Ölüm. İnsanın başına kesinlikle geleceğinden emin olduğu ama nerede, ne zaman, nasıl geleceğini öngörme imkanının olmadığı tek eylem.&nbsp;1963 yılının 1 Şubat günü saatler 16.12’yi gösterdiğinde, Melek Hanım ve 5 yaşındaki kızı Aygül Anafartalar Caddesi’nden yürüyerek evlerine dönüyor; 13 yaşındaki Belma, Ulus Hali’nden balık almaya gidiyordu. Garanti Bankası’nın önünde ayakkabı boyayan genç Cemil yeni müşterisini gözetiyor, İstanbul Bankası çalışanlarından Zeynep Hanım küçük bebeğine kavuşmak için mesainin bitmesini beklerken dakikaları sayıyordu.Ölüm. Hissettirdiklerinden bahsedilebilir, gerçekleşme şekli ya da sonuçları üzerine konuşulabilir ama tarif edilemez. Özdemir Asaf’ın dediği gibi: “Ölümün ön anlatısı yoktur.”<img src="https://images.aposto.com/2024/1/1/1707113543241.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.98" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">&nbsp;Üst görsel: airliners.net, Alt görsel: airhistory.net 1963 yılının 1 Şubat günü saatler 16.12’yi gösterdiğinde, Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin misafir öğretim üyesi Profesör Alex Dragnich’in oğlu Paul Dragnich, Ankara Üniversitesi’nin misafir öğretim üyesi Profesör Ralph Hopp’un kızı Caroline Hopp, Suudi Arabistan Ankara Büyükelçisi Rıza Mukhtar’ın eşi, çocukları ve bebekleri, inişe geçen bir uçakta birkaç dakika sonra Esenboğa Havalimanı’na ayak basacakları anı bekliyordu.Ölüm. Tüm acı çıplaklığıyla, bütün canlıların başarılı olmasının kesin olduğu tek eylem.1963 yılının 1 Şubat günü saatler 16.12’yi gösterdiğinde, Yüzbaşı Necati Sunay, Teğmen Fikret Tartar’a bir uçuş eğitimi veriyor, onlara telsiz operatörü Astsubay Hüsamettin Çelik eşlik ediyordu.Bir uçak kazasında ölme ihtimali milyonda birden daha düşük değil miydi? Ya iki uçağın havada çarpışma ihtimali? Bu ihtimal bir uçağın düşmesinden bile daha küçük olmalıydı. Peki iki uçağın havada çarpışması sonucu enkazın insanların üzerine düşmesi? Bunu belki bir drama filminde görebilirdik ama muhtemelen çok fazla duygu sömürüsü içeren abartı bir sahne olduğunu düşünürdük.1963 yılının 1 Şubat günü saatler 16.12’yi gösterdiğinde, Lübnan merkezli Middle East Havayolları’nın 265 sefer sayılı uçuşu ve Türk Hava Kuvvetleri’ne ait C-47 tipi eğitim uçağı, Ulus semalarında çarpıştı ve Ulus Meydanı’na gökten alev yağdı. Bu yazıda adı geçen ve geçmeyen onlarca insan bir dakika içinde hayatını kaybetti.&nbsp;Ölüm. Yükünü eylemi gerçekleştirenin değil, geride kalanların taşıdığı bir olgu. Bazen bu yükü insanlar taşır, bazen doğa, bazen bir kent. Bazense “Ulus Faciası”nda olduğu gibi bunların hepsi.61 yıl önce gerçekleşen felaketin yıldönümünde, insanların ve kentin belleğinde derin izler bırakmış faciayı anımsatmak amacıyla bu yazıyı kaleme almaya başladım. İki uçak çarpıştı, yüzden fazla insan hayatını kaybetti, kazanın sebebi şuydu ve benzeri şeylerden bahsederek ilerliyordum ki “felaket” kelimesini yazarken duraksadım. Aklıma, Kurt Tucholsky’nin -sıklıkla başkalarına atfedilen- “Bir kişinin ölümü felaket, yüz binlerin ölümü istatistiktir,” sözü geldi ve tüm yazdıklarımı sildim. O günü, sadece sayılar ve bilgiler verip anlatamazdım. Arşiv araştırması yaptım, gidenlerin ve geride kalanların hikayelerini okudum. Başlarda hayatını kaybedenlerden -özellikle çocuklardan- bahsetmenin ajite edici bir dil olduğunu düşündüm ama yaşananlar kurgu değildi. Sadece, her zaman olduğu gibi, ölümün soğukluğunu alenen ortaya koyan hayat kurgudan daha çarpıcıydı. Ömürleri boyunca uçağa bir kez bile binmemiş insanların bir uçak kazasında hayatını kaybetmesi elbette ki bir trajediydi.<img src="https://images.aposto.com/2024/1/1/1707113510574.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.07" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Fotoğrafta görmüş olduğunuz Anafartalar Çarşısı bugün Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından yenileniyor. Arkada görünen Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü eski binası ise varlığına EGO Genel Müdürlüğü olarak devam etmeye hazırlanıyor. Aynı şekilde Ulus Meydanı’ndaki Atatürk Heykeli ve Türkiye İş Bankası’nın tarihi binası da kentin ve kentlinin belleğini yansıtan birer ayna olmayı, tarihin yükünü taşımayı ve 61 yıl önce bu dünyadan ansızın göçüp gitmiş insanların anısını yaşatmayı sürdürüyor. Yaraları belki de tamamen kapanan ama acısı asla tam olarak dinmeyen kentin ve tüm insanların anısını. TRT arşivinde <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=6-2UnG8rUPk" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ulus Faciası tanıkları</a> British Pathé arşivinde <a fr-original-style="" href="https://www.britishpathe.com/asset/102287/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ankara uçak kazası</a> British Pathé arşivinde <a fr-original-style="" href="https://www.britishpathe.com/asset/248292/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kazada hayatını kaybedenlerin cenaze töreni</a> Lavarla'da <a fr-original-style="" href="https://www.lavarla.com/ulus-faciasi-1963-ucak-kazasi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(64, 169, 255); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: 0px; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ulus Faciası: 1963 Uçak Kazası</a>

Aposto Ankara

Bundan tam 61 yıl önce 1 Şubat gününün Ankara semalarına yakından bakıyoruz.

Ölümün ve trajedinin de aynası: Kent belleği

1. Kimdir?Radyo/müzik prodüktörü ve yayıncısı ve müzik danışmanı.2. Ne dinler?Çok fazla bağımsız internet radyosu dinler (Worldwide FM, Noods Radio, Resonance FM, Netil Radio ve niceleri). Ses dalgalarının havada süzülmesine ve zevkine güvendiği insanlara teslim olduğu saatler içinde arayıp da bulamayacağı güzelliklerin onunla paylasılmasına hayrandır.Janrlara bağlı kalmadan, yeni ve yenilikçi, hibrit müzikler ön planda olmak üzere, dünyadaki tüm müziği kulaklarına doldurmak ister. Özellikle, içinde bulunduğu Londra neo soul, elektronik, deneysel, ambient ve caz sahnesine yeni giriş yapan ve yükselen insanları takip eder. Onları program yaptığı Resonance Extra, Netil Radio ve kendi de yıllardır çalıştığı Worldwide FM’le buluşturmak için elinden geleni yapar.Bir de hâlâ her gün en az bir adet Massive Attack şarkısı dinler ve sürekli Tricky’i rüyasında görür. Eskiye ve melankoliye bağlılığı tartışılmazdır.3. Kimi&nbsp;takip eder?Müziğin yakınından geçen, dokunan, dinleyen insanları, plak şirketlerini, bağımsız radyoları ve müzik teknolojileri ve ekipman hesaplarını takip eder. Tabii ki sadece bu kadar değil, komik videolar, İzlanda videoları ve The Office&nbsp;bloopers da vazgeçilmezleridir.4. Ne izler?Bilim kurgu, fantastik ve zamanla oynayan film ve dizileri izler. Çektiği klipleri çok sevdiği için en sevdiği yönetmenlerden biri Michel Gondry’dir. Björk'le beraber ortaya çıkardıkları dünyaya ayrıca hayrandır. L’ecume des jours (Mood Indigo), en sevdiği filmdir. (94 dakikalik versiyonu kısaltılmış hâlidir, film aslında 2 saat 11 dakikadır). Melankoli ve nostaljinin bir yerlerden muhakkak fışkırdığı işlerden çok hoşlanır.5. Ne okur? Mark Fisher'ın Ghosts of My Life: Writings on Depression, Hauntology and Lost Futures kitabı durup durup tekrar okuduğu ve yanından ayıramadığı bir kitaptır. David Toop'un Ocean of Sound kitabı da aynı şekilde. Ursula le Guin'le de arası çok iyidir. Özdemir Asaf'ın&nbsp;Dün Yağmur Yağacak'ı da en sevdikleri arasındadır.6. Neyi tekrar eder?Şarkıların, yazıların ve filmlerin eskidiğine inanmaz, ne kadar eskirlerse eskisinler, yenileriyle bir arada sunulduklarında, her seferinde başka bir hikâye anlattıklarına inanır. O yüzden bir kere sevmiş olduğu şeyi her zaman sever, izler ve dinler. Formatını ve kürasyonunu sevdiği bir konsere (Church of Sound ve Café Oto, Londra), bir sergiye (180 The Strand sergileri) ve festivallere (We Out Here, Worldwide Festival Sete) gitmekten çok hoşlanır.&nbsp;

Duende

Ceylan'la tanışma notları: Worldwide FM, Massice Attack, Luke Una, Özdemir Asaf ve Mark Fisher

Ceylan Göksel

Soli

Mahalleli & Yazı: Zeynep Erekli.

Kadıköylülüğün özünde bir parça da olsa “büyümeye direnmek” yatar.

Yıldız Moran, 25 Haziran 1983 tarihli Ses dergisinde çıkan röportajında şöyle der:&nbsp;“Yaşamımı sürdürebilmek için para kazanmam gerekliydi. Yılbaşı kartları yapıp satmak, para kazanmamı sağlayabilir diye düşündüm. Anlaştığım matbaa çok kötü basmıştı kartlarımı. Tam umutsuzluğa düşmüşken, bir arkadaşım Özdemir Asaf’ı önerdi. Hem şairdir, hem de titiz ve güzel baskılar yapar dedi. İş konuşmak için Özdemir Asaf’ın matbaasına gittim. Tarihini de verebilirim tanışmamızın; 4 Kasım 1954, saat 11.00. Kelimelerle dile getirmek zor. Duygulu, kibar, hiç görülmemiş ve bir daha göremeyeceğim bir insandı Özdemir Asaf. Pırıl pırıl bir zeka, renkli, yepyeni, bambaşka bir dünyaydı o. Olağanüstü bir insandı kısacası…”1950’den 1962’ye kadar olan dönemde, ömrünün 12 yılını fotoğrafa adayan Moran, 1963 yılında Özdemir Asaf ile evlenir. 3 oğulları olur.“24 saat düşünülen, yaşanılan, ikinci plana atılamayacak bir konudur fotoğrafçılık. İnsana, hayata özgün, bir aşamanın bir yerini kavramsal olarak dolu, yoğun, ağırlıklı olarak verebilen kişidir fotoğrafçı. Birden 24 saatimi bu konuya mı vereceğim, yoksa daha önemli konular var mı benim için diye düşündüm. Daha önemli şeyler olduğuna karar verdim ve 12 yıl sonra bıraktım bu işi. Evliliğim ve çocuklar. Özdemir Asaf gibi bir baba bulmuşsa bir insan başka ne yapabilir. Dört yıl içinde üç çocuk sahibi oldum ve artık tüm 24 saatlerimi çocuklarıma adadım.”<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:10:25.842Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.36" alt="Yıldız Moran ve ÖZdemir Asaf" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> &nbsp;Özdemir Asaf’ın 1981’de ölümünden sonra, yayınlanmamış şiirleri ve sözleri üzerinde çalışır ve 1983 -1987 yıllarında yayına hazırlar. 1982 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi (Mimar Sinan Üniversitesi) Fotoğraf Enstitüsü tarafından Türk Fotoğrafçılığı’na katkılarından dolayı onurlandırılır. Yıldız Moran bu yıllarda sözlük hazırlar, çeviriler yapar, yazın alanında çalışır. 1992’de Eşanlamlı Sözcükler ve Karşıt Anlamları Sözlüğü’nü yayımlar. Nisan 2018'de Türkiye’nin Cenevre Başkonsolosluğu tarafından Dünya Kadınlar Günü dolayısıyla Cenevre’deki Heritage Galerisi’nde Moran'ın fotoğraf sergisi de açılır.Akademik eğitime sahip ilk kadın fotoğrafçı Yıldız Moran, 15 Nisan 1995’te hayata gözlerini yumar.

Yıldızlı Bir Hikâye

Fotoğrafçı Yıldız Moran, Özdemir Asaf ile nasıl tanıştığını anlatıyor.

Özdemir Asaf Kadrajda

• Üç aylık kültür-sanat ve edebiyat dergisi Virüs’ün, dördüncü sayısı kitabevlerinde <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.okuyanboga.com/virus-uc-aylik-kultur-sanat-ve-edebiyat-dergisi-sayi-4-temmuz-agustos-eylul-2020?gclid=CjwKCAjwi_b3BRAGEiwAemPNU9NTDTff4AMUMsEKppZSpUjdNsMxaUDpUjBrtR1lu6oUkdtkJiyP0hoC8m4QAvD_BwE">yerini aldı.</a> Derginin bu sayısının kapak görselinde Bedri Rahmi Eyüboğlu imzalı Aşık Veysel tablosu yer alırken Özdemir Asaf’ın, aralarında Atatürk’e yazdığı şiir de olmak üzere daha önce yayımlanmamış dokuz şiiri kendi el yazısıyla yer alıyor.

Özdemir Asaf ile ilgili hikayeler