Nedir? Berlin'in ortasında Orta Asya'dan beklenmedik bir buluşma noktası.&nbsp;Nerede?&nbsp;Berlin, AlmanyaNe zaman ziyaret edilebilir? Berlin’de olduğun ve canının çay istediği her zaman.Tadshikische Teestube, 1970'lerde Leipzig ticaret fuarlarından birinde Tacikistan pavyonu olarak inşa edilmiş. Fuar sona erdikten sonra pavyon, Tacikistan Sovyet Cumhuriyeti tarafından Doğu Alman ev sahiplerine bağışlamış.Menüden:&nbsp;Rusya kökenli yemek seçenekleri ve klasik bir Rus semaverinde gelen geniş bir çay menüsü var. Burada çay; kuş üzümü, çeşit çeşit şekerler ve Rusya’ya özgü bisküvilerle dolu bir kase de dahil olmak üzere daha birçok geleneksel eşlikçiyle geliyor. Çaya hangi alkolün eşlik etmesini istediğin soruluyor, gidenlerden duyduğumuza göreyse en çok tercih edilen votka shot.Gitmeden:&nbsp;Çay salonunun yemyeşil iç mekânı, oymalı ahşap sütunları ve kalın İran halılarıyla tamamen klasik İran tarzında dekore edilmiş. Çay ve yemekler Orta Asya'ya özgü alçak ahşap masalarda servis ediliyor. Gittiğinde rahat minderlere uzanarak yere otumanı ve halıya basmadan önce ayakkabılarını çıkarmanı istiyorlar. Ayrıca tezgâhın üzerinde eski bir Sovyet turistik beldeler haritası var. Çay çeşitleri doğuya özgü olsa da sunulan yiyecekler Rusya kökenli ve bir köşede gümüş bir Rusya yapımı semaver duruyor.Adres:&nbsp;Pavyon bir zamanlar Berlin'deki Palais am Festungsgraben'in içinde yer alıyordu ancak sonrasında galeriler ve kafelerle kaplı bir avlu olan KunstHof'taki yeni yerine taşındı. Hâlâ birçok kişi için yeri zor bulunan Tadshikische Teestube; Arthouse Tacheles'in hemen karşısında, avlunun solunda.&nbsp;

Aposto Seyahat

Berlin'in ortasında bir Orta Asya.

Berlin’de: Tacikistan çay molası

• Çay fiyatlarına son 3 ayda üçüncü zam geldi. Çaykur'un %4,5 oranında yaptığı zam ile Haziran'dan bu yana kuru çay fiyatları %63,6 zamlandı.

Aposto Gündem

TEAPOTEA

Çaydaki Kimyasal Bileşiklerin Tat Üzerindeki Etkisi

Çayın Ardındaki Bilim

<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nereden?&nbsp;Darjeeling, Hindistan&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nasıl üretiliyor? Darjeeling üretiminde süreç tarlada başlıyor, yapraklar tek tek elle toplanıp elle işleniyor. Deneyimli kadın çay işçileri, yapraklar henüz çiğle kaplıyken sadece üstteki iki yaprak ve bir tomurcuğu toplayarak güne başlıyor. Tarlanın ardından "soldurma" adı verilen işlemle taze yaprakların nemi alınıyor. Devamındaysa sırasıyla: Oksidasyonun başlaması için çay yaprakları kıvrılıyor, bekleniyor ve son aşamada yapraklar tamamen kurutuluyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden Darjeeling?&nbsp;Kahvaltıda tatlı, tuzlu ve ekşi dengesini seven <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/erelece" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ece (Erel)</a> çok kuvvetli tatları elindeki malzemelerle rastgele hazırladığı karışımlarla buluşturmaktan hiç çekinmiyor: "Bir yandan siyah çay kadar kuvvetli bir gövde isterken diğer yandan da tüm bu karmaşaya yakışacak tat arayışıma yanıt Darjeeling oluyor."</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nasıl demleniyor?&nbsp;Ece usulünce birtakım deneysel yollarla: Zaman ve sıcaklıkla oynayarak çaydaki misket üzümü notalarının farklı uçlarına varmak mümkün. İdealiyse özetle şu şekilde: Hızlıca soğuk suyla yıkanan yapraklar demlenmek üzere uyandırılıyor. Bir çay kaşığı çayın üzerine 80C derecede 250-300 ml su ekleniyor. "Demlenme süresi 4-5 dakikayı aşmadan süzüp içiniz."&nbsp;Biz değil, Ece öyle diyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli? Darjeeling çayı 2004'ten beri Dünya Ticaret Örgütü'nün <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/TRIPS_Agreement" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">TRIPS Anlaşması</a> kapsamında Hindistan'ın yasal coğrafi işaret koruması alan ilk ürünü. Buna ek olarak 2011'den beri Avrupa Birliği Korumalı Coğrafi İşaret Statüsü'ne sahip.</li></ul>Darjeeling kasabası Kanchenjunga Sıradağları ve çayıyla meşhur. Kültürel ve doğal zenginliğiyle Birleşmiş Milletler tarafından Dünya Mirası ilan edilen bölge ünlü treniyle tanınıyor. "Çayın şampanyası” olarak da bilinen Darjeeling, çayla ilişkisi derinleşmeye başladığından beri Ece'nin favorisi. Yeni hasat numunesini almaya özen gösteren Ece <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/mariagefreresofficial/?hl=en" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mariage Frères</a>'in Darjeeling'ini öneriyor: "Avrupa’da ilk alımları yaptıkları için genellikle oradan alıyorum. Çünkü Darjeeling ilk iki hasatı makul olan ender çaylardan."<img src="https://images.aposto.com/2023/7/2/1690898722924.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ece Darjeeling eşliğinde Darljeeling anlatıyorFotoğraf:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/denizsabuncu/?hl=en" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Deniz Sabuncu</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden kahvaltıda çay?&nbsp;Hindistan, Kore, Rize veyahut Çin. Her nereden gelirse gelsin uzun sofralarla özdeş kahvaltı kültürünün vazgeçilmezi, çay. “Peki nasıl oldu da çay bu kültürün olmazsa olmazı hâline geldi?” sorusunun cevabını Ece şöyle açıklıyor:</li></ul><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Çayın kahvaltıda yer almasının iki önemli sebebi: çayın tadı ve sosyokültürel yanı. Türk kahvaltısı genellikle peynir, zeytin, domates, salatalık, yumurta, reçel gibi çok farklı lezzetlerin birleşiminden oluşuyor. Çay bu çeşitli yiyeceklerle uyumlu bir içecek: Aromatik tadı ve hafif içimi sayesinde kahvaltıdaki bu karışık lezzetleri dengeliyor ve tatları daha iyi hissetmemizi sağlıyor. İkincisi de kahvaltı Türkiye’de aile buluşması demek. Bu birlikteliği pekiştirmek ve muhabbete eşlik etmek üzere çaydan daha iyi bir kültürel element düşünemiyorum.”</blockquote>

apéro

Darjeeling nedir, nereden alınır, nasıl demlenir? 

Darjeeling

Fotoğraflar: Deniz SabuncuBir efsaneye göre çay MÖ 2727'de İmparator Shen Nong bir çay çalısının altında suyunu arındırırken birkaç yaprak sürahisine uçuyor ve o esnada bir içecek olarak çay doğuyor. Bu demleme sonucu ortaya çıkan koku, renk ve tat imparatoru o kadar tatmin ediyor ki çay kısa sürede Çin'de gündelik bir içecek hâline geliyor.Hindistan'da anlatılan efsaneye göreyse Budizm'e kendini adayan Prens Dharma anavatanı Çin'i terk ediyor. Dokuz yıllık dinî görevi boyunca uyumamaya yemin eden Prens Dharma, üçüncü yılın sonlarına doğru yorgunluğa yenik düşecekken çay bitkisinden birkaç yaprak alıp çiğniyor. Böylelikle çay prense görevinin kalan altı yılı boyunca uyanık kalması için gereken gücü veriyor.Asırlar evvel Çin'de doğan ve tüm dünyaya yayılan çay efsanelerle bezeli seferinde Türkiye'ye ne zaman vardı? Sabah kahvaltısından akşam yemeği sonrasına kadar her türlü bahaneyle demlenen çay Anadolu'da nasıl bu kadar yaygın bir kültür hâline geldi? Sorularımızın yanıtlarının peşinde; Aposto'nun demlik ve bardağın ardındakileri anlamak üzere çaya dair keşfe çıkaran yayını <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/teapotea" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Teapotea</a>'nin kurucusu çay uzmanı Ece'yleyiz. Ece'nin şahsi çay öyküsünden ince bellinin kahvaltı softasındaki yerine ve Türkiye'de çayın dünden bugüne yolculuğuna.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ece’nin çayla ilişkisi nasıl başladı?</h3>Anaokulu zamanından kalan küçük çay takımlarım bana bunun çok uzun senelere dayandığını söylüyor. Bunu o dönem ne ben ne de ailem çaya yönelik bir tutku olarak anlamlandırmadık. Çocukken Lokman Hekim’in hikâyesini anlatan birinin “Aslında doğada her şeyin ilacı var, bu bitkiler mucize.” dedi. O an kafamda bir ışık çaktı. Ardından otacı şekerlerinden dolayı otacı kelimesini anneme sürekli sorduğumu hatırlıyorum. Büyüyünce ne olacaksın sorusunun cevabı netti: OTACI!&nbsp;Çocukluk odamda bir sürü bitki kitabı, mikroskoplar, çay karışım setleri; kendi otacı dünyamı kurabileceğim her ihtiyacım vardı. Bu sonsuz merak zamanla insanlara çay yapmaya evrilirken karşılığında da bir yerlere gezmeye giden herkes bana çay getiriyordu. Şimdi lisedeki çay dolabımı düşününce “Vay be!” diyorum. Çayla olan ilişkim bir kariyer olur mu bilmediğim için üniversitede Kimya Mühendisliği okudum. Yüksek lisans için İtalya gibi bir kahve ülkesinde yaşarken çaya olan merakımı iyiden iyiye keşfettim. O dönemler Uluslararası Çay Uzmanları Birliği’nden özel olarak eğitim almaya başladım ve 12 senedir çay uzmanıyım.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Çay sosyal bir içecek; birçok ülkede de gördüğümüz gibi insanları bir araya getiren bir yanı var. Bizim için uzun muhabbetin sinyali ateşte fokurdayan demlik."</h2></blockquote><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2023/7/3/1690973914682.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></h3>Ece&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tarihsel olarak Türk kültüründe çayın kahvaltıyla ilişkisi nasıl kurulmuş?&nbsp;</h3>Türkiye kişi başı 3,2 kilogramla çay tüketiminde bir numara, üretimde beşinci sırada. Çayın 5 bin senelik tarihine bakınca bu gerçekten çok şaşırtıcı çünkü her ne kadar 18. yüzyıldan kalma kaynaklar Osmanlı’da çay tüketimi olduğuna dikkat çekse de çay bahçelerinin kurulması Cumhuriyet sonrası gerçekleşiyor. Dünden bugüne bakıldığında Türk çay kültürünün epey yeni olmasına rağmen bu kadar kısa sürede yaygınlaşması başlı başına bir sosyal vaka. Bununla beraber gelen bir de “çaykoliklik” var.&nbsp;Çay sosyal bir içecek; birçok ülkede de gördüğümüz gibi insanları bir araya getirme özelliği söz konusu. Bizim için uzun muhabbetin sinyali ateşte fokurdayan demlik. Hâl böyle olunca da masadaki çay ailenin bir araya gelişini ve içten muhabbetini de taçlandıran bir elemente dönüşüyor. Bunun yanında fonksiyonel tarafı da var. Zengin bir masadan oluşan kahvaltı kültüründe çok fazla içerik ve tat profili var. Çay bu tatları dengeleyen ve nispeten hazmı kolaylaştıran bir içecek.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye'nin ötesine geçerek, diğer kültürlerde çay kahvaltıyla nasıl ilişkilendirilir?&nbsp;</h3>Özellikle son yıllara bakıldığında bir yanda Batı kültürünün getirdiği hızla popülerleşen kahve tüketimi varken diğer tarafta çayın yeme içme kültürünün parçası hâline geldiği birçok ülke de var. İngiltere’nin meşhur “English Breakfast Tea”si bir de üstüne kahvaltı için özellikle harmanlanmış çayları var. Bunun yanı sıra çayı yine Hindistan ve benzeri tüm ülkelerde kahvaltıya eşlikçi olarak görmeye çok alışığız. Fakat ince belliler, çift demlikli semaver tipi demlikler tamamen bize özgü.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/7/3/1690973011405.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.71" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sofraya geçmeden evvel samuray çayı Gyokuro<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="text-align: left;" style="text-align: left; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Özel sektör her ne kadar çaya yenilikler getirmiş olsa da çayın kapalı bir pazar olarak tutulması siyasi anlamda hâlâ önemli. Bugün bile devlet tarafından çay ithalatına çok yüksek duvarlar çekiliyor."</h2></blockquote><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tabii sadece kahvaltıyla bitmiyor. Çay, günlük yaşamının ayrılmaz bir parçası hâline ne zaman ve nasıl geldi? Türkiye'de çay tüketimini şekillendiren önemli tarihsel olaylar neler?</h3>Rize’deki ilk çay bahçesinin kurulması Cumhuriyet'in ilanının ardından geliyor. Atatürk’ün imzasının yer aldığı kararnamelerde de rahatça takip ediyoruz ki gerçekleştirdiği devrimlerin bir parçası da çay. Türkiye’de köklü bir geçmişi olmasa da günümüze gelene kadar çay konusunda birçok başarıya imza atıldı.Çayın günümüze kadar nasıl geldiğine yakın tarihten bakarsak durum şu; Türk çayı, genellikle Rize, Artvin, Trabzon gibi Karadeniz illerinde yetiştiriliyor. 1920’de TBMM’nin ilk Ziraat Müdürü Zihni Derin daha önce çayla ilgili denemeleri oldukça önem teşkil eden Ali Rıza Erten’in çay tarımı raporunu okuyor. Raporda Rize ve çevresinin üretime elverişli olduğu bilgisine yer veriliyor. Böylelikle konu Atatürk’ün dikkatini kazanıyor.&nbsp;Ardından hükümet, Zihni Derin’i bölgede çalışmaları başlatması için görevlendiriyor. Uzun yıllar süren çalışmalar neticesinde Zihni Derin öncülüğünde bölgede çay yetiştirilmesi bir başarı hikâyesi hâline geliyor. Takip eden süreçte de çay üretimini yaygınlaştırmak üzere 1940’ta çay kanunu yürürlüğe giriyor.Kuru çay üretimine gelirsek: İlk çay fabrikası 1947’de Rize’de açılıyor. Fabrikanın açılmasıyla çay tarımının yanında üretimi de çok hızlı bir şekilde yaygınlaşıyor. 1983’teyse Çaykur kurulup çay devlet tekeline giriyor. Fakat ertesi yıl çıkan kanunla devlet tekelinden alınan çay üretimi özel sektöre de açılıyor. Özel sektör her ne kadar çaya yenilikler getirmiş olsa da çayın kapalı bir pazar olarak tutulması siyasi anlamda hâlâ önemli. Bugün bile devlet tarafından çay ithalatına çok yüksek duvarlar çekiliyor. Dolayısıyla gerek yerli gerek uluslararası özel firmalar yine ağırlıklı olarak ticaretlerini Türk çayı üzerinden gerçekleştiriyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="text-align: left;" style="text-align: left; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Çayı sadece içmiyor bize özgü demleme seremonileri, ince belli cam bardaklar, kıtlama çay gibi detaylarla çayın kültür tarihine katkıda bulunuyoruz."</h2></blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/7/3/1690975706065.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.62" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Cosmo da geldiğine göre ekip tamam<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye'ye özgü çay âdetleri, hazırlama yöntemleri veya geleneklerinden bahseder misin?&nbsp;</h3>Çayı sadece içmiyor bize özgü demleme seremonileri, ince belli cam bardaklar, kıtlama çay gibi detaylarla çayın kültür tarihine katkıda bulunuyoruz. Türk çayının eşsiz tadı ve aroması çayın demlenme sürecindeki bazı faktörlere bağlı. Örnek vermek gerekirse ince belli cam bardaklar, çayın sıcaklığını dengeleyerek içimi daha keyifli hâle getiriyor.&nbsp;Çift demlikle seyrelterek demleme usulüyse çayın lezzetini kontrol etmek için kullanılan bir yöntem: Çayın üzerine önce kaynar su ardından demlikte demlenmiş çay ekleniyor. Böylelikle demleme süresi ve çayın gücü kişiye özel olarak ayarlanabiliyor. Yöresel farklılıklardan bahsedecek olursak kıtlama çay da Türkiye’deki çay kültüründe önemli bir yer tutuyor. Kıtlama; çayın parçalanmış sert dökme şekerin ağızda tutulmasıyla içildiği bir gelenek. Yakından baktığımızda bu gelenek komşu ülkelerden gelen büyük şeker kalıplarının çayla eritilmesi üzerine ediniliyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"İnsanlar misafirliklerde kısa sürsün isterlerse kahve uzun sürsün isterlerse çay ikram ediyorlar. Çay ve etkileşim ilişkisinde bundan daha güzel bir özet olabilir mi?"</h2></blockquote><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye’de ritüeller ve çayın nasıl bir ilişkisi var?&nbsp;</h3>Türkiye’de çaya dair en sevdiğim özellik sosyal bir içecek olması: Ülkede en fakirden en zengine herkes çay içiyor; cenazede de çay içiliyor en coşkulu kutlamalarda da. Her günün ve her durumun eşlikçisi çay. Hâl bu olunca da yeri çok daha ayrıcalıklı oluyor. Bir de yaygın bir çıkarım var ki her şeyin özeti niteliğinde: İnsanlar misafirliklerde kısa sürsün isterlerse kahve uzun sürsün isterlerse çay ikram ediyorlar. Çay ve etkileşim ilişkisinde bundan daha güzel bir özet olabilir mi?<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki Türkiye için çay turizminden bahsetmemiz söz konusu mu?</h3>Türkiye’de doğrudan ve dolaylı olarak 2 milyona yakın insan geçimini çaydan sağlıyor. Hep üretim konuşuluyor ama en önemli kabul edilen çay ülkelerinde dünyanın her bölgesinden talep gören çay turizmi oldukça gelişmiş. Hem doğal güzelliklerle dolu bir coğrafyası hem de çevresinde kenevir, bakır, hasır gibi özel kültürel değerlerin de yer aldığı Karadeniz Bölgesi çok kıymetli. Dolayısıyla çay turizmi aracılığıyla bu iç içe kültürleri izlemek mümkün.&nbsp;Son zamanlarda çay turizmi konusunda ülkemizde vizyoner insanlar atılım yapıyor. Şu anda <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/chayniktea/?hl=en" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Chaynik Tea</a> bu konudaki öncü girişimlerinden kabul edilebilir. Çok yakında birlikte gerçekleştireceğimiz etkinlik için de epey heyecanlıyız. Buna ek çay ticareti yapan insanlar da Türkiye ziyaretleri sonrası diğer ülkelere çayımızı götürüyorlar; ülke çayının gelişimi ve geleceği adına önemli bir adım.&nbsp;

Uzun misafirliklerin, politik ajanların, en önemlisi de kahvaltıların başrolü çaya ve çayın Türkiye'deki tüketim alışkanlıkları ve geleneksel yerine dair. 

Ece Erel’le: Çay, kültürel alışveriş ve ritüeller

📔 Çayla çevresinde birleşen topluluklar benim için çok önemli. <a fr-original-style="" href="https://steepster.com/teas" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Steepster</a>, dünya çapında çay severlerin buluştuğu, tadım notları ve çayla ilgili tartışmaların döndüğü bir platform. İlgilisine öneririm.💪 Çayla ilgili girişimler genellikle büyümede sınırlı kalıyorlar, özellikle son dönemlerde çay makinelerinde ciddi başarı gösterebilen olmadı. Cuzen Matcha Maker&nbsp;ise geçtiğimiz ay 3.6 Milyon$ yatırım aldı ve tüm camiasını çok <a fr-original-style="" href="https://www.globenewswire.com/news-release/2023/06/06/2682800/0/en/Award-winning-Cuzen-Matcha-Maker-Raises-3-6-Million-in-Series-A-Funding-Round.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">heyecanlandırdı</a>.<img src="https://images.aposto.com/2023/6/3/1688549058030.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.00" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">☕ Çay severler için çay masası etrafında toplanan filmlerin tatlı bir derlemesi: <a fr-original-style="" href="https://tching.com/2021/12/top-10-hollywood-movies-for-tea-lovers/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Top 10 Hollywood Movies for Tea Lovers</a>.

Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Business &amp; Human Rights Resource Centre (BHRRC) tarafından yayımlanan bir raporda, aralarında Unilever, Ekaterra ve Starbucks'ın da bulunduğu birkaç büyük çay şirketinin 2022'de 70 insan hakları ihlali kaydı olan tarlalarla ilişkili olduğuna yer verildi. İşçi tazminatı, sağlık ve güvenlik gibi konularda yapılan ihlaller Hindistan, Sri Lanka, Bangladeş, Kenya ve Uganda'daki çiftliklerde meydana geldi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden? Çay sektöründe yaklaşık 1,5 milyon işçi istihdam ediliyor. Rapora göre çay şirketleri kaynak bulma ve tedarik zincirleri hakkında kesin bilgiler vermeyerek kendilerini hak ihlallerinden uzak tutabiliyor. BHRRC’nin İşçi Hakları Araştırmacısı Kate Jelly "İşçilerin, topladıkları çaydan kimin kâr elde ettiğini bilme ve herhangi bir şikayeti dile getirmek için nereye gitmeleri gerektiğini belirleme hakları var." dedi. Rapora göre bazı şirketler, işçilere insan haklarının korunmasını garanti etmek için Rainforest Alliance ve Fair Trade gibi üçüncü taraf kuruluşların sertifikalarına çok fazla güveniyor. BHRRC’ye göre, şirketler kendi tedarik zincirleri için daha fazla durum tespiti yapmalı ve değişimi yönlendirmek için paydaşlar ve çalışanlarla daha fazla ilişki kurmalı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli? Üreticilerden daha fazla şeffaflık ve üçüncü taraf sertifika gruplarına daha az güvenme çağrısında bulunan BHRRC, bu raporların "buzdağının görünen kısmı" olabileceğini ve konunun ardında daha fazla uygunsuz sayılabilecek durumun olabileceğini söyledi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Görüşler: Unilever yanıtında, kaynak sağladığı bazı çiftliklerde bildirilen sorunların farkında olduğunu ve bunları ele aldığını söyledi. Bu doğrultuda tedarikçileriyle temas hâlinde olduğunu ve bu yılın ilk mali çeyreğinin sonuna kadar küresel çay tedarikçileri listesini güncellemeyi planladığını söyledi. Lipton da dâhil olmak üzere Unilever'in eski çay markalarının birçoğundan oluşan risk sermayesi şirketi Ekaterra, kötüye kullanımın meydana geldiği bildirilen tarlaların hâlâ tedarik zincirinde olup olmadığı konusunda yanıt vermedi. Starbucks’ın yanıtındaysa söz konusu tarlalardan ürün tedariğinin çok düşük olduğuna ve tüm insan hakları ihlalleri iddialarının soruşturulduğuna yer verildi.</li></ul>

Business & Human Rights Resource Centre, hazırladığı raporda büyük çay şirketlerinin bağlantılı olduğu tarlalardan insan hakları ihlallerini bildirdi.

Çay şirketlerinden insan hakları ihlali

Türkiye, kişi başına düşen çay tüketimiyle dünyada birinci sırayı elinde tutan bir ülke. Aynı zamanda Karadeniz bölgesinde yapılan çay tarımıyla da dünya beşincisi. Bu nedenle Türkiye, bir "çaykolikler ülkesi" olarak adlandırılabilir. Ancak çay tüketimi sadece günlük alışkanlıklarımızla sınırlı değil, aynı zamanda kendine özgü denleme usulleri, ince belli cam bardaklar ve kıtlama çay gibi kültürel katkılarla da çayın kültür tarihine önemli bir miras bırakmış olduğumuz söylenebilir.Türk çayının eşsiz tadı ve aroması, çayın demlenme sürecindeki bazı faktörlere bağlı. Örnek vermek gerekirse ince belli cam bardaklar, çayın sıcaklığını dengeler ve içimi daha keyifli hâle getirir. Denleme usulü ise çayın lezzetini kontrol etmek için kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde çayın üzerine önce kaynar su, ardından demlikte demlenmiş çay eklenir. Bu şekilde, demleme süresi ve çayın gücü kişiye özel olarak ayarlanabilir. Yöresel farklılıklara gelince kıtlama çay da Türk çay kültüründe önemli bir yer tutar. Kıtlama; çayın, parçalanmış sert dökme şekerin ağızda tutulmasıyla içildiği bir gelenek. Ama yakından baktığımızda, by komşu ülkelerden gelen büyük kalıpların çayla eritilmesi için oluşan bir gelenek.Türkiye'nin çay kültüründe yer alan bu özgün uygulamalar ve katkılar, çay deneyimini zenginleştirirken, aynı zamanda birçok kültürel mitin de oluşmasına yol açmıştır. Kültürel mitlerimizi çözümlemek, doğru bilgilere ve yöntemlere ulaşmak için önemlidir. Çayın doğru şekilde demlenmesi, içilmesi ve tadının keyfini çıkarılması için bu mitleri arkasındaki teknik açıklamalarla birlikte anlamak önemlidir.Bu sebeple en yaygın olanları sizle paylaşıyorum ki çay deneyimini siz de doğru sorgulamalarla güzelleştirebilin.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/5/1685713009550.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.34" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çay harmanlamak</h3>Çayın harmanlanması, çeşitli çay yapraklarının bir araya getirilerek karıştırılması işlemidir. Harmanlama genellikle çayın aroma, tat ve kalitesini iyileştirmek veya istenen özellikleri elde etmek için yapılır. Şirketler için harmanlamanın sebebi kalite, sezonluk değişiklikler, maliyet optimizasyonu üzerine olsa da her 10 kişiden 3’ünün çayını evde harmanlayarak içtiğini biliyoruz.&nbsp;Bunun asıl sebebi evde istediğimiz demi yakalayabilmek, ya da genellikle farkında olmadan yanlış demlemenin oluşturduğu kötü tatların önüne geçmek. Mesela genelde “kaçak çayla” karıştırılan Karadeniz çayları, çaya gövdeli bir likör sağlarken, bir yandan da kırmızı demin rengini almasını sağlıyor. Diğer yandan en çok yapılan harman Earl Grey (tomurcuk) ile oluyor, çünkü bu genelde çayın istenmeyen acılığını bastırıyor ve demleme hatalarını kapatmaya yönelik basit bir çözüm getiriyor. Restoranların çoğunda neden Earl Grey’li demler geliyor umarım şimdi anlaşılmıştır.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/5/1685713050981.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çayı şekerle içmek, demliğe şeker atmak</h3>Her ne kadar şeker tüketimi zamanla düşse de ülkemizde insanların neredeyse yarısı çayı şekerli içiyor. Çay ve şekerin bana sorarsanız çok gizli bir ilişkisi var. Bir yandan biz Türkler çayın odunsuluğuna, burukluğuna çok alışık olsak da çaydan hâlâ meyvemsi aromatik notalar bekliyoruz, bunu ben de söylüyorum gittiğim tüketici araştırmaları da.Biz ne kadar çaya tatlandırmak için şeker attığımızı düşünürsek bu basit alışkanlığın arkasında bilim var. York Üniversitesi’nde Dr. Seishi Shimizu’nun yaptığı <a fr-original-style="" href="https://www.york.ac.uk/news-and-events/news/2015/research/tea-coffee-sugar-chemistry/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışmaya</a> göre acı tattan sorumlu olan kafein bağları şekerli su ile birleşerek birbirine kitleniyor ve tat reseptörlerimize daha az değerek acı tadın daha az algılanmasına sebep oluyor. Yani daha tatlı bir tattan ziyade, daha az acı bir tada kavuşmuş oluyoruz aslında. Merak edenler için çalışmanın linki burada<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İnce belli çay bardağı</h3>Türkiye’de çay bardağı denir denmez akla gelen ilk bardak ince belliler. Bana sorarsanız da en sevdiğim çay ekipmanı olduğunu rahatça söyleyebilirim. Her ne kadar biz günlük olarak kullanmaya çok alışmış olsak da; Ajda bardaklar, tiryaki bardaklar derken farklı modellerle çeşitlenmiş olsa da aslında ince belli bardakların ortaya çıkışıyla ilgili kesin bir kaynak veya tarih bilinmiyor.&nbsp;İnce belli bardağın Birleşik Arap Emirlikleri’nde istikanah olarak bilinen 8 cm yüksekliğindeki bardak olduğunu belirten kaynaklar olsa da en yaygın rivayet Beykoz’daki cam fabrikası ile hayatımıza girdiği yönündedir. 1935 yılında Atatürk’ün kararıyla Türkiye İş Bankası devreye giriyor ve Paşabahçe Cam Fabrikası’nın hikâyesi başlıyor. Avrupa’da görmeye alışık olduğumuz saplı kupa ve fincanların yanında sapın getirdiği ek üretim masraflarını önlemek adına tasarlanan ince belli bardak, aslında tamamen maliyet azaltmaya yönelik bir tasarımın eseri. Her ne kadar ekonomik koşullar sebebiyle bu bardak ortaya çıkmış olsa da teknik anlamda da neredeyse muhteşem bir bardak olmuştur.<img src="https://images.aposto.com/2023/4/3/1685532735356.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.09" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Paşabahçe<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Aren Kurtgözü’nün yorumu ile “ince belli”nin duyulara hitap eden bu fonskiyonel yanını ise direkt onun <a fr-original-style="" href="https://manifold.press/super-latif-bir-nesne-olarak-ince-belli-cay-bardagi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">cümleleri</a> ile aktarmak isterim:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(222, 231, 219); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(222, 231, 219); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Gerçekten de ince belli bardaktan çay içmenin her tür duyuyu tatmin eden zengin bir yanı vardır. Dokunma duyusuna bir güzelleme gibidir adeta. Soğuk havada ince belinden tutup elimizi ısıtabiliriz; alttaki küreden kavradığımızda tam avcumuzun içine oturur. Ya da çok sıcak gelirse, ağzının çevresinden hafifçe tutabiliriz. Alta doğru genişleyen haznesi, ağırlık merkezini aşağıda tutarak, dengeli bir biçimde taşımaya, bardaklarla dolu çay tepsisi ile yapılan akrobasiye, yani kinestetik duyuya yardımcı olur. İncecik camdan küresi, hangi yönden gelirse gelsin ışığı buyur edip yansıtır, görsel bir şölen sunar. Çiçek gibi açılan ağzı, kokuyu içimize çekmemiz için davet eder gibidir.</blockquote><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Misafirperverlik göstergesi olarak çay ikramı</h3>Türk kültüründe misafirlerin ağırlanması büyük bir öneme sahiptir ve çay ikramı da bunun ayrılmaz bir parçasıdır. Misafirler evlere geldiğinde, çayın tazeliği ve lezzeti ön planda tutularak çay ikramı yapılır. Misafirlere çay sunmak, Türk misafirperverliğinin bir göstergesi olarak kabul edilir. Bununla beraber İngiltere’deki çay saati gibi bizde de atıştırmalıklarla, çerezle ve tatlı, tuzlu yiyeceklerle taçlandırılır bu süreç.Araştırmalar, bunun kültürel yorumunu şöyle yapıyor; misafirliğin kısa olması isteniyorsa Türk kahvesi, uzun olması isteniyorsa çay demleniyor. Türk kahvesi hem pişirmesi, hem de içmesi kısa olduğundan daha kısa görüşmelerin alternatifi olurken çay hem demleme süresinin 20 dakika civarı olması hem de bardak bardak uzun muhabbet eşlikçisi olması sebebiyle daha uzun sohbetler için tercih ediliyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/5/1685713093745.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çaya demlerken karbonat eklemek</h3>Çaya karbonat ekleme uygulaması, bazı insanlar tarafından tadı iyileştirmek veya çayın rengini daha canlı hâle getirmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Ancak, bu uygulama çayın tadı ve görünümü üzerindeki etkileri nedeniyle tartışmalı bir konudur ve çoğunlukla kişisel tercihlere dayanır. Çay yapraklarındaki doğal asitler, bazı insanlar için çayın tadını acı veya keskin hâle getirebilir.Karbonat, asidik özelliklere sahip maddeleri nötralize etme yeteneğine sahiptir. Dolayısıyla çaya karbonat eklemek, çayın asidik özelliklerini hafifletebilir ve daha yumuşak bir tadın ortaya çıkmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle, çayın daha dengeli bir lezzete sahip olmasını sağlamak isteyen bazı insanlar çaylarına karbonat ekleyebilir. Ayrıca, bazı kişiler çayın rengini daha parlak ve koyu hâle getirmek amacıyla karbonat kullanabilirler. Karbonatın alkali özellikleri, çaydaki renk pigmentlerini daha belirgin hale getirebilir ve çayın renginin daha canlı görünmesini sağlayabilir. Ancak, çaya karbonat eklemenin bazı olumsuz etkileri de olabilir. Karbonatın fazla kullanımı çayın tadını bozabilir ve aşırı alkalileştirme sonucunda hoş olmayan bir tat bırakabilir.&nbsp;Çay kültürümüz 100 yıllık, ama hızlıca şekilleniyor ve gelişiyor. Bu dinamizm belki diğer ülkelerle aramızdaki binlerce yıllık çay kültürü farkını hızla kapatıyor. Bu sebepten de toplamadan tüketime oluşan tüm karakteristik çay elementlerinin bağlılığımızın bir simgesi olduğunu düşünmekten kendimi alamıyorum.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Görseller: unsplash.com

Neden ince belli bardak kullanıyoruz? Çay neden misafirperverlik göstergesi?

Günlük çay ritüellerimizin arkasındaki sebepler

☕ “Çay mı, kahve mi?” sorusu hep gelir. Bu farkı da teknik anlamda ele alalım istedim. Tüm fizyolojik etkilerini ele alarak derin bir dünyaya davet eden bu içerikten sonra tarafını değiştiren olursa bana ulaşsın lütfen. Buyrun <a fr-original-style="" href="https://www.washingtonpost.com/wellness/interactive/2022/coffee-vs-tea-nutrition-health/?mc_cid=0116f9cafa&mc_eid=f620ef348e" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">linki</a>.<img src="https://images.aposto.com/2023/4/3/1685542838099.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.83" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">🎸Ünlü İngiliz müzik grubu The Beatles’ın çayla olan ilişkisini bilmeyen var mı? The Beatles fanı Huw Spink, grubun çay etrafında şekillenmiş anılarını bir <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/Teatlemania" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">arşivde</a> toplamış. Beni heyecanlandırdı!&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/4/3/1685543081582.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.66" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">The Beatles photoshoot for Life Magazine with Henry Grossman

Seçim akşamları memleketimde bayramdan hâllice gecelerdir. Bayramların kutlama ve kavuşma kısımlarından ziyade pek iyi anlaşılamayan hısımla, akrabayla gerginlik yaşama, ailece evden çıkma, ajandada mecburi ziyaret sonrası ani bir boşluk ve karşılaşılan kişilerle illa hâl hatır ve havadan sudan konuşmaları benzerliğin esasını oluştursa da, bir başka tarafı da bence benzerlik gösterir, o da asıl olayın etrafında bir sofra kültürü olması.Hoş, sofra denemez belki. Hızlı rotasyonda demlikler, ekran başında serpilmiş atıştırmalıklar ve içkilerden oluşan bir "stress-eating" şöleni. İnsan açlığını unutur ama yüreği ağzına da gelse ağzı boş kalmış hisseder. Eli bir şeyle uğraşsın ister. Çerezsiz kalmak istemez. Şahsen seçim akşamında dostlarını ekran karşısında ağarlayacak biri olsam, çay, çerez ve atıştırmalıklardan oluşan bir komboyla duygusal ihtiyaçları gidermeye yönelirim. Karanlık saatlerde sandık koruma görevinden kendini azat etmişler için ise bira biriktiririm. Ne kadar insan önündeki dört yıla başkalarının boyunduruğu altında girme ihtimaline karşı kanında alkolle hazır olmakta zorlansa da.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çay: seçimin içkisi</h2>Seküler kesim ile mutaassıp kesimin milli içki konusunu rakı-ayran tartışması üzerinden yine bölünmeye sebep veren yaklaşımı, pek çok suni gündemler gibi meselenin özünü kaçırmaya sebep veriyor. Bu ülkenin milli içkisi çaydır. Politikacıların söylemlerinde kullandığı değil, kendi vakitlerinde içtikleri içecek çay. En garibandan en zenginine herkesin ince bel bardakta tavşan kanı tercih ettiği çay. Kemal Kılıçdaroğlu'nun muhalefeti birleştirmesi gibi tüm vatanı tek çatı altında birleştiren çay. Aynı zamanda kişi başı tüketimin dünyada en yüksek olduğu ülkemizde çay.Çayın en yakıştığı zaman iki rakı arası değil, sabah menemen yanı değil. Çay bir seçim gecesi içkisi. Çay markalarımın seçim gecesi programlarını baştan aşağıya banner&nbsp;ve reklam doldurmaması akıl alır gibi değil. Hakiki siyaset sommelier'leri mitinglere de, televizyon programlarına da, seçim kampanyalarına da çayı eşler. Çayın sıcak ve buruk yapısı, sıcak bir gündemin buruk haberlerine yüzde yüz uyum sağlar. Türkiyeliler yapı olarak çayı özümsemiş, insanlık tarihindeki en hızlı anatomik evrimleşmeyi bu içecek için geçirmişlerdir. İnsan başka milletlerle haşır neşir olunca kendine sormadan edemiyor: biz bu kadar koyu çayı içip kafeininden nasıl etkilenmiyoruz? Çaydaki kafein benim aziz milletimin aşırı gündem dolu siyasi kaos odalarında ritmini eğittiği kalbine vız gelir. 10 bardak çay içmenin kardiyovasküler etkisi bir salı sabahı yolsuzluk haberine uyanmaya eşdeğer. Yani alışılagelmişin ta kendisi. Bu yüce vatana kalp çarpıntısı veren tek şey ne yazık ki doların yükselişi ve RTÜK'ün favori dizilerini durdurma kararıdır.Bu yazıyı okuyan herkesin favori çayı ve şaşmadığı bir demleme tekniği illa ki vardır. Yine de, "keşif gayri ihtiyari paylaşımdan gelir" diyerek, müsaade varsa benim çaya kimi zaman yapmayı sevdiğim dokunuşlardan ikisini seçim gecesi vesilesiyle paylaşmak isterim. Birincisi deme karanfil atmak. Üç dört adet karanfilin rahiyası hoşluk verse de, asıl amacı başka. Annemin beni gaslight'larcasına yıllarca karanfilin zindelik ve enerji verdiğini söyleyerek çayıma gizlice karanfil katmasından dolayı artık bu tattan şaşamıyorum.İkincisi ise bol yapraklı bir nane sapını demlikte bırakmak. Çok konuşulacak bir gecede ağzı da mideyi de ferah tutmak aynı haneyi paylaşacak seçimdaşlarımıza bir saygı ibaresi ve benliğimize bir self love&nbsp;cemresi düşürmenin ta kendisi. Biraz Arap ülkelerinden esinlenen bu davranışla aynı zamanda mülteci politikalarına dair bir duruş sergilemek de mümkün.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çekirdek: milletin afyonu</h2>Karl Marx çekirdek çitlese, din milletlerin afyonudur derken Türkiye'yi istisna tutardı. Çekirdek, çocukken sabah İstiklal Marşı sırasında üşümüş, Hababam Sınıfı melodisini duyup kendini teneffüse atıp ısınmış tüm bireylerin ağzında dert unutturan, zamanın akışını hızlandıran bir sihirdir.Ben ne kadar tuza düşkünlüğümle alay konusu olsam da, çekirdeğin potansiyelinin üstüne sıkılmış tuzun ötesinde olduğuna inanırım. Tavsiyem, varsa bir fısfıs ile tepsiye serilmiş çekirdeklere biraz yağ fışkırtıp bol keseden baharatla üzerlerine lezzet serpmek. Daha sonra fırında yakmamaya özen göstererek 15-20 dakika ısıtıp, biraz ılınmaya bıraktıktan sonra çitlemek. Ben Çerkez baharatı jipjijuğ ile bunu yapmaktan büyük zevk alıyorum. Ama imkânı olmayanlar için zahter, ras el-hanout veya toz biber ve kimyon gibi kombolar da önerebilirim.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Banmalık şeyler: Moro mezesi</h2>Gelelim gecenin ilerleyen saatlerine. Sandıklar yüzde 80'lere dayanmış, ama bir yavaşlama var. Kalplerde hafif bir korku: "neden yavaşladı, bir şeyler mi dönüyor?" ama kimseye çaktırılmamaya çalışılan bir endişe. Milleti galeyana getirmeye gerek yok. Karınlar da gurulduyor. Çekirdeğin dişi doldurduğu ama mideyi boşalttığı zamanlara gelinmiş. Hem dikkati üstüne çekecek hem karın doyuracak hem de seçim konuşmasına ufak es verdirecek bir olay lazım. Bu zamanlar için ideal olan ekmek veya kraker batırılabilecek lezzetli mezemsiler sunmak.Son zamanlarda kolaylığı ve lezzetiyle beni benden alan bir meze Londralı Moro restoranının Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika ilhamlı bir tarifi. Labne üstü domatesli kabak. Önceden hazırlaması pek kolay. Yağda ince ince kesilmiş bir diş sarımsak çıtır olana kadar usulca kızartılır. Aynı yağa ince doğranmış bol aromalı çeri domatesler, taze kekik ve az kimyon atılır. Suyu çekilip kıvamlaşana kadar kavrulur. Ardından ince dilimlenmiş yaz kabağı biraz da tuzda bekleyip suyunu saldıktan sonra tencereye atılır, 5-6 dakika kavrulur. Domatesli kabağımız arzu edilince bir labne bazı üzerine dökülür. Labne Türkiye’de krem peynirden hâllice olduğu için alternatif olarak Tire çamuru veya iyi tuzlanmış yumuşak bir lor da iş görür. Yoksa market labnesi ile biraz süzme yoğurt karıştırmak da bir opsiyon.Seçim gecesi tam teşekküllü bir ziyafet değil. İnsanın aklı zaten başka yerde. Ama bu feci derecede önemli akşamı, geleceklerini düşünen insanlar için biraz daha kolaylaştırmak da pek zor değil. Optimistler bir şişe köpüklü şarap alıp dolaba koyabilir. Tavsiyem saklamak olacaktır. Pesimistler kötü senaryoda daha da yükselecek gıda fiyatlarını düşünerek patates ve soğan erzaklyabilir. Realistler de sevdikleriyle beraber geleceklerini korumak için ellerinden geleni yapar. Unutmayalım ki bir oy bir oydan fazladır.

Çay ile ilgili hikayeler