<img src="https://images.aposto.com/2025/9/5/1761920909054.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.54" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tekstil işçisi kadınlar anlatıyor: 'O kadar çok mesaiye kaldım ki artık çocuklarım benimle görüşmek istemiyor'</h1>Birleşik Tekstil Dokuma ve Deri İşçileri Sendikası (BİRTEK-SEN), yaptığı araştırmayla Adana, Adıyaman, Gaziantep, Malatya ve Şanlıurfa’da küçük ölçekli atölyelerin yanı sıra orta ve büyük ölçekli işletmelerde çalışan kadınların yaşadıkları sorunları gündeme taşıdı. Araştırmaya göre ağırlıklı olarak kadınların çalıştığı tekstil sektöründe çalışma süresi 18 saate kadar çıkıyor; araştırmaya katılanların %62,2’si fazla mesai yaptığını belirtiyor.Yazı: Seda YılmazHızlı moda markaları bilhassa 2000’lerin başından bu yana, üretim maliyetlerini düşüre düşüre daha çabuk, daha çok, daha ucuz kıyafet üretme yarışına girdi. Bu yarışın kazananı, daima kârına kâr koyan markalar. Kaybedenlerin listesiyse uzun.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Her şeyden önce tekstil işçileri (özellikle kadınlar ve göçmenler), sonra doğal kaynaklar, üzerinde yaşadığımız gezegen ve kullanılmış kıyafetlerin ihraç edilmesiyle Batı’nın atık sömürgeciliğinin hedefi olan Küresel Güney ülkeleri.</li></ul>Türkiye, tekstil sektörünün küresel tedarik zincirinin önemli aktörlerinden. Bu emek yoğun sektörde&nbsp;kadın istihdamı oranı oldukça yüksek. TÜİK, 2024’te Türkiye genelinde kadınların istihdam oranını %32,9 olarak açıklarken İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin (İHKİB) verileri tekstil, hazır giyim ve deri sektöründe kadınların istihdam oranının %44,5 olduğunu ortaya koydu.&nbsp;Tekstil sektörünün ucuz, esnek ve güvencesiz işgücü addedilen kadın emeğine dayanmasının bu alanın tarihsel olarak “kadın işi” sayılmasıyla olduğu kadar, devlet politikasıyla da ilgisi var. 2012’de dönemin Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan’ın “Konfeksiyon sektörü gibi emek yoğun sektörler bayan istihdamının en fazla olduğu sektörlerin başında geliyor. Bu sektörlerde Doğu ve Güneydoğu’da belirlenecek olan illeri biz Çin’le, Pakistan’la, Bangladeş’le ve Vietnam’la rekabet edebilecek bir bölge haline getireceğiz”&nbsp;sözlerini hatırlarsak bugün Doğu ve Güneydoğu’daki tekstil işçisi kadınların çalışma şartlarının ne durumda olduğunu kestirebiliriz. <p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#c0e5a0" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#c0e5a0 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/s/tekstil-iscisi-kadinlar-anlatiyor-o-kadar-cok-mesaiye-kaldim-ki?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(192, 229, 160) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAZININ DEVAMI</a>

Angst

Hızlı moda markaları bilhassa 2000’lerin başından bu yana, üretim maliyetlerini düşüre düşüre daha çabuk, daha çok, daha ucuz kıyafet üretme yarışına girdi. Bu yarışın kazananı, daima kârına kâr koyan markalar. Kaybedenlerin listesiyse uzun.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Her şeyden önce tekstil işçileri (özellikle kadınlar ve göçmenler), sonra doğal kaynaklar, üzerinde yaşadığımız gezegen ve kullanılmış kıyafetlerin ihraç edilmesiyle Batı’nın atık sömürgeciliğinin hedefi olan Küresel Güney ülkeleri.</li></ul>Türkiye, tekstil sektörünün küresel tedarik zincirinin önemli aktörlerinden. Bu emek yoğun sektörde kadın istihdamı oranı oldukça yüksek. TÜİK, 2024’te Türkiye genelinde kadınların istihdam oranını %32,9 olarak açıklarken İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin (İHKİB) verileri tekstil, hazır giyim ve deri sektöründe kadınların istihdam oranının %44,5 olduğunu ortaya koydu.&nbsp;Tekstil sektörünün ucuz, esnek ve güvencesiz işgücü addedilen kadın emeğine dayanmasının bu alanın tarihsel olarak “kadın işi” sayılmasıyla olduğu kadar, devlet politikasıyla da ilgisi var. 2012’de dönemin Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan’ın “Konfeksiyon sektörü gibi emek yoğun sektörler bayan istihdamının en fazla olduğu sektörlerin başında geliyor. Bu sektörlerde Doğu ve Güneydoğu’da belirlenecek olan illeri biz Çin’le, Pakistan’la, Bangladeş’le ve Vietnam’la rekabet edebilecek bir bölge haline getireceğiz”&nbsp;sözlerini hatırlarsak bugün Doğu ve Güneydoğu’daki tekstil işçisi kadınların çalışma şartlarının ne durumda olduğunu kestirebiliriz.Birleşik Tekstil Dokuma ve Deri İşçileri Sendikası (BİRTEK-SEN), yaptığı araştırmayla Adana, Adıyaman, Gaziantep, Malatya ve Şanlıurfa’da küçük ölçekli atölyelerin yanı sıra orta ve büyük ölçekli işletmelerde çalışan kadınların seslerini duymamızı sağlıyor. Zara, Bershka, Levi’s, Nike, Primark, Marks &amp; Spencer ve Adidas gibi markalara üretim yapan işletmelerde özellikle genç ve bekar kadınlar çalışıyor. Friedrich-Ebert-Stiftung'un desteğiyle hazırlanan "Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Tekstil Sektöründe Kadın Emeği ve Sendikal Algı Raporu"nun yazarlarından Özlem Temena, bu durumu şöyle açıklıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Bölgede özellikle genç kadınlar tercih ediliyor. İş başvurusunda bulundukları anda hemen işe alınıyorlar. Herhangi bir tecrübeye sahip olmaları beklenmiyor. Burada kadınların eğitime erişimi zor olduğu için tekstil tek geçim kapısı oluyor. Çok genç yaşta işe başlayınca, çalışma koşullarına ve iş hayatına çok hâkim olmadıkları için uğradıkları haksızlıkları anlamlandıramıyorlar. Bir kadın, ustabaşı tarafından 15 saat çalışmaya zorlandığında bunu reddebileceğini bilmiyor. Çünkü böyle bir hak bilincine sahip değil. Var olan sendikalar genç kadınları eğitmedikleri için de fazla mesaiyi reddedemiyorlar. Ayrıca bölgedeki feodal ilişkiler, çalıştıkları yerlerde de devam ediyor.” &nbsp;</blockquote>Standart mesai 10 saat olmasına rağmen siparişlerin yetiştirildiği dönemde kadınların çalışma süresi 18 saate kadar çıkıyor. Araştırmaya katılanların %62,2’si fazla mesai yaptığını belirtiyor. Bu kadınlardan biri şöyle anlatıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“O kadar çok mesaiye kalıyordum ki... Hep kötü anne ve eş oldum. Ne patrona yarandım ne aileme. En sonunda boşanmak zorunda kaldım. Çocuklarım benimle görüşmeyi bile istemiyor.”&nbsp;</blockquote>Bir diğerinin sözleri, işverenlerin işçinin temel yaşam haklarını bile hiçe saydığını gösteriyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Sabah 8’de başladık, gece 4’e kadar çalıştık. Servisle eve gidiyorsun, uyuyorsun, tekrar aynı döngü. Ne zaman yemek, ne zaman hayat?”&nbsp;</blockquote>Fazla mesainin fiziksel hasar bırakmaması mümkün değil. Bir kadın yaşadığı durumu şöyle ifade ediyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Mesainin sonunda artık elimi kapatamıyorum sinir sıkıştığı için. Eve gittiğim zaman dinlenemiyorum. İşe gitmek için uyandığımda hâlâ önceki günden ağrılarım devam ediyor.”</blockquote>Yasal sınırları aşan çalışma saatlerinin dayatılması, aynı zamanda cinsiyetçi işyeri kültürünün bir tezahürü. Fazla mesai yapan kadınların %44,7’si doğrudan zorlandığını, %40,4’ü tehdit edildiğini, %14,9’u ise hakarete uğradığını ifade ediyor. Raporun da ortaya koyduğu üzere bu işletmelerdeki en yaygın şiddet biçimi olan mobbing’le kadınlar sindirilmeye çalışılıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Fazla mesaiyi reddettiklerinde üstlerinin hakaretlerine maruz kaldığını belirten kadınlar, ustabaşıların erkeklerden çekindikleri için onlara aynı şekilde muamele edemediklerini söylüyor.</li></ul>Raporun diğer yazarı Bahar Kılınç durumu şöyle anlatıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Biz cinsiyete dayalı iş bölümünü, ev işinin sadece kadınların üzerinde olmasını eleştiriyoruz ama bu raporda kadınların ev işi yapacak vaktinin dahi olmadığı ortaya çıktı. Çocuklarına bakmak için gerekli zamanı bile bulamıyorlar. Bu işi ailedeki diğer kadınlara devrediyorlar. Kadınların çok çarpıcı ifadeleri var. Mesela 'Sütüm mememde kaldı' cümlesi benim aklımda yer etti. Bir kadın emziremeye emziremeye ağrı çekmiş. O bebek muhtemelen mamayla beslenmiş. Düşünsenize emzirme odası kadının aklının ucundan bile geçmiyor. Üstelik burası büyük ölçekli bir fabrika.”&nbsp;</blockquote>150'den fazla kadının çalıştırıldığı işletmelerin yasal olarak kreş açma yükümlülüğü bulunmasına rağmen, araştırmadaki işletmelerin yalnızca üçte birinde çocuk bakım hizmeti sunuluyor. Araştırma kapsamındaki 33 fabrikanın %80,6’sında kreş veya bakım evi yok. BİRTEK-SEN Malatya İl Temsilcisi Halime Sancak, civardaki fabrikalar arasında kreş hakkının doğmasını önlemek için çalışan kadın sayısını 149’da bırakanlar olduğunu söylüyor.&nbsp;Türkiye, 2024’te tekstil ve hazır giyim ihracatında dünyada yedinci sıradaydı. Küresel markalar, burada işçilere dayatılan sömürü düzeninden faydalanarak üretim yaptırabiliyor. Tedarik zincirlerinin karmaşık hâle getirilmesi ve taşeronlaşmaya göz yumulmasıyla bugünlere geldik. Markalar için sadece bir hedef var, o da tedarik zinciri masraflarını düşürmek. Özlem Temena buradaki tek suçlunun küresel markalar olmadığını dile getiriyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Markalara bu insanlık dışı çalışma koşullarını sağlayan Çalışma Bakanlığı’dır. Devlet, işçileri istedikleri kadar sömürebilecekleri mesajını veriyor. Bunu değiştirmenin en önemli koşulu işçilerin mücadeleci sendikalarda örgütlenmeleri.”</blockquote>Peki tüketiciler kadın işçilere nasıl destek olabilir? Bahar Kılınç, sınıf mücadelesinin tüketiciden güç aldığını vurguluyor ve ekliyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“İşçiler eylem yaparken markalara seslerini ulaştırmak istediklerinde tüketici megafon görevi görebilir. Tüketicinin markalara, hükümete ve sendikalara baskı yapması önemli.” </blockquote>

Birleşik Tekstil Dokuma ve Deri İşçileri Sendikası (BİRTEK-SEN), yaptığı araştırmayla Adana, Adıyaman, Gaziantep, Malatya ve Şanlıurfa’da küçük ölçekli atölyelerin yanı sıra orta ve büyük ölçekli işletmelerde çalışan kadınların yaşadıkları sorunları gündeme taşıdı. Araştırmaya göre ağırlıklı olarak kadınların çalıştığı tekstil sektöründe çalışma süresi 18 saate kadar çıkıyor; araştırmaya katılanların %62,2’si fazla mesai yaptığını belirtiyor.

İstanbul Hazır Giyim Ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği ile ilgili hikayeler