<img src="https://images.aposto.com/2025/2/6/1741420492665.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.46" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İklim Yasası teklifi kimi zenginleştirecek?</h1>20 maddeden oluşan Türkiye’nin ilk iklim yasası olma yolundaki teklif, AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler tarafından Meclis Başkanlığı’na sunuldu. İklim uzmanları ve aktivistleri, iklim değişikliğiyle mücadeleye dair somut düzenlemeler ve ara hedefler içermeyen metnin bu hâliyle bir iklim kanunu olarak tanımlanamayacağını söylüyor. Yazı: Pelin CengizÖnceki yıllarda taslak hâlleri kamuoyuna yansıyan <a fr-original-style="" href="https://cdn.tbmm.gov.tr/KKBSPublicFile/D28/Y3/T2/WebOnergeMetni/c0986a6f-d636-4c89-a92f-5db951eeeb09.pdf?utm_source=aposto" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İklim Kanunu teklifi</a>, AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler tarafından Meclis Başkanlığı’na sunuldu. Ekim 2021’de Paris Anlaşması’nı onaylayan ve ardından 2053 yılı için “net sıfır emisyon”&nbsp;hedefi belirleyen Türkiye’nin İklim Kanunu, o tarihten bu yana hazırlık aşamasındaydı. Şubat 2022 tarihinde düzenlenen İklim Şurası’ndan bu yana kanun bekleniyordu, nihayet taslağı görmüş olduk.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli? Teklif ilgili komisyonlardan geçirildi, Genel Kurul’da da kabul edilirse Türkiye’nin ilk iklim yasası olacak. Ancak, kanun teklifi beklentilerin çok gerisinde olduğu gibi aynı zamanda Türkiye’nin iklim kriziyle mücadelesindeki ihtiyaçlarını da karşılayamayacak düzeyde.</li></ul>20 maddeden oluşan Türkiye’nin ilk iklim yasası olma yolundaki teklif, fosil yakıtlardan çıkışa dair bir politikadan söz etmezken mutlak emisyon azaltım hedefine de yer vermemesiyle tartışma konusu oldu. İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından sera gazı azaltımı ve iklim değişikliğine uyum hedefleri ile taahhütleri içerecek biçimde dönemsel olarak hazırlanan ve BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Sekretaryası’na sunulan Ulusal Katkı Beyanı belgesinin hazırlanacağı aktarıldı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box; padding-inline-start: 20px;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dolayısıyla, iklim değişikliğiyle mücadeleye dair somut düzenlemeler veya ara hedefler içermeyen metnin, bu hâliyle bir iklim kanunu olarak nitelenemeyeceği konusunda genel bir görüş birliği mevcut.&nbsp;</li></ul>Kanun teklifinin amacı şöyle açıklanmış:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;">“Yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadele etmektir. Bu kanun, iklim değişikliğiyle mücadelede esas olan sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetleri ile planlama ve uygulama araçlarını, gelirleri, izin ve denetimi ve bunlara ilişkin yasal ve kurumsal çerçevenin usul ve esaslarını kapsar.”&nbsp;</blockquote>Ancak, kanun taslağı, kanunun temel amacı olması gereken iklim değişikliğiyle mücadeleyle pek de uyumlu değil.Her şeyden önce artık tartışmasız olarak küresel sıcaklık artışını 1,5 derece ile sınırlandırmak için emisyonların bugünden itibaren hızla azaltılması gerekiyor. Ancak kanun teklifinde, sera gazı emisyonlarını zaman kaybetmeden azaltmayı taahhüt eden mutlak bir&nbsp;azaltım hedefi bulunmadığı gibi, Türkiye’nin sera gazı emisyonlarını hangi seviyeye kadar ve hangi hızla azaltacağına dair herhangi bir bilgi de yer almıyor.Kanun teklifine yönelik bir diğer önemli eleştiri de, iklim değişikliğiyle mücadelede en önemli adım olan fosil yakıtların terk edilmesine dair yine herhangi bir hedefin ya da takvimin bulunmaması… Teklif; kömür, petrol ve gaz kullanımının sonlandırılması açısından hedef içermiyor. Bunun yerine, azaltım yöntemleri olarak henüz uygulanabilirliği kanıtlanmamış karbon yakalama ve depolama gibi teknolojileri&nbsp;vurguluyor ve bu teknolojilerin gelişmesine dayanarak iklim değişikliğiyle mücadeleyi erteliyor.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#c0e5a0" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#c0e5a0 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/s/iklim-yasasi-teklifi-kimi-zenginlestirecek?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(192, 229, 160) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAZININ DEVAMI</a>

Angst

Türkiye, 11 Ekim 2021'de Paris İklim Anlaşması'na ilişkin onayını Birleşmiş Milletler Genel Sekretaryası'na bildirdi ve anlaşma, 10 Kasım 2021'de yürürlüğe girdi. İklim politikaları alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, aradan geçen bir yılda, Türkiye'nin iklim değişikliğini önlemek için attığı adımları <a fr-original-style="" href="https://halktv.com.tr/cevre/turkiyenin-1-yillik-performansi-iklim-karnesi-sifirlarla-dolu-697201h" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">değerlendirdi</a>.&nbsp;Yapılan açıklamada, Türkiye’nin bazı önemli gelişmeleri hayata geçirdiği, ancak Paris Anlaşması’nın gerektirdiği 1,5°C hedefini tutturmaya yönelik adımlar açısından, birçok noktada geride kaldığı belirtildi. 2030’da –2020’ye göre– en az %35 mutlak emisyon azaltım yapılması için çağrıda bulunuldu.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">1 yılda neler oldu?</h2>İklim Şûrası gerçekleşti: 21-25 Şubat 2022 tarihleri arasında yedi farklı komisyonda –farklı sektörlerden kamu idaresi, özel sektör ve sivil toplum temsilcilerinin katılımıyla– Türkiye’nin kısa, orta ve uzun vadeli iklim adımları <a fr-original-style="" href="https://iklimsurasi.gov.tr/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tartışıldı</a>. Fakat;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şûra’nın iklim değişikliği ile mücadele bağlamında en kritik komisyonu olan Emisyon Azaltımı Komisyonu’na, iklim alanında faaliyet gösteren kuruluşlar davet edilmedi.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kömürden çıkış ve kömür kapasitesini azaltma gibi komisyon toplantılarında oylanarak kabul edilen kararlar, Şûra sonunda gerçekleşen üst düzey toplantılarda Bakanlık düzeyinde müdahalelerle kararlardan çıkarıldı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kömürden çıkış planlaması yerine&nbsp;Türkiye’nin kömür kullanımına –ticari ve teknolojik uygulanabilirliği henüz tartışmalı olan– karbon yakalama ve tutma teknolojileri aracılığı ile devam edeceğine ilişkin bir karar, sonuç metnine dâhil edildi.</li></ul>İklim yasası çalışmaları başladı:&nbsp;Türkiye’nin iklim politikaları için hukuksal altyapı oluşturmak üzere, iklim yasası hazırlıklarına başlandı. Bu adım, iklim politikasına uygun plan ve uygulamaların yasalar ile güvence altına alınabilmesi ve aykırı uygulamalara karşı da hukuksal bir düzenleme çerçevesinde yaptırımlar uygulanabilmesi bakımından önem arz ediyor. Fakat;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim STK’larının sürece dâhil olma çabaları karşılıksız kaldı. Yasa, 2 senedir hiçbir iklim STK’sı dâhil edilmeden hazırlanıyor. Toplantı taleplerine karşılık, STK'lar süreçte yer almıyor.</li></ul>İklim Değişikliği Başkanlığı, Türkiye’nin iklim hedefini güncellemek üzere çalışmalar yürütüyor:&nbsp;Bu çalışmalarda, yeni iklim hedefinin tespiti için bilimsel araçlar da kullanılıyor. Fakat;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Açılış toplantısı dışında iklim STK’ları sürece dâhil edilmedi. İklim hedefinin belirlenmesini sağlayacak modellemede, hangi varsayımlar altında nasıl bir referans senaryo hazırlandığı ve azaltım için ne tipte politikaların değerlendirmeye alındığı paylaşılmadı.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enerji projelerinde fosil yakıtların ağırlığı sürüyor</h2>Türkiye’deki kömür madenlerinin güneş panelleri ile kaplanması durumunda 6,9 milyon haneninin elektrik ihtiyacının karşılanabilmesi mümkün <a fr-original-style="" href="https://ekosfer.org/wp-content/uploads/2022/03/komur-sahalarinin-gunes-potansiyeli.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gözüküyor</a>. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), tam da bu noktada, güneş yatırımlarını hızlandıracak mevzuat değişiklikleri gerçekleştirdi. Öte yandan, Türkiye'nin Paris Anlaşması'na taraf olmasından bu yana, dünyadaki ilk ekonomi ve iklim değişikliği temalı fuarı da kapsayan <a fr-original-style="" href="https://mobile.twitter.com/eko_iklim" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Eko İklim Zirvesi</a> yapıldı.Fakat enerji projelerindeki gerçekleşmeler, aksi yönde bir gidişata işaret ediyor:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı ardından Avrupa Birliği’nde ciddi enerji verimliliği ve tasarrufu önlemleri alınırken Türkiye’nin gündeminde tasarruf yok. Son 1 yılda 72,8 milyar dolarlık fosil yakıt ithal edildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Enerji Bakanlığı, Paris Anlaşması'na taraf olduktan sonra fosil yakıtların kullanımının azaltılmasına ilişkin bir politika değişikliği yapmadı ya da bir eylem planı açıklamadı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Muş, Edirne, Tekirdağ, Aydın, Denizli, Ankara, Nevşehir, Amasya ve Çorum'da toplam 75.394,75 hektar alan Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) tarafından kömür çıkarmak için ihale edildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İthal kömürlü Emba Hunutlu Termik Santrali’nin ilk ünitesi çalışmaya başladı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Denizli Avdan’da kömür çıkarmak için tarım alanları kazılmaya başlandı&nbsp;ve Muğla İkizköy’de de&nbsp;kömür madeni genişletmesinde ısrar ediliyor.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enerji aktörleri fosilde ısrarcı</h2>Kömürden çıkış 2030 raporu kapsamında gerçekleştirilen <a fr-original-style="" href="https://sefia.org/wp-content/uploads/2021/12/komurden-cikis-2030-min.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">modelleme çalışması</a>, en geç 2030 yılına kadar kömürden çıkışın mümkün olduğunu ortaya koyuyor. İstanbul Politikalar Merkezi tarafından “Türkiye’nin Karbonsuzlaşması Yol Haritası: 2050 net-sıfır” raporu da farklı senaryolar altında karbonsuzlaşma yol haritaları <a fr-original-style="" href="https://ipc.sabanciuniv.edu/Content/Images/CKeditorImages/20211026-23105368.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sunuyor</a>. Bu çabalara karşılık;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">EÜAŞ “Termik Santrallerin Geleceği” çalıştayı yaptı.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Eko İklim Zirvesi’nde Yeniköy ve Kemerköy Termik Santrallerini işleten Limak’ın YK Başkanı Ebru Özdemir "Söylem, Eylem ve Misyon olarak Sürdürülebilirlik: Limak" başlıklı bir konuşma yaparken, eş zamanlı olarak sahip oldukları santraller için yeni kömür madeni açmak amacıyla İkizköy'de zeytin ağaçları söküldü.</li></ul>

SEFiA İklim Gündemi

İklim politikaları alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, Paris İklim Anlaşması’na taraf olan Türkiye’nin, aradan geçen bir yılda iklim değişikliğine karşı attığı adımları değerlendirdi.

Paris'ten bu yana artılar ve eksiler

<h3>Avrupa’nın yeni “yeşil yasası”</h3>Billur BektaşAvrupa Komisyonu, Yeşil Düzen hedeflerinden biri olan <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://ec.europa.eu/clima/policies/eu-climate-action/law_en">İklim Yasası</a>’nı Avrupa Parlamentosu’na sunmak üzere 4 Mart’ta onayladı. Avrupa İklim Yasası, 2050’ye kadar net sıfır emisyon hedefine sosyal adaleti ve ekonomiyi gözeterek ulaşmayı taahhüt ediyor. Yasaya göre Komisyon net sıfır emisyon hedefine uymayan Avrupa Birliği (AB) üye ülkelerine öneri sunabileceği gibi İklim Yasası ile önerilere uymayan ülkeler sebepleriyle birlikte açıklama yapmaya mecbur kılınıyor. Diğer yandan iklim krizi karşısında dayanıklılığı artırmak ve oluşabilecek hasarları azaltmak adına üye ülkeler kendi adaptasyon stratejilerini geliştirmek ve uygulamakla yükümlü olacak. 2023’e kadar ve sonrasında beş yılda bir olmak üzere Komisyon, AB ve ülkeler çapında hayata geçirilen eylemlerin net sıfır emisyon ve 2030-2050 hedefleri doğrultusunda olup olmadığını gözden geçirecek.&nbsp;<ul><li>Arka plan: İklim yasasının komisyon tarafından onaylanması geçtiğimiz yılın sonunda “Aldığından fazlasını veren yeni bir büyüme stratejisi” mottosuyla sunulan <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://ec.europa.eu/clima/policies/eu-climate-action_en">Avrupa Yeşil Düzen</a> hedeflerine doğru atılmış somut bir adım oldu. Yeşil Düzen’in diğer hedefleri arasında emisyonların azaltılmasını sağlamak için emisyon payı ve uluslararası karbon kredilerinin alım satımını düzenleyen AB Emisyon Ticaret Sistemi’nin yeniden gözden geçirilmesi de bulunuyor. Ancak sunulan İklim Yasası’nda bu düzenlemeler henüz bulunmuyor.&nbsp; &nbsp;</li><li>Eleştiriler: Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen; Avrupa’yı ilk karbon nötr kıtaya dönüştürme yolunda, onaylanan iklim yasasını büyük bir adım olarak tanımlıyor. Ancak iklim aktivistleri <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.iklimhaber.org/ab-iklim-yasasini-onayladi-iklim-aktivistlerine-gore-ab-teslim-oldu/">aynı fikirde değil.</a> Daha önce Avrupa Yeşil Düzen planları içinde sunulan 2030 hedeflerinden bir tanesi de %40 olarak belirlenmiş emisyon azaltım hedefini %50 seviyelerine yükseltmekti. Ancak yasa tasarısında beklenen düzenleme gelmedi ve 2030 hedeflerinin eylül ayında gözden geçirilmesine karar verildi. Kasım ayında gerçekleşecek İklim Zirvesi öncesinde emisyon oranları yüksek ülkelere baskı yapılabilmesi adına AB’nin eylül ayında karar almasının oldukça geç olacağı belirtiliyor. Bir diğer eleştiri ise 2050 sonrası için hedeflere yer verilmemesi oldu. &nbsp;</li><li>Bir adım ileri: Ocak ayında açıklanan Avrupa Yeşil Düzen <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en">eylem planına</a> göre Komisyon’un mart ayı boyunca çeşitli alanlardaki stratejilerini parlamentoya sunması bekleniyor. Avrupa endüstri stratejisi, döngüsel ekonomi aksiyon planı, sürdürülebilir yeni bir gıda sistemi ve 2030 için biyoçeşitlilik stratejisi; sunulması beklenen stratejiler arasında yer alıyor.</li></ul>

iklim yasası ile ilgili hikayeler