• Çin'in yeni uçak gemisi Fujian: Çin, yeni uçak gemisi Fujian'ı deniz kuvvetlerine katmasıyla ABD ile denizde silahlanma yarışı başlatma potansiyelini artırdı.<ul><li>Fujian, Çin'in üçüncü uçak gemisi olarak tanıtıldı ve modern savaş gemisi teknolojileri ile donatıldı.</li><li>Uçak gemisi, Çin'in deniz gücünü artırma ve bölgedeki askeri varlığını güçlendirme stratejisinin bir parçası olarak değerlendiriliyor.</li><li>Uzmanlar, bu gelişmenin ABD ile Asya-Pasifik bölgesindeki diğer ülkeler arasında askeri dengeleri etkileyebileceğini belirtiyor.</li></ul>

Canlı Gündem

Yazan: Stephen S. RoachNEW HAVEN - Son 25 yılın büyük bir bölümünde Çin hakkında iyimserdim. Bu görüşe ilk olarak 1997-98'deki Asya mali krizinin derinliklerinde vardım. Sözde <a fr-original-style="" href="https://documents1.worldbank.org/curated/en/322361469672160172/pdf/123510v20PUB0r00Box371943B00PUBLIC0.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Doğu Asya büyüme mucizesi</a> paramparça olmuştu ve Çin yaygın olarak o zamanlar küreselleşmenin ilk krizi olarak görülen hadisede düşecek <a fr-original-style="" href="https://www.economist.com/leaders/1998/04/30/chinas-coming-recession" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">son domino taşı&nbsp;</a>olarak görülüyordu. Morgan Stanley'nin baş ekonomist olarak o dönemde bölgeye gidip geldikten sonra, Çin'in piyasa temelli ekonomik dönüşümünün gücünü kısa sürede takdir etmeye başlamıştım. Bu nedenle, Mart 1998'de Financial Times 'ın sayfalarında, <a fr-original-style="" href="https://www.amazon.com/This-China-different-collection-growing/dp/B0006RXGGW?tag=namespacebran76-20" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ilk yayımlanan yorumumda</a> Çin hakkında çok farklı bir görüşü ortaya koydum: "Yükselen Ejderhanın Ülkesi".Benim argümanım özetle Çin'in kriz sonrası Asya'nın yeni lokomotifi olarak Japonya'nın yerini alacağı yönündeydi. Japonya, ekonomik balon sonrası patlamasının ardından bocalarken, reform odaklı Çin, yıkıcı bir dış şokun para birimine sıçramasına karşı koyacak ve hızlı ekonomik büyümeyi sürdürecek güce, kararlılığa ve stratejiye sahipti. <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/1998/06/26/opinion/chinas-dynamism-japans-inertia.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çin’in aktardığı üzere</a>, 2001'in sonlarında Dünya Ticaret Örgütü'ne katılmasıyla canlanan ve Japonya'nın ikinci kayıp on yılına girdiği dönemde Çin ekonomisi roket gibi fırladı.Bu, Wall Street'ten Çin’den umutlu iyimserlerden biri olarak benim için olağanüstü bir yolculuğun başlangıcıydı. 1998 baharında Seattle'da dönemin Çin Maliye Bakanı Xiang Huaicheng ile bir gün geçirdim. FT 'deki yazımı okumuştu ve Çin ve ABD ekonomileri hakkında görüş alışverişinde bulunmak <a fr-original-style="" href="https://news.yale.edu/2012/05/02/qa-economic-prophet-now-showing-classes-how-theory-translates-practice" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">istemişti</a>. Çin'i eski kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT'ler) açısından değil, hızla gelişmekte olan girişimci bir alt kültürün merceğinden, <a fr-original-style="" href="https://www.cambridge.org/core/books/capitalism-with-chinese-characteristics/CECD36DB2C3623DEE4670F7897BAA3CB" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belde-köy işletmeleri</a> açısından bakarak düşünmem için ısrar etti.Xiang, daha sonra Fujian Eyaletindeki birkaç belde-köy işletmesine bir tur düzenleme kibarlığında bulundu. En etkileyici olanı ise hızla büyüyen yüksek kaliteli fiber optik ve telekom kabloları üreticisi <a fr-original-style="" href="http://www.hengtonggroup.com/en/home/solutions/case_study.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hengtong Grup</a>. Amerika Birleşik Devletleri ve Almanya'dan gelen son teknolojiyle donatılmış ve şaşırtıcı sayıda üniversite mezunuyla çalışan Hengtong, Çin'in kalıplaşmış KİT'lerinin tam tersiydi.Bu deneyim beni gaza getirmişti. <a fr-original-style="" href="https://www.imf.org/en/News/Articles/2015/09/28/04/54/tr041019" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Araştırmalarımı</a>, Çin'in karma ekonomisinin paradoksal gibi görünen dinamizmiyle yeni reforme edilmiş, giderek daha fazla piyasaya sürülen ve hızla büyüyen KİT'lerin özel sektörde dengeleyici bir hareketle uluslararası sermaye piyasalarında &nbsp;hisse senetlerini fiyatlandırmaya başlaması konusunda derinleştirdim. Çin, Japonya da dâhil olmak üzere diğer karma sistemleri uzun süredir etkileyen kronik sorunlardan kaçınabilir miydi?<a fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/commentary/china-s-turning-point-2011-02?barrier=accesspaylog" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Aynı soru</a> eski başbakan Wen Jiabao tarafından da yöneltildi. Wen ile ilk kez 2002 yılının sonlarında, Hu Jintao başkanlığında, başbakan olmasından birkaç ay önce tanıştım. Wen’i ondan <a fr-original-style="" href="https://yalebooks.yale.edu/book/9780300212655/unbalanced/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">önceki başbakan</a> Zhu Rongji’den farklı kılan merakı, beni strateji yeteneklerinden daha çok etkilemişti.Ayrıca Wen, Çin'in en zorlu sorunlarından biri hakkında bir tartışma başlatma cesaretini göstermişti: Mart 2007'de halka açık bir basın toplantısında, ekonomi yüzeysel olarak güçlü olsa da, ekonominin "istikrarsız, dengesiz, koordinasyonsuz ve sürdürülemez" olma riski taşıdığı uyarısında bulundu. Wen'in hakkını teslim etmek gerekirse, "Four Uns" (Yukarıda bahsedilen "istikrarsız, dengesiz, koordinasyonsuz ve sürdürülemez" kelimelerinin “-un” ekiyle başlayan İngilizceleri olan “unstable, unbalanced, uncoordinated ve unsustainable” kelimelerinden dolayı bu isim verilmiştir) paradoksunu 2008-09 küresel mali kriziyle doruğa ulaşacak olan Amerika'nın yüksek riskli konut kredisi krizinin patlak vermesinden sadece birkaç ay önce ortaya atmıştı.Bu noktada, bir Çin hakkındaki iyimserliğimde daha kararlı bir hâle geldim. Deng Xiaoping'in "reform ve dışa açılma" mirası olan karma sistemin esnekliği, Çin ekonomisinde güçlü bir yeniden dengelenme yaratacağına inandığım şeyin anahtarını elinde tutuyordu. Wen'in "Four Uns"u ancak ihracat ve yatırımdan tüketici odaklı büyümeye, imalattan hizmetlere, tasarruf fazlasından uzun süredir yetersiz olan sosyal güvenlik ağına yatırım yaparak tasarruf emilimine ve yabancı inovasyondan yerli inovasyona yapısal bir geçişle çözülebilirdi.Çin'in esnek, karma ve giderek daha dinamik hâle gelen özel sektörü tüm bunları ve daha fazlasını yapabilirdi. Wen'in bildirisini takip eden yıllarda, Çin'in beş yıllık planları bu <a fr-original-style="" href="https://www.wiley.com/en-us/Stephen+Roach+on+the+Next+Asia%3A+Opportunities+and+Challenges+for+a+New+Globalization-p-9780470446997" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yeniden dengeleme</a> ile uyumluydu. Daha piyasa temelli bir sisteme doğru yapısal bir dönüşüm için durum giderek daha fazla rayına oturuyordu. Ben ve benim gibi iyimserler haklı çıktığımızı hissettik.Sonra Xi Jinping geldi. Çin'in beşinci kuşak lideri ilk başta reform odaklı Deng ile aynı hamurdan yoğrulmuş gibi görünüyordu. 2013 yılının sonlarındaki <a fr-original-style="" href="https://asiasociety.org/policy-institute/avoiding-blind-alley-chinas-economic-overhaul-and-its-global-implications" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">18. Parti Kongresi Üçüncü Genel Kurulu</a>’nda önerilen kapsamlı bir dizi reform özellikle ümit vericiydi. Ancak kısa bir süre sonra, yeniden dengeleme stratejisine rahatsız edici sürtüşmeler girmeye başladı.Xi, 2017'de 19. Parti Kongresi'ni, kongreden kısa bir süre sonra <a fr-original-style="" href="https://www.scmp.com/comment/opinion/article/3189971/how-china-sacrificed-economic-growth-altar-xi-jinping-thought" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"Xi Jinping Düşüncesi"</a> olarak anılmaya başlayan Marksist ideolojiye geri dönüşle başlattı. Ve tüketici odaklı yeniden dengeleme üzerindeki vurgu kaldırıldı. Yolsuzlukla mücadele kampanyası, suç işleyenleri partiden temizlemekten ziyade Xi'nin siyasi rakiplerini ortadan kaldırmak ve iktidarını pekiştirmek için kullanıldı. Xi'nin jeostratejik gücü, Deng'in gösterişsiz ("saklan ve bekle") duruşunu kırdı ve <a fr-original-style="" href="https://yalebooks.yale.edu/book/9780300259643/accidental-conflict/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Amerika Birleşik Devletleri ile büyük bir zıtlaşmaya</a> neden oldu.Ancak 2022, Çin’den umutlular için nihai uyandırma çağrısı oldu. Tam da Kremlin Ukrayna'yı sebepsiz işgalinin eşiğindeyken, Xi'nin büyük güç hamlesi Çin'e Rusya’yla <a fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/commentary/china-russia-cooperation-agreement-under-ukraine-pressure-by-stephen-s-roach-2022-03" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"sınırsız ortaklık"</a> kapılarını açtı. Xi'nin tahammül edilemez "sıfır-COVID" politikasındaki inatçı ısrarı, bir nesildir görülmemiş bir muhalif akıma yol açtı. Ve ekim ayındaki 20. Parti Kongresi, Xi'nin genel sekreter olarak eşi benzeri görülmemiş bir üçüncü dönem iddiasından ziyade “tehlikeli, fırtınalı denizler” olarak adlandırdığı tehlikeli dünyadaki <a fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/commentary/under-xi-chinese-security-takes-precedence-over-economic-growth-by-stephen-s-roach-2022-10?barrier=accesspaylog" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">güvenlik saplantısı</a> hakkındaydı.Çalışma çağındaki nüfusun azalmasıyla birlikte, yakın zamana kadar dünyanın en büyük büyüme hikâyesine sahip olan Çin'in bu unvanı geri alabilmesi için verimlilik artışının hızlanması gerekiyor. Ancak Xi'nin güvenlik, güç ve kontrole verdiği önemin artması, Çin'in buna en çok ihtiyaç duyduğu zamanda <a fr-original-style="" href="https://www.foreignaffairs.com/china/xis-costly-obsession-security" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">üretkenliği baltalıyor</a>. Sonuç olarak, büyüme mucizesini yalnızca zarar bekliyor.&nbsp;Çin vadedilmiş topraklara çok yaklaşmıştı. Modern ekonomisi olağanüstü bir yörüngede ilerliyordu. Yeniden dengeleme gündemi daha fazlasını vadediyordu. Ancak Xi bu sözünü tutmadı. Otokrasinin ekonomi politiği, eskiden Çin hakkında iyimser olan bizlerin şevkini kırdı.Stephen S. Roach, Yale Üniversitesi'nde öğretim üyesi, Morgan Stanley Asya'nın eski başkanı ve&nbsp;Unbalanced: The Codependency of America and China&nbsp;ile&nbsp;Accidental Conflict: America, China, and the Clash of False Narratives&nbsp;kitaplarının yazarı. &nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Telif hakkı: Project Syndicate, 2023.<a fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">www.project-syndicate.org</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Not: Bu makalede yer alan tüm görüşler yazarlara ait olup, Aposto'nun editoryal bakış açısını yansıtmamaktadır.

Çalışma çağındaki nüfusun azalmasıyla birlikte, yakın zamana kadar dünyanın en büyük büyüme hikâyesine sahip olan Çin'in, bu unvanı geri alabilmesi için verimlilik artışının hızlanması gerekiyor. Bu nedenle Başkan Xi Jinping'in güvenlik, güç ve kontrole yaptığı vurguyu artırması olabilecek en kötü zamanda geldi.

Çin'e karşı iyimserliğimin hüzünlü sonu

Efsaneye göre, Çin imparatoru ateşte su ısıtırken hava rüzgarlanır. Başının üstündeki ağaçtan birkaç yaprak savrulur ve kaynayan suya düşer. Sudan güzel kokular çıkınca imparator demi tadar ve çayın tiryakisi olur.&nbsp;Çay (Camellia sinensis) 10. yy da Çin'in milli içkisi haline gelir, 12. yüzyıldan sonra da Japonya'da yaygınlaşır. 17. yüzyıldan itibaren Avrupa'da duyulmaya başlar. İngilizler, 19. yüzyılda Çin'de çayın nasıl yetiştirildiğini öğrenir ve Hindistan'ın Assam bölgesinde ve Güneydoğu Asya ülkelerinde çay üretimine başlayıp çay ticaretine hakim olurlar. 19. yüzyılda Amerikalılar çay nakliyatı süresini azaltırlar, böylece çay ucuzlar ve geniş kitlelere yayılır. Türkiye çayla 19. yüzyılın başlarında tanışır. O zamana kadar hep kahve içilir, çay ise hiç bilinmez. 1800’lü yılların sonunda çay tarımına yönelik ilk denemeler yapılsa da ilk ürün 1924 yılında Zihni Derin tarafından Rize’de alınır. 1947 yılında ise Rize'de ilk çay fabrikası üretime başlar.Dünyaya baktığımızda, Çin en büyük çay üreticisi konumunda. Hindistan ikinci, Türkiye ise 5. sırada yer alıyor. Ülkemizde sudan sonra en çok tükettiğimiz içeceğin çay olduğunu hepimiz tahmin edebiliriz aslında. Bizi ise sırasıyla İrlanda, Birleşik Krallık, Pakistan, Rusya ve Fas izlemekte.Çin’de, çay önceleri ilaç olarak kullanılmış, yaşamı &nbsp;uzatan ve canlılık veren bir sağlık içeceği olarak görülmüş. Günümüzde de geleneksel Çin tıbbında bu özelliğini sürdürüyor. Her bölgenin kendine özgün çay demleme teknikleri var. Örneğin, Çin’in Fujian eyaletinde Gongfu çayını demlemek ve içmek özel bir çay sanatı haline gelmiş. Çinliler çay içerken çayın tadını çıkarmaya ve çay içilen ortamın sakin ve havasının taze ve temiz olmasına önem veriyor.&nbsp;Japonya’ya çay Çin’den Japon Budist rahipler aracılığı ile gelmiş. Efsaneye göre, Bodhidharma meditasyon esnasında uyanık kalmak için göz kapaklarını kesmiş ve göz kapaklarının düştüğü yerde çay yaprakları yetişmiş. Japonlar çay hazırlamasını, sunmasını ve içmesini rituel haline getirmiş, felsefesini derinleştirmiş. Ülkede çay bir sanat eseri gibi yorumlanıyor. Japon evlerinin bahçesinde sadece çay seremonilerinde kullanılmak üzere özel tasarlanmış evler bulunuyor. Bu minimalist evlerde ilk göze çarpan basit bir çiçek düzenlemesi oluyor. Seremoniye katılanlar sadece yaşadıkları ana ve içtikleri çayın verdiği keyfe odaklanarak çay sanatını&nbsp; birlikte yaratıyorlar.Ülkemizde en çok Doğu Karadeniz’de yetişen siyah dökme çay tercih ediliyor, Gürcistan sınırından Fatsa‘ya kadar uzanan alanda yetiştiriliyor. Ülkemiz, çay bahçelerinin tamamına &nbsp;kar yağan tek ülke. Bu da verimliliğini olumlu yönde etkileyen bir unsur. Çay bitkisi, yaz kış yemyeşil olan bir bitki. Ülkemizde çay tarımını sürdürülebilir kılmak büyük önem taşıyor, bu da sağlıklı toprak ve bu konuda çiftçinin bilinçlendirilmesi ile birebir ilişkili. Çay tarımı, bölge insanı ve ekonomisi büyük &nbsp;önem taşıyor. Bölgede sürdürülebilir çay tarımı konusunda çalışmalar özel sektör ile özellikle TEMA gibi sivil toplum kuruluşları işbirliğiyle özenle takip ediliyor.&nbsp;Çay yüzyıllardır &nbsp;bizleri bir araya getiren adeta sihirli bir şifa içeceği, hem ruhumuza iyi geliyor hem de bedenimize. Çayın olduğu yerde sanata da yer açılıyor ve her kültürde farklı bir anlam kazanıyor. Mükemmel çayın ise tek bir tarifi yok. Kültüre, bölgeye ve çayın çeşidine göre farklılık gösteriyor. Çay demlemenin püf noktası ise narin çay yapraklarının su ve ısı ile uyumunu sağlamak. Bu da özen, zaman ve farkındalık gerektiriyor. Lezzetli bir çay demlemek için demliğin cam, porselen ya da topraktan olması; suyun taze ve kireçsiz olması büyük önem taşıyor. &nbsp;Çay, demliğimize gelinceye kadar uzun bir yolculuktan geçiyor ve her aşamasında büyük özen gösterilip emek harcanıyor. Bunun farkında olarak çayımızı demlemek, bardağımızı seçmek, her yudumda çayın lezzetini ve yaşadığımız anın kıymetini hissedebilmek aslında hepimizi birer çay sanatçısı yapıyor.&nbsp;Haydi, şimdi bir bardak çaya ne dersiniz?

Fujian ile ilgili hikayeler