<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(223, 153, 128); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(223, 153, 128); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Önce bir hatırlatma: apéro, yalnızca bir yemek yayını — sağlık konusunda her zaman tıbbi uzmanlar ve doktorunuzdan tavsiye alınız. Aşağıdaki düşünceler şahısların kendilerine aittir ve umuma açık bilimsel kaynaklar üzerinden elde edilebilen genel bilgiler esas alınmıştır.</blockquote>Olay nedir?:&nbsp;Cüneyt Özdemir, YouTube programında klasik tonuyla çocuk doktoru arkadaşının ailelerinin vegan beslediği çocukları hasta olarak kabul etmediğini ve bu durumu sakıncalı gördüğünü anlatıyor. Bu videoyu Twitter hesabında paylaşan vegan aktivisti ve Göğüs Cerrahisi Uzmanı <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/agustos13" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dr. Suat Erus</a>, çocuğunu vegan beslenmeyle büyüttüğünü söyleyince Twitter âlemi patlıyor.&nbsp;<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/agustos13/status/1507292171308781575" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/2/2022-03-30T10:41:20.554Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Cüneyt Özdemir'in yorumuna Suat Erus'tan gelen cevap<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">5 milyondan fazla kullanıcının gözlerinin önünden geçen Tweet destek mesajları, negatif tepkiler ve nefret söylemleriyle karşılanıyor. Twitter'da lince uğrayan Erus'un başlattığı tartışmayı ele alınca üç temel sorunsal üzerinden döndüğü belli:&nbsp;<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Veganlık tam olarak nedir? Bir inanç mı, etik tutum mu, diyet mi, beslenme biçimi mi?</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bitki bazlı beslenmek çocuk sağlığı için uygun mu?</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çocuğun beslenme özgürlüğünü kim belirlemeli?</li></ol><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Veganlık tam olarak nedir?</h2>Veganlığın ne olduğunu <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/61de37824b12ab000642de0a" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu</a> yazımızda anlattık. Kısaca veganlık hayvan zulmü veya katli içeren herhangi bir ürünü kullanmamak veya tüketmemek. Bu yönüyle veganlık bir hayat biçimi; kapsayıcı (hayatın tüm alanlarında) ve sürekli (oruç veya diyet gibi değil, kalıcı).&nbsp;Etik, politik, çevresel ve sağlıksal amaçları bulunsa da bunların birine indirgenemeyecek bir yaşam felsefesi. Fakat bahsi geçen tartılmanın bağlamında aslında odaklandığımız vegan beslenme, biraz çerçevesini genişletirsek bitki bazlı beslenme. Yani hayvanlardan çıkan ürünleri tüketmemek.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bitki bazlı beslenmek çocuk sağlığı için uygun mu?</h2>Burada lafı hiç uzatmayalım. Birçok <a fr-original-style="" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34130207/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bilimsel araştırma</a> "Dengeli ve gerektiği koşullarda takviyeli bir bitki bazlı beslenme çocuk sağlığı için sakıncalı değil,"&nbsp;diyor. Çeşitli mineraller ve vitaminlerin alımı vegan beslenmede iyi planlandığı takdirde sıkıntısızca gerçekleşse de potansiyel eksikliklere dikkatle yaklaşılması gerekiyor.&nbsp;Unutmayalım ki hayvansal ürün dâhil (hepçil) beslenen çocuklarda da takviye çoğu zaman gerekli oluyor (<a fr-original-style="" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33504371/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">özellikle D vitamini ve demir</a>), yani takviye almak başlı başına yetersiz bir beslenme şekline kanıt değil. Uzun vadede bitki bazlı beslenme obezite ve kalp-damar hastalıkları gibi sorunlarda da daha sağlıklı olma ihtimalini taşıyor.Burada altını çizmek gereken bir nokta var — vegan beslenmek başlı başına sağlıklı bir beslenme yöntemi zaten değil. Sadece haşlanmış makarna yiyerek vegan beslenmek mümkün, fakat zararlı. Aynı şekilde hepçil beslenmede de sadece kuzu pirzolası yiyip yumurta sarısı hüpletirseniz sağlıklı bir beslenme olmaz.Bu iki uç noktanın ortası "Hepsinden yemek lazım," da değil. Farklı sağlıklı orta noktaları var. Dengeli olduğu ve doğru besin maddeleri alındığı sürece bitki bazlı beslenmek de sağlıklı, hepçil beslenmek de. Bitki bazlı beslenirken vücudun gelişim ve sağlıklı bir hayat için besin maddelerine erişimi sağlanması dengeli bir yemek repertuvarıyla gayet mümkün. Vegan beslenmede eksikliği kolay giderilemeyen B12 vitamini, genelde takviyelerle kolayca karşılanıyor. Öte yandan et ve süt ürünleri de sütten çıkmış ak kaşık değil. Birçok hayvansal ürün dikkat edilmediğinde uzun vadede sağlık sorunlarına yol açıyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çocuğun beslenme özgürlüğünü kim belirlemeli?&nbsp;</h2>Bence tartışmanın en ilginç kısmı burası. Dr. Erus'un tweet'i binlerce nefret söylemi ve eleştiriyle karşılandı. Bunların en can alıcısı, Erus'un çocuğuna bitki bazlı beslenme sunmasını istismar olarak nitelendirenler ve sosyal hizmetlerin çocuğu elinden alması gerektiğini söyleyenler.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/2/2/1648591062806.png" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.67" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Veganlık ve çocuğun beyanı üzerine&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Bu beslenme çeşidinin, özellikle Erus'un bahsettiğinden anladığımız kontrollü ve tıbbi yaklaşımıyla, sağlıksal bir problem teşkil etmediği açık. Fakat çocuğun isteğinin dışında gerçekleşiyor olabilir. Bu da ilginç bir soru ortaya çıkarıyor: Çocuğun rızası beslenmesinde esas mı?&nbsp;Çocuk beslenmesinde pratikte çocuğun rızasının esas alınmadığı gerçeğiyle önce bir barışalım. Vegan da olsa hepçil de olsa toplumsal olarak hiçbir aile çocuğuna sadece onun rızasından geçen yemekleri vermekle yetinmiyor. Genelde böyle bir genelleme yapmam, fakat varsa böyle bir aile mutlaka tanışmak ve resmî bir özür yayınlamak isterim.&nbsp;Çocuk beslenmesi, çocukların aileleri tarafından karar verilen bir müessese. Bu yüzden de ailelerin beslenme biçimleri etrafında şekilleniyor. Açıkçası çocuksuz ve pediyatrik uzmanlıktan yoksun biri olarak bu içgüdülerimle de örtüşüyor. Çocuklara sadece istediklerini yedirmek fikri basit bir mantık süzgecinden dahi geçmiyor.&nbsp;Çözüm devletler veya kurumlarda mı?: Fakat ailelere güven olmayan bir dünyada yaşıyorsak çocukların beslenmeleri devletler veya kurumlar tarafından mı kontrol edilmeli? Çocuğuna devletin belirlediklerini yedirmeyen ailelerden çocukları alınmalı ve esirgeme kurumlarında mı beslenmeli? Buna "Evet," demek zor, hele devlet kavramına güvenin bu kadar düşük olduğu bir dönemde buna evet demek imkânsız.&nbsp;Devletin gıda politikalarının gündemle ve ekonomiyle alakalı olması, pozitif bilimin günü kurtarmak adına çoğu zaman karar mekanizmasında bagaja atılması ve seçilmiş hükümetin seçmen çoğunluğunun inancına yakın beslenme yaklaşımına gidilmesi en baştan bu sorunsal defterini kafada kapattıran meseleler. Henüz bilim insanları, tıbbi personel ve sağlık uzmanlarına gösterilmeyen saygıya girmedik bile.&nbsp;Çocukların sağlığını tehlikeye sokan (aç bırakmak, zararlı maddeler vermek gibi) durumlarda devletin müdahalesi dışında evlatlarının beslenme seçimlerinin ailelere özgü olduğunu kabul etmişiz. Ailelerin de çocuklarının doymasını, büyümesini ve sağlıklı olmasını istediklerini varsayıyoruz. Ailelerin elindeki bu seçim gücü toplumsal sağlık normlarımız üzerinden ortaya çıkan beslenme alışkanlıklarıyla çocukların midesine tekabül ediyor. Ne yazık ki sağlıklı beslenme algımız sadece sağlık uzmanlarının ve tıbbi araştırmaların değil reklam kampanyalarının, dinî inançların ve gıda trendlerinin de etkisinden oluşuyor. Bunun önüne geçmek, rızayı ellerinde tutan ailelere sağlıklı beslenmenin ne olduğunu göstermek yalnızca beslenmek ve sağlık konusunda daha sert teyit yöntemler ve bilgi akışı temizliğiyle mümkün.&nbsp;<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/agustos13/status/1508714779405389828?s=20&t=Nh9IObhmUTLscmiN4IVFhQ" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/2/2022-03-30T10:49:22.130Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Vegan beslenme ve aile kararları üzerine<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Dr. Suat Erus'un vakası belki doğru yöne atılan bir adım belki toplumun birey üzerinde kontrole ne kadar alıştığına dair bir gösterge belki de Twitter'da hemen unutulacak önemsiz bir linç etkinliği. Ne olursa olsun bize bıraktığı sorular olduğu kesin. Bu soruların cevapları bilimde her zaman olduğu gibi tartışmaya açık, fakat geldiğimiz noktada cevaplar yaklaşık böyle gibi.&nbsp;Will Smith'in tokadına kadar Twitter'da gündemimiz olan doğuştan vegan konusunda&nbsp;kıssadan hisse: Dengeli ve gerekince takviyeli bir bitki bazlı beslenme çocuk gelişiminde sakıncalı değil; beslenmede esas çocuğun rızası değil, toplumun ve uzmanların sağlık algısı kapsamında gelişen ailenin beslenme alışkanları.Yazarın notu: Erus'un Nevşin Mengü'yle konu üzerine röportajına <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=ii6llOMCERs&t=2005s&ab_channel=Nev%C5%9FinMeng%C3%BC" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu bağlantıdan</a> (33. dakika), benim yeğenim olsa "Tosun," diye sevip yanaklarından biraz rızası dışında sıkacağım çocuğunun halka açık veganlık serüvenini sosyal medyadan takip etmek için de <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/dogustanvegan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu bağlantıya</a>, 2019'da Avustralya'da çocuklarına yetersiz bir vegan beslenme sunan bir ailenin aldığı ceza hakkındaki yazı ve NY Times'ın kaynak gösterdiği başka araştırmalar için <a fr-original-style="" href="https://publications.aap.org/pediatricsinreview/article-abstract/25/5/174/75760/Vegan-Diets-in-Infants-Children-and-Adolescents?redirectedFrom=fulltext" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buraya</a> gidebilirsiniz.

apéro

Linç yemenin vegan beslenmeye uygun olduğunu kanıtlayan birkaç günden sonra çocuğunu vegan yetiştirmek doğru mu tartışıyoruz.

Çocukları vegan beslemek doğru mu?

<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">📜 İki belgesel:</h2>1. Food, Inc (2008): Bu belgesel aslında veganlık üzerine değil fakat beslenme zincirimizde endüstriyelleşmeyi en iyi göz önüne koyan filmlerden biri. Tabağımıza gelmeden yemeklerin ve özellikle etin nereden geçtiğini anlayınca bu konuda ne yapılması gerektiğini düşünmek daha ivmeli oluyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/0/3/1641987373031.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Food, Inc (2008)<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">2. The Game Changers (2019): Bitkisel beslenmenin yüksek performans sporcuların hayatında ne denli pozitif etkiler gösterdiğine dair ödüllü bir belgesel. Yapımın arkasında Arnold Schwarzenegger, Jackie Chan, Novak Djokovic, Lewis Hamilton gibi yıldızlar var. Bitkisel beslenmek hakkındaki şüpheleri öldüren bir öneri.

ANGST İnsanları'nda iklim krizi, azınlık hakları, kimlik politikaları, döngüsel ekonomi ve aktivist kültürlerle ilgilenen, bunları kendi meselesi hâline getirenleri yakından tanıyoruz. İkinci konuğumuz yüksek lisans tezini iklim değişikliği ve İstanbul'daki kültür kurumları üzerine yazan <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/zeynepsengull/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Zeynep Şengül</a>.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Röportaj:&nbsp;Alara DemirelHayvan hakları gündelik pratiklerine nasıl yansıyor? Kendini bu hareketin neresinde konumlandırıyorsun?Bu hareketin bazen sosyal medya bazen arkadaş muhabbeti bazen de sokakta elimde pankartla yer aldığım kısmındayım. Bu hareket, hayatımın her alanında kullandığım malzemelerden yediklerime kadar kendisine yer bulan ve bulmaya da devam edecek bir hak arayışı, etik bir duruş.&nbsp;Bir süre önce sadece yaşayabilmek için bile mücadele veren hayvanlar için sesimi çıkarmanın utanılacak ya da çekinilecek bir şey olmadığını öğrendim, bu da içerisinde aktivizm yaptığım <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/istanbulvegantoplulugu/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İstanbul Vegan Topluluğu</a>’na katılmamla daha da zenginleşen bir gelişme oldu. Öğrendiğim, inandığım ve doğruluğundan emin olduğum bütün gerçekleri kitlelere duyurmaya başladım — bu bazen bir bazen on beş kişi olabilir. Önemli olan konuşmak, hiç usanmadan gerçekleri anlatmak.Türkiye'de veganlık nasıl bir deneyim? Politik bir duruş mu? Zaman ilerledikçe şartların iyileştiğini düşünüyor musun?Türkiye’de ve dünyanın herhangi bir ülkesinde eğer beslenme, küresel ısınma gibi faktörler sebebiyle vegan olmadıysanız (etik bir vegansanız) evet, vegan olmak politik bir duruş. Çünkü bir hak arayıcısı olarak karşı durduğunuz büyük endüstriler, devletler ve politikalar var. Tabii bunlara bir de kültürü eklemek lazım. Bunların karşısında kilo verdiğiniz zaman beslenme tarzınızı değiştirip navegan olunacak bir duruşla yaklaşmak veya hak savunusu yapabilmek ne yazık ki mümkün değil.&nbsp;Tabii ki her gün mutlu örnekler göremiyoruz fakat insanlar sömürünün farkına varmaya ve ciddiyetini kavramaya başladı. Covid-19’un ve küresel ısınmanın da bu gelişmede çok fazla payı olduğunu düşünüyorum. Zaman içerisinde de her alanda vegan olmanın daha fazla konuşulacağına inanıyorum.Türkiye’de fark ettiğim ve beni mutlu eden vegan olarak bulunduğum ortamlarda bunu benim dile getirmiyor oluşum — bunu öğrenen insanlar konuyu hep kendileri açıp devam ettiriyorlar. Bu meraktan güzel yerlere kapı açabilir!<img src="https://images.aposto.com/2021/9/1/1633961293504.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Zeynep, Nesin Sanat Köyü'nde gerçekleştirilen "Arı Aşkına! Ekolojik Farkındalık ve Sanat Atölyesi" programındayken<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Hayvan hakları için kimler ne yapabiliriz? Bize bir önerin var mı?İster bireysel anlamda ister bir toplulukla herkes bir şeyler yapabilir — önemli olan istemek. Hayvan hakları için vegan olmak aslında işin başlangıç kısmı. Bu alanda çalışırken onları sömürmek ne yazık ki "evcil" hayvan haklarını aramanın ötesine geçemiyor. O yüzden vegan olmak hayvan haklarını bütünüyle savunmak için yapılacak ilk şey olmalı diye düşünüyorum.Öneriyi kendi deneyimlerimden verebilirim — benim için en önemlisi "Ben oldum!" dememek. Bir hak mücadelesi içindeyseniz tutkuyla bağlı olduğunuz her alanda olacağı gibi okumanın, araştırmanın ve izlemenin kendini geliştirmeye büyük katkısı olduğuna inanıyorum. Bunların yanında yalnız olmadığınızı anlayabileceğiniz topluluklara dâhil olarak onlarla sohbet, okuma, piknik gibi sosyal alanlara katılmak kolektif tarafınız ve aktivizminiz için çok değerli oluyor.

veganlık ile ilgili hikayeler