Angst

Cadılar Bayramı, çocukların kostümlerle kapı kapı dolaşıp şeker topladığı neşeli bir gün gibi görünür ama aslında binlerce yıllık bir geleneğin modern yansıması. Keltler'den ABD'ye doğru uzanan Cadılar Bayramı hikayeleri, sinemanın da etkisiyle insanlığın korkularıyla yüzleştiği, onları yeniden şekillendirdiği bir serüvene dönüştü.

Samhain ateşlerinden beyazperdeye: Cadılar Bayramı'nda korkuyu üzerine giymek

Ben Merve Nur Okutan, alışveriş listeleri dışında liste tutmaktan hoşlanmıyorum. Ne bir ölmeden önce yapılacaklar, ne de bir yeni yıl kararları listem var. Sadece ve sadece <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=1Y05obZ7kcM" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yarınki işler listesi</a> ile evde eksik zeytin, ekmek, çay listesi tutuyorum. Ancak her yıl çevremde dolaşan yeni yıl kararları listelerinin detaylarını merakla dinliyorum. Kararlar ekseriyetle benzer, son zamanlarda çoğu kendine bakmak ve/veya hayatta kalmakla ilgili. Belki anne babalarımız yeni yılda ev, araba almayı veya çocuk yapmayı planlıyorlardı ama bugünün 20’liği parası yetiyorsa terapiye, spora başlama kararı alıyor, cebinde parası kalmamışsa alışverişi azaltıyor, evde yoga yapıyor.Bu sıralar aklımı bir merak kapladı, ‘nereden çıkmış ola bu resolution’lar?’ dedim. Ne ekin ekme ne hasat etme dönemi, pek eski bir adet olduğuna inanasım gelmedi. Kışın ortasında yeni kararlar alıp uygulamaya geçmek pek doğamıza uygun gibi değildi. Araştırmalarım bana haklı olduğumu gösterdi, bilinen ilk yeni yıl kararları İsa’dan önce 2000’li yıllarda Babilliler tarafından alınmış. Ancak kendileri yeni yılı ocakta değil, tohumların toprakla buluştuğu mart ortasında kutlarlarmış. 12 gün süren Pagan törenlerinde aldıkları borçları ödeyecekleri ve ödünç aldıkları eşyaları sahiplerine iade edeceklerine dair tanrılarına sözler verirlermiş. Sözünü yerine getirenlerin tanrılar tarafından ödüllendirileceğine inanılırmış.Sezar’ın hakkı Sezar’a! Kendisinin yıl başlangıcını 1 Ocak’a almasıyla bu ve benzeri adetler ocak ayına taşınmış. 16. yüzyılda Gregoryen takviminin Hristiyanlarca kabulü ise bu yeni yıl zamanlamasının dünyanın büyük kısmına yayılmasına sebep olmuş; sömürgecilik sağ olsun (!). İnternetteki birkaç kaynakta Protestan kültürdeki yeni yıl kararlarının çok daha dindar olduğunun bahsi geçiyor. Daha çok dua etmeye, iyilik yapmaya, adil olmaya, kiliseye daha sık gitmeye dair ruhani hedefler.&nbsp;Zamanda hızlı bir ileriye fırlatış yapıyoruz, modern günlerin batı dünyasına geldiğimizde bambaşka yeni yıl kararları karşılıyor bizi. Özellikle modern ABD bu geleneğin günümüzdeki en büyük sahiplenicisi gibi görünüyor. Çeşit çeşit bloglarda, sosyal medya hesaplarında ABD'liler birbirlerine nasıl yeni yıl hedefi konur, bunlara nasıl yıl sonuna kadar tutunulur tavsiyeleri veriyorlar. 2020 sonunda Ipsos’un yaptığı <a fr-original-style="" href="https://www.ipsos.com/sites/default/files/ct/news/documents/2020-12/urban_plates_-_nyr_survey_key_findings_12-8-2020.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir araştırma</a> her beş ABD'liden ikisinin 2021’e yeni yıl kararlarıyla girdiğini bulmuş. Karar alanların %60’ı 18-34 yaş grubuna düşüyormuş, yani 20’likler ve kendini 20’lik hissedenler diyebilir miyiz? En çok verilen üç yeni yıl kararı sırasıyla daha çok egzersiz yapmak, daha sağlıklı besinler tüketmek, para biriktirmek üzerine kurulu. Başta da tahmin ettiğimiz gibi kısaca kendine bakmak ve hayatta kalmakla ilgili kararlar bunlar.Hem geleneğin tarihini öğrenmek hem de bugün geldiği noktaya dair veriler görmek beni bir farkındalığa sürüklüyor: Yeni yıl kararları da kapitalizmin oyununa gelmiş. Dikkat ederseniz Babillilerden Viktorya dönemi İngiliz rahiplere kadar açılan bir yelpazede, yıllar yılı insanlar topluluk odaklı kararlar verip uygulamaya çalışmış. Kim bilir belki de kararlarına uymadığında topluluğu tarafından uyarılmış. Daha iyi bir komşu olmak, borcuna sadık kalmak, bir nevi topluluk buluşma merkezi olan kilisede daha sık boy göstermek, ... 4,000 yıllık adetler kapitalizmin gemi azıya almasıyla hızlı bir değişime uğramış. Gördüğüm tek trend, kararların daha tek başına uygulanıp tek başına olumlu etkisini göreceğimiz bireyci kararlara dönüşmesi değil. Bir de aslında geldiğimiz refah yüzyılında en zengin ülkelerden birinde halen her yıl insanların kaliteli bir yaşam sürebilmek adına kararlar vermesi.&nbsp;Mental ve fiziksel sağlığınızı korumak için spor yapmak, yine benzer bir motivasyonla yeni diyetlere geçmek, 3-5 kuruş tasarruf edip yeni bisiklet satın almanın hayallerini kurmak. Bunca teknolojik atılım ve ekonomik devrimin sonunda geldiğimiz noktada dilekler 16. yüzyılı aratmayacak hâlde. Tabii çok daha konforlu ve güvenli yaşadığımızı iddia edebiliriz ama her kış oturup daha mutlu olmamızı sağlayacak adımlar atmaya niyet etmek, ne bileyim biraz üzücü.Ey Noel Baba, sen de Türkiye’de doğdun ben de. Gel seninle bir anlaşma yapalım. Şu garip 20’lik ruhlara yeni yılda biraz daha iç huzuru bahşet. Üzerimizdeki güzelleşme baskısını al götür, sürekli aklımızı çelen işlenmiş gıdaları bizden uzak tut, haftada 40 saat çalışan canlara az daha nakit yolla (ya da artan enflasyona dur de, orasını sana bıraktım). Şu basit ihtiyaçlarımız aradan çıksa belki biz de Babilliler gibi yüzümüzü topluluğumuza döneriz, daha iyi bir arkadaş, evlat, sevgili olmaya söz veririz. Belki dürüstlüğü, hayvanlara şefkati, nezaketi gündeme alırız.Sana hiçbir vaatte bulunmuyorum Aziz Nikola, ama detayları aramızda konuşabiliriz.2023 bizim yılımız olsun mu?

Pagan ile ilgili hikayeler