Yıllar önce, sekizinci sınıftaki İngilizce öğretmenimiz, derste okuduğumuz bir öyküdeki “Bir The Twilight Zone bölümü gibi...” benzetmesini açıklamakta biraz zorlanmıştı. 1959-1964 yılları arasında yayınlanan, Türkiye’de ise 80’ler ve 90’larda Alacakaranlık Kuşağı&nbsp;adıyla zaman zaman ekranlara gelmiş bu diziyi hiçbirimiz izlememiş olsak da dizinin temsil ettikleri İngilizce günlük konuşmanın bir parçası hâline gelmişti. Bilimin açıklamakta yetersiz kaldığı, tüyler ürpertici, esrarengiz olaylar dizinin bir parçasıydı ve gerçek hayatta bu durumları çağrıştıran bir şey yaşandığında dizinin adı anılıyordu. Son 10 yıl içinde teknolojinin ya da sosyal medyanın korkutucu boyuta ulaştığı her an, sekizinci sınıftaki İngilizce öğretmenimi ve The Twilight Zone benzetmesini anımsıyorum. Çünkü ben de birçoklarımız gibi böyle anlarda aynı şeyi söylüyorum: “Bir Black Mirror&nbsp;bölümü gibi...”<img src="https://images.aposto.com/2023/5/1/1687786358910.png" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.01" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Joan Is Awful | Kaynak: NetflixCharlie Brooker’ın 2011 yılında Britanya’daki Channel 4 için, The Twilight Zone’dan ilham alarak yazdığı ve geliştirdiği antoloji dizi Black Mirror,&nbsp;teknolojinin doğurduğu sorunlardan yola çıkarak tekno-kâbuslar tasvir etmeye başladı. Kaçırılan Britanya prensesininin öldürülmesini engellemek için canlı yayında bir domuzla seks yapması talep edilen bir başbakanın onuru ve görevi arasında kaldığı The National Anthem&nbsp;bölümü önce Britanya’da, ardından tüm dünyada ses getirerek seriyi popülerleştirdi. Sosyal medyanın ödüllendirme mekanizmaları, canlı yayınlanan yetenek yarışmaları (Fifteen Million Merits), kişisel tarihi kayıt altına alma (The Entire History of You), yapay zekâ (Be Right Back), sosyal medya linçleri (White Bear) ve anime karakterler (The Waldo Moment) gibi teknolojilerin ya da teknoloji uzantılarının ele alındığı ilk 2 sezonun ve 3 öykünün içe içe geçtiği bir özel bölümün (White Christmas)&nbsp;ardından seriyi Netflix satın aldı. Platform; 2016, 2017 ve 2019’da çıkan 3 sezon ve 15 bölümün yanı sıra interaktif bir Black Mirror&nbsp;bölümü olan Bandersnatch’i yayınladı.Bizler “Bir Black Mirror&nbsp;bölümü gibi...” demeyi sürdürdükçe dizinin yaratıcısı ve tek bir bölüm (Succession’ın yaratıcısı Jesse Armstrong’un yazdığı The Entire History of You) dışında tüm Black Mirror&nbsp;öykülerinin yazarı olan Charlie Brooker ile ekibinin işi gittikçe zorlaşıyordu. Teknolojinin toplumsal yaşama etkileri daha tuhaf sonuçlar doğuruyor ve teknoloji gerçek hayatta suç, korku, gizem hikayeleri yaratmaya başlıyor; ister istemez Black Mirror&nbsp;bölümleri normalleştirilmeye başlıyordu. Tüm bunların üzerine küresel bir salgına teslim olup, evlerimize kapanıp teknolojiyi ve her zamankinden daha çok günlük yaşamımızın bir parçası hâline getirdiğimizde her şey daha da karmaşıklaştı. Pandeminin ardından gelen ilk yeni Black Mirror&nbsp;bölümlerini merakla beklememin nedeni de buydu: Gerçek hayat Black Mirror’ın tasvir ettiği kurmaca tekno-kâbuslar ve tekno-distopyalarla aynı kulvarda yarışırken, serinin&nbsp;hâlâ aynı etkiyi yaratabilecek hikayeleri var mıydı?<img src="https://images.aposto.com/2023/5/1/1687786409718.jpeg" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Loch Henry | Kaynak: Netflix<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Black Mirror: 6. Sezon</h2>Black Mirror’ın 5 yeni bölümden oluşan 6'ncı sezonu, 15 Haziran 2023’te Netflix’te yayınlandı:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Joan Is Awful’da&nbsp;(yön. Ally Pankiw) teknoloji alanında başarılı bir CEO olan Joan, Streamberry adlı dijital platformda kendi günlük yaşamının korkutucu derecede detaylı bir şekilde tasvir edildiği ve kendisinin Salma Hayek tarafından canlandırıldığı bir diziye denk geliyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Loch Henry’de (yön. Sam Miller) sinema öğrencisi çift Davis ve Pia, Streamberry&nbsp;platformuna satabilecekleri bir belgesel film çekmek için Davis’in çocukluğunu geçtiği Loch Henry köyüne gittiklerinde öğrendikleri korkunç bir suç hikayesi, belgesellerinin konusunu değiştirmelerine neden oluyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Beyond the Sea’de (yön. John Crowley) alternatif bir 1969 yılında astronotluk yaparken replikaları aracılığıyla dünyadaki günlük yaşamlarını da sürdürebilen Cliff ve David, korkunç bir cinayetin ardından aynı replikayı kullanmaya başlıyorlar.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mazey Day’de (yön. Uta Briesewitz) paparazilik yapan Bo, dünyaca ünlü bir Hollywood yıldızının rehabilitasyona yatırıldığı kliniğin adresini öğrenerek işini yapmaya çalışıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Demon 79’da (yön. Toby Haynes) 1970’lerin sonunda büyük bir mağazada satış görevlisi olarak çalışan Gaap, mağazanın bodrumunda bulduğu tılsım aracılığıyla Boney M’in solistinin suretiyle karşısına çıkan bir iblisin direktiflerine uyup cinayetler işlemeye başlıyor.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Black Mirror artık “Black Mirror bölümü gibi” değil</h2>Netflix’teki yeni sezonu oluşturan 5 bölüm, serinin sürekliliğini sağlamaya ve geleceğini garanti altına almaya çalışan yaratıcıların ve platformun Black Mirror’ın özünü oluşturan fikirden uzaklaşmaya başladığını ve henüz bulamadıkları bir yol arayışında olduklarını gösteriyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/5/1/1687786466981.jpeg" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Joan Is Awful | Kaynak: NetflixAslında Joan Is Awful&nbsp;ve Loch Henry&nbsp;bölümleri Black Mirror külliyatına en uygun bölümler olarak iyi bir başlangıç yapıyor. Öte yandan Black Mirror’ın bugüne dek teknolojinin hayatımızın her alanında distopyalar yaratabileceği, toplumsal ve kişisel düzeyde kâbuslara neden olabileceğini gösteren çeşitliliği; iki bölüm üst üste dijital platformlar özeline yoğunlaşarak yok ediliyor. Joan Is Awful’da Netflix’in kendi üretiminin, değişimine öncü olduğu izleme alışkanlıklarının ve yaratıcılığın algoritmaların gölgesinde kaldığı bir yayıncılık kültürünün meta düzeydeki bir eleştirisine yeşil ışık yakması takdire şayan. Loch Henry’de ise gittikçe popülerleşen ve Netflix kataloğunda da yüzlerce örneğine rastlayabildiğimiz gerçek suç hikayelerinin bir eleştirisi yapılıyor. Söz konusu iki bölümün sürekliliği korunsa ve 5 bölüm boyunca farklı janrlara uğrayarak Streamberry örneği üzerinden dijital platformların bir öz eleştirisini izlesek gerçek bir meta-Black Mirror yaratılabilir, izleyici daha tutarlı ve daha fazla empati kurabildiği bir sezonla karşılaşabilirmiş.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/1/1687786482034.jpeg" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Beyond the Sea | Kaynak: NetflixSezonun üçüncü bölümünden itibaren Black Mirror külliyatında bugüne dek karşılaşmadığımız bir değişiklik konuyor önümüze. Black Mirror, 5&nbsp;sezonu boyunca bize alternatif bir bugünde ya da ütopik/distopik geleceklerde geçmiş hikayeler sunmuşken Beyond the Sea&nbsp;ile alternatif geçmişe yolculuk ediyoruz. Aslında 1960’ları fon seçmesi dışında bölümü Black Mirror’ın özünden koparan bir durum yok. Pekâlâ bir günümüz anlatısı olarak da ekrana taşınabilecek bir hikayesi var: Teknoloji, teknoloji-insan ilişkisi, bu ilişkinin yarattığı toplumsal yansımalar ve kişisel çatışmalar… Tüm bölümleri önceki Black Mirror&nbsp;bölümleri gibi bugünde ya da gelecekte geçen bir sezonun içinde geçmişi ele almasıyla ayrıksı bir yaratıcı hamle olarak kalabilecek bu bölüm, ne yazık ki 2000’lerin başında ve 1979’da geçen sonraki iki bölümle etkisini kaybetmiş.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/1/1687786448504.jpeg" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Demon 79 | Kaynak: NetflixSon iki bölümdeki sorun ya da bozulma ise çok daha büyük ve ciddi. Serinin sürekliliği konusundaki arayışın çaresizce yapıldığının sinyalleri teknolojinin ve etkilerinin yardımcı rolde dahi olmadığı bu iki bölümde veriliyor. Mazey Day’in paparazi kültürünün eleştirileceğine dair yapılan girizgâh (böyle olsaydı da tarihi geçmiş bir eleştiri izlemek durumunda kalırdık) gençlik romanlarını aratmayan bir fantastik düzleme doğru kayınca ucuz hamlelerle bir vakit kaybına dönüşüyor. Demon 79&nbsp;ise iyi ya da kötü bir hikaye ya da film olmasından bağımsız olarak Black Mirror’ın yıllar içerisinde inşa ettiği değerlerle uzaktan yakından ilgili olmayan bir olay örgüsüne ve anlatım diline sahip. Black Mirror,&nbsp;bu son iki bölümünde temelini üzerine oturttuğu teknoloji sözcüğünden uzaklaşıyor ve “bilimin açıklamakta yetersiz kaldığı, tüyler ürpertici, esrarengiz olaylar” anlatmayı seçiyor. Black Mirror&nbsp;belli ki yaşadığı tıkanıklığın çözümünü “Black Mirror&nbsp;bölümü gibi” değil, “The Twilight Zone&nbsp;bölümü gibi” hikayeler anlatmakta, yani ilham kaynağına dönüşmekte buluyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not: Demon 79 bölümünün açılış jeneriğindeki “Black Mirror&nbsp;sunar: Bir Red Mirror&nbsp;hikayesi” ifadesi, Charlie Brooker’ın tekno-kabusları bir kenara bırakıp korku hikayelerine geçiş yapabileceği ve Black Mirror’ı kalıcı olarak The Twilight Zone’laştırabileceği yönünde yorumlanabilir.</li></ul>

Aposto Gündem

5 bölümden oluşan 6'ncı sezonunun ardından bir Black Mirror değerlendirmesi

Black Mirror: Artık “Black Mirror” gibi değil

Duende

Beş bölümden oluşan altıncı sezonunun ardından bir Black Mirror değerlendirmesi.

Black Mirror: “The National Anthem”den “Demon 79”a ne değişti?

🛢️ Vox Media da fosil yakıt şirketlerinden reklam almayı reddedenler listesine <a fr-original-style="" href="https://www.marketingbrew.com/stories/2023/01/04/vox-media-formalizes-ban-on-fossil-fuel-ads" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">katıldı</a>.&nbsp;💬 WhatsApp'ın son güncellemesi ile eğer uygulama engellenirse, ayarlardan proxy eklemek ve <a fr-original-style="" href="https://www.wired.com/story/whatsapp-proxy-internet-censorship/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">engeli atlatmak mümkün</a>.🇮🇪 İrlanda hükümeti, kullanıcıların kişisel verilerini özelleştirilmiş reklamlar için toplama yöntemi GDPR'ı ihlal ettiği için Facebook ve Instagram'a toplam 390 milyon euro <a fr-original-style="" href="https://www.euractiv.com/section/data-privacy/news/facebook-instagrams-legal-basis-for-personalised-ads-found-in-breach-of-eu-law/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ceza kesti</a>.🇬🇧 Birleşik Krallık hükümetinin Channel 4'ü özelleştirme planları resmen <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/media/2023/jan/05/channel-4-privatisation-plans-formally-abandoned" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">iptal edildi</a>.🇺🇸 ABD'nin ilk kadın ana haber sunucusu olarak tarihe geçen gazeteci Barbara Walters 93 yaşında <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2022/dec/31/barbara-walters-obituary" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hayatını kaybetti</a>.🐦 Twitter parayla mavi tik alma sürecinde dolandırıcılığı çözdüğünü iddia etmişti. Ancak bir gazeteci ABD senatörlerinden birisi adına sahte hesap açıp <a fr-original-style="" href="https://www.washingtonpost.com/technology/2023/01/05/twitter-blue-verification/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sorunsuzca mavi tik alabildi</a>. Haberi yayınlanana kadar da hesap açık kaldı.📚 Yeni bir yıl, yeni kitapların, filmlerin ve sanat eserlerinin <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/2023_in_public_domain#Countries_with_life_+_70_years" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kamuya açık hâle gelmesi demek</a>.

n okuyoruz|

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Monzo düşük, kürtaj gibi durumlarda ücretli izin sunmaya başladı</h3>Dijital banka Monzo ölü doğum, düşük veya kürtaj dahil olmak üzere hamilelik kaybı durumu ile karşılaşan çalışanlarına ücretli izin sağlıyor… Monzo’nun söz konusu <a fr-original-style="" href="https://fintechistanbul.org/2022/08/29/monzo-dusuk-veya-kurtaj-gibi-durumlarda-ucretli-izin-sunmaya-basladi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">politikası</a>, kendi alanında ilkler arasında. Geçtiğimiz aylarda TV kanalı Channel 4 de benzer bir adım atmıştı. Her iki şirket de belirtilen durumlardan biri nedeniyle hamilelik kaybı yaşayan çalışanlarına 10 güne kadar ücretli izin verecek. Dijital banka tarafından kamuoyuyla paylaşılan kısa not, “Monzo, çalışanlarının ruh sağlığını inanılmaz derecede ciddiye alıyor” ifadeleri ile dikkat çekiyor.

FinTech İstanbul

<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İngiltere TV’lerinde Politik Dramalar</h2>İngiltere’de televizyon ve televizyon gazeteciliği hâlâ oldukça güçlü ve etkili bir alan. Bu durum özellikle geçtiğimiz yıllarda televizyon kanallarının daha aktif bir politik oyun alanına dönmesine <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2021/sep/19/britains-broadcast-media-is-too-valuable-to-be-the-toy-of-politicians-and-moguls" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">neden oldu</a>.Bir yanda geçmiş bültenlerde de ele aldığımız aşırı sağ ve popülist televizyonlardaki artış söz konusu. Murdoch grubunun da bu alana girmesiyle işler daha karmaşık bir hâl <a fr-original-style="" href="https://www.pressgazette.co.uk/talktv-versus-gb-news/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">alacak</a>. Diğer yanda ise bir kamu televizyonu olan Channel 4 ve çatısı altındaki kanalların <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/media/2021/jun/22/channel-4-privatisation-how-would-it-work-and-who-would-buy-it" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">özelleştirilmesi tartışması</a> var. Bu potansiyel özelleştirmeye karşı çok farklı açılardan eleştiriler geliyor. Ekonomik olarak anlamsız bir hamle <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2021/jun/23/the-guardian-view-on-privatising-channel-4-it-makes-no-economic-sense" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olması</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2021/sep/17/selling-channel-4-margaret-thatcher-broadcasting-tory" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“kültürel vandalizm”</a> şeklinde nitelendirilmesi en sık öne çıkanlar.&nbsp;Böyle bir hamlenin en ciddi yan etkilerinden birisi ise kanala bağlı olarak çalışan yapım şirketlerine <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/media/2021/sep/14/channel-4-privatisation-60-production-companies-indie-producers" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olacak</a>. Özelleştirme altmışın üstünde yapım şirketinin kapanmasına ve birçok insanın işsiz kalmasına neden olabilir.

<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">KRALİÇE Mİ O?</h2>Birleşik Krallık yayıncısı Channel 4, Noel kutlamalarının bir parçası olarak deepfake&nbsp;teknolojisiyle yaratılan bir dans eden Kraliçe II. Elizabeth'in videosunu yayımlayarak yanlış bilgiye dikkat çekiyor.<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/cnni/status/1344931646760505345?s=21" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2021/8/2021-09-20T15:37:05.828Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Deepfake nedir?: "Mevcut bir görüntü veya videoda yer alan bir kişinin, yapay sinir ağları kullanarak bir başka kişinin görüntüsüyle değiştirildiği bir medya türü" denerek anlatılan teknoloji.

Channel 4 ile ilgili hikayeler