Geçtiğimiz ay İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bazı mezar taşlarıyla çevresini yenilemek için konkur açtığını duyanlar <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNTJjZDZjNzc4YzdlMDAwODQ3YTljNyZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmtvbmt1ci5pc3RhbmJ1bCUyNTJGbWV6YXIlMjUyRmluZGV4Lmh0bWw="">olmuştur</a>. Pazar günü size ulaşan bir bültende böyle bir haberi okumayı tercih etmeyebilirsiniz fakat gözden kaçıranlar için mezarlıkların bir şehirde yarattığı veya yaratabileceği ölçüyü hatırlatmak isterim. Çünkü mezarlık, belleğimize ölümlü olduğumuzu hatırlatan ve bu sebeple bizleri rahatsız eden bir mekân olarak işlenmişse de artık aramızda olmayanları hatırlamak ve yüceltmek için bir istirahat noktası olarak konumlandırılabilir. Elbette mevtalar, ritüeller, küller, sabunlu sular, apartman önüne konan ayakkabılar var bu esnada… Kimi zaman surların içinde kalan mezarlıklar, ölümün hayatın ne kadar merkezinde olduğunu simgelese de şehirden uzaktakilerle de birilerini unutturuyor.&nbsp;• Neden önemli? Yarışmayla İstanbul’da hayatını kaybetmiş ve ülkenin toplumsal hafızasında yer etmiş kişilerin mezar taşlarının düzenlenmesi planlanıyor. Bu bir saygı göstergesi olarak mezar kelimesinin anlamında yer alan “ziyareti” de kapsıyor. Listede Adile Naşit, Kur’an tefsiri bulunan din âlimi Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Orhan Kemal, Neyzen Tevfik, Naim Süleymanoğlu ve Lefter Küçükandonyadis gibi isimler bulunuyor.• Şehir için neyi ifade ediyor? 19. yüzyıldan itibaren, nüfusun artmasıyla Gümüşsuyu, Kasımpaşa ve Taksim gibi eskiden beri merkez olan alanlardaki mezarlar taşınmış. Günümüzde ise 550’nin üstündeki tanımlı mezarlıklarıyla şehrin belli bir kısmı buna tahsis edilmiş durumda. 19. yüzyılın sonlarında yeşil alanların devamlılığını hedefleyen yeni kamusal alan tasarımları, mezarlıkların da yeşil alana dahil edilmesiyle daha da gittikçe <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNTJjZDZjNzc4YzdlMDAwODQ3YTljNyZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnBvbGVuLml0dS5lZHUudHIlMjUyRnhtbHVpJTI1MkZiaXRzdHJlYW0lMjUyRmhhbmRsZSUyNTJGMTE1MjclMjUyRjM2ODQlMjUyRjc0ODQucGRmJTI1M0ZzZXF1ZW5jZSUyNTNEMSUyNTI2YW1wJTI1M0Jpc0FsbG93ZWQlMjUzRHk="">genişledi</a>. Yalnız oran olarak baktığımızda ise şehrin %1’e bile denk gelmediği görülüyor. Mezarlıkların yeşil alan sayılmasındaki bir başka önemli noktası ise 3998 numaralı Kanun’un ikinci maddesinde <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNTJjZDZjNzc4YzdlMDAwODQ3YTljNyZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5tZXZ6dWF0Lmdvdi50ciUyNTJGTWV2enVhdE1ldGluJTI1MkYxLjUuMzk5OC5wZGY="">yazıyor</a>: “Mezarlıklar ve şehitlikler ile mezarlar bozulamaz, tahrip edilemez ve kirletilemez. Bu yerler imar mevzuatı ile veya başka herhangi bir şekilde park, bahçe, meydan, otopark, çocuk parkı, yeşil alan gibi sahalar olarak ayrılamaz ve asli gayesi dışında hiçbir amaç için kullanılamaz. Yol geçme zorunluluğu bulunduğu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kabul edilen mezarlıklar veya bölümleri bu hükmün dışındadır.” Yani, mevcut oranın azalması söz konusu değil, hatta şimdiye kadar mekânsallaşanların yanına da başkalarının da geleceğini haber ediyor. En azından, gerekli olduğunda yeni alanların bu tanıma katılacağını. Dolayısıyla konkurun sonucundaki tasarım peyzaja dokunarak kamusal alan tasarımında bir iddia yaratabilir, hatta toplumsal bellekte bir iz bırakabilir.• Mezar kültürü: Mezar kültüründe Anadolu'daki yerleşik hayatın büyük bir anlam ve önemi var. Farklı dinlerin beraberinde gelişen farklı ritüeller, ebedi istirahat noktasının belirtilmesi için kabarık toprak yığınları ve mezar taşlarıyla baskınlaşıyor. Ölme korkusu ve ölümlü olmanın yarattığı rahatsızlık hissi ise merkezdeki mezar alanlarını mümkün olduğunca uzağa taşıttırıyor. Bunun bir anıtlar topluluğu olarak ziyaretçilerinde saygı uyandırması gerektiği ise çağdaş mezar kültürünün temelini oluşturuyor.&nbsp; • Bir okuma önerisi: Sanat kuramcısı Zeynep Sayın’ın Ölüm Terbiyesi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNTJjZDZjNzc4YzdlMDAwODQ3YTljNyZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5tZXRpc2tpdGFwLmNvbSUyNTJGY2F0YWxvZyUyNTJGYm9vayUyNTJGMzY0MjY="">kitabı</a>, ölümün tarihte nasıl tanımlandığını toplumsal hisler üzerinden anlatan bir kitap. Yazarın annesinin ölümüyle başlayan satırları, toplumsal tepkilerden beslense de bireysel değişimi destekliyor.

Aposto İstanbul

Geçtiğimiz ay İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bazı mezar taşlarıyla çevresini yenilemek için konkur açtığını duyanlar olmuştur. Biz de bu hafta bunun toplumsal açıdan nasıl bir etkisi olabileceğine bakıyoruz. 

tefsir ile ilgili hikayeler