<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/alierensar%C4%B1/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Alieren Sarı</a>Empatinin en kolay tanımı “olaya bir de karşıdakinin gözüyle bakmak” olabilir. Ben bu yazıda bakacağımız göz sayısını ve türünü biraz artırmak istiyorum. Atalarımız da hep “bakmakla görmek” arasındaki o ciddi farka dikkat çekmiştir. Bugün görmek için sınırlarımızı zorlayacak ve becerebilirsek dünyaya başka gözlerle bakmayı deneyeceğiz.Ağustos böceklerinin bir türü olan Broad X ilginç bir yaşam döngüsüne sahiptir. Yaklaşık 17 yıl toprak altında uyku halinde kalan bu tür 1 ay gibi kısa bir süre zarfında yeryüzüne çıkar, 90 desibele kadar çıkan orkestrası ile şarkısını söyler, ürer ve yumurtladıktan sonra yaşam döngüsü sona erer. Şehirleşmenin yönünü tahmin edemeden toprak altına yumurtlayan ağustos böceğinin yeni neslinin 17 yıl sonra gözünü açıp betona tosladıktan sonra göreceği ilk şey nedir? Karanlık. Rastgele atılmış bir konserve tenekesine yiyecek bulma umuduyla başını sokup hayal kırıklığına uğrayan kedinin kafasını tenekeden çıkaramadığını fark ettiği sırada gözleri ne görüyor olabilir? Karanlık. Yaşadığı nehre zararlı atıklar ve ağır metaller boşaltılan bir balık telef olmadan önce ne görmüştür? Bunun cevabı biraz da atığın rengine bağlı.Okyanusun derinlikleri alışık olmadığımız türden canlılara ev sahipliği yapmaktadır. Onlar kendi ve komşularının tuhaflığına çoktandır alışkınlar. Zor şartlarda az besin imkanıyla yaşayan bu canlıların bir gün yukarıdan süzülerek inen bir plastik poşetle karşılaştıklarında ilk tepkileri ne olmuştur? Korktular mı? Yoksa yeni bir av gözüyle mi baktılar? Plastik poşeti ısıran ya da daha kötüsü yiyen bir derin deniz canlısı oldu mu? Olduysa ne hissetmiş olabilir?Yeni bir hayat, yeni bir mücadele. Bir deniz kaplumbağası kardeşleriyle birlikte dünyaya gözlerini açtı ve suya ulaşmaya çalışıyor. Talihsiz kaplumbağanın kumsaldan denize olan kısa yolculuğunda boynuna bir ip parçası dolandı. O büyüdükçe ip boynunu daha çok sıkacak. Zorlu ve yavaş yavaş boğulduğu kısacık hayatı boyunca başına ne geldiğini anlayabilmiş midir?Empatinin büyük bir erdem sayıldığı ve başkalarının gözünden bakabildiğimizi iddia ettiğimiz günümüzde bu büyük erdemimizi dünyayı paylaştığımız diğer canlılara değer görmüyoruz sanırım. Hayvanat bahçelerinde kendi yaşam alanlarından koparılıp birkaç metre kare galerilere hapsedilen hayvanlar etraflarına baktıklarında ne görüyorlar acaba? Hücre duvarlarındaki iki boyutlu duvar resimleriyle yaşadıkları habitatların ihtişamını taklit etmeye çalıştığımızı idrak edebiliyorlar mı? Ya da şeffaf bir engelin arkasında kendilerini izleyen canlıların ne olduklarını ne yaptıklarını? Onların gözünden bakarsak belki bir fikir yürütebiliriz.Bir gün uyandığınızda yaşadığınız mahallenin dümdüz edildiğini, hiçbir bina ya da gökdelenin kalmadığını, uçsuz bucaksız bir arazinin ortasında tek başınıza kaldığınızı hayal edin. İmkansız mı? Çoğu orman sakininin yeni bir tarım arazisi, ahşap endüstrisi ya da palmiye ormanları uğruna plansızca yok edildikten sonra gördüğü manzara bizim hayal bile edemediğimiz bu manzaradır.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">Dünya sadece bize tahsis edilmiş bir hobi bahçesi olmadığı gibi sınırsız kaynaklara sahip bir ütopya da değil. </li></ul>Biyoçeşitliliğin, habitatların değerini anlamak için hala geç kalmadık. Biz şımarık çocuklar gibi çimlerde koşturup üstümüzü başımızı kirletirken ayağımızın bastığı yere dikkat etmediğimiz için çok fazla kayıp verdik. Bugünün gençleri ve geleceğin çocuklarının gördüğünde güzelliğinden gözlerinin dolacağı türler maalesef artık dünya üzerinde yürümüyorlar. Bugün başka gözlerle bakmayı gerçek anlamda öğrenebilirsek günahlarımızın kefaretini de ödemeye başlayabiliriz. Çocuklarımıza daha fazla güzellik borçlanmadan harekete geçebiliriz. Yuvamız Dünya’dan bir başka ev sahibinin daha eksilmemesi dileğiyle, sağlıcakla kalın…&nbsp;

Dünyahali

Dünya sınırsız kaynaklara sahip bir ütopya değil

Dünyaya Başka Gözlerle Bak

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve South Carolina Üniversitesi'den bilim insanları tarafından 50 bin kişinin katılımıyla yapılan bir araştırma, uzun süre ekran karşısında yüksek yoğunluktaki ses seviyelerine maruz kalan oyun severlerin, kalıcı işitme kaybı ve kulak çınlaması riskiyle karşı karşıya olduklarını ortaya koydu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perspektif: Yetişkinlerin haftada 40 saat boyunca güvenli biçimde 80 desibele (dB) maruz kalabileceğini belirten WHO, haftada 4 saatten fazla 85dB üzerinde ya da 75 dakikadan fazla 90dB üzerinde sese maruz kalınmaması gerektiğini, çocuklar için bu eşiğin daha da düşük olduğunu kaydediyor.</li></ul>

Aposto Gündem

<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Xiaomi, bir telefonu kablolu adaptörle 8 dakikada, kablosuz olarak ise 15 dakikada tamamen şarj edebileceğini iddia <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2021/5/30/22461435/xiaomi-fast-charging-world-record-200w-wired-120w-wireless" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ediyor</a>.&nbsp;</li></ul><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Google Fotoğraflar'ın ücretsiz sınırsız depolama alanı 1 Haziran'da sona erdi. Daha fazla alana ihtiyacınız varsa fazladan Drive alanı için Google One planları dâhilinde ödeme yapmanız <a fr-original-style="" href="https://www.engadget.com/google-photos-free-unlimited-storage-end-date-133058166.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bekleniyor</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tamamlandığında dünyanın en büyük beş süper bilgisayarı arasına girecek olan Nvidia'nın Perlmutter isimli süper bilgisayarının ilk görevi evrenin üç boyutlu bir modelini üretmek. Bu, bilim insanlarının karanlık maddeyle ilgili çalışmalarına katkıda <a fr-original-style="" href="https://www.techradar.com/news/nvidia-is-making-a-3d-map-of-the-universe-with-the-worlds-most-powerful-ai-supercomputer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulunacak</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://interestingengineering.com/talking-to-animals-with-ai-decoding-whale-language" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">CETI projesi</a>, 230 desibele kadar yükselen tıklama sesleriyle haberleşen ada balıklarının dilini çözmek için yapay zekâ ve makine öğrenmesi teknolojisini kullanıyor. Amacı ise beyinlerinde empati, sosyal organizasyon ve konuşmayla ilgili bölümleri olan bu hayvanların dilini anlamak.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tesla, restoran endüstrisine de adım atıyor. Hızlı şarj istasyonlarını aynı zamanda restoran havasına da katmayı planlayan Tesla, üç adet yeni logo için de marka ofisine <a fr-original-style="" href="https://electrek.co/2021/06/01/tesla-files-trademark-restaurant-services/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başvurdu</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Google ve Harvard Üniversitesi ortak bir çalışmayla beyin dokusunun bir milimetre küpünü yeniden yapılandırdı. Bu üç boyutlu yeniden yapılandırma, iki boyutlu 225 milyon fotoğraftan meydana geldi. Bunun sonucunda 1,4 petabaytlık üzerinde gezilebilen bir veri <a fr-original-style="" href="https://9to5google.com/2021/06/01/google-human-brain-map/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">paylaşıldı</a>.</li></ul>

Quando

Haftanın bilinmesi gerekenleri:

Neler oluyor?

"Gürültüden uzaklaş." cümlesini motto belirleyen bir girişim olarak "gürültü" kavramı üzerine epey düşünüyoruz. Biz daha çok medyaya odaklanıyoruz fakat her gün maruz kaldığımız şehir gürültüsünden de fazlasıyla etkileniyoruz. Şehirde yaşamayı tercih etmek çevresel seslere tahammülün teminatını vermek anlamına gelse de bu durum gürültü kirliliğinin bir problem olduğunu değiştirmiyor. Dünya Sağlık Örgütü de (WHO) çoğunlukla ulaşım ve inşaat gibi kaynakların oluşturduğu gürültünün insan ya da diğer canlıların yaşamını etkileyecek düzeyde yayılımını tanımlayan gürültü kirliliğini, sağlık problemlerinin hava kirliliğinden sonra ikinci büyük çevresel sebebi olarak tanımlıyor.&nbsp;<ul><li>Etkiler: Avrupa Çevre Ajansı'nın (EEA) Avrupa'da Çevresel Gürültü - 2020 başlıklı raporu çevresel gürültüyü Avrupa'da yaşayan milyonlarca insanın sağlığını ve esenlik hâlini etkileyen önemli problemlerden biri olarak <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjljY2M1MTA3YzU2MDAwNzY5NWM0ZCZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9NWVjMDM1ZDQ2NjQ0ZDQxNGU1ZDVkYmZjJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5lZWEuZXVyb3BhLmV1JTI1MkZhcnRpY2xlcyUyNTJGbm9pc2UtcG9sbHV0aW9uLWlzLWEtbWFqb3I="">görüyor.</a> Rapor, Avrupa'nın %20'sinin, kabaca 100 milyonu aşkın insanın sağlığının uzun süreli gürültülerden zarar gördüğünü ortaya koyuyor. Bu konuda yeterli düzenleme yapılamadığını ve politika hedeflerine ulaşılamadığını belirten çalışmanın öngörüleri, şehirlerdeki büyüme ve artan hareketlilik talebi sebebiyle bu problemin gelecekte azalmasının olası olmadığını gösteriyor. Çevresel gürültüye uzun süre maruz kalmanın uyku bozukluklarına ve çocuklarda bilişsel bozukluklara sebep olduğu, kardiyovasküler ve metabolik sistemler üzerinde olumsuz etkileri olduğu biliniyor. Mevcut verilere göre gürültü kirliliğinin bir yılda 48 bin kalp rahatsızlığına ve 12 bin erken ölüme katkıda bulunduğu tahmin ediliyor. 6,5 milyon insan kronik uyku bozukluğu yaşarken 12 bin 500 çocuğun uçak sesleri sebebiyle okuma problemleri çektiği tahmin ediliyor. Danimarka'da yapılan <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjljY2M1MTA3YzU2MDAwNzY5NWM0ZCZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9NWVjMDM1ZDQ2NjQ0ZDQxNGU1ZDVkYmZjJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRm5ld2NpdGllcy5vcmclMjUyRmJsb2ctY29tYmF0aW5nLXVyYmFuLW5vaXNlLWVjaGlrc29uJTI1MkY="">bir araştırma,</a> gürültülü alanlarda yaşayanların kalp krizi riskinin daha fazla olduğunu ve her 10 desibellik artışta bu riskin %12 oranında arttığını ortaya koyuyor.</li></ul><figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-09-23T20:22:35.739Z.jpeg" alt="Melburn CityLink Ses Tüpü"><figcaption>CityLink Ses Tüpü, Melburn'da bir gürültü bariyeri olarak inşa edildi.</figcaption></figure><ul><li>Standartlar: Avrupa Birliği'nin yayımladığı Çevresel Gürültü Direktifi, üye devletlerin beş yılda bir her yıl belirli kapasitelerdeki yerleşim yerleri, kara yolları, demir yolları ve hava limanları için için gürültü haritaları ve gürültü yönetim eylem planları oluşturmasını gerekli kılıyor. Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi'nin 2018'de güncellediği <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjljY2M1MTA3YzU2MDAwNzY5NWM0ZCZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9NWVjMDM1ZDQ2NjQ0ZDQxNGU1ZDVkYmZjJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5ldXJvLndoby5pbnQlMjUyRl9fZGF0YSUyNTJGYXNzZXRzJTI1MkZwZGZfZmlsZSUyNTJGMDAwOSUyNTJGMzgzOTIyJTI1MkZub2lzZS1ndWlkZWxpbmVzLWV4ZWMtc3VtLWVuZy5wZGY="">Avrupa Bölgesi Çevresel Gürültü Rehberi,</a> farklı gürültü kaynaklarına göre standartlar öneriyor. Örneğin trafik gürültüsünün ortalama 53 desibelin, gece ise 45 desibelin altında olması tavsiye ediliyor. Demir yolları için bu değerler 54 ve 44 desibel olarak belirlenirken hava taşıtlarının gürültüleri için 45 ve 40 desibel sınırları çiziliyor. &nbsp;</li><li>Örnekler ve önlemler: Hava limanlarının yaşam alanlarına uzak yerlere inşa edilmesi, gürültü kirliliğine karşı alınmış önlemler arasında en tahmin edilebilir olanı gibi görünüyor. Öte yandan Hollanda'nın Gelderland - Alverna bölgesi için tasarlanan ve European Soundscape Award 2011 ödülüne lâyık görülen önlemler dizisi, Avrupa Birliği’nin örnek gösterdiği uygulamalar arasında <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjljY2M1MTA3YzU2MDAwNzY5NWM0ZCZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9NWVjMDM1ZDQ2NjQ0ZDQxNGU1ZDVkYmZjJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5lZWEuZXVyb3BhLmV1JTI1MkZoaWdobGlnaHRzJTI1MkZjdXR0aW5nLW5vaXNlLXdpdGgtcXVpZXQtYXNwaGFsdA=="">yer alıyor.</a> Şeritleri azaltmak, yolu yarım metre alçaltmak, ses bariyerleri inşa etmek ve hız limitini düşürmek; planlama kararları ve kısıtlamalarla da bu konuda kalıcı etkiler elde etmenin mümkün olduğunu gösteriyor. Öte yandan bazı araştırmalar, asfalt karışımına sentetik kauçuk eklemek gibi materyal inovasyonlarının da trafik gürültüsünde 8,2 desibele kadar azalma getirebileceğini tahmin ediyor. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum'un açıklamasına göre Türkiye'nin de 2023 yılına kadar 60 bin metrekare gürültü bariyeri inşa etme hedefi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjljY2M1MTA3YzU2MDAwNzY5NWM0ZCZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9NWVjMDM1ZDQ2NjQ0ZDQxNGU1ZDVkYmZjJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5odXJyaXlldC5jb20udHIlMjUyRmd1bmRlbSUyNTJGYmFrYW4ta3VydW0tZ3VydWx0dS1raXJsaWxpZ2luaS1lbmdlbGxleWVuLWJhcml5ZXJsZXJpLXllcmluZGUtaW5jZWxlZGktNDE1ODk0MTk="">bulunuyor.</a> Yerleşimin yoğun olduğu şehir merkezlerinde hafif raylı sistemler kullanmak, şehir içinde taşıt kullanımını azaltmak, elektrikli ulaşım yollarına ve mikromobilite çözümlerine yönelmek gürültüsüz şehirler için iyi adımlar arasında sayılıyor.</li></ul>

Şehirde yaşamayı tercih etmek çevresel seslere tahammülün teminatını vermek anlamına gelse de bu durum gürültü kirliliğinin bir problem olduğunu değiştirmiyor.

desibel ile ilgili hikayeler