• The Good Food Institute tarafından yayımlanan yeni bir rapora göre 2021 yılında alternatif deniz ürünleri sektörüne yapılan yatırım, yaklaşık 175 milyon dolarla 2020’ye oranla %92 artış gösterdi.&nbsp;

Aposto Gündem

• Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) gıda fiyat endeksi şubat ayında aylık bazda %3,9 artışla ortalama 140,7 puana ulaşarak tüm zamanların en yüksek seviyesine <a fr-original-style="" href="https://www.diken.com.tr/kuresel-gida-fiyatlari-tum-zamanlarin-en-yuksek-seviyesinde/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ulaştı</a>.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Artışın en yüksek görüldüğü ürün grubu bitkisel yağlar ve süt ürünleri oldu.</li></ul>

apéro

Küresel gıda enflasyonu, Eylül 2021’de son on yılın zirvesine ulaştı. Bir önceki yılla karşılaştırıldığında endeksteki artış, %32,8 düzeyinde <a fr-original-style="" href="https://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleşti</a>. Süregelen bu artışın belirleyicilerini, gıda değer zincirinin farklı aşamalarında değerlendirmek mümkün. Covid-19 pandemisi ve petrol fiyatlarındaki artış gibi küresel etkilerin yanı sıra farklı emtialardaki artışlar ve bölgesel faktörler de gıda fiyatlarının yükselmesinde <a fr-original-style="" href="https://theconversation.com/why-global-food-prices-are-higher-today-than-for-most-of-modern-history-168210" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">etkili olabiliyor</a>.&nbsp;Türkiye’ye bakacak olursak; gıda fiyatlarındaki artış, 13 aydır durdurulamıyor. Gıda ve alkolsüz içeceklerdeki yıllık fiyat artışı, Eylül 2020’de %14,9 iken Eylül 2021’de %28,2 seviyesine <a fr-original-style="" href="https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tuketici-Fiyat-Endeksi-Eylul-2021-37387" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yükseldi</a>. Aynı dönemde taze meyve ve sebzelerdeki fiyat artışı %23,03’ten %33,4’e, ekmek ve tahıllardaki artış ise %15,43’ten %24,61’e çıktı.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/4/1634238003074.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Hazırlayan: Taylan KurtTüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) madde sepetinde, gıda ve alkolsüz içecekler ana grubuna dâhil 133 ürün bulunuyor. Son bir yılda bu ürünlerin ortalama fiyatlarındaki değişim incelendiğinde fiyat artışı en yüksek 10 ürün; domates, yumurta, tavuk eti, salatalık, kabak, patates, taze fasulye, ayçiçek yağı, mayonez ve mercimek.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu 10 ürün için toplam fiyat artışı %56,5.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu ürünler için ortalama fiyatlarla Eylül 2017’de 51 lira, Eylül 2019’da 62,5 lira ödüyorduk. Eylül 2021’de ise 110,5 lira ödüyoruz.</li></ul>Aynı dönemlerde sepetteki belirli ürün gruplarının toplam ortalama fiyatları şu şekilde sıralanıyor:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kırmızı ve beyaz et ürünleri: 262,2 → 350,5 → 494,6 lira.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Balık ve deniz mahsülleri: 18,6 → 86,7 → 128,3 lira.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hububat: 256,5 → 338 → 457,9 lira</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Süt ve süt ürünleri: 110,3 → 148,9 → 235,3 lira.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2021/9/4/1634237969256.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Gıda fiyatlarındaki artışı anlamak için nereye bakmalı?</h3>Gıda fiyatlarındaki artışın nedenini, sınırlı etmenler ve tek yönlü ilişkiler ile anlamlandırmak mümkün gözükmüyor. Topraktan başlayıp çatala kadar uzanan bu süreci, Türkiye özelinde daha iyi görmek için kabaca üç adım (üretici, piyasalar ve tüketici) üzerinden ilerlemek iyi bir başlangıç olabilir.Artan girdi maliyetleri&nbsp;Tohum, fide, gübre, ilaç, işçilik, mazot, arazi kirası, enerji ve benzeri tarımsal girdi kalemlerindeki maliyetler bir çiftçinin üretime devam edip etmeme kararı almasının ana belirleyicileri arasında yer alıyor. TÜİK’in Temmuz 2021 tarihli verilerine bakıldığında, Türkiye’de tarımsal girdi fiyat endeksinin (Tarım-GFE) bir önceki yılın aynı ayına göre %29,4 oranında attığı <a fr-original-style="" href="https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tarimsal-Girdi-Fiyat-Endeksi-Temmuz-2021-37277" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görülüyor</a>. Son dört yıllık döneme baktığımızda ise artış %111,2. Son bir yılda gübre ve toprak geliştiricilerin maliyeti %62,4, &nbsp;yem maliyetleri %31,7 ve enerji maliyetleri, %23,3 yükseldi. Bu koşullar altında çiftçilerin üretimi sürdürebilmesi için borçlanma yoluna gitmesi gerekiyor. BDDK verileri, tarımsal kredilerin son bir yılda %22,2 artışla 149 milyar lira seviyesine ulaştığını gösteriyor.&nbsp;Öte yandan; ithalata dayalı tarım politikası da çiftçinin üretimden vazgeçmesi ve fiyatların artmasında etkili oluyor. TÜİK verilerine göre, 2013-2020 arasında esası yiyecek ve içecek olan işlenmemiş hammaddeler ithalatındaki artış %71,5. Hâlihazırda buğday, arpa, mısır, yulaf, çavdar, mercimek ve nohut gibi birçok üründe sıfır gümrük vergisi <a fr-original-style="" href="https://www.dunya.com/kose-yazisi/gida-fiyatlarindaki-artisin-nedenleri-ve-cozum-onerileri/634901" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">uygulanıyor.</a>&nbsp;Piyasa: Fahiş market fiyatlarıGıda fiyatlarında üreticiden tüketiciye ulaşana kadar çok belirgin bir yükseliş var. Örneğin kuru soğan, maydanoz, elma, limon ve yeşil fasulyenin fiyatı, üreticiden markete gelene kadar iki katından fazla artıyor. Büyük zincir marketler, bu noktada, fahiş fiyatların sorumlusu olarak gösteriliyor. Bir diğer taraftan tüketicinin ucuz ve sağlıklı gıdaya erişimi ile etkin tedarik ve dağıtım ağının sağlanması için de birçok adım atılıyor. Hal yasası değişiklikleri, tanzim çadırların kuruluşu, denetimler, erken uyarı sistemi… Bu önlemlerin ne kadar fayda sağladığı ve orta-uzun vadeli etkileri de &nbsp;ekonomi ve siyaset tartışmalarının son günlerdeki ana maddesi hâline gelmiş durumda.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/4/1634237880285.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Gıdaya erişimArz tarafındaki eksiklikler ve piyasada yükselen fiyatlara tüketicilerin alım gücündeki düşüş de eklenince gıdaya erişim daha da ağır bir mesele hâline geliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türk-İş’in Eylül 2021 tarihli <a fr-original-style="" href="http://www.turkis.org.tr/EYLUL-2021-ACLIK-VE-YOKSULLUK-SINIRI-d563758" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Açlık ve Yoksulluk Sınırı”</a> çalışmasına göre, Aralık 2020’de dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı, 2 bin 590 lirayken bugün 3 bin 49 lira. Ankara’da yaşayan 4 kişilik bir ailenin gıda için yapması gereken asgari harcama tutarındaki yıllık değişim ise Eylül 2021’de %24,56 düzeyinde.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Birleşik Metal-İş Sendikası Araştırma Merkezi <a fr-original-style="" href="https://www.birlesikmetalis.org/index.php/tr/guncel/basin-aciklamasi/1775-bisam-ag-0921" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Alım Gücü Araştırması Dönem Raporu”</a>,&nbsp;asgari ücretlilerin gıda karşısında alım gücünün son bir yılda reel olarak yaklaşık %6,2 oranında azaldığını gösteriyor. Bugünkü 2 bin 825 liralık asgari ücretin, geçtiğimiz yılki kadar katı ve sıvı yağ alabilmesi için 3 bin 422 lira, sebze alabilmek için 3 bin 150 lira, süt ve süt ürünleri alabilmek için 3 bin 96 lira, et alabilmek için 3 bin 14 TL lira olması gerekiyor.</li></ul><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çözüm nerede?</h3>Gıda fiyatlarındaki artışı durdurmak da en az artışın nedenlerini anlamak kadar karmaşık &nbsp;gözüküyor. Uzun vadeli çözüm önerileri, tarım politikalarının yeniden düzenlenerek üretimin artırılması ile gıda ve tarım sisteminin alternatif çözümlerle yeniden inşasına odaklanıyor. Daha kısa vadede ise maliyetlerin düşürülmesi ve zincir marketlerin gıda sistemindeki konumunun düzenlenmesi üzerine tartışmalar yürütülüyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Greenpeace’in İstanbul’da gıda sistemi ve tedarik zincirini değerlendirdiği <a fr-original-style="" href="https://www.greenpeace.org/turkey/raporlar/turkiyenin-gida-ve-tarim-sistemi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporu</a>, gıda israfı ve iklim krizi odağında üretici ile tüketicinin doğrudan bir araya gelebileceği “üretici pazarları”nın kuruluşunu tartışmaya açıyor. Kent gıda konseyi yapılanmasıyla tüm insiyatiflerin birlikte karar alabileceği bir mekanizma öneriyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Pahalılığın düşmesi, girdi maliyetlerine doğrudan müdahale edilmesi ile doğrudan ilişkilendiriliyor. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, özellikle gübredeki fiyat artışlarına vurgu yaparak üretim rekoltesi ile verimin korunabilmesi için acilen girdilerde somut indirimler beklendiğini <a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/ekonomi/uretimi-dusecek-fiyatlar-artacak-yuzde-15-zam-beklentisi-1872294" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dile getiriyor</a>.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünya gazetesi yazarı Nevzat Saygılıoğlu ise yasal zemininin sağlam olmadığı ve şeffaflıkla yürütülmediği sürece mevcut denetimlerin marketlerdeki fiyatları etkilemede yeterli olamayacağını <a fr-original-style="" href="https://www.dunya.com/kose-yazisi/burokrasiyle-ve-denetimle-fiyatlar-dusmez/633728" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtiyor</a>.&nbsp;</li></ul>

Pareto

Gıda enflasyonu: Topraktan çatala rakamlarla yolculuk

• Koç Holding çatısı altındaki Tat Gıda, süt ve süt ürünleri iş kolundaki tüm varlıklarını 240 milyon lira bedelle Çallı Gıda'ya <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZjYwNzVmYTMzOTQ1MDAwN2E0NDMxYyZ1c2VyPTVlNWJlYTU3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuZHVueWEuY29tJTI1MkZzaXJrZXRsZXIlMjUyRmtvYy1ob2xkaW5nLXNla2ktMjQwLW1pbHlvbi1saXJheWEtc2F0dGktaGFiZXJpLTYwNjE0OQ=="""">sattı</a>. Anlaşma kapsamında Bursa ve Aydın'daki üretim tesisleri, tesislerde bulunan ekipmanlar ve tesislerin üzerinde bulunduğu gayrimenkuller ile Sek markası dâhil tüm fikri haklar Çallı Gıda'ya devredilecek.

ürünleri ile ilgili hikayeler