Türkiye tarım, gıda ve içecek sektörü 2023'ün ilk altı ayında toplam 12,23 milyar dolar ihracat geliri <a fr-original-style="" href="https://www.hurriyetdailynews.com/agriculture-and-food-exports-generate-12-2-billion-in-revenue-185338" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">elde etti</a>. Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF)’na göre sektörün ithalat harcaması 12,46 milyar dolar olarak kaydedildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden?&nbsp;2022’ye kıyasla ihracat %1, ithalat yaklaşık %18 arttı. 2023 Haziran’da sektörün ihracat gelirleri yıllık %14,7 düşüşle 1,82 milyar dolar olurken ithalat %8,1 düşüşle 1,64 milyar dolar oldu.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Detaylar: Sektörün en çok ihraç edilen ürünü 683 milyon dolarla un, 494 milyon dolarla ayçiçek yağı ve 456 milyon dolarla fındık oldu. Türkiye, buğday ithalatına 2,3 milyar dolar harcarken soya fasulyesi ithalatı 1 milyar doları buldu. Rusya'dan ithal edilen buğday için 1,65 milyar dolar, Ukrayna buğdayı için 608 milyon dolar ödendi. En büyük soya fasulyesi tedarikçisi 579 milyon dolarla Brezilya olurken ayçiçek yağının ana tedarikçisi 572 milyon dolarla Ukrayna oldu.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bununla birlikte: Irak, Türkiye tarım ve gıda sektörü için en büyük ihracat pazarı oldu. Irak’a yapılan sevkiyatlardan 1,4 milyar dolar gelir sağlandı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan:&nbsp;2022'nin ilk yarısında 1,7 milyar dolar dış ticaret fazlası veren tarım ve gıda sektörü mayıs ve haziran aylarında dış ticaret açığı verdi.&nbsp;</li></ul>

apéro

TGDF verilerine göre tarım ve gıda ihracatından elde edilen gelir 12,2 milyar dolar.

Türkiye’nin tarım ve gıda ihracat geliri açıklandı.

• Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), 18 bin ton ham ayçiçek yağı ithalatı için uluslararası ihale açtı. Konuya ilişkin açıklamada 28 Nisan'a kadar tekliflerin alınacağı belirtildi.&nbsp;&nbsp;

Aposto Gündem

• Rusya Tarım Bakanlığı, iç pazardaki istikrarı sağlamak amacıyla ayçiçeği yağı ihracatına kota getirildiğini <a fr-original-style="" href="https://t24.com.tr/haber/rusya-aycicegi-yagi-ihracatina-kota-getirdi,1024812" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurdu</a>.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne zaman, ne kadar?&nbsp;1,5 milyon ton olarak belirlenen ayçiçek yağı kotasının 15 Nisan 2022’den 31 Ağustos 2022'ye kadar uygulanması planlanıyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: 1 Nisan itibarıyla Rusya, ayçiçeği çekirdeği ve kanola ihracatını geçici süreliğine yasakladı.</li></ul>

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), küresel gıda fiyatlarının geçtiğimiz ay tüm zamanların en yüksek seviyesine yükseldiğini duyurdu. FAO Gıda Fiyat Endeksi, şubatta ocak ayına göre 5,3 puan artış gösterdi ve ortalama 140,7 puana ulaştı.&nbsp;Tahıl Fiyat Endeksi, buğday fiyatlarındaki artışı takiben aylık bazda %2 yıllık bazda %14,8 artış gösterdi. Artışın gerçekleşmesinde Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin buğday ve mısır ihracatını sınırlandıracağı görüşü etkili oldu. Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi de aylık %8,5 artış kaydetti.FAO, yüksek maliyetlerin ithalat oranı yüksek olan ülkelerdeki yoksul kesimi riske attığını belirtti. FAO Kıdemli Ekonomisti Upali Galketi Aratchilage, raporu "Gıda enflasyonunda daha büyük itici güç, başta enerji, gübre ve yem sektörleri olmak üzere gıda üretiminin dışından geliyor."&nbsp;şeklinde yorumladı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ayçiçek yağı için mücadele</h2>Ayçiçek yağı almak için markete giden vatandaşların görüntülerinin kamuoyuna yansıması üzerine, CHP Genel Başkan Başdanışmanı Tuncay Özkan "Türkiye bunu hak etmiyor."&nbsp;notunu paylaştı. Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, konuya ilişkin "Ayçiçek yağı gibi temel gıda ürünlerinde yeterli stok bulunmadığı yönünde paylaşılan bilgiler doğru değildir. Gerekli tedbirler alınmıştır. Ülkemizin yeterli miktarda ayçiçek yağı stoku bulunmaktadır. Asılsız iddialara itibar etmeyin. Endişe edilecek bir durum söz konusu değildir." açıklamasında bulundu. Kirişci, alternatif ülkelerden yağ ithalatının yapılması ve alternatif yağ çeşitlerinin aranması gibi çalışmaların yürütüldüğüne de dikkat çekti.&nbsp;Kirişci paylaştığı açıklamada&nbsp;"Ülkemizin 1-1,5 aylık tüketimimize ancak yetecek kadar ayçiçek tohumu ve yağı stoku bulunduğu iddiaları tamamıyla gerçek dışıdır."&nbsp;ifadelerine yer verildi. Kirişci'nin açıklamasına CHP Grup Başkanvekili&nbsp;Engin Özkoç tepki gösterdi. Özkoç,&nbsp;"5 litre ayçiçek yağı 320 lira olmuş hâlâ "yeterli stoktan" bahsediyorsunuz. Millet evine ayçiçek yağı alamaz hâle geldi. Bu durumu düzeltecek bir politikanız var mı? Millete hikâye anlatmayın, çözüm anlatın."&nbsp;dedi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İşgalin gıda tedarikine etkisi</h2>Yağ sektörüne ilişkin değerlendirme yapan Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, Türkiye'nin yağlı tohumun %55'ini Rusya'dan %15'ini ise Ukrayna'dan ithal ettiğini <a fr-original-style="" href="https://www.birgun.net/haber/sirenler-caliyor-379479" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyledi</a>. Büyükhelvacıgil, Türkiye'nin tarımda kendine yetecek hâle gelmesi gerektiğine işaret ederken pandeminin ardından Ukrayna'nın işgalinin de bu süreci etkilediğini belirtti. Limanlarda gemilerin beklediğini dile getiren Büyükhelvacıgil, Ukrayna'da bu yıl ekim yapılmazsa gelecek yıl da bu alanda sorun yaşanabileceği öngörüsünde bulundu. Büyükhelvacıgil, ayçiçeği ve türevleri aspir, kanola ve soyanın üretiminin teşvik edilmesi çağrısını yaptı.&nbsp;TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Baki Remzi Suiçmez&nbsp;ise arpa ve mısırın ithatına dikkat çekti. Suiçmez, bu sektörlerde problem çıkması hâlinde yem endüstrisinin de etkileneceğini ifade etti. Bu durumun et ve süt üretimi için de negatif sonuçları olabileceğini vurgulayan Suiçmez, çiftçinin üretim maliyetinin artığını da sözlerine ekledi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Buğday fiyatları 14 yılın zirvesinde</h2>Öte yandan küresel pazara 17 milyon ton buğday tedarik eden Ukrayna'nın işgali, buğday fiyatlarını da 14 yılın en yüksek seviyesine çıkardı. Chicago Borsasında geçtiğimiz cuma günü buğday fiyatları kile başına 12,09 doları gördü. Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Külahçıoğlu, makarnalık buğdayın Rusya ve Ukrayna'dan gelmediğini hatırlattı. Külahçıoğlu, Türkiye'nin makarnalık buğdayı Meksika ve Kanada'dan ithal ettiğine değinirken yurt içi üretimi etkileyecek olumsuz bir durum olmadığının altını <a fr-original-style="" href="https://www.sozcu.com.tr/2022/ekonomi/bugday-fiyatlari-ucunca-un-zamlandi-vatandasa-birikimli-sekilde-yansiyacak-6988946/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çizdi</a>.

Gıda stokları tükeniyor mu?

Küresel gıda enflasyonu, Eylül 2021’de son on yılın zirvesine ulaştı. Bir önceki yılla karşılaştırıldığında endeksteki artış, %32,8 düzeyinde <a fr-original-style="" href="https://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleşti</a>. Süregelen bu artışın belirleyicilerini, gıda değer zincirinin farklı aşamalarında değerlendirmek mümkün. Covid-19 pandemisi ve petrol fiyatlarındaki artış gibi küresel etkilerin yanı sıra farklı emtialardaki artışlar ve bölgesel faktörler de gıda fiyatlarının yükselmesinde <a fr-original-style="" href="https://theconversation.com/why-global-food-prices-are-higher-today-than-for-most-of-modern-history-168210" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">etkili olabiliyor</a>.&nbsp;Türkiye’ye bakacak olursak; gıda fiyatlarındaki artış, 13 aydır durdurulamıyor. Gıda ve alkolsüz içeceklerdeki yıllık fiyat artışı, Eylül 2020’de %14,9 iken Eylül 2021’de %28,2 seviyesine <a fr-original-style="" href="https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tuketici-Fiyat-Endeksi-Eylul-2021-37387" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yükseldi</a>. Aynı dönemde taze meyve ve sebzelerdeki fiyat artışı %23,03’ten %33,4’e, ekmek ve tahıllardaki artış ise %15,43’ten %24,61’e çıktı.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/4/1634238003074.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Hazırlayan: Taylan KurtTüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) madde sepetinde, gıda ve alkolsüz içecekler ana grubuna dâhil 133 ürün bulunuyor. Son bir yılda bu ürünlerin ortalama fiyatlarındaki değişim incelendiğinde fiyat artışı en yüksek 10 ürün; domates, yumurta, tavuk eti, salatalık, kabak, patates, taze fasulye, ayçiçek yağı, mayonez ve mercimek.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu 10 ürün için toplam fiyat artışı %56,5.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu ürünler için ortalama fiyatlarla Eylül 2017’de 51 lira, Eylül 2019’da 62,5 lira ödüyorduk. Eylül 2021’de ise 110,5 lira ödüyoruz.</li></ul>Aynı dönemlerde sepetteki belirli ürün gruplarının toplam ortalama fiyatları şu şekilde sıralanıyor:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kırmızı ve beyaz et ürünleri: 262,2 → 350,5 → 494,6 lira.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Balık ve deniz mahsülleri: 18,6 → 86,7 → 128,3 lira.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hububat: 256,5 → 338 → 457,9 lira</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Süt ve süt ürünleri: 110,3 → 148,9 → 235,3 lira.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2021/9/4/1634237969256.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Gıda fiyatlarındaki artışı anlamak için nereye bakmalı?</h3>Gıda fiyatlarındaki artışın nedenini, sınırlı etmenler ve tek yönlü ilişkiler ile anlamlandırmak mümkün gözükmüyor. Topraktan başlayıp çatala kadar uzanan bu süreci, Türkiye özelinde daha iyi görmek için kabaca üç adım (üretici, piyasalar ve tüketici) üzerinden ilerlemek iyi bir başlangıç olabilir.Artan girdi maliyetleri&nbsp;Tohum, fide, gübre, ilaç, işçilik, mazot, arazi kirası, enerji ve benzeri tarımsal girdi kalemlerindeki maliyetler bir çiftçinin üretime devam edip etmeme kararı almasının ana belirleyicileri arasında yer alıyor. TÜİK’in Temmuz 2021 tarihli verilerine bakıldığında, Türkiye’de tarımsal girdi fiyat endeksinin (Tarım-GFE) bir önceki yılın aynı ayına göre %29,4 oranında attığı <a fr-original-style="" href="https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tarimsal-Girdi-Fiyat-Endeksi-Temmuz-2021-37277" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görülüyor</a>. Son dört yıllık döneme baktığımızda ise artış %111,2. Son bir yılda gübre ve toprak geliştiricilerin maliyeti %62,4, &nbsp;yem maliyetleri %31,7 ve enerji maliyetleri, %23,3 yükseldi. Bu koşullar altında çiftçilerin üretimi sürdürebilmesi için borçlanma yoluna gitmesi gerekiyor. BDDK verileri, tarımsal kredilerin son bir yılda %22,2 artışla 149 milyar lira seviyesine ulaştığını gösteriyor.&nbsp;Öte yandan; ithalata dayalı tarım politikası da çiftçinin üretimden vazgeçmesi ve fiyatların artmasında etkili oluyor. TÜİK verilerine göre, 2013-2020 arasında esası yiyecek ve içecek olan işlenmemiş hammaddeler ithalatındaki artış %71,5. Hâlihazırda buğday, arpa, mısır, yulaf, çavdar, mercimek ve nohut gibi birçok üründe sıfır gümrük vergisi <a fr-original-style="" href="https://www.dunya.com/kose-yazisi/gida-fiyatlarindaki-artisin-nedenleri-ve-cozum-onerileri/634901" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">uygulanıyor.</a>&nbsp;Piyasa: Fahiş market fiyatlarıGıda fiyatlarında üreticiden tüketiciye ulaşana kadar çok belirgin bir yükseliş var. Örneğin kuru soğan, maydanoz, elma, limon ve yeşil fasulyenin fiyatı, üreticiden markete gelene kadar iki katından fazla artıyor. Büyük zincir marketler, bu noktada, fahiş fiyatların sorumlusu olarak gösteriliyor. Bir diğer taraftan tüketicinin ucuz ve sağlıklı gıdaya erişimi ile etkin tedarik ve dağıtım ağının sağlanması için de birçok adım atılıyor. Hal yasası değişiklikleri, tanzim çadırların kuruluşu, denetimler, erken uyarı sistemi… Bu önlemlerin ne kadar fayda sağladığı ve orta-uzun vadeli etkileri de &nbsp;ekonomi ve siyaset tartışmalarının son günlerdeki ana maddesi hâline gelmiş durumda.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/4/1634237880285.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Gıdaya erişimArz tarafındaki eksiklikler ve piyasada yükselen fiyatlara tüketicilerin alım gücündeki düşüş de eklenince gıdaya erişim daha da ağır bir mesele hâline geliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türk-İş’in Eylül 2021 tarihli <a fr-original-style="" href="http://www.turkis.org.tr/EYLUL-2021-ACLIK-VE-YOKSULLUK-SINIRI-d563758" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Açlık ve Yoksulluk Sınırı”</a> çalışmasına göre, Aralık 2020’de dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı, 2 bin 590 lirayken bugün 3 bin 49 lira. Ankara’da yaşayan 4 kişilik bir ailenin gıda için yapması gereken asgari harcama tutarındaki yıllık değişim ise Eylül 2021’de %24,56 düzeyinde.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Birleşik Metal-İş Sendikası Araştırma Merkezi <a fr-original-style="" href="https://www.birlesikmetalis.org/index.php/tr/guncel/basin-aciklamasi/1775-bisam-ag-0921" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Alım Gücü Araştırması Dönem Raporu”</a>,&nbsp;asgari ücretlilerin gıda karşısında alım gücünün son bir yılda reel olarak yaklaşık %6,2 oranında azaldığını gösteriyor. Bugünkü 2 bin 825 liralık asgari ücretin, geçtiğimiz yılki kadar katı ve sıvı yağ alabilmesi için 3 bin 422 lira, sebze alabilmek için 3 bin 150 lira, süt ve süt ürünleri alabilmek için 3 bin 96 lira, et alabilmek için 3 bin 14 TL lira olması gerekiyor.</li></ul><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çözüm nerede?</h3>Gıda fiyatlarındaki artışı durdurmak da en az artışın nedenlerini anlamak kadar karmaşık &nbsp;gözüküyor. Uzun vadeli çözüm önerileri, tarım politikalarının yeniden düzenlenerek üretimin artırılması ile gıda ve tarım sisteminin alternatif çözümlerle yeniden inşasına odaklanıyor. Daha kısa vadede ise maliyetlerin düşürülmesi ve zincir marketlerin gıda sistemindeki konumunun düzenlenmesi üzerine tartışmalar yürütülüyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Greenpeace’in İstanbul’da gıda sistemi ve tedarik zincirini değerlendirdiği <a fr-original-style="" href="https://www.greenpeace.org/turkey/raporlar/turkiyenin-gida-ve-tarim-sistemi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporu</a>, gıda israfı ve iklim krizi odağında üretici ile tüketicinin doğrudan bir araya gelebileceği “üretici pazarları”nın kuruluşunu tartışmaya açıyor. Kent gıda konseyi yapılanmasıyla tüm insiyatiflerin birlikte karar alabileceği bir mekanizma öneriyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Pahalılığın düşmesi, girdi maliyetlerine doğrudan müdahale edilmesi ile doğrudan ilişkilendiriliyor. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, özellikle gübredeki fiyat artışlarına vurgu yaparak üretim rekoltesi ile verimin korunabilmesi için acilen girdilerde somut indirimler beklendiğini <a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/ekonomi/uretimi-dusecek-fiyatlar-artacak-yuzde-15-zam-beklentisi-1872294" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dile getiriyor</a>.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünya gazetesi yazarı Nevzat Saygılıoğlu ise yasal zemininin sağlam olmadığı ve şeffaflıkla yürütülmediği sürece mevcut denetimlerin marketlerdeki fiyatları etkilemede yeterli olamayacağını <a fr-original-style="" href="https://www.dunya.com/kose-yazisi/burokrasiyle-ve-denetimle-fiyatlar-dusmez/633728" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtiyor</a>.&nbsp;</li></ul>

Pareto

Gıda enflasyonu: Topraktan çatala rakamlarla yolculuk

<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://twitter.com/irfandonat/status/1422465759415054354" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2021/7/2021-08-03T16:38:11.256Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a> Bu hafta yangınlar haberleri domine etse de, kaçırmamanız gereken iki haber daha var. Gelin kısa kısa bunları inceleyelim.Türkiye İstatistik Kurumu, temmuz ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Buna göre, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yıllık yüzde 18,95, aylık yüzde 1,80 arttı.TÜİK, yayınlamış olduğu TÜFE raporunda 12 farklı ana harcama grubuna göre de enflasyon oranları açıklıyor. 43 farklı kalemin yer aldığı bu 12 ana harcama grubunda fiyatları en çok artış gösteren harcama grupları ise %24,9 ile gıda ve alkolsüz içecekler, %24,6 ile ulaştırma ve %22,7 ile de ev eşyası oldu.Bir önceki yılın temmuz ayına göre en yüksek fiyat artışı gösteren gıda ürünleri incelendiğinde, listenin ilk sırasında, mevsiminde olmasına rağmen, %83'lük fiyat artışıyla salatalık geliyor. Listenin 2. sırasında ise %73,2 ile şeftali bulunuyor.Bunların dışında bir önceki yıla göre en çok fiyat artışı gösteren diğer gıda ürünleri ayçiçek yağı, margarin ve tavuk et.Son yıllarda süre gelen kuraklığı düşündüğümüz zaman, gıda enflasyonunun önümüdeki günlerde daha da büyümesi olası.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">

Çevreci Geek

• &nbsp;Tüketici Hakları Derneği'nin,&nbsp;Covid-19 Pandemisinde Yoksulların Temel Gıdalara Erişimi başlıklı&nbsp;<a fr-original-style="" href="http://www.tuketicihaklari.org.tr/haberler/duyuru.2021.03.17.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporu,</a> pandemi döneminde hane halkı gelirleri azalırken temel gıda ürünlerinin fiyatlarının arttığını, geliri azalan yurttaşların temel tüketim harcamalarına yönelik tercihlerini değiştirmek zorunda kaldığını&nbsp;ortaya koydu. Rapora göre 4 kişilik bir ailede aile fertlerinin hepsinin en az asgari ücret kazanması aileyi yoksulluk sınırına ulaştırıyor ve barınma, giyim, sağlık gibi ihtiyaçlar karşılanabiliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gıda tüketimi: Rapora göre toplumun %17'si pandemi öncesinde aylık olarak düzenli et tüketemezken bu oran pandemi sürecinde %31'e yükseldi. Pandemi öncesinde yumurtayı günlük tüketenlerin oranı %68 iken şimdi %44'e düştü. Aylık olarak yarım litreden az ayçiçek yağı kullananların oranı pandemi öncesinde %27 iken bu oran %39'a çıktı. Düzenli meyve tüketenlerin oranı da %56'dan %33'e düştü.</li></ul>

Spektrum

Görsel: Birgün<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGZ2FzdHJvbm9tbGF5dm9uZCUyNTJGJTI1M0ZobCUyNTNEdHIlMjUyNmFtcCUyNTNCdXRtX3NvdXJjZSUyNTNEYXBvc3Rv""">Can Koyuncu</a>Bundan aylar önce, 16 Mayıs tarihi ilk Mind the Root bülteninde ayçiçek yağı meselesini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZtaW5kdGhlcm9vdG1hZy5jb20lMjUyRmYlMjUyRm1pbmQtdGhlLXJvb3QtbmV3cy0x""">yazmıştım.</a> Gazeteduvar’dan Özlem Akarsu Çelik’in haberine göre, 2020 Şubat ayı itibariyle ayçiçeği yağına uygulanan %36 oranındaki gümrük vergisi Kosova’ya özel olarak %0’a indirilmiş ve tarım bakanının emriyle Türkiye’nin en büyük perakendecileri tarafından 18 litrelik tenekelerde, toplamda 900 bin litre yağ stoklanmıştı. Yani yumurta kapıya dayanmıştı ve Bakan Pakdemirli bunun farkındaydı. Peki bu önlem yerinde ve yeterli miydi?USDA verilerine göre dünyada 2019/2020 pazarlama yılında 26,3 milyon hektar alanda ayçiçeği ekimi yapılmış. İhracatta %20,5 payla Rusya önde iken; ithalatta Türkiye tek başına tüm Avrupa ülkelerine eşdeğer şekilde %30 payla yarışı önde götürüyor. Yine USDA verilerine göre Türkiye’de 2018/2019 sezonunda ayçiçeği ekim alanı bir önceki sezona göre %5,8 oranında azalarak 734 bin hektara kadar gerilemiş. 2019 yılına gelindiğinde Türkiye yağlık ayçiçeği ekim alanı 676 bin hektar. Tekirdağ 136 bin hektar ile başa çekerken, sırasıyla Edirne 95, Adana 84, Kırklareli 74 ve Konya 72 bin hektar ile toplam ayçiçeği ekim alanlarının %68’ini oluşturuyor.&nbsp;2019 yılında Türkiye ayçiçeği üretimi 2,1 milyon ton. Bunun 1,9 milyon tonu yağlık olarak üretilmiş. Ancak bu oran Türkiye’deki hızla artan nüfus ve kişi başına artan tüketim göz önünde bulundurulduğunda yetersiz kalıyor. Bu nedenle bu tüketim ihtiyacını karşılamak için sürekli bir şekilde ithalat yoluna gidiliyor. 2018/19 döneminde kişi başına tüketim 34.7 kg iken yeterlilik derecesi %66,4.&nbsp;&nbsp;2019 yılı haziran ayı ayçiçeği üretici fiyatı 2,86 TL/kg. 2020 yılının aynı ayında bu fiyat bir önceki yıla göre %49,9 artışla 4,28 TL/kg olarak gerçekleşmiş. Aynı dönem 10,30 TL/kg olan Ayçiçek yağı tüketici fiyatı, 2020 yılında bir önceki yılın aynı ayına göre %16,9 artışla 12,03 TL/kg’a kadar çıkmış.&nbsp;&nbsp;Bu fiyat artışının en büyük nedenlerinden biri, iç tarım politikalarından önce, Covid-19 nedeniyle Rusya, Moldova ve Bulgaristan gibi ülkelerin ihracata sınır getirmesi. Yani paranız olsa ve çok yüksek fiyatlar teklif etseniz bile ithalat yapamıyorsunuz.&nbsp;&nbsp;Bir de bu yükselişe karşı hükümetten gelen yeni tedbirlere bakalım: PTT üzerinden ayçiçeği satışı yapmak. Bildiğim kadarıyla Türkiye Cumhuriyeti komünizm ile yönetilen, ya da en azından devletçi üretim metodunu benimsemiş bir ülke değil. Öyle olsaydı ne birkaç sene öncesinde şeker fabrikaları satışa çıkar, ne de 2001-2002 senelerinde IMF ve Dünya Bankası’na olan borçların ertelenmesi için ithalatı kolaylaştırıcı, devletin elini tarımdan çeken politikalar uygulanırdı.&nbsp;&nbsp;Şu an ise benim açımdan bir komedi dönüyor. PTT’nin Konya Sanayi Odası Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil’in şirketinden PTT için temin edilen ucuz (?) yağ, bu şirketin kendi sitesine göre %25 oranında daha pahalı. Bu nedenle PTT, şirkete dava açma yoluna gidiyor.&nbsp;&nbsp;PTTAVM Genel Müdürü Hakan Çevikoğlu, <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ0ci5zcHV0bmlrbmV3cy5jb20lMjUyRnR1cmtpeWUlMjUyRjIwMjEwMTMxMTA0MzY5ODgwNy1wdHQtYXljaWNlay15YWdpbmktZGFoYS11Y3V6YS1zYXRhbi1zaXJrZXRlLWRhdmEtYWNpeW9yJTI1MkY=""">yasal süreçle ilgili şunları dile getirmiş geçtiğimiz günlerde:</a>&nbsp;&nbsp;“(…) Platformumuz üzerinden hizmet veren Helvacızade Gıda firması, PTTAVM üzerinden sunduğu 10 litrelik teneke ambalajdaki ayçiçeği yağını 176.89 TL’den satışa sunmuş, ancak kendi internet sitesi üzerinde 145.90 TL’ye satışa sunmuştur. (…)”&nbsp;&nbsp;Görünen o ki, geçtiğimiz günlerde gençler için&nbsp; <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuYmlyZ3VuLm5ldCUyNTJGaGFiZXIlMjUyRnR1bS1rdXNha2xhcmRhbi1lcmRvZ2FuLWEtei1rdXNhZ2ktYmlsbWV6LXlhbml0aS0zMzIxNTg=""">“Z kuşağı bilmez.”</a> söyleminde bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Z kuşağına o günleri tekrardan yaşatmak istiyor. Ancak bunu çağdaş bir şekilde uygulayarak -tıpkı maske dağıtımında olduğu gibi- online kuyruk sistemiyle yürütüyor.&nbsp;&nbsp;Bana soracak olursanız, ülkedeki en büyük sorunlardan biri haline gelen yağlık tohum meselesinin çözümü çok zor değil. Ancak bu çözüm yarın kucağımıza atlamayacak. Zira tarım sorunu bir günde çözülecek kadar basit bir mesele değil. Bu nedenle orta ve uzun vadeli planlarla yağlık tohum üretimi artırılabilir. İlk iş, çiftçi için girdi maliyetini düşürmek.&nbsp;&nbsp;Girdilerden mazot fiyatlarına bakacak olursak, 2002 senesinde litre fiyatı 94 kuruş. Çocukluğumda babam petrol ofisi işletirdi Siirt’in Şirvan ilçesinde. Senelerce 1 lirayı bile zor gördüğünü hatırlıyorum bu fiyatın. Ancak 2020 senesine girildiğinde 7 lirayı aşmış <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cudHBwZC5jb20udHIlMjUyRnRyJTI1MkZha2FyeWFraXQtZml5YXRsYXJpJTI1M0ZpZCUyNTNEMzQ=""">durumda.</a>&nbsp; (Fiyat artışlarını gündelik şekilde takip etmemi sağlayan bir benzinliğin karşısındaki durakta geçiyor sabahları 5-10 dakikam minibüsü beklerken.)&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cucmVzbWlnYXpldGUuZ292LnRyJTI1MkZlc2tpbGVyJTI1MkYyMDA2JTI1MkYwNCUyNTJGMjAwNjA0MjUtMS5odG0=""">Tarım Yasası</a>’na göre tarımsal destek ödemeleri, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın en az %1’i kadar olması gerekiyordu. İşin garip yani, bu yasa 2006 senesinde AKP hükümeti tarafından çıkarıldı. Ancak bu yasanın 21. maddesi bugüne kadar hiç uygulanmadı. Eğer ki uygulanmış olsaydı, 2019 senesinde tarıma ayrılan destek 16.1 milyar TL değil, 43.2 milyar TL’yi bulmalıydı çünkü <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTZmYTVkMzcxNTc2MDAwNjgwY2VjZiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZkYXRhLnR1aWsuZ292LnRyJTI1MkZCdWx0ZW4lMjUyRkluZGV4JTI1M0ZwJTI1M0RZaWxsaWstR2F5cmlzYWZpLVl1cnQtSWNpLUhhc2lsYS0yMDE5LTMzNjcxJTI1MjMlMjUzQSU3RSUyNTNBdGV4dCUyNTNEWSUyNTI1QzQlMjUyNUIxbGwlMjUyNUM0JTI1MjVCMWslMjUyNTIwdmVyaWxlcmUlMjUyNTIwZGF5YWwlMjUyNUM0JTI1MjVCMSUyNTI1MjBvbGFyYWslMjUyNTIwaGVzYXBsYW5hbiUyNTJDbWlseWFyJTI1MjUyMDE5MSUyNTI1MjBtaWx5b24lMjUyNTIwVEwlMjUyNTIwb2xkdS4=""">TÜİK’in 2019 verilerine göre</a> GSYH 4 trilyon 320 milyar 191 milyon TL idi.&nbsp;&nbsp;Bakalım dava meselesi nasıl sonuçlanacak. Gerçi, davanın her iki sonucunun da fiyatları aşağıya çekmeyeceği ortada. Daha sağlıklı gıda ve tarım politikalarını işleyen bir hükümet umuduyla sıradaki yazılara geçelim en iyisi.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;

ayçiçek yağı ile ilgili hikayeler