“Birçok kişi sessiz filmlerin siyah-beyaz olduğuna inanıyor, oysa bu doğru değil” diyor Elif Rongen Kaynakçı. Ben de bir zamanlar sessiz filmlerin sadece siyah-beyaz değil, sıkıcı olduğunu düşünenlerdendim. Fikrimi değiştirense (muhtemelen birçok izleyicinin fikrini değiştirdiği gibi) popüler bir şarkıcımızın “no diyalog no konuşma” olduğu gerekçesiyle para iadesi istediği The Artist&nbsp;(2011, Michel Hazanavicius) filmi oldu. Yıllar sonra; pandemi döneminde ABD’deki dijital platformlar sayesinde Buster Keaton, Charlie Chaplin ve Georges Méliès filmleriyle tanıştım.Geçtiğimiz yıl ise sessiz sinemaya olan bakışım dramatik bir şekilde değişti: Beykoz Kundura’nın Bir Yaz Gecesi Festivali’nde izlediğim ve Baba Zula’nın müzikleriyle eşlik ettiği Salomé (1922, Charles Bryant ve Alla Nazimova) bana bambaşka bir deneyim yaşattı. Sessiz sinemada ihtimaller sonsuzdu.&nbsp;Bir Yaz Gecesi Festivali’nin geleneksel olarak yer verdiği sessiz sinema seçkisi, 11-13 Ağustos tarihlerinde bu kez sirk filmleri temasıyla gösteriliyor. Frank Bockius (11 Ağustos), Korhan Futacı (12 Ağustos) ve Islandman (feat. Okay Temiz) (13 Ağustos) seçkideki filmlere müzikleriyle eşlik ediyor. Festivalin sessiz film programının küratörü ve aynı zamanda Amsterdam’daki sinema müzesi EYE Filmmuseum’un sessiz sinema küratörü olan Elif Rongen-Kaynakçı ile Bir Yaz Gecesi Festivali’nin bu seneki seçkisini, modern zamanlarda sessiz sinema izlemeyi, izletmeyi konuştuk:<img src="https://images.aposto.com/2023/7/2/1691520729181.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Elif Rongen-Kaynakçı | Kaynak: Beykoz KunduraSessiz sinema döneminde sirk filmleri yaygın bir tema mı?&nbsp;Sirk filmleri gerçekten yaygın, zira zaten sinema ortaya çıktığında bir bakıma sirkin bir parçası gibiydi. Konulu ilk filmlerde oynayan oyuncular da genellikle sirk veya vodvil tiyatrosundan gelen oyunculardı. Oyunculuk yeteneğinden çok performansları için seçiliyorlardı. Örneğin Buster Keaton’ı düşünün; anne-babası vodvil komedyeniydi, Buster da 3 yaşından itibaren sahne alarak düşüp kalkmayı öğrendi. Sonra bunları slapstick komedilerinde kullandı. Belki bu nedenlerle sirkler, ortam olarak da erken sinemacıların kendi yaşam tarzlarına yakın geliyordu diyebiliriz.Filmler bugünkü teknolojiyle perdede gösterilebilmeleri için nasıl bir restorasyon ve adaptasyon sürecineden geçiyor?Festivalde gösterdiğimiz filmler DCP uzerinden gösteriliyor, yani teknolojik olarak yeni çıkan filmlerden farklı değil. Ancak elbette bu filmler 35mm pelikül üzerine çekilmiş ve gösterilmiş filmler. Arşivler bu filmleri pelikülden dijitale aktarıp bugün artık dijital restorasyon yapıyorlar. Ancak örneğin bu filmler de yeni filmler gibi post-yapımdan da geçiyor. Oynama hızı belirleniyor, eksik ara yazıları tamamlanıp ekleniyor, orijinal renkler ve gri tonları peliküle bakılarak yeniden grade ediliyor...<img src="https://images.aposto.com/2023/7/2/1691520439070.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.25" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sessiz film restorasyonu | Kaynak: Beykoz KunduraSirk Kısaları seçkisinde kaç film izleyeceğiz ve seçki tüm filmlerin sirkte geçmesi dışında bir bütünlük taşıyor mu?&nbsp;Kısalar, 11 Ağustos Cuma programının sadece bir parçası. Aslında akşamın esas filmi 40 dakikalık bir Danimarka filmi: The Great Circus Catastrophe&nbsp;/&nbsp;Sirkte Yangın. Bu uzunluk filmin çekildiği 1912 için uzun bile sayılabilir. Öte yandan 1912’de sinemaya gidenler zaten bir seansta birden fazla film izliyordu. Yani en uzun film 40 dakika sürse de izleyici seansa dâhil olan kısalarla birlikte bazen iki saate yakın bir program izleme şansı buluyordu. Biz de bundan ilhâmla, sirk deyince aklımıza gelen kurmaca filmler dışında bazı gerçek sahne performanslarının kayıtlarını da paylaşmak istedik. Bu bağlamda 1902 senesinden kalma Acrobatic Sisters Dainef&nbsp;/&nbsp;Dainef Kızkardeşler Altılısı&nbsp;programda.&nbsp;Bu altı akrobat, 1890’ların sonundan başlayarak bütün dünyayı dolaşıp gösteriler yapmışlar. Hâlâ da Eye Filmmuseum’un erken dönem koleksiyonunun en popüler filmlerinden biri. Bu filmi izleyen her küratör, belgeselci veya video sanatçısı bir şekilde yeniden izlemek ve izletmek istiyor. Yine Eye Filmmuseum’dan gelen kısa bir komedi ise 1909 tarihli In Love with the Bearded Woman&nbsp;/ Sirk Sanatçısı Max’ta,&nbsp;Max Linder sirkte çalışan sakallı kadına âşık oluyor. Biliyorsunuz 13 Ağustos Pazar akşamı göstereceğimiz filmde de Max Linder başrolde. Onun erken dönem kısalarından birini seçerek kariyerinde birden fazla sirk konulu film olduğunu da göstermek istedik.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/7/2/1691520281053.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Acrobatic Sisters Dainef | Kaynak: Beykoz Kundura12 Ağustos Cumartesi gecesi gösterilecek&nbsp;Unknown&nbsp;kült bir korku filmi. Sessiz sinema döneminde janr sineması hakkında ne söyleyebilirsin?&nbsp;Bu filmi biz bugün korku filmi olarak sınıflandırabiliriz. Ancak bence çekildiği dönemde daha çok esrarengiz bir film olarak sunulmuş. Ancak yönetmen Todd Browning -ki meşhur Freaks&nbsp;filminin de yönetmeni- gerçekten çok uçuk atmosferler yaratıyor ve dokunduğu her şey hemen kült oluyor. Oyuncu Lon Chaney de dönemin en etkileyici karakter oyuncularından biri. Bu unsurlar bir araya gelince ortaya bu şaşırtıcı film çıkmış.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/7/2/1691520311781.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.30" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Unknown | Kaynak: Beykoz KunduraMax Linder dönemin en önemli yıldızlarından. Sessiz sinemaya ilgili izleyicinin&nbsp;King of the Circus / Sirkin Kralı&nbsp;(1924, Édouard-Émile Violet) sonrasında şayet erişebilirlerse onun hangi filmlerini izlemesini önerirsin?Özellikle Max Linder, aslında komedinin öncülerinden; hatta belki de dünya çapında isim yapan, izleyici tarafından tanınıp izlenen ilk komedyen. Yani Chaplin’den çok önce meşhur oluyor ve dünya çapında ilk yıldızlardan. İlk filmini 1905’de yapıyor (Chaplin’in ilk filmi 1914’de). Max Linder bazı tiyatro oyunlarında oynadıktan sonra Pathe şirketi için film çekmeye başlıyor, kısa zamanda çok meşhur oluyor. Ancak 1914’te savaş çıkınca orduya alınıyor. Savaşta ağır sekilde yaralanıyor. 1916’da ABD’ye gidip orada film kariyerini sürdürmeye karar veriyor. Ancak bu sırada hem rekabet büyümüş, hem Linder depresyona giriyor vesaire... Nihayet 1925 senesinde eşiyle beraber hap alarak intihar ediyorlar. Gösterdiğimiz film de -1925’de çektiği- Linder’in son filmi. Açıkçası Linder filmlerini bulup izlemek kolay olmayabilir, öte yandan elbette internette bazı filmlerin farklı versiyonları da yok değil. Ama biz Bir Yaz Gecesi Festivali’nde hep en iyi ve en son restore edilmiş versiyonu göstermeye özen gösteriyoruz. Sirkin Kralı’nı da Lobster Films’in 11 farklı arşivde bulunan farklı versiyonları karşılaştırıp birleştirerek filmi eski bütünlüğüne kavuşturan 2020 restore versiyonuyla izleyeceğiz.<img src="https://images.aposto.com/2023/7/2/1691520374027.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.77" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">King of the Circus | Kaynak: Beykoz KunduraBir Yaz Gecesi Festivali’nin sessiz sinema programı artık bir geleneğe dönüştü. Önceki yıllardan gözlemlediğin kadarıyla Türkiye’deki izleyicinin sessiz sinemaya olan ilgisi nasıl?Gördüğüm kadarıyla ilgi büyük, gösterimler dolup taşıyor. İzleyici bu konuda belki baştan çok bilgili olmasa da merak ederek geliyor ve tahminimce de olumlu bir izlenimle ayrılıyor. Hatta ondan sonraki sessiz filmin gösterimini de takip ediyor ve geliyor. Zaten bence de en önemlisi bu filmleri izlerken her türlü deneyime açık olmak, önyargılardan kaçınmak. Örneğin birçok kişi sessiz filmlerin siyah-beyaz olduğuna inanıyor, oysa bu doğru değil. Filmler daha baştan itibaren siyah-beyaz çekilse de sonradan pelikül üstünde renklendirilerek sinemalarda bu renkli versiyonlarıyla gösteriliyordu. Yani izleyici beyazperdede renkli sahneler izliyordu. Bugün restorasyonlar da bu renkleri de kapsayarak yapılıyor. Örneğin bu sene Sirkte Yangın filmindeki yangın sahnelerinin de kıpkırmızı olduğunu görebileceğiz. Aynı şekilde sessiz sinemada sadece kısıtlı türler veya konular olduğu da doğru degil. Sonuçta izleyicinin ilgisini uyandıracak her şey hakkında filmler her zaman yapılagelmiş.Festival dışında Türkiye’de sessiz sinemayı takip etmek isteyen izleyiciye önerebileceğin farklı etkinlikler var mı?&nbsp;Kundura Sinema ilk yılından itibaren tematik sessiz film programları yapıyor. Örneğin Sinemanın Öncü Kadınları programı, sinemanın ilk dönem kadın sinemacılarının filmlerini seyirciyle buluşturuyor. 2022’nin ekim ayında Kadıköy Sinematek/Sinema Evi’nde Sessiz Perşembe programı başladı. Burada sene içinde düzenli olarak sessiz sinema ve canlı müzik izlemek mümkün. Onun dışında da gerek Gezici Festival gibi festivaller gerekse de örneğin Pera Müzesi gibi kurumlar, belli temalar dâhilinde sessiz film de gösteriyorlar. Son olarak da evde bazı platformlardan sessiz film izlemek mümkün. Aslında pek bilinmese de Netflix’te bile bir ara sessiz İsveç filmleri vardı, bimiyorum hâlâ duruyor mudur... Onun dışında Eye Filmmuseum’un Eye Film Player, Cinematheque Française’in HENRI veya Danimarka Film Enstitüsü’nün stumfilm.dk gibi streaming platformları; ücretsiz, dünyaya açık ve İngilizce altyazılı filmleri içlerinde barındırıyorlar.

Duende

Bir Yaz Gecesi Festivali’nin sessiz film programı küratörü Elif Rongen-Kaynakçı ile festivalin bu yılki seçkisini konuştuk.

Bir yaz gecesi, perdede sessiz sinema.

Adının Türkçe telaffuzundan dolayı ülkemizde <a fr-original-style="" href="https://eksisozluk.com/maurice-chevalier--84537?p=1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Moris Şövalye</a>&nbsp;şeklinde anılan Maurice Chevalier, Fransız sinema oyuncusu, vodvil sanatçısı ve şarkıcıdır. <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Maurice_Chevalier" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">I. Dünya Savaşı’nda</a> Almanya’da iki yıl esir kalan Moris Şövalye, bu esaretin ardından 1920’lerin sonu ve 30’ların başından itibaren oynadığı filmler ve söylediği şarkılarla geniş kitlelere ulaştı. Özellikle 1929 tarihli ‘Innocents of Paris’ filmi büyük ses getirdi. II. Dünya Savaşı’nda, Nazi işgali altıdaki Paris’te işgalcilerin tekliflerini reddederek Fransız esirler için şarkılar söyledi. <a fr-original-style="" href="https://books.google.cz/books?id=ApuaDwAAQBAJ&pg=PT203&lpg=PT203&dq=maurice+chevalier+t%C3%BCrkiye&source=bl&ots=duff9-GLKK&sig=ACfU3U2KcTet671g-W1KuX5LJUw_He3A8g&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwjF7JfoxYn0AhUPMewKHdbuBeIQ6AF6BAgJEAM#v=onepage&q=maurice%20chevalier%20t%C3%BCrkiye&f=false" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Öte yandan</a> aynı tarihlerde İstanbul’daki bazı Yahudi gençler kendi aralarında toplanarak Maurice Chevalier şarkıları söyleyip poker oynuyordu. Böylelikle Chevelier’in Türkiye’deki popülerliğinde Yahudi gençlerin de etkisi oldu. &nbsp;Dünya üzerinde onu tanıyanlardan biri de Fazıl Dalay. Belki de ondan daha fazla tanıyan biri yok. Henüz yatılı okuldayken arkadaşları tarafından Moris Şövalye’ye benzetilmesiyle başlıyor Fazıl Dalay’ın hikayesi: İstanbul Belediyesi’nde bahçeler ve fidanlık müdürlüğü de yapmış bu kişi yatılı okurken bu ünlü isme o kadar benziyormuş ki arkadaşları ona Moris Şövalye lakabını takar. Zamanla bu lakabı benimsemekle kalmaz tıpkı onun gibi giyinmeye, onun gibi gülmeye başlar. Maurice Chevalier ününü arttırdıkça onun tüm şarkılarını ezberleyen Türk Moris Şövalye de git gide meşhur olur. Düğünlere, balolara çağrılmaya başlanır. Büyük ihtimal daha küçük kaşelere...&nbsp;Hatta Maurice Chevalier ile ilgili bir kitap dahi yazar. Emekli olduktan sonra ise Fransa’ya giderek Maurice Chevalier’in evini bulur, yattığı yatağı görür, eşyalarına dokunur. Gerçek Moris Şövalye hayatta değildir artık, Türk Şövalye ise ölümden sonra da hayata devam ediyormuşçasına eski eşyalarına büyük bir nostalji ile dokunur.&nbsp;Bu hikayeyi bizzat Fazıl Dalay’ın kendisine hediye ettiği kitap ile ortaya çıkaran Aziz Nesin, <a fr-original-style="" href="https://books.google.com.tr/books?id=07qcDwAAQBAJ&pg=PA321&lpg=PA321&dq=%C4%B0%C5%9Fte+b%C3%B6yle,+bizim+tar%C4%B1m+memuru+y%C4%B1llarca+Moris+%C5%9E%C3%B6valye+olarak+ya%C5%9F%C4%B1yor;+Moris+%C5%9E%C3%B6valyeli%C4%9Fi+iyice+%C3%B6z%C3%BCms%C3%BCyor,+onunla+%C3%B6zde%C5%9Fle%C5%9Fiyor.+%C3%96yle+ki+zamanla+%C3%B6zbenli%C4%9Fi+silinip+gidiyor,+kendisi+yok+oluyor,+Moris+%C5%9E%C3%B6valye+olarak+kal%C4%B1yor.+Evlenip+%C3%A7oluk+%C3%A7ocu%C4%9Fu+olmu%C5%9F,+ama+o+hep+Moris+%C5%9E%C3%B6valyedir.&source=bl&ots=Y-I710whaA&sig=ACfU3U3CR0C2PM1IHJSd5C58TA5O4x8oyg&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwjVq9XMm5z0AhVPsKQKHWQfCmoQ6AF6BAgDEAM#v=onepage&q=%C4%B0%C5%9Fte%20b%C3%B6yle%2C%20bizim%20tar%C4%B1m%20memuru%20y%C4%B1llarca%20Moris%20%C5%9E%C3%B6valye%20olarak%20ya%C5%9F%C4%B1yor%3B%20Moris%20%C5%9E%C3%B6valyeli%C4%9Fi%20iyice%20%C3%B6z%C3%BCms%C3%BCyor%2C%20onunla%20%C3%B6zde%C5%9Fle%C5%9Fiyor.%20%C3%96yle%20ki%20zamanla%20%C3%B6zbenli%C4%9Fi%20silinip%20gidiyor%2C%20kendisi%20yok%20oluyor%2C%20Moris%20%C5%9E%C3%B6valye%20olarak%20kal%C4%B1yor.%20Evlenip%20%C3%A7oluk%20%C3%A7ocu%C4%9Fu%20olmu%C5%9F%2C%20ama%20o%20hep%20Moris%20%C5%9E%C3%B6valyedir.&f=false" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Benim Delilerim</a> isimli kitabında şöyle anlatıyor: “İşte böyle, bizim tarım memuru yıllarca Moris Şövalye olarak yaşıyor; Moris Şövalyeliği iyice özümsüyor, onunla özdeşleşiyor. Öyle ki zamanla özbenliği silinip gidiyor, kendisi yok oluyor, Moris Şövalye olarak kalıyor. Evlenip çoluk çocuğu olmuş, ama o hep Moris Şövalye’dir.”Aziz Nesin, fotoğraflarına bakarak ikiliyi birbirinden ayırt etmenin mümkün olmadığı notunu da düşüyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/10/2/1637060679917.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.modamuzayede.com/en/product/2134410/fotograf-istanbul-taksim-belediye-gazinosu-1951-meshur-maurice-chevalier" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Maurice Chevalier Taksim Belediye Gazinosu’nda (1951) </a>Kim bilir belki de Maurice Chevalier <a fr-original-style="" href="http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Arsiv/1951/10/09" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">1951’in ekim ayında</a> Türkiye’ye geldiğinde kendisini dinleyenler arasında bizim Türk Moris Şövalye de vardı.Maurice Chevalier’nin onu dünya çapında üne kavuşturan şarkılarından <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/track/2tDtyHiPeKdu4mu2jMQCBS?si=ee7dbb3366544a53" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">biri...</a>

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Kitabın yazarı kendini o ünlü şarkıcı sanıyor

Ne zaman ada vapuruna binsem, serinliğine kapıldığım bir yolculuğun ardından yüzüme değen güneş sanki İstanbul güneşi değilmiş gibi gelir bana. Adalı pek çok insanın hikâyelerinden bildiğimiz; gerçekten de bu güneşin eskiden çok daha fazla parladığı. Adaların çok renkli, az betonlu ve kalabalığının daha tanıdık olduğu zamanlar… Adalara en son ne zaman gittiğimi bile hatırlamadığım bir gündeyim. Sahi, kendimizi denizden nasıl bu kadar mahrum bıraktık? Şehirde denizle iç içe olacağımız bir avuç alan kalmışken denizle aramıza çektiğimiz setleri düşünüyorum. Ve o setlerin var olmadığı zamanları, denizle kurduğumuz geçmiş ilişkileri…<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İstanbul’un güzel sezonu</h2>İstanbul’un kültürel hayatının zaman algısını şekillendirdiği 19. yüzyıl İstanbul’unda; kötü sezonla başlayan yılı opera, tiyatro, bale, vodvil ve çeşitli baloların düzenlendiği tiyatro sezonu takip ediyor. Orucun ardından gelen karnaval sezonu Pera’yı hareketlendirse de bu eğlenceler İstanbul geneline yayılmıyor. Ardından gelense denizin İstanbul’a gülümsediği bir belle saison. Pera’da yaşanan soğuk aylardan sonra güzel sezonun sıcaklığı İstanbul’un deniz kıyılarına ve özellikle Büyükada’ya yayılıyor. Devasa bir göç başlıyor sanki. Yüzyılın ikinci yarısında artık epeyce yaygınlaşan vapur seferleriyle denizin günlük hayatın ayrılmaz bir parçası olduğu bir dönemden söz ediyorum.&nbsp;Güzel sezonun İstanbul’un sayfiyelerine yayılan açık hava gezintileri, şenlikleri, piknik ve spor etkinliklerinden biri olan regattaların bahsi ilk kez 1859’da geçiyor. 1861 yılının Ağustos’unda Journal de Constantinople; Fransızca festival, kutlama veya bayram anlamına gelen&nbsp;fête&nbsp;kelimesini gemicilikle ilgili olan anlamına gelen nautique kelimesiyle birleştirerek bu denizcilik festivaline nautique fête&nbsp;diyor. Denizi odağına alan bu karnaval, İstanbul’u sarmalayan modernleşme akımının öncüsü İstanbul cemiyetinin kısa zamanda favori etkinliği oluyor. Regatta yarışları ilerleyen yıllarda o kadar popülerleşiyor ki o gün neredeyse tüm ticari aktiviteler durma noktasına geliyor; bankalar kapanıyor, gazeteler basılmıyor. Festivale her yıl 10-15 bin civarı İstanbullu -tabiri caizse- akın ediyor. Büyükdere’de ve Moda kıyılarında düzenlenen regattalara rastlasak da festivalin yıldızı kesinlikle Prinkipo – yani Büyükada.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çok kimlikli Büyükada, çok kimlikli regattalar</h2>Büyükada’da düzenlenmesi için dönemin İngiltere Büyükelçisi Sir Henry Lytton Bulwer’in girişimleriyle hayata geçen regatta yarışları için sultandan izin alınıyor ve özel bir gün seçiliyor: Meryem Ana Yortusu. Adanın yoğun Rum ve Hristiyan nüfusu için önemli olan bir günün seçilmesi, festivalin düzenlendiği ilk seferde tahminlerin çok üzerinde bir kalabalığı yarışlara çekiyor. Tabii katılım sadece Rum nüfusla sınırlı değil; çok uluslu bir imparatorluğun başkentinde düzenlenen böylesi bir festival, şehrin başta cemiyet hayatı olmak üzere pek çok kesiminin ilgisini çekiyor. Dönemin bankerleri, tüccarları, kendi cemaatlerinin öncüsü olan gayrimüslim ve Levantenlerle Müslüman devlet adamlarının regatta yarışlarına yoğun ilgisi var. Çok kimlikliliğin ve çok kültürlülüğün neredeyse bir örneklemi regattalar. Sadece izleyici kitlesi açısından da değil; Büyükada ile Heybeli arasında farklı deniz araçları için çizilen rotalarda geçen yarışların katılımcıları da adanın farklı kültürleri bir araya getiren ortamının bir yansıması. Kürek yarışlarına katılan Müslüman mahallelerin kayıkçıları, yelken ve yat yarışlarında tekne sahibi gayrimüslim ve Levantenler, savaş gemilerinde Fransa'dan, İngiltere'den ve Almanya'dan bahriyeliler… Öyle ki Londra ve Marsilya’da düzenlenen regattaların yanında Prinkipo regattaları bu çok kimlikli yapısıyla neredeyse küresel çapta bir üne kavuşuyor; “dünyanın başka hiçbir yerinde bu kadar farklı milletten deneyimli ekiplerin yarışmadığından ve hiçbir kent toplumunun bu kadar çeşitli unsurdan oluşmadığından" <a fr-original-style="" href="https://acikradyo.com.tr/program/193273/kayit-arsivi?date_filter%5bmin%5d=&date_filter%5bmax%5d=&page=1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söz ediliyor</a>.Hem çok kültürlü yapısı hem de denizle kurduğu bu sıkı fıkı ilişkiyle regattalar bugün belki de hayal edemeyeceğimiz bir şehir festivali. 15 bin İstanbullunun her yıl denizle ve birbirleriyle buluştuğu, kayık ve kürek yarışlarının; hatta spor müsabakalarının ötesinde bir kültürel şenlik. Bugün, zamanında regattaları izleyen kalabalıkların ayak bastığı doğal kıyılarına beton dökülmüş, müsilaj istilasına uğramış, kıyılarıyla birlikte kültürü de tahrip olmuş Ada’nın kültürel mirasında hatırlanması gereken bir karnaval. Geçmişe hasret duymak için değil; ders almak için.&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">KaynakErtürkmen Aksoy, B. S.; Gurallar, N. (2020). 19. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul Gemicilik Şenlikleri: Büyükada (Prinkipo) Regattaları ve Adanın Dönüşümü. Metu Journal of the Faculty of Architecture, 37(1).&nbsp;

vodvil ile ilgili hikayeler