Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık, Kuzey İrlanda Protokolü kapsamındaki ticaret sorunlarının çözümü için "Windsor Çerçeve Anlaşması" üzerinde anlaşmaya vardı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir adım geriden</h2>Birleşik Krallık, 2016’daki Brexit referandumuyla AB’den ayrılma kararı almıştı. Ülke, oldukça sancılı geçen müzakerelerin ardından 1 Ocak 2021 itibarıyla da resmen AB’den çıkmıştı. Varılan Brexit anlaşması büyük oranda sorunları ortadan kaldırsa da İrlanda adasındaki gümrük ve sınır sorunu tartışma yaratmaya devam ediyordu.İrlanda adasında, Birleşik Krallık’a bağlı özerk statüdeki Kuzey İrlanda ile bağımsız İrlanda Cumhuriyeti yer alıyor. Kuzey İrlanda’daki İrlanda milliyetçisi Katolikler ile Birleşik Krallık yanlısı Protestanlar arasındaki çatışmayı dindiren 1998 tarihli Hayırlı Cuma Anlaşması, adanın iki bölgesinin arasına fiziksel bir sınır çekilmesini yasaklıyor.Dolayısıyla, İrlanda’da iki bölge arasındaki yoğun ticaret, AB’den Birleşik Krallık’a ve Birleşik Krallık’tan AB’ye gümrüksüz mal sokulması anlamına geliyordu. Varılan Brexit anlaşmasında bu sorun, Britanya adası ile İrlanda adası arasındaki İrlanda Denizi üzerinde ürün kontrolü yapılmasıyla aşılmıştı.Kuzey İrlanda’daki Birleşik Krallık yanlılarını “terk edilmiş" hissettiren, İrlanda’nın birleşmesini savunan İrlanda milliyetçilerinde “heyecan uyandıran” bu durum, Birleşik Krallık hükümeti tarafından “ülkenin toprak bütünlüğüne tehdit” olarak yorumlanıyordu. Denizde kurulan gümrükte de teknik problemler yaşanıyordu.Kuzey İrlanda’daki Birleşik Krallık yanlısı Demokratik Birlikçi Parti (DUP), Brexit müzakerelerinde kendilerine yeterince söz hakkı verilmediği ve Kuzey İrlanda uygulamada Birleşik Krallık’tan koparıldığı gerekçesiyle güç paylaşımına dayalı siyasi sistemi boykot ediyordu. Özerk bölgede Sinn Fein gibi İrlanda yanlısı siyasi partiler güç kazanmıştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uygulama nasıl olacak?</h2>Britanya'da üretilen malların Kuzey İrlanda'da daha erişilebilir hale gelmesini ve Kuzey İrlanda’nın Birleşik Krallık’tan kopmamasını amaçlayan anlaşma, Kuzey İrlanda'yı AB ortak pazarı içinde tutuyor. İrlanda adasını bölen bir sınır ya da gümrük kurulmuyor. Ürün kontrolünün İrlanda Denizi'nde yapılması uygulaması da kaldırılıyor.Plana göre Birleşik Krallık'ın geri kalanından Kuzey İrlanda'ya giden ürünlerin kontrolünde iki farklı yol izleniyor.Kuzey İrlanda'ya giden ürünlerde yeşil, Kuzey İrlanda’dan AB'ye gitme ihtimali olan ürünlerde kırmızı şerit bulunması öngörülüyor. Yeşil şeritli mallar gümrüğe takılmadan Kuzey İrlanda’ya girerken, kırmızı şeritli ürünlere Kuzey İrlanda’daki limanlarda gümrük işlemi ve gerekli kontroller yapılması planlanıyor. Ürünlerini yeşil şeritle Kuzey İrlanda’ya sokmak isteyen şirketlerin güvenilir işletmeler olarak kaydedilmesi gerekiyor. Anlaşmayla Britanya onaylı ilaçların Kuzey İrlanda'da satışına yönelik engeller de ortadan kaldırılıyor.Ayrıca, Kuzey İrlanda Parlamentosu, Kuzey İrlanda'da AB ortak pazar yasalarının uygulanmasını "Stormont freni" adı verilen “acil durum mekanizması” ile durdurabilme yetkisine sahip oluyor. AB de Kuzey İrlanda ve Birleşik Krallık arasındaki deniz ticaretine ait verilere erişebiliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yorumlar</h2>Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak, “Kuzey İrlanda’da belirsizliği sona erdirecek bir dönüm noktası” olarak tanımladığı anlaşmanın, "Birleşik Krallık'ın tamamında ticaretin sorunsuz akışını sağladığını, Kuzey İrlanda'nın birlik içindeki yerini koruduğunu ve Kuzey İrlanda'nın egemenliği güvence altına aldığını" söyledi. Son anketlerde İşçi Partisi’nin oldukça gerisinde kalan Muhafazakar Parti’nin, Sunak liderliğinde eski Başbakan Boris Johnson’ı oldukça zorlayan Kuzey İrlanda Protokolü sebebiyle oy kaybetmeyeceği yorumları yapıldı.Birleşik Krallık’ta ana muhalefetteki İşçi Partisi’nin lideri Keir Starmer, "Windsor Çerçeve Anlaşması, ulusal çıkarımızadır ve İşçi Partisi destek verecek." açıklamasında bulundu.AB Komisyonu Başkanı von der Leyen, "Bu anlaşma, uzun soluklu çözümler sunuyor ve bu çözümlerin Kuzey İrlanda halkının endişelerine cevap vereceğine inanıyoruz." ifadelerini kullandı. AB-Birleşik Krallık ilişkilerinde “daha güçlü bir dönem başladığını” ifade etti.İrlanda Başbakanı Leo Varadkar, anlaşmanın "İrlanda ile Birleşik Krallık arasındaki ilişkileri onaracağını" söyledi.&nbsp;İrlanda kökenli ABD Başkanı Joe Biden, anlaşmanın, “Zor kazanılmış Hayırlı Cuma Anlaşması'nın güçlendirilmesi kapsamında önemli bir adım olduğu” değerlendirmesinde bulundu. “ABD’nin bölgenin ekonomik potansiyelini desteklemeye hazır olduğunu” söyledi.CNN’e konuşan politik ekonomi uzmanları da "AB ile Birleşik Krallık arasında bir ticaret savaşı yaşanması tehdidini ortadan kalktığı ve tarafların birlikte daha fazlasını yapmaya çalıştığı döneme geri dönüldüğü" <a fr-original-style="" href="https://edition.cnn.com/2023/02/28/economy/northern-ireland-new-brexit-deal/index.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">değerlendirmelerinde bulundu</a>.DUP lideri Sir Jeffrey Donaldson ise anlaşmanın detaylarını görmeden herhangi bir açıklama yapamayacağını belirtmişti.DUP, The Guardian editörlerinin tanımıyla “AB’den önemli tavizler koparsa da Kuzey İrlanda’da AB hukukuna alan bırakan” bu anlaşmayı onaylasa ve boykotunu sonlandırıp parlamentoya girmeye karar verse dahi, anlaşmanın yürürlüğe girmesinin aylar süreceği tahmin ediliyor.

Aposto Gündem

Birleşik Krallık ile Avrupa Birliği, Kuzey İrlanda Protokolü kapsamındaki ticaret sorunlarının çözümü için anlaşmaya vardı.

Brexit’in son halkası: Windsor Çerçeve Anlaşması

Kadınlar Avrupa Futbol Şampiyonası 2022’nin sürpriz takımı Kuzey İrlanda, güçlü rakipleri karşısında turnuvada iz bırakmak istiyor.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">İrlanda’nın kuzeyi bir süredir yakın tarihinin en hareketleri günlerinden bazılarını daha geçiriyor. Elbette adanın halen İngiliz yönetimi altındaki bölgesinin tarihinde hareketli olmayan bir dönem bulmak çok kolay değil, ancak son dönem tüm İrlanda’nın geleceği için önemli değişim sinyalleri vermekte. Siyasi sistemin ve seçim sisteminin bağımsızlık yanlısı partilerin güçlenmesini önlemek için düzenlendiği İrlanda’nın kuzeyinde, ülkenin en büyük cumhuriyetçi partisi olan Sinn Féin tarihte ilk kez genel seçimlerden birinci parti olarak çıktı. Kraliyet yanlılarının en büyük partisi olan Democratic Unionist Party’nin (DUP) ise meclis çalışmalarına katılmayı reddetmesi nedeniyle yönetim çalışamaz hale gelirken, Sinn Féin’in İrlanda Cumhuriyeti’nde yapılan anketlerde de birinci sırada çıkması, önümüzdeki üç yıl içinde cumhuriyetçilerin adanın tamamında yönetimde olacağı ve bir sınır referandumu için bastıracakları olasılığını güçlendiriyor.&nbsp;Bütün bunlar olurken, sporda İrlanda’nın kuzeyini bir başka yenilik bekliyor. İngiltere’de başlayan Avrupa Futbol Şampiyonası’nda, Kuzey İrlanda Kadın Milli Futbol Takımı ilk defa bir büyük turnuvada sahne alıyor. Ev sahibi ve şampiyonluk umutları taşıyan İngiltere, kadın futbolunun en güçlü ülkelerinden Norveç ve son turnuvanın sürpriz yarı finalisti Avusturya’nın bulunduğu güçlü bir gruba düşen Kuzey İrlanda, büyük iddialara sahip olmasa da şampiyonada iz bırakma peşinde.Çatışmalardan Futbol Sahasınaİrlanda’nın kuzeyinde futbol ilk defa Belfast’ta, 1895 yılında oynandı. İngiliz yönetiminin güçlü olduğu şehirlerde futbol, rugby ve kriket gibi İngiliz oyunları yaygınken İrlanda sporları daha çok kırsal kesimde oynanıyordu, bu nedenle futbolun adanın kuzeyinde ilk defa Belfast’ta oynanması sürpriz değil. Ancak İngiliz yönetiminin ağır yansımaları İrlanda’nın sömürgeleştirilmesinde olduğu gibi sporunda da kendini gösterdi 1921’de Football Association’ın (FA) kadınlara getirdiği yasak adanın kuzeyinde de etkili oldu. Batı Avrupa’da kadınların futbol oynamasına yönelik yasakların kalkmaya başladığı 1970’lerin ilk yıllarında, İrlanda Cumhuriyeti’nde olduğu gibi Kuzey İrlanda’da da milli futbol takımı kuruldu ve ilk maçını 1973’te yaptı.<img src="https://images.aposto.com/2022/6/4/1657182602336.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.79" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sky SportsFutbol, adanın bölünmüşlüğünün federasyonlara da yansıdığı sporlardan biri olduğu için cumhuriyetçi Katolikler arasında rugby veya İrlanda sporları kadar popüler olmasa da Kuzey İrlanda kadın milli takımı diğer sporlara kıyasla her iki mezhepten oyuncu katılımının daha yüksek olduğu bir ekipti. Her ne kadar kadın futbolu İrlanda’nın kuzeyinde mütevazı denebilecek bir ilgi görse de 2000 yılında Kuzey İrlanda’nın futbol yönetimi büyükler milli takımını kapatmaya ve yalnızca yaş gruplarına yatırım yapmaya karar verdi. Aralarında bu yılın Avrupa Şampiyonası kadrosunda bulunan Sarah McFadden ve Ashley Hutton gibi genç futbolcular, Kuzey İrlanda Futbol Yazarları Derneği (NIFWA) başkanının da desteğini alarak, “hemen yarın bir takımımız olmazsa hep beraber İrlanda Cumhuriyeti vatandaşlığına geçeceğiz” uyarısında bulunarak milli takım için fon sağlamayı başardılar.Kadın futbolu o dönemden itibaren büyümesine devam etti, örneğin 2015’te yaklaşık 5000 kişi kadın futbol kulüplerinde oynuyordu ve bu tüm zamanların en yüksek sayısıydı. Bu, Kuzey İrlanda milli takımına EURO 2022’nin kapılarını açan yolu döşeyen önemli bir göstergeydi. Tabii takım İrlanda siyasetinin yansımalarından da azade değil. Örneğin takımın forvetlerinden Kirsty McGuinness, Katolik okulunda okumuş ve zamanında Antrim ile gençler All-Ireland şampiyonluğu kazanmış bir Gal futbolu oyuncusuyken, Belfast ekibi Linfield’ın oyuncusu Kelsey Burrows takımının, çatışmalı dönemlerde kanlı eylemlere imza atan kraliyet yanlısı paramiliter örgüt Ulster Volunteer Force’un (UVF) renkleriyle tanıttığı -ve daha sonra özür dilemek zorunda kaldığı- formaların reklamlarında yer alan bir futbolcu. Halen İngiliz idaresi altında olmak ve siyasi bölünmüşlük takıma kendini bu şekillerde yanıtsa da Kuzey İrlanda milli takımı EURO 2022’ye katılma hakkı elde ederek ilk defa büyük bir turnuvada mücadele etme şansı yakaladı.Avrupa Şampiyonası YoluKuzey İrlanda, UEFA Euro 2022 elemelerinde grup ikincisi takımlar arasında en kötü maç kaydına sahip ülke olarak play-off oynama hakkı kazandı ve geçtiğimiz yıl Ukrayna’yı geçerek şampiyona bileti aldı. Turnuvanın en düşük dünya sıralamasına sahip takımı olan Kuzey İrlanda, güçlü rakiplerin bulunduğu A grubunda takımın yıldız ismi Rachel Furness’in oyun kuruculuğuna güvenecek. 20’li yaşlarının başında kronik diz sakatlığı nedeniyle futbola iki yıl ara vermek zorunda kalan Furness, milli formayla çıktığı 84 maçta kaydettiği 38 golle takımın en golcü ismi. Bu turnuvada da, şüphesiz, Kuzey İrlanda’nın sürpriz yapma umutlarının merkezinde olacak.Bu yılın başında aldığı 3-1’lik Faroe Adaları galibiyetinden sonra çıktığı altı maçı da kazanamayan, son beş maçında ise sahadan yenik ayrılan Kuzey İrlanda gruptaki rakipleri İngiltere ve Avusturya’ya da bu sezon birer kez mağlup oldu. Bütün bunlara bakıldığında grupta kaydadeğer bir sonuç elde etmeleri çok zor görünse de, EURO 2022 onlara bu aşamada uluslararası sahnede yer almanın dahi önemli olduğu bir dönemin kapılarını açıyor.

Turnuvanın Sürprizi: Kuzey İrlanda

• Birleşik Krallık'a bağlı Kuzey İrlanda'da gerçekleşen parlamento seçimlerinde İrlanda Cumhuriyeti ile birleşmeyi amaçlayan İrlanda milliyetçisi Sinn Fein 27 sandalye kazanarak ilk kez birinci parti oldu. Birleşik Krallık yanlısı Demokratik Birlik Partisi (<a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/uk-northern-ireland-60786728" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">DUP</a>) ise 24 sandalyede kaldı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/4/2/1652215193110.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Sinn Fein kutlama" ratio="1.61" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">AFP<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Diğer partiler:&nbsp;Liberal görüşteki İttifak Partisi 17, bir diğer Birleşik Krallık yanlısı Ulster Birlikçi Parti (UUP) 9 ve İrlanda milliyetçilerine yakın Sosyal Demokrat ve İşçi Partisi de (SDLP) 7 sandalye kazandı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan: DUP, Sinn Fein lideri Michelle O'Neill'in başbakan olması durumunda başbakan yardımcılığı için herhangi bir isim önermeyeceğini bildirdi. Bölgedeki yasa gereği bu durumda herhangi bir hükümet kurulması mümkün olmayacak.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Adanın güneyinde son durum:&nbsp;İrlanda Cumhuriyeti'nde de faal olan ve ana muhalefette bulunan Sinn Fein, son anketlere göre %34 oyla açık ara farkla birinci parti konumuna <a fr-original-style="" href="https://www.politico.eu/europe-poll-of-polls/ireland/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yükseldi</a>. Adanın iki yakasında da İrlanda milliyetçilerinin birinci parti haline gelmesi, "Birleşik İrlanda" referandumu takviminin hızlanabileceği yorumlarına sebep oldu.</li></ul>

Spektrum

2028 Avrupa Futbol Şampiyonası için adaylık süreci hızla ilerlerken Türkiye ve Rusya’nın da dahil olduğu süreci en önde götüren dosya olarak Birleşik Krallık ve İrlanda Cumhuriyeti’nin ortak adaylığı görünüyor. Adaylık süreci sonunda ev sahipliğini bu ortak dosyanın alması halinde ise, İrlanda’da oynanacak maçlarla ilgili akıllarda soru işaretleri dolaşıyor.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">İrlanda’da oynanan uluslararası futbol maçlarının nerede oynanacağı her zaman önemli bir soru işareti olagelmiştir. Ülkenin en önemli stadyumu -Avrupa’nın da en büyük üçüncü stadyumu- olan Croke Park’ın sahibi olan Gaelic Athletics Association (GAA), 19. yüzyılın sonlarında kurulduğundan bu yana izlediği milliyetçi politikalardan ötürü ‘yabancı’ sporların sahalarında oynanmasına soğuk baktı. Tüzüklerindeki meşhur 42 numaralı kural da 1990’ların sonunda barış sürecinin başlamasına kadar futbol ve rugby gibi ‘İngiliz’ sporlarının Croke Park’ta oynanmasını yasakladı.GAA tüzüğünün 42 numaralı kuralı 2007’de kalktı, aynı yıl önce Six Nations rugby maçları, sonra da EURO 2008 eleme maçları Croke Park’ta oynandı. Şimdi ise, Croke Park EURO 2028’e ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. Bu aslında yirmi yıl önce de gündeme gelmişti. İskoçya ve İrlanda’nın EURO 2008 için hazırladığı ortak adaylık dosyasında Croke Park’ın kullanıma açılması için bir inceleme gündeme gelmişti. Ancak o dönem 42 numaralı kural yürürlükteydi ve adaylığın başarısızlıkla sonuçlanması nedeniyle reform gündeme gelmemişti.Şimdi ise durum farklı. Croke Park eğer EURO 2028’e dahil olacaksa, UEFA’nın izin vermediği teras tribünleri için bir tadilattan geçirilmesi ve stadyumu genel merkez olarak kullanan GAA için geçici bir toplantı merkezi bulunması gerekecek. Her halükârda Croke Park’ın kıtanın en büyük turnuvasına ev sahipliği yapması büyük bir olay ve İrlanda’nın da bundan İngiltere kadar faydalanabileceği bir model üzerine çalışmak gerekecek.Öte yandan bu adaylığın adanın kuzeyi için de önemli sonuçları olacak. Belfast’ın başlıca GAA stadyumu olan Casement Park, adanın cumhuriyetçi siyaseti için önemli bir hafıza mekânı. İngilizlerin gözaltı politikalarına karşı 1971 ve 1972’de büyük gösterilere sahne olan, 1972 ortasında bir yıldan uzun süreliğine İngiliz ordu birliklerinin kontrolüne geçen ancak daha sonra İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu’nun önemli merkezlerinden biri haline gelen stadyum, 2000’den beri âtıl durumda. Yeniden inşası uzun süredir gündemde olan, hatta İrlanda’nın başarısız 2023 Rugby Dünya Kupası adaylığında kendisine yer bulan Casement Park, EURO 2028 adaylık dosyasında potansiyel stadyumlar arasında listeleniyor. Uzun süredir sürüncemede kalan renovasyon planları EURO 2028 dolayısıyla hız kazanabilir.Elbette geçmişte olduğu gibi bugün de politik gelişmeleri göz ardı etmemek gerekiyor. Galler Hükümeti’nin ülkenin bu adaylığı destekleyebilecek bütçeden yoksun olduğunu açıklaması İrlanda’da da politik ve ekonomik koşulların turnuva zamanı ne olacağını düşünmeyi zorunlu kılıyor. Çok yakın bir gelecekte Sinn Féin’in adanın hem kuzeyinde hem güneyinde hükümette olması büyük bir olasılık. Sadece İngiltere ile değil genel olarak büyük bir spor organizasyonu düzenlemeye sıcak bakmaması muhtemel olan partinin politikaları da göz önünde bulundurulmalı. İrlanda’da çok uzun yıllardır beklenen birleşmenin hiç olmadığı kadar çok dillendirildiği bugünlerde, ciddiyete binebilecek bir ev sahipliği olasılığının koşullarının, adanın tamamı için verimli olacak şartlarda ve İrlanda halkının talepleri doğrultusunda şekillenmesi EURO 2028’in ev sahibinin kim olacağının belirlenmesinde elzem olacak gibi görünüyor.

CROKE PARK’TA FUTBOL

• Ampute Millî Futbol Takımı,&nbsp;2021 Avrupa Ampute Futbol Şampiyonası'ndaki ikinci maçında İtalya'yı 11-0 mağlup ederek grubunu namağlup lider olarak bitirip adını çeyrek finale yazdırdı. Millî takım çeyrek finalde 17 Eylül Cuma günü C Grubu'nu ikinci bitiren İrlanda Cumhuriyeti'yle karşılaşacak.

1998’de imzalanan “Hayırlı Cuma Anlaşması” ile toplumsal barışın sağlandığı, en azından on yıllar süren toplumsal gerilimin dondurulduğu Kuzey İrlanda’dan geçtiğimiz hafta yine çatışmalı dönemleri andıran görüntüler servis edildi. Birleşik Krallık'la birlik yanlılarının günlerce süren protestoları, adanın geleceğiyle ilgili tartışmaları da beraberinde getirdi.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arka plan: 1916’da kurulan İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu (IRA) önderliğinde Birleşik Krallık’a karşı verilen mücadele sonucunda 1922’de adanın güneyinde İrlanda Cumhuriyeti kurulmuş; Protestan nüfusun yoğun olduğu Kuzey İrlanda ise Birleşik Krallık’ın kontrolünde kalmıştı. 1969’da ise birleşik bir İrlanda amaçlayan IRA yeniden kurulmuş, Birleşik Krallık unsurlarına karşı eylemler düzenlemiş ve ateşkes ilan edilen 1994’e dek düşük yoğunluklu denebilecek bir şiddet atmosferi adaya yeniden hâkim olmuştu. 1998’de imzalanan “Hayırlı Cuma Anlaşması”, Kuzey İrlanda’nın Birleşik Krallık’ın parçası olarak kaldığı, birlik yanlılarıyla İrlanda yanlılarının daimî güç paylaşımına dayalı bir hükümet kurduğu, İrlanda adasında iki ülkeyi ayıran bir sınırın olmadığı bir düzen kurulmasını sağlamıştı. 2005’te IRA resmen silah bırakmış; 3.600 kişinin hayatını kaybettiği çatışmalı dönem geride kalmıştı. Öte yandan Kuzey İrlanda, Birleşik Krallık yanlısı Protestanlarla İrlanda milliyetçisi Katoliklerin birbirlerinden “barış duvarı” adı verilen ve geceleri kapıları kapanan duvarlarla ayrıldığı; birbirinden hazzetmeyen iki topluluğun bir arada yaşadığı bir yer olmaya devam etti. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne oldu:&nbsp;Haziran 2020’de&nbsp;hayatını kaybeden eski IRA istihbarat şefi Bobby Storey’nin Belfast’taki cenazesine sıkı Covid-19 önlemlerine rağmen 2 bin kişi katılmıştı. Katılımcılardan 24 tanesi, İrlanda birliğinden yana milliyetçi ve solcu, IRA’in siyasi kolu olarak görülen Sinn Féin partisinden üst düzey politikacılardı. Cenaze törenine müdahale edilmediği gibi savcılık, geçtiğimiz haftalarda katılımcılara ceza vermeme kararı aldı. Birleşik Krallık yanlısı Demokratik Birlik Partisi (DUP) lideri ve Kuzey İrlanda Birinci Bakanı Arlene Foster, “polis şefinin birlik yanlısı toplumun güvenini kaybettiğini ve istifa etmesi gerektiğini” söylerken, Sinn Féin’i de bencillikle ve “kendini insanların üstünde görmekle” suçladı. Cenazeye katılan Birinci Bakanvekili Sinn Féin üyesi Michelle O'Neill özür dilese de, İrlanda yanlısı bir diğer parti olan Sosyal Demokrat İşçi Partisinin (SDLP) sert eleştirilerinden de <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/uk-northern-ireland-56594904" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kurtulamadı</a>. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Protestolar:&nbsp;Birlik yanlılarının&nbsp;29 Mart’ta başlattığı protestolar 9 Nisan’a kadar sürdü. Belfast'ta iki topluluğun yaşadığı mahallelerin birleştiği noktalardan birinde bir otobüs ateşe verilirken polise taşlar atıldı ve fotoğraf çeken bir gazeteci, maskeli kişilerin saldırısına uğradı. İki toplumu ayıran bölgedeki başka bir geçiş noktasında lastikler yakılarak barikatlar oluşturuldu ve polis halka bölgeden uzak durması uyarısında bulundu. BBC, barikatın iki tarafında toplanan birkaç yüz kişinin karşılıklı molotof kokteylleri attıklarını doğruladı. 90 polisin yaralandığı olaylarda 15 kişi gözaltına alındı. “Yıllardır görülmeyen büyüklükte” olarak nitelendirilen eylemlere karşı polis, altı yıl sonra ilk kez tazyikli su kullandı. Sinn Féin ve SDLP, DUP’yi polisi hedef alarak gerilimi tırmandırmakla suçlarken DUP de “Şiddet haklı görülemez. Yanlış ve hemen son bulması gerekiyor," açıklamasında bulundu. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Brexit etkisi:&nbsp;Her ne kadar olayların fitilini cenazeye ilişkin tartışmalar ateşlemiş olsa da, protestoların temelinde Brexit olduğu yorumları yapılıyor. Kuzey İrlanda halkı, 2016’da Brexit oylamasında Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden ayrılmasına %56 oranında karşı çıkmış; ancak ülke genelinin ayrılma kararıyla AB’den çıkmak durumunda kalmıştı. Yıllar süren müzakerelerin ardından varılan Brexit anlaşmasının bir parçası olan Kuzey İrlanda Protokolü ise Hayırlı Cuma Anlaşması ile adada sağlanan barışı bozmamak ve İrlanda ekonomisine zarar vermemek için İrlanda’nın iki tarafını ayıran bir sınır oluşmasına engel oluyor; Kuzey İrlanda’yı AB'nin gümrük birliği kurallarının içinde bırakıyor ve Birleşik Krallık'ın geri kalanıyla ticareti Kuzey İrlanda limanlarındaki gümrüğe tabi tutuyordu. Birlik yanlıları bunun “kendilerini ülkelerinden koparmak” olduğunu savunuyor; kimliklerinin tehdit altında olduğu düşüncesi ise onları protestoya ve zaman zaman şiddete itiyor. Hatta, Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson’ın Brexit sürecinde Kuzey İrlanda’yı <a fr-original-style="" href="https://www.politics.co.uk/comment/2021/04/09/week-in-review-consequences-of-hard-brexit-laid-bare-in-northern-ireland/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ihmal ettiği düşüncesi</a> onları ihanete uğramış hissettiriyor. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Birleşik İrlanda’ya doğru:&nbsp;Birleşik Krallık’ın bir diğer parçası olan İskoçya’da da Brexit sonrası bağımsızlık sesleri yükselirken 2020’de İrlanda Cumhuriyeti’nde yapılan genel seçimde Sinn Féin’in oyların %24,5’ini alarak birinci parti olması, “Birleşik İrlanda” yolunda atılan önemli bir adım olarak <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-02-15/a-united-ireland-sinn-fein-s-win-brings-it-only-one-step-closer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görülmüştü</a>. Kuzey İrlanda ile birleşmenin getireceği ekonomik sıkıntılar düşük perdeden dillendirilse ve Protestanların hassasiyetlerinin <a fr-original-style="" href="https://www.irishtimes.com/news/politics/sinn-f%C3%A9in-group-s-call-for-irish-unity-referendum-criticised-1.4506891" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">altı çizilse de,</a> ülkedeki hiçbir partinin birleşmeye karşı çıkacağı düşünülmüyor ve olası bir referandumun İrlanda Cumhuriyeti'nde kolayca kabul edileceğine inanılıyor. Bundan daha önemlisi, kamuoyu araştırmaları Kuzey İrlanda’da az bir farkla İrlanda ile birleşme yanlılarının çoğunluğa geçtiğini <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/uk-politics-56678489" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gösteriyor</a>. Adanın her iki yakasından duyulan birleşme talebi, önümüzdeki yıllarda temkinli bir planlama sürecinin ardından birleşme referandumunun gündeme gelmesini oldukça olası hâle getiriyor.</li></ul>

Kuzey İrlanda'da bir cenazeye ilişkin tartışma, ülkedeki mevcut gerilimin yeniden yükselmesine sebep oldu.

Kuzey İrlanda’da yeni gerginlikler

• Avrupa Birliği, Birleşik Krallık'ta Avam Kamarası'nın İç Piyasa Yasa Tasarısı'nı onaylaması nedeniyle ülke hakkında yasal işlem başlattı. AB, tasarının uluslararası hukuku ve Brexit Anlaşması'nı tek taraflı ihlal ettiğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzYwNGE5ZDE0ODY0MDAwNzU3NTg0ZiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuYmJjLmNvbSUyNTJGdHVya2NlJTI1MkZoYWJlcmxlci1kdW55YS01NDM2MTE3MQ=="">savunuyor.</a><ul><li>Sebep: Anlaşma, Brexit sonrasında AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ile Kuzey İrlanda arasında fiziki sınırların kurulmamasını engelleyecek hukuki garantiler içeriyordu. Tasarı ise Kuzey İrlanda'dan Britanya adasına gelecek olan mallar üzerinde ek gümrük kontrolleri yapılmamasını öngörüyor.</li></ul>

İrlanda Cumhuriyeti ile ilgili hikayeler