinin öneminin de farkındayız. &nbsp;Marmara Üniversitesi ile bilimin öncülüğünde, inovatif ve yeni teknolojileri benimseme vizyonumuz doğrultusunda hastalıkları daha iyi tespit edebilmek ve sağlık sonuçlarını iyileştirmek hedefiyle bu projeyi hayata geçirmenin gururunu yaşıyoruz. “PROHEART-AI” projesi ile giyilebilir teknoloji ve yapay zekâyı kullanarak kalp yetersizliği olan hastalarının yaşam kalitesini artıracak çözümler sunmayı hedefliyoruz. Bu yeni girişimimizin kalp yetersizliği alanına yenilik getirmesini ve gelecekteki iş birliklerinin önünü açmasını diliyoruz.” şeklinde konuştu.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Bu içerik ilk olarak Aposto Sektör: Sağlık bülteninde yer almıştır. Sağlık sektöründeki en önemli gelişmeleri kaçırmamak, yeni trendlerden haberdar olmak için&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/aposto-sektor-saglik" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buraya tıklayarak</a>&nbsp;şimdi abone olun.

Aposto Günsonu

“PROHEART-AI” projesi kapsamında, kalp yetersizliğinin yapay zekâ ve giyilebilir teknoloji kullanılarak erkenden tespit edilmesi hedefleniyor.

Yapay zekâ kalp yetersizliğini erkenden tespit edebilecek

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Ailelerin ve toplumların sosyal yapısının merkezinde olmasına rağmen pek çok ülkede erkeklerle eşit haklara sahip olmayan kadınlar maalesef krizlerden de en çok etkilenenlerdir. Özellikle gelişmemiş ve kırsal alanlarda iklim krizinin var olan sosyal eşitsizlikleri artırdığı, bu nedenle de kadın sağlığı üzerinde misliyle etkileri olduğu bilinmektedir.&nbsp;İklim krizinin yol açtığı olayların kadınların sağlığının nasıl etkilendiğine bakalım. &nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/downloads/report/IPCC_AR6_WGII_Chapter07.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">IPCC raporuna</a> göre, aşırı hava olayları, iklim krizi ve gıda güvensizliği nedeniyle, yetersiz beslenme ve hastalık gelişme riski çocuklar ve gebe kadınlarda daha yüksektir. Afet durumlarında gebelerin kaçma ve kurtulma kapasitesi daha kısıtlıdır, sağlık hizmetlerine erişimlerinde ciddi sorunlar yaşanabilir. Kadınlar ve çocukların iklim ilişkili afetlerden 14 kat daha fazla etkilendiği belirtilmektedir. <a fr-original-style="" href="https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp2210221" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Orman yangınlarından</a> kaynaklanan toksik gazlar ve partiküllerin, gebelikte hipertansiyon ve diyabet riskini artırdığı gösterilmiştir. İklime duyarlı enfeksiyon hastalıkları gebeleri belirgin derecede etkilemektedir. <a fr-original-style="" href="https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/185713" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2009 grip pandemisinde</a> nüfusunun yüzde 1’i gebelerden oluşan Amerika Birleşik Devletleri’nde, grip ilişkili ölümlerde gebe kadınların oranı yüzde 5 olmuştur. <a fr-original-style="" href="https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra2200092" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Afrika’daki sıtma salgınlarında</a> en fazla etkilenenler çocuklar ve gebeler olmaktadır.&nbsp;Gıdaya erişimin azaldığı bölgelerde kadınların daha fazla gıda güvensizliği yaşadığı, malnütrisyon ve anemi risklerinin daha fazla olduğu gösterilmiştir. İleri yaşlı kadınlar da sıcak ilişkili olaylardan ciddi şekilde etkilenebilirler. <a fr-original-style="" href="https://doi.org/10.1111/j.1539-6924.2005.00694.x" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2003 Fransa sıcak hava dalgası</a> olayında en çok etkilenenler düşük sosyoekonomik düzeydeki yaşlı kadınlar olmuştur. Kriz anlarında toplumsal ve ev içi şiddete ve suistimale maruz kalmaları açısından da kız çocuklar ve kadınlar en riskli gruptadır. Kadınların, değişen iklim koşulları ile ilgili endişe ve ruh sağlığı sorunları yaşama olasılığı daha yüksektir.&nbsp;İklim krizine yol açan bazı etkenler kadın sağlığına özel riskler barındırır.&nbsp;Pişirme ve ısınma amaçlı biyokütle yakılması sonucu ortaya çıkan ev içi hava kirliliği nedeniyle kadınlar çok yüksek oranda kronik obstrüktif akciğer hastalığı geliştirme riskine sahiptir. Ultra işlenmiş gıdalar olarak bilinen, teorik olarak hiç besin değeri olmamasına rağmen çok yüksek oranlarda yağ, tuz ve şeker içeren gıdaların pek çok hastalığa yol açtığı gösterilmiştir. Kadın sağlığı açısından dikkat çeken bir bulgu, diyette ultra işlenmiş gıdaların her yüzde 10’luk artışı, genel olarak kanser riskinde yüzde 2 ve kanserden ölüm riskinde yüzde 6’lık bir artış ile ilişkiliyken, over kanseri riskinde yüzde 19’luk, over kanserinden ölüm riskinde yüzde 30’luk, meme kanserinden ölüm riskinde yüzde 16’lık bir artışla <a fr-original-style="" href="https://www.thelancet.com/journals/eclinm/article/PIIS2589-5370(23)00017-2/fulltext" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ilişkilendirilmiştir</a>. Yani, iklim krizine neden olan bir yaşam ve beslenme biçimi, kadınlara da ciddi bir kronik hastalık yükü ve ölüm riski getirmektedir.&nbsp;Halihazırda toplumsal cinsiyet eşitliğinin ve sosyal adaletin tesis edilemediği ülkelerde kadınların iklim krizi ve ilişkili faktörlerden <a fr-original-style="" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8414962/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">en çok etkilenen topluluk olacağı</a> aşikardır. Diğer taraftan ‘bakım sağlayıcı’ rollerinden dolayı iklim krizi ve çevresel yıkım açısından en çok kaygılanan ve en önde harekete geçenler de kadınlardır. Bu nedenle ekolojik dönüşümü toplumda kadınların güçlendirilmesi için bir fırsat olarak kullanırsak hem dünyamızın geleceği hem de sonraki nesillerin sağlıklı bir yaşam sürmesi için de büyük bir atılım yapmış oluruz.&nbsp;

Dünyahali

İklim krizinden en çok etkilenen ve en önde harekete geçenler: kadınlar

İklim Krizi ve Kadın Sağlığı 

Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından “<a fr-original-style="" href="https://www.unep.org/resources/frontiers-2022-noise-blazes-and-mismatches" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sınırlar 2022: Gürültü, Alevler, Uyumsuzluklar</a>” başıklı yeni bir rapor yayımlandı. Raporun ilk bölümünde, gürültü kirliliğinin yarattığı sorunlar; ikinci bölümünde, iklim değişikliğinin yangınlar ile etkileşimi; üçüncü ve son bölümde ise, iklim değişikliğinin ekosistemdeki doğal döngülerde yarattığı bozukluklar yer alıyor. Ayrıca her bir bölümde, sorunların çözümlerine yönelik öneriler yer alıyor.<img alt="A planet in space

Description automatically generated with medium confidence" src="https://images.aposto.com/2022/1/4/1645703866246.png" width="550" height="336" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.64" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Rapora göre;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gürültü kirliliğine uzun süreli maruz kalınması, bütün yaş gruplarından insanların hem zihinsel hem de fiziksel sağlığını olumsuz etkiliyor.&nbsp;Uyku bozuklukları ve baş ağrılarına yol açmasının yanında, hipertansiyon, kalp hastalıkları, diyabet ve kalıcı işitme bozuklukları gibi sorunlar için de bir risk faktörü.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şehirlerde yaygın olarak görülen bu sorun ile mücadele için kentlerde akustik enerjiyi emip gürültüyü azaltabilecek yeşil alanlar (ağaçtan şeritler, yeşil çatılar vb.) artırılabilir. Trafiğe bağlı gürültüyü azaltmak için bisiklet yollarını artırmak ve mobilite için elektrikli araçları tercih etmek olumlu katkı sağlayabilir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman yangınları iklim değişikliği ve insanların etkisiyle çok daha tehlikeli ve kolay oluşabilir hale geliyorlar.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ağaç kesimleri, tarım alanlarının büyümesi, kentleşme gibi sebeplerle arazinin önemli ölçüde değişmesinden doğan yangın rejimleri de değişiklik gösteriyor. Yüksek sıcaklıklar ve kuraklıklar da yangın sezonlarının uzamasına sebep oluyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman yangınları, siyah karbon yayılmasına sebep olmanın yanında su kirliliği, erozyon ve biyoçeşitlilik kaybı gibi sorunlara yol açıyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman yangınları ile mücadele için önceden tahmin ve erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesinin yanında yangın söndürmek için gerekli sistemlerin kurulması ve iyi yönetilmesi gerekli.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim değişikliği, biyolojik yaşam döngülerindeki periyodik olayları ifade etmek için kullanılan fenolojinin değişmesine sebep oluyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İnsan kaynaklı iklim değişikliği, hayvanların göçlerinden, bitkilerin çiçek açmalarına kadar birçok olayda zamansal kaymalara sebep oluyor. Özellikle besin zincirleri üzerinden ekosistemdeki birçok canlının doğal döngüsünün bozulmasına sebep olabiliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu durum, dağlardan okyanuslara; kutup bölgelerinden ekvator çevresine kadar çok geniş bir alanda etkisi olan küresel bir sorun. Mücadele için doğal alanların koruma altına alınıp canlandırılması ve biyoçeşitliliğin korunması gerekiyor. Alınması gereken en etkili ve temel önlem ise, karbondioksit salımlarının hızlıca azaltılması.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/1/4/1645707636800.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0263596" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Söylemler, eylemler ve yatırımlar arasındaki uyumsuzluk</a></h3>Küresel ısınmanın temel sebebinin fosil yakıtların yakılmasına bağlı sera gazı salımları olduğu için, iklim krizi ile mücadelede 2050’ye kadar küresel ekonominin karbonsuzlaştırılması gerekiyor. Bu yüzden fosil yakıta dayalı iş modellerinde köklü bir dönüşüm çok önemli.&nbsp;Özellikle son yıllarda birçok büyük fosil yakıt şirketi temiz enerji ve iklim değişikliğinden daha çok bahsediyor, karbondan arınma stratejileri açıklıyor ve alternatif enerjilere yatırım yapıyor. Bazı şirketler ise temiz enerji şirketlerine dönüştüklerini öne sürüyorlar.&nbsp;Öte yandan, Plos One adlı bilimsel dergide yayımlanan <a fr-original-style="" href="https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0263596" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yeni bir çalışma</a>ya göre;&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Büyük petrol şirketlerinin hiçbiri söyledikleri gibi temiz enerjiye geçiş yolunda değil.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Beş büyük petrol şirketi BP, Chevron, Exxon&nbsp;Mobil ve Shell'in 12 yıllık analizi yapılarak, şirketlerin raporlarında kullandıkları sözler, yaptıkları ticari eylemler ve yatırımlar incelendiğinde, bu şirketlerin temiz enerjiye geçişle ilgili söylemleri ve sözleri, gerek ticari faaliyetleri gerekse yatırımlarıyla uyumlu değil.</li></ul>

hipertansiyon ile ilgili hikayeler