BAAS rejiminin kuruluşu - 1971Suriye, 1. Dünya Savaşı’ndan beri dünyanın en ihtilaflı topraklarından biri oldu. Günümüze dek süren bu ihtilafın dönüm noktalarından biri Beşar Esad’ın babası Hafız Esad’ın 1971’de bir darbeyle iktidar gelmesiydi.&nbsp;BAAS rejimi dönemin Arap ülkelerinde ordudan subayların öncülük ettiği “Birlik, Özgürlük, Sosyalizm" sloganı ile Arap birliğini merkeze alan bir ideolojik akımdı. Bölgedeki dış müdahalelere karşı anti-emperyalist bir pozisyonu benimsiyordu.Aile ve rejim birliği - 1971-2000Hafız Esad iktidarını güçlendirmeye devam ederken, Esad ailesi ve BAAS rejimi giderek iç içe geçmeye başlamıştı. Yeni ekonomi politikaları ailenin ve rejimin etrafında yeni bir sosyal sınıf yaratmış, orduda ise mezhepçi bir tutumla rejim yanlısı katı bir bürokratik yapı inşa edilmişti.&nbsp;Hafız Esad’ın 90’lı yıllarda sağlık sorunları baş gösterdiğinde, rejim artık ailenin etrafında örülmüştü. Londra’da eğitim gören göz doktoru oğlu Beşar Esad, babasının sağlık sorunlarının arttığı dönemde Suriye’ye dönmüş ve kısa sürede tuğgeneralliğe terfi etmişti.&nbsp;Beşar Esad’ın iktidara gelişi - 2000-2011Hafız Esad’ın 2000 yılındaki ölümünün ardından anayasa değişikliğiyle seçilme yaşı 34’e indirildi ve oğlu Beşar Esad, tek aday olarak devlet başkanı seçildi. Beşar Esad’ın iktidara gelmesiyle “Şam Baharı” denilen reform süreci başladı ve genel af gibi uygulamalarla kısmen bir özgürlük havası estiOğul Esad’ın iktidarı aynı zamanda Türkiye ile bir yumuşamayı da beraberinde getirdi. Hafız Esad’ın PKK’ya karşı tutumu Türkiye ile sık sık gerilimlere neden oluyordu. Ancak AK Parti hükümetiyle beraber Beşar Esad’la yeni bir yola girildi.Yeniden otoriter rejimAncak Suriye’de reform rüzgarı çok sürmedi. Şam Baharı’ndan kısa bir süre sonra “ulusal birlik ve istikrar” nedeniyle reformların birçoğu geri alındı ve Esad’a sadık aktörlerin ve müesses nizamın kontrolünde otoriter bir yönetim anlayışı devam etti.&nbsp;Toplumsal huzursuzluk yükselirken Esad yönetimi bölgedeki mezhepsel çatışmaları kendi lehine kullanmayı ihmal etmedi. 2007’de muhalefetin girmesine izin verilmeyen bir seçimle yeniden devlet başkanı olan Beşar Esad, iktidarını mutlak bir hâle getirmişti. Ancak Ortadoğu’da başka bir baharın rüzgarı kapıdaydı.Arap Baharı - 20112011’de bütün Ortadoğu’yu kasıp kavuran Arap Baharı, birçok Arap devletinde kitlesel protestetolara ve yönetim değişikliğine sebep olmuştu. Çevre ülkelerdeki değişimler Esad ailesini tedirgin etse de Beşar Esad, Suriye’de böyle bir dönüşüme inanmıyordu.&nbsp;Suriye’de barışçıl biçimde başlayan protestolar, rejimden oldukça sert bir karşılık gördü. Özellikle okul çağındaki çocukların yazdıkları duvar yazısı nedeniyle işkence görmesi büyük bir infiale sebep oldu. Protestolar şiddetli baskıya rağmen Suriye’nin dört bir yanına sıçramıştı.Yeni reformdan iç savaşa doğru - 2011 - 2015Rejimin silahlı saldırıları sonucu muhalifler de mücadeleyi büyütme kararı aldı ve ilk kitlesel göçler de bu süreçte başladı. Uluslararası aktörlerin dahil olmasıyla Esad yönetimi ilk başta bazı tavizler verse de bunları hızlıca terk etti ve muhaliflerle mücadelede baskıyı artırdı. Türkiye ise bu süreçte muhaliflerden yana tavır alarak Esad rejimiyle bağlarını tamamen kopardı.&nbsp;Muhalif grupların artan baskı karşısında silahlanmaya başlamasıyla kitlesel protestolar 15 yıl sürecek bir iç savaşa dönüşmeye başladı. Rejimin şiddetli baskısı ters tepmiş bir taraftan kitlesel göçe neden olurken, diğer taraftan yeni silahlı grupların oluşumuna yol açmıştı.&nbsp;Rusya müdahalesi ve IŞİD’in sahneye girişi - 2015 - 20212015 yılına gelindiğinde Esad rejimi büyük bir toprak kaybı yaşamış ve giderek zayıflamıştı. Ancak Rusya’nın direkt askerî müdahalesiyle artık Suriye’deki savaş uluslararası güçlerin kendilerini gösterdiği bir meydan hâline gelmişti. Rejim, kaybettiği toprakların çoğunu geri kazandı ancak bölgedeki aktörlerin sayısı da çoğaldı.&nbsp;Şam Baharı’nda afla serbest kalan grupların temelini oluşturduğu IŞİD’in 2014 yılında hızla ilerlemesi, dünya kamuoyunda büyük bir endişeye neden oldu. Kuzey’de ABD’nin PKK’nın Suriye kolu PYD ile birlikte hareket etmesiyle IŞİD bölgeden çıkarıldı. Böylece yeni dengeler ortaya çıkıyordu.Fırtına öncesi sessizlik - 2021 - 2024Türkiye’nin muhalif Özgür Suriye Ordusu’yla beraber PYD’yi geriletmek için müdahalesi ve Rusya’nın desteğiyle Esad rejiminin kısmen güçlenmesi, bölgede geçici bir durağanlığa sebep oldu. Esad kaybettiği toprakların bir kısmını geri kazanmış ve bölgesel istikrar için uluslararası adımlar atmaya başlamıştı.&nbsp;Ancak 2023’te Hamas’ın İsrail’e yönelik saldırısıyla bölgede kazan yeniden kaynamaya başladı. İsrail’in ABD desteğiyle topyekün bir Ortadoğu savaşına başlaması, Suriye’nin en büyük müttefikleri Hizbullah ve İran’ı zayıflatmasıyla sonuçlandı. Rusya ise 2022’den beri Ukrayna’da uzun süren bir savaşın içindeydi.Rejimin düşüşü - 20242024 yılının sonuna gelirken bölgesel tansiyon iyice artmıştı. Bu konjonktürde El Kaide’nin Suriye kolundan dönüşerek gelen Hey'etu Tahrîri'ş-Şâm, 2020 yılından bu yana devam eden ateşkesi bozdu ve geniş çaplı bir saldırı başlattı. Bu saldırılara Türkiye destekli SMO da dahil oldu ve kısa süre içerisinde Halep alındı. Esad rejimi bu saldırılara karşı neredeyse hiç direniş göstermeden geri çekilirken tarih 8 Aralık’ı gösterdiğinde Esad ülkeyi terk etti ve Şam muhaliflerin eline geçti.&nbsp;

Aposto Gündem

14 yıldır devam eden Suriye İç Savaşı'nda yeni bir döneme girildi. Bölgede sıcak gündem devam ederken Suriye'deki gelişmelerin kısa bir tarihini derledik.⁠

Suriye’de tam olarak ne oldu?

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Yugoslavya'da Türkçe konuşan topluluğun az bilinen tarihini ele alan&nbsp;Sosyalizme Tercüme sergisi Salt Galata’da ziyarete açıldı. Sergi, çokuluslu bir toplumsal bağlamda sosyalist ideolojinin Yugoslavya’da Türk kimliğinin inşasına ve dönüşümüne etkisini irdeliyor.

Canlı Gündem

<img src="https://images.aposto.com/2024/9/5/1729855586508.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.83" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Salt Galata, Sosyalizme Tercüme başlıklı sergiyle, Yugoslavya’da Türkçe konuşan topluluğun az bilinen tarihini ele alıyor. Çokuluslu bir toplumda sosyalizmin, Yugoslavya’da Türk kimliğinin inşasına ve dönüşümüne etkisi irdeleniyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne zaman? 24 Ekim 2024 - 23 Şubat 2025</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not almalı: Sosyalizme Tercüme, özel arşivlerde ve halk kütüphanelerinde bulunan, birçoğu ilk kez gün yüzüne çıkarılan tarihî belgeleri içeriyor.</li></ul>

Aposto Sanat

<img src="https://images.aposto.com/2024/9/5/1729861824450.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.83" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">👩🏻‍🎨<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">&nbsp;Salt Galata, Sosyalizme Tercüme başlıklı sergiyle, Yugoslavya’da Türkçe konuşan topluluğun az bilinen tarihini ele alıyor. Çokuluslu bir toplumda sosyalizmin, Yugoslavya’da Türk kimliğinin inşasına ve dönüşümüne etkisi irdeleniyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne zaman: 24 Ekim 2024 - 23 Şubat 2025</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not almalı: Sosyalizme Tercüme, özel arşivler ile halk kütüphanelerinde bulunan ve birçoğu ilk kez gün yüzüne çıkarılan tarihî belgeleri içeriyor.</li></ul>

18. yüzyılda İngiltere'de kömür ve buharın üretimde kullanılmaya başlanmasıyla doğan Sanayi Devrimi üretimi artırırken çok kalabalık bir işçi sınıfını ortaya çıkardı. İşçiler üretimden pay alamazken grev ya da oy kullanmak gibi siyasi ve sosyal haklardan mahrumdu. Çalışma koşulları ağır, saatleri uzun, ücretleri düşüktü. İşçi ölümleriyse zaiyattan ibaretti. 19'uncu yüzyılın ortaları dahi Karl Polanyi tarafından&nbsp;"makineleşme sayesinde sermaye sahiplerinin yaşam koşullarının iyileştiği, üretimi bizzat gerçekleştiren emekçilerin sefalete mahkûm olduğu, köleci toplum düzenine dönüşün zeminin hazırlandığı" bir dönem olarak tanımlandı.Sosyalist fikirlerin kökenini çok daha eski dönemlere götürmek mümkün olsa da 19. yüzyılın başında endüstriyelleşen kapitalizme duyulan tepki, sosyalizmin başı sonu belli bir ideoloji olmasını sağladı. Dünyaya ve tarihe sınıf çatışması gözlüğüyle bakan sosyalistler, kapitalizmin işçi sınıfının emeğini sömürdüğü gerekçesiyle yıkılması gerektiğini, toplumda siyasi ve ekonomik mutlak eşitlik sağlanmasını savundu. Bu yüzyılın sonuna doğru da sosyalizmin etkisiyle iş kazası ve sağlık sigortaları, emeklilik maaşı, sosyal sigorta programı gibi sosyal devlete doğru ilk adımlar atıldı.Sosyalizmin fikir babası olarak görülen Karl Marx, "Kapital" adlı eserinde kapitalizmin sosyalizmin bir ön aşaması olduğu ve sınıf mücadelesinin kapitalist toplumsal üretimden eşitlikçi sosyalizme yol açacağı öngörüsünde bulundu. Friedrich Engels ile kaleme aldığı "Komünist Manifesto'da" ise işçi sınıfının özel mülkiyeti ortadan kaldıracak ve üretim araçlarına el koyacak bir devrimle önce "proletarya diktatörlüğü" kurması, zamanla da sınıfsız toplum idealini gerçekleştirmesi fikrini ortaya attı.<img src="https://images.aposto.com/2022/8/3/1664381720755.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="komünist manifesto" ratio="0.65" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">20. yüzyılın ilk çeyreğinde, 1917’de Çarlık Rusya'da Vladimir İlyiç Lenin önderliğinde gerçekleşen Bolşevik Devrimi sonucunda 1922'de Sovyetler Birliği kuruldu. Lenin'in sosyalizme en büyük katkılarından biri, devrimi örgütleyen ve sosyalist hükümeti sürekli kılan Komünist Parti modelinin oluşturulmasıydı. Tek parti kontrolündeki devletin ekonomideki dominasyonu, Josef Stalin döneminde daha da arttı. Stalin'in yönetimi, işçi sınıfının diktatörlüğü teorisinin uygulamada bugünün Kuzey Kore'sine benzer totaliter bir "şahıs diktatörlüğüne" döndüğü bir dönem oldu.<img src="https://images.aposto.com/2022/8/3/1664381808767.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="sscb" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu süreçte, devrimci sosyalizmin yanı sıra sosyal demokrasi ideolojisinin de emareleri belirdi. Anayasal sınırlar içinde demokratik yollarla sol politikaları hayata geçirmeyi savunan, totalitarizmi reddeden bu görüş sosyalizmin aksine özel mülkiyeti meşru görüyor, serbest piyasa ile devlet kontrolü arasında halk lehine bir dengeyi savunuyor, dünyaya sadece "sınıf" değil, "ulus" gözlüğüyle de bakıyordu.İki dünya savaşı arası dönemde yaşanan 1929 Buhranı ile ortaya çıkan ve devletin piyasaya müdahalesini meşrulaştıran, Sovyetler Birliği'nden yayılan sosyalizm dalgasının önünün kesilmesi amacı taşıdığı yorumları da yapılan Keynesyen iktisat teorisi&nbsp;de sosyal demokrasinin temel prensipleriyle örtüşüyordu.William Beveridge'in çalışanlardan katkı payı toplanması ve kaynağın işsizlere, hastalara, emeklilere ve dul kadınlara aktarılmasını öngören teorisi, modern sosyal devletin temelini oluşturdu. Dönemin ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt'in "İşsizlere devlet yardımı, hayırseverliğin ötesinde, bir sosyal görev olarak yapılmalıdır" sözüyle somutlaştırılan, "kapitalizmi insanileştiren" anlayışın batı ülkelerinde kabul görmesiyle İkinci Dünya Savaşı'nın ardından batıda devletlerin sosyal harcamaları arttı.Soğuk Savaş'ın sürdüğü yıllarda ABD liberalizmi, Sovyetler Birliği ise sosyalizmi sınırlarının dışına ihraç etme çabasındaydı. Bu dönemde Çin'de Mao Zedong önderliğinde Çin Komünist Partisi'nin tek karar ve yürütme mekanizması olduğu Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu. Orta Doğu'da, Latin Amerika'da, Doğu Avrupa'da da sosyalizmi benimseyen devletler var oldu.Geçtiğimiz haftalarda yaşamını yitiren Mihail Gorbaçov, Sovyetler Birliği'nde merkezi devlet planlamasında yapılan hatalar ve ABD ile rekabetin getirdiği zorluklar karşısında glasnost ve perestroika hamleleriyle sosyalizmi yumuşattı. Ancak bu politikalar da sosyalizmin ve Sovyetler'in ömrünü uzatamadı. Önce Polonya, Doğu Almanya, Çekoslovakya, Bulgaristan, Romanya ve Macaristan'da halk ayaklanmalarıyla sosyalist yönetimler 1990'da yıkıldı. Bir yıl sonra da Sovyetler Birliği tarihe karıştı. &nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/8/3/1664381923681.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="BERLİN DUVARI" ratio="1.89" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Soğuk Savaş'ın liberal demokrasilerin zaferiyle sona ermesi, kapitalizmin tek meşru sistem, liberal demokrasinin de tek doğru ideoloji olduğunun düşünüldüğü küreselleşme çağını başlattı. Francis Fukuyama'nın&nbsp;"tarihin sonunun geldiğini" iddia ettiği bu dönemde birkaç istisna ülke haricinde sosyalizm tamamen yok oldu. Neo-liberal akım güç kazandı, devletler özelleştirmelere, vergi indirimlerine ve sosyal harcamalarda kısıntılara gitti. Batı demokrasilerindeki sosyal demokrat hareketler de liberalizmin etkisi altına girdi. "Yeni sosyal demokrasi" olarak adlandırılan bu hareketin en büyük temsilcisi herhâlde, Irak işgalini savunan Birleşik Krallık Başbakanı Tony Blair oldu.Bu dönemde pasifleşen sol, 2008'deki finansal krizle "kendine geldi". Ekonomik krizle boğuşan vatandaşlar yerine finansal sistemi kurtarmaya yönelik hükümet politikaları, ABD'de Occupy Wall Street hareketini doğurdu. Beyaz yakalıların da "sınıf bilinci" edinmeye başladığı bu dönemde otomasyon sürecinin işsiz kitleler yaratacağı endişesi de ortaya çıktı. Pandemi döneminde alınan önlemlerin de ekonomiyi yavaşlatan, özellikle hizmet sektörünü devre dışı bırakan boyutu, devletlerin piyasaya müdahale etmesi ve vatandaşlarına destek sağlaması konusundaki beklentileri artırdı. Serbest piyasaya müdahaleyi kitleler gözünde meşrulaştırdı. "Büyük sıfırlama", "kapitalizmin restorasyonu" ya da "sorumlu/paydaş kapitalizm" gibi tartışmalar doğdu.Tüm bunların sonucunda ABD gibi kapitalizmin kalesi olan bir ülkede dahi Bernie Sanders'ın Demokrat Parti içinde yakaladığı rüzgâr "demokratik sosyalizmi” bir alternatif hâline getirdi. Brezilya gibi ülkelerde otoriterleşen sağ popülizme karşı sol popülist muhalefetler doğdu.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/8/3/1664381986376.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="OCCUPY WALL ST" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Türkiye'de de Kemal Kılıçdaroğlu liderliğindeki CHP'nin kimlik tartışmaları sebebiyle uzun yıllar geri planda kalan sosyal demokrat ekonomi anlayışını halka yeniden anlatmasını ve yoksullaşan orta sınıflar arasında sosyal demokrat vaatlerin popülerleşmesini tüm bunlar ışığında değerlendirmek mantıklı olacaktır.

Sosyalizm ile ilgili hikayeler