• Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji bölümünden Prof. Dr. Çağlar Keyder, 1980’lerde başlayan neoliberal ekonomi anlayışının krizlerle artık sonuna gelindiğini ve devletin vatandaşa karşı sorumluluklarını yeniden hatırlayacağı bir modelin uygulamaya geçirilmesi gerektiğini ifade etti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr Hakan Kara, “1980’lerin sonundan beri Türkiye dışa açılma sürecini hızlandırdı, sermaye piyasalarımızı serbestleştirdik. O dönemden bu yana sermaye akımları ile büyümeye baktığımız zaman, her yedi-sekiz yılda bir döngü yaşıyoruz. Önce yavaş yavaş sermaye girişleri oluyor, Türkiye büyüyor, sonra çakılıyoruz.” ifadelerini kullandı. Prof. Dr. Kara, verimlilik artışının sağlanması için hukuk sisteminden eğitim sistemine kadar geniş bir yelpazede reform yapılması gerektiğini söyleyerek “Bunlar zor şeyler ama kolay lokma da kalmadı artık. Çünkü, gelecekteki refahın bir kısmı da harcandı, artık zor işler yapmak lazım."&nbsp;dedi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Oxford Üniversitesi Avrupa Tarihi Çalışmaları'ndan Prof. Timothy Garton Ash, "Bu yıl, Türkiye'de demokrasinin geleceği için belirleyeci bir öneme sahip. Demokrasiden kastım, denge ve denetleme mekanizmalarının olduğu ve sivil toplumun güçlü olduğu bir liberal demokrasi. İlliberal demokrasi, demokrasi değildir.” sözlerini sarf etti. &nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı Burak Dalgın, konuşmasında "Adını net koyalım: patinaj halindeyiz. Buradan çıkmak için ihtiyacımız olan şey, topyekün bir kalkınma seferberliği. Kamudan özel sektöre, gençlerden kadınlara, hukuktan teknolojiye tüm farklı kesimleri kapsayan bir hareket.&nbsp;Ancak bunu yepyeni bir yaklaşımla yapmamız şart."&nbsp;cümlelerine yer verdi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi Koordinatörü Hacer Foggo “Yoksulluğa sadece gelir üzerinden bakmamalıyız. Yoksulluk bir erişememe, sesini duyuramama, onurlu ve özgür bir yaşama erişememe hali.” dedi. Yoksulluğun insan hakları temelli bir yaklaşımla ele alınması gerektiğine vurgu yaptı. &nbsp;</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2023/2/3/1679525116904.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.75" width="550" alt="Hacer foggo" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">New York Üniversitesi Kültür ve İnsan Gelişimi Fakültesi Uygulamalı Psikoloji bölümünden Prof. Dr. Selçuk Şirin, nitelikli istihdamı artırmak için planlı kalkınma modeline dönülmesi, yeni istihdamın yeni girişimlerle yaratılması, girişimci kuşak yetiştirilmesi, rekabetin adil hale getirilmesi ve eğitimin kalkınması önerilerinde bulundu.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Konuşmaların detaylarına <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/iktisat-kongresi-yoksulluk-korkudur-belirsizliktir" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan ulaşabilirsiniz</a>.</li></ul>

Spektrum

Kongrede ikinci gün, siyasetçiler, akademisyenler ve iş dünyası temsilcilerinin katılımıyla devam etti.

İktisat Kongresi: "Yoksulluk korkudur, belirsizliktir"

Geçen ay, çizer arkadaşımın Berk’in (Şentürk) Paris’te yaşayan Philippe isimli bir evsizin hayatını resimlendirdiği kitabı <a fr-original-style="" href="http://editionsbarometre.fr/index.php/titres/item/10-mooosieur-philippe" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayımlandı</a>. Böyle bir hikâyeyi aktardıkları için gururlu olan arkadaşım, bende de aynı hissi ona karşı uyandırdı ve bu sayede çoğu zaman şehrin sakinleriyle ilgili bir şeyler yazarken evsizleri göz önünde bulundurmadığımı fark ettim. Hâlbuki “yoksulluğu bir statü olarak kabul edersek, bundan statü yokluğuna”* bir yolculuğu deneyimleyen evsizlerin sadece İstanbul’da 7 bin kişiye ulaştığı <a fr-original-style="" href="https://www.indyturk.com/node/302696/t%C3%BCrkiyede-tahmini-70-bin-evsiz-var-y%C3%BCzde-95inin-erkek-olmas%C4%B1n%C4%B1n-sebepleri-neler#:~:text=Bu%20nedenle%20%C4%B0stanbul'da%207,civar%C4%B1nda%20evsiz%20oldu%C4%9Fu%20tahmin%20ediliyor.&text=Bulan%2C%20insanlar%C4%B1n%20evsiz%20kalarak%20sokakta,de%20ruhsal%20sorunlar%20oldu%C4%9Funu%20belirtti." style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşünülüyor</a>. Bugün ikametin, ikametgâhı olmayanlara nasıl yansıdığına bakalım.&nbsp;Nedir? Evsiz kelime olarak, ekonomik zorluktan öte ev gibi ikamet edilen bir yerin eksikliğini yaşayan kişiler için kullanılıyor. TDK’ya göre “sokakta yaşayan” anlamını da barındırıyor. Buna ilaveten toplumda evsizlerin “pis, bankta uyuyan, hor görülen veya görülmesi gereken kişiler” olduğunu düşünülüyor. Uluslararası terminolojiye baktığımızda bunun nasıl gerçekleştiği ve evsizlerin nasıl yaşadığına işaret edenler tanımlar da var. Örneğin, Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi de “evsiz ailelerin eşyalarını daima yanında taşıdığını, kapıda iskelede uyuduğunu” söyleyerek bir tanımlamada bulunurken Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu evsizleri birincil ve ikincil evsizlik olarak ikiye <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/317268" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ayırıyor</a>. Buradaki temel fark, kimilerinin insanlığa yaraşır bir yaşam alanı olmadan yaşamak zorunda kalmasıyla kimilerinin geçici konaklama imkânının olması.Tarihte nasıl yer buldu?&nbsp;Kimi düşünürler bu konunun muhataplarına anlatmak için farklı kelimeler tercih etti. Filozoflar Karl Marx ve Friedrich Engels evsizlerden bahsederken baldırı çıplaklar; düşünür Walter Benjamin ise ezilenler kelimelerini kullandı; akademisyenler Ayşe Buğra ve Çağlar Keyder bu kişilerin durumunu anlatırken yeni bir yoksul kimlik demeyi tercih etti. Sosyolog Georg Simmel yoksulluğun en uç fenomeninin evsizlik olduğunu söylerken; antropolog Mary Douglas, mülkiyet yoksunu olmanın bir tercih olmadığı varsayımıyla yola çıkarak evsizlerin toplumda “pis, habis” olarak damgalanmasının, yine toplumun kendi düzeni olduğunu ilave etti. Hak temelli yaşamın evsizler için geçerli olmadığını gösterircesine sosyal dışlanma, eşik ve tabu konusu olarak yaşadıklarını ekledi.&nbsp;Neden önemli? Bu kesimi, sokaktan geçen birine görünmez kılan neyse modern devlete de de görünmez kılıyor. Örneğin, Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda aile kütüğünde bulunması gereken bilgilerin içinde adres de <a fr-original-style="" href="https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5490.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">var</a>. Adres veremeyen kişiler vatandaşlık haklarından yararlanmakta zorlanıyor. Adrese dayalı nüfus sayımında yer alamadığı için tam sayıları da bilinemiyor. Kendi literatürünü bile oluşturan kesimin yaşadığı “düşüş”, onları bir “hücre” aramaya muhtaç bırakıyor. Düşüş, evsizlerin evlerinden mahrum oldukları anı, hücre ise sonrasında yaşadıkları yeri anlatmak için kullandıkları sözcükler. Bu sadece bize, İstanbul’a özgü değil, postmodern kentlerin, yani tüm dünyanın sorunu. Gittikçe yoksullaşan toplumlar, başkalarının inisiyatifine kalan bireylerin sayısındaki artışından kaçamıyor.&nbsp;Neler yapılıyor?&nbsp;Yurt dışında evin olmamasıyla evsiz denilmesi, önceliğe işaret ediyor; ev sahibi olunması için kamu kurumları ve politika yapıcılar çalışıyor. Bu çok kolay olmadığı için ortak barınma yapıları <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/317268" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">artırılıyor</a>. Türkiye’de hukuki olarak evsizlik kavramı, aile bütünlüğü üzerinden ele alınıyor ve her ilde bir yapı buna ayrılıyor. Burada bir süre konaklayan kişilerin başka kurumlara nakli yapılıyor.&nbsp;İstanbul özelinde bakarsak nisan ayı Beyaz Masa istatistiklerinde gelen aramaların neredeyse yarısının sosyal yardım talebi üzerine <a fr-original-style="" href="https://tr.sputniknews.com/turkiye/202011291043309524-ibb-sarachanedeki-evsizler-zabita-esliginde-otele-yerlestirildi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olduğu</a> <a fr-original-style="" href="https://istatistik.istanbul/bulten.html?id=129" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görülüyor</a>. Destek ve bilgi almak için yapılan 200 bin çağrıların sonucunda geçici <a fr-original-style="" href="https://www.ibb.istanbul/News/Detail/37514" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konaklama</a> <a fr-original-style="" href="https://www.ibb.istanbul/News/Detail/37514" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">uygulamaları devam ediyor</a>. Fakat bu nasıl yeterli olur? Kişisel fikrim medyada daha çok yer bulmasıyla. Bu noktada da <a fr-original-style="" href="https://www.hayatasaril.org.tr/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hayata Sarıl Derneği</a> gibi yerlerin çabasına ayrıca teşekkür çekmek gerekiyor.&nbsp;* Gümüş, Goncagül. Evsizlik: Yeni Bir Metropol Yoksulluğu Deneyimi.&nbsp;Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2016.

Aposto İstanbul

Binalar, mekânlar, kamusal alanlar ne kadar kentliyse ikamet edeceği bir yeri olmayan ve bunun için modern devlet nazarında sayılamayan, yani bir ülkenin “vatandaşı olmanın” haklarından faydalanamayan evsizler de bir o kadar kentli (bir fenomen) değil mi? 

Çağlar Keyder ile ilgili hikayeler