Geleneksel olarak, doping tartışmasına, dopingin yasak olduğunu görmek isteyenler (yasakçı görüş) ve izin verildiğini görmek isteyenler (yasağı kaldıran görüş) olarak ikiye ayrıldığını söyleyebiliriz. Bu ikiye ayrılmış görüşlere üçüncü olarak bağımlılık yapan kullanımı ekleyebiliriz. Ama nasıl?Sporcular, uyanıklığı artırmak, enerjiyi artırmak veya kilo vermek için amfetamin, meth ya da adderall gibi uyarıcılar kullanabilir. Bu ilaçlar genelde kolayca bulunur ve aynı sıklıkla suistimal edilir. Şiddetli solunum ve nörolojik etkileri olabilir ve oldukça kolay bağımlılık yapar. Bu tür uyarıcıların performans artırıcı olarak kullanımı tüm spor dallarında yasaklanmıştır.&nbsp;Ara sıra kullanım, alışkanlık ve bağımlılık arasındaki ayrıma dayanarak fiziksel ve zihinsel bağımlılığa odaklandığımızda -daha soyut bir yerden düşünürsek- kazanmanın getirdiği bağımlılık olarak da değerlendirebiliriz.Atletik performansı artırmak ve sporda haksız başarı elde etmek için kullanılan teknikler ve maddeler uzun bir geçmişe sahip ve potansiyel zararlı etkileri hakkında çok az bilgi veya kabul var. Sporcular, bazen ne pahasına olursa olsun iyi performans göstermek ve kazanmak için muazzam bir baskıyla karşı karşıyadır. Bazen de kendi kazanma hırsları ile baş başa kalırlar.Bazı sporcular, rekabeti avantaja çevirmek için steroidler veya amfetaminler gibi performans artırıcı ilaçlara yönelebilirler. Bazıları ise yaralanmalardan kaynaklanan ağrıyı yönetmek için yasa dışı veya reçeteli ilaçlara güvenir. Bazıları baskının neden olduğu stresi alkol veya diğer bağımlılık yapan maddeler kullanarak hafifletmeye çalışır. Bu maddelerin kullanımı veya yanlış kullanımı, madde kullanım bozukluğu olarak da bilinen bağımlılığa yol açabilir.Doping, performansı artırmak amacıyla yasaklanmış doğal veya sentetik maddelerin kullanılması fikridir. Evet, bu bir fikirdir. Spor hâlihazırda atletik olarak mükemmel olmanın ölçüldüğü bir alan; ve kupa, madalya vb. ödüller kazanmak, uluslar ve sporcular için gurur verici bir edim. Spor bize aslında doping ya da bağımlılığın getirisinin tam tersine dürüst çabayı, bağlılığı ve adil oyunu gösterir. Doping fikri ise bunların hepsiyle ters düşen bir ortam yaratır.&nbsp;Bu olayın diğer tarafındaysa izleyici olmak var elbette. İnsanlar, izlediği organizasyonda gördüklerinin gerçek ve adil bir rekabet olduğunu bilmek istiyor. Sporcunun performansının ne kadar etkileyici olduğu da izleyiciyi en çok etkileyen tarafı. Rekabet ne kadar insanüstü ise o kadar akıllarda kalıcı ve tarihe geçen bir performans izlemiş oluyoruz. Snooker gibi nispeten diğer sporlara göre daha sakin bir sporda bile. Saatlerce bir masa başında ayakta kalıp efor sarfetmek ciddi bir dayanıklılık ister.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dopingle mücadele</h2><img src="https://images.aposto.com/2022/11/6/1671902735976.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="WADA" ratio="1.77" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Dünya Anti-Doping Ajansı (WADA), 1999 yılında Lozan’da özel bir vakıf olarak kuruldu. 1998 Fransa Bisiklet Turu sırasında ortaya çıkan doping skandalları WADA’nın kurulmasına yol açtı. Aslında WADA, faaliyet gösteren çeşitli anti-doping çalışmalarını uyumlu hale getirip, sporda her türlü dopinge karşı mücadeleyi teşvik etmek ve koordine etmek amacıyla kuruldu.Yasaklı maddelerin ve yasaklı yöntemlerin neler olduğuna dair listeler Dünya Anti-doping Ajansı tarafından hazırlanır. Ardından bu listeler Uluslararası Olimpiyat Komitesi ve Uluslararası Spor Federasyonları tarafından da incelenip kabul edilmektedir. Her yıl 1 Ocak tarihinde yayınlanarak, 31 Aralık tarihine kadar geçerliliğini sürdüren bu listedeki madde ve yöntemler, yasaklı madde olarak sayılmaktadır.&nbsp;Doping olarak kabul edilen maddeler:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uyarıcılar (Amfetaminler, Efedrin vb.)</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Narkotik Analjezikler (Morfin, Fentanyl vb.)</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anabolik Ajanlar (Testosteron, Östrojen vb.)</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Diüretikler (Furosemid, Mannitol vb.)</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Peptid hormonlar ve benzerleri (Eritropoitein, büyüme hormonu vb.)</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kannaboidler</li></ul>*Doping listesi her sene yenileniri ve doping sayılan maddeler zamana göre değişiklik gösterir.Alkol, kortikosteroidler, lokal anestezikler, esrar gibi maddeler ise kesin olarak yasak olmayan ama kısıtlı kullanımı olan ve ilaç olarak sayılabilen maddelerdir.Pek çok sporcunun rekabeti avantaja çevirmek için her şeyi yapmak isteyeceğini düşünebiliriz. Ancak performans arttırıcı ilaçlar kellik, iktidarsızlık, kısırlık, bağımlılık, psikolojik sorunlar, hipertansiyon, karaciğer sorunları ve diğer birçok başka sorun da olmak üzere çok sayıda sağlık riski taşır. Performans artırıcı ilaç kullanan sporcuların her zaman yakalandığı ve genellikle kariyerleri için de olumsuz sonuçlara yol açtığı bir dünyada, bir sporcuyu yalnızca sağlığını değil geçimini de riske atmaya ne zorlar? Mükemmele ulaşma isteği ve kahraman olmak.Sporun rekabeti acımasız gözükebilir. Bir sporcuya karşı beklenti içinde olan onlarca etken var; antrenörleriniz, sponsorlarınız ve taraftar ya da hayranlarınız. Zafere ulaşmak, daha önce yapılmamışı yapabilmek insanüstü yeteneğe sahip olduğunuzu gösterir. Beklentilerin hepsi gerçekçi olmayabilir ancak sporcular üzerinde yine de bir baskı oluşturur.&nbsp;Öte yandan bu mükemmelliyetçilik ya da içinde bulunduğunuz sistem dopingi gerekli bile gösterebilir. Çünkü spora kendisini adamış bir sporcu adil olmayan bir rekabet ortamında kendini başka seçeneği yokmuş gibi hissedebilir. Rekabetin haksız bir avantajı bunu hissettirebilir, doping kullanmak adil olmamak ya da hile yapmaktan çok oyunun şartlarını eşitlemek olarak algılanabilir. Özellikle giderek daha fazla sporcu performans artırıcı ilaçların kullanıldığını kabul ettikçe, spor dopingle dolu gibi görünebilir.&nbsp;Sporcular, uyuşturucu kullanmazlarsa rakiplerine ayak uyduramayacakları fikrine kapılarak da doping kullanmaya yönelebilir. Bunu devlet politikası haline getirmiş örnekler bile var. Örneğin Rusya, dopingi örtbas ettiği için uluslararası spor müsabakalarından dört yıl süreyle men edildi ve 2020 Tokyo Olimpiyatları ile Katar'da düzenlenen 2022 Dünya Kupası'nda yer alamadı. Bu konu çok derin ancak nasıl işlediğini öğrenmek için <a fr-original-style="" href="https://www.netflix.com/tr/title/80168079" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İkarus</a> belgeselini izleyebilirsiniz.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Lance Armstrong ve Marco Pantani örneği</h2><img src="https://images.aposto.com/2022/11/5/1671832246640.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.15" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Lance Armstrong ve Marco Pantani | Capo VeloDoping denince akla gelen ilk sporlardan biri de bisiklet. Nedeni son yılların en büyük doping olayına imza atmış olan Lance Armstrong olabilir. Armstrong'un, 2012 yılında sistematik olarak doping yaptığı ortaya çıktı ve ömür boyu spordan men edildi. Bisikletçi, ocak 2013'te Oprah Winfrey ile yaptığı bir <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=N_0PSZ59Aws" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">röportajda&nbsp;</a>doping yaptığını itiraf etti. Doping, Armstrong’un 7 Fransa Bisiklet Turu galibiyetini elinden aldı ve ömür boyu spordan men edilmesine sebep oldu.1990'ların ortalarında bisiklet kullanımının tercih edilen ilacı, kırmızı kan hücresi üretimini uyaran insan hormonunun sentetik bir formu olan eritropoietin (EPO) idi. Damar içine enjekte edildiğinde uyarıcı bir etki &nbsp;yarattığı raporlanan maddenin fiziksel olduğu kadar psikolojik olarak da bağımlılık yapabileceğini <a fr-original-style="" href="https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphys.2019.01534/full" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşünülmektedir.</a>Pantani, rastgele bir kan testini geçemediği için 1999 yılında İtalya Bisiklet Turu’ndan diskalifiye edilmişti; ve kariyeri birkaç doping soruşturması nedeniyle zarar gördü. 1998 Fransa Bisiklet Turu Şampiyonu Marco Pantani ve Tur ikincisi Jan Ullrich'in performanslarını artırmak için yasaklanmış kan artırıcı EPO'yu kullandıklarına dair kanıt ortaya çıktı. Pantani doping iddialarını hiçbir zaman kabul etmedi ve 2004 yılında aşırı dozda uyuşturucudan 34 yaşında hayatını kaybetti.Doping ile uyarıcı maddeler arasındaki ayrımın sadece biçimsel olup; steroid, testosteron veya uyarıcı kullanmanın sinir sistemi üzerindeki etkileri çok benzer. Marco Pantani'nin kokain ve antidepresan sebebiyle ölmesinin, performans artırıcı ilaçlar ile uyuşturucular arasında görmezden gelemeyeceğimiz bir bağlantı olduğunu bize gösteriyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sporcunun sorumluluğu</h2>Sporcu ilk önce durdurulamaz bir süper kahramana dönüşüyor. Sonra istikrarlı bir şekilde hep o noktada kalması bekleniyor. Zor olan tekrar normal bir insan olmak ve doğal sınırların olduğunu kabullenebilmek. Sporculara bu sınırları kabul ettirmenin dışında doğal ve adil olmayan rekabet şartlarının da denetlenmesi gerektiğini bilmemiz gerekiyor.

Aposto Gündem

Doping: performans artırıcı bir ‘fikir’

<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/mmertaydin" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mert Aydın</a>Olimpiyat tarihinde yaşanan nice skandal var. Ancak dünya sporunu derinden sarsan ve en önemlisi milat olarak kabul edilen çok fazla hikaye yok. Doping geçmişte de sporun içinden çıkartılmak istenen bir kirdi. Fakat 1988’de Seul Olimpiyat Oyunları'nda Kanadalı sprinter Ben Johnson’ın dopingle yakalanması belki de bu illetle daha modern yöntemlerle mücadele etme anlamında bir başlangıç oldu. Başlangıç: Jamaika doğumlu Ben Johnson 1976 yılında ailesiyle birlikte Kanada’ya göç ettiğinde 15 yaşında bile değildi. Ağabeyinin teşvikiyle atletizme başladı. Koç Charlie Francis, ondaki yeteneği hemen fark etmişti. Ben 18 yaşını doldurduğunda Francis, Johnson’a hayatını değiştirecek 2 soru sordu. Soru 1: Uluslararası atletizme girmek istiyor musun? Yanıt evet olunca soru 2 geldi: “Yarışlara rakiplerinle aynı hizada mı başlamak istersin yoksa 1 metre arkalarında mı?”. Yanıt belliydi. Johnson kısa sürede kendisini göstermeye başladı. 1982 Commonwealth Oyunları'nda 2 gümüş madalya aldı. 1983 Dünya Şampiyonası parlak geçmese de 1984 Los Angeles Olimpiyatları'nda 100 metrede bronz madalya elde etti. Altını kazanan Amerikalı Carl Lewis, Kanadalı atletin ileride tehdit oluşturacağını düşünmüyordu. <div fr-original-class="fr-img-space-wrap" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><span contenteditable="false" draggable="false" fr-original-class="fr-img-caption fr-draggable" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; position: relative; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-20T18:39:08.961Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Ben Johnson" ratio="1.47" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><span contenteditable="true" fr-original-class="fr-inner" fr-original-style="" style="outline: transparent solid 0px; box-sizing: border-box; margin: auto; display: block; padding: 5px 5px 10px; font-size: 14px; font-weight: 400; opacity: 0.9; width: 100%;">Kaynak: CNN&nbsp;</div>Zirveye doğru: 1985’te Johnson ilk kez geçti Lewis’i. 1986’da hem Lewis’i İyi Niyet Oyunlarında geçti hem de 60 metrede salon dünya rekorunu kırdı. Artık pistlerde Ben Johnson rüzgarı esiyordu. Ancak Kanada takımının içinde steroid kullananlar olduğu dedikoduları ortalıkta dolaşıyordu. 1987’de Roma’da düzenlenen Dünya Atletizm Şampiyonası'nda fırtına koptu. Ben Johnson 9.83 ile inanılması güç bir dünya rekoruna imza attı. Rakibini zoraki tebrik eden Carl Lewis ilerleyen günlerde Johnson’ın doping yaptığını ima ediyordu. Adeta iki büyük sprinter arasında söz düellosu başlamıştı. Johnson, “Carl beni geçerken sesim çıkmıyordu. Birileri çıkıp beni geçecek ve ben saygı duyacağım” diyordu. Herkesin gözü Seul’deydi. Olimpiyatlarda dünyanın en hızlı adamı kim olacaktı?Skandal: 24 Eylül 1988. Kimine göre tarihin en kirli yarışı. Finalde yarışan 8 atletten 6’sında ilerleyen yıllarda doping çıkacaktı. Ben Johnson inanılmaz bir yarış çıkardı. Finiş çizgisini farklı şekilde önde geçtiği sırada kronometre 9.79’u gösteriyordu. Sporseverlerin gözleri fal taşı gibi açılmıştı. Carl Lewis ikinci olmuştu. Zoraki bir tebrikten sonra ortalıktan yok oldu Amerikalı. 2 gün sonra bir haber sızdı medyaya. Hangi spor dalında olduğu belirtilmeden bir şampiyonda doping bulunduğu söyleniyordu. Ardından acı haber geldi. Johnson’ın vücudunda stanozolol isimli anabolik steroid bulunmuştu. Daha sonra Johnson, doping kullandığını itiraf etse de testte birtakım şüpheli şeyler de dönmüştü. Bu arada şampiyonluk Carl Lewis’e gitmiş Johnson’ın geçmiş dereceleri de iptal edilmişti. Sanki Ben Johnson hiç yarışmamış, hiç koşmamıştı. <div fr-original-class="fr-img-space-wrap" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><span contenteditable="false" draggable="false" fr-original-class="fr-img-caption fr-draggable" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; position: relative; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-20T18:42:23.915Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Ben Johnson" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><span contenteditable="true" fr-original-class="fr-inner" fr-original-style="" style="outline: transparent solid 0px; box-sizing: border-box; margin: auto; display: block; padding: 5px 5px 10px; font-size: 14px; font-weight: 400; opacity: 0.9; width: 100%;">Kaynak: Simon Bruty/Allsport&nbsp;</div>Savaş: 1991’de cezası biten Johnson 1993’te yine dopingle yakalandı. Ömür boyu men aldı ama buna itiraz etti. 1999’da itirazı kabul edildi. Bu kez kimse onunla yarışmak istemedi. Tek başına yarışırken bile tekrar dopingle yakalandı ve spor yaşamı resmen bitti. Kaddafi’nin oğlunun kişisel antrenörlüğünü yapmak gibi acayip işlerle uğraştı. Diğer yandan dopingle mücadele daha ciddi bir hal aldı. Hırsız-polis oyununda geride kalmamak için daha organize çalışılması gerektiği anlaşıldı. Ve 1999’da WADA yani Dünya Anti Doping Ajansı kuruldu.

Punto 

1988 Seul Olimpiyatları erkekler 100 metre finalinde Ben Johnson 9,79'la dünya rekoru kırsa da doping testini geçemediği için unvanı elinden alındı. Aynı finalde koşan sekiz atletten altısında da ilerleyen yıllarda doping çıktı.

steroid ile ilgili hikayeler