apéro

Aylin Örnek, nam-ı diğer Aylak Lakerda, lakerda söz konusu olduğunda önem kazanan göç yollarını, su sıcaklığını, tuz oranı ve doku dengesi gibi lezzeti belirleyen teknik bileşenleri adım adım açıklıyor; lakerdanın İstanbul mutfağındaki yerini, Sinop’taki geleneksel pratiklerle karşılaştırmalı olarak ele alıyor.

Aylin Örnek anlatıyor: Ayancık’tan Kuzguncuk’a, oradan lakerdaya

Bu haftaki hikâyemiz, 1916 yılındaki <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmM2Y4NjA0ODI1MDYxMDAwN2YxZDU1YiZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGamZhLmFyY2gubWV0dS5lZHUudHIlMjUyRmFyY2hpdmUlMjUyRjAyNTgtNTMxNiUyNTJGMTk3NSUyNTJGY2lsdDAxJTI1MkZzYXlpXzIlMjUyRjE3Ny0yMTAucGRm"">Türk-Alman Dostluk Yurdu</a> yarışmasıyla başlıyor. Dönemin iç işleri sorumlusu Talat Paşa ile İmparator Kaiser Wilhelm II, Almanya’yı tanıtacak bir yapının İstanbul'da, aynı şekilde bir benzerinin de Almanya’da inşa edilmesini ister. Yarışma için kimi şartlar belirlenirken yetkililer zorlanır. Çünkü, 19. yüzyıla dek Türk-İslam mimari öğelerinin ön plana çıkması, Almanya’dan getirilecek bir mimarın hangi unsurları “beraberinde getirmesi” gerektiğine karar verilmesinde zorluk çıkartır. Yetkililer yarışmaya katılması için 24 kişi belirler, bunları 12’ye indirir; aralarından biri askere gittiği için 11 kişi İstanbul’a davet edilir. Yarışma için azınlıkların veya gayrimüslimlerin yoğun olduğu semtlerden ziyade Çemberlitaş gibi eski bir yerleşim yeri tercih edilir. Ayasofya, Sultanahmet, Kapalı Çarşı gibi tarihî mekânların anlamlarına bir değer daha katması planlanan projenin adayları arasındaki en genç isim ise 36 yaşındaki Bruno Taut’tur.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-08-21T08:13:40.804Z.jpeg" alt="brunotaut"><figcaption>Bruno Taut Fotoğraf: vikipedi üzerinden &nbsp;</figcaption></figure>• Bruno Taut: Kendisi, Yahudi asıllı bir ailenin mimar ve şehir plancısı oğludur. 1880 yılında Doğu Prusya’nın başkentinde -şimdiki adıyla Kaliningrad’da- dünyada gelir. Almanya’daki uygulamaları esnasında mimarlığın yaşam kalitesini artıran, estetik kaygılar barındırsa da konforunu bütün bileşenlerinden nimetlerinden faydalanarak sağlayan bir disiplin olduğuna inanır. Renk kullanımı, malzeme bilgisi ve tasarrufu ön planda tutması; dönemin sürdürülebilir yaşam felsefesine uyduğunu gösterir. Mesleğine merakı, çok genç yaşta duvarcı çırağı olarak çalıştığı yıllarda başlar. Meslek lisesi altı dönemden oluşurken Taut'un üç dönemde bitirmesi hızla çalışmaya başlamasına yardımcı olur. Bu sayede erken atıldığı çalışma hayatında dönemin bilinen mimarlarının stüdyolarında tasarım yapma imkânı bulur. Bir yandan da 1908 yılında Berlin’deki planlama dairesinde başkanlık yapmış olan Theodor Goecke’nin şehircilik eğitimini tamamlar. Bu esnada fikirleri onun sosyalizmle yakınlaştırır ve özellikle "ütopya"ya dokunan tasarımlar yapmaya başlar. Zihinsel bozukluğa sebep olduğuna inandığı savaş dönemi, "umudu" bir tasarım unsuru olarak kullanmasını tetikler. Bunun için başta ışığı kullanır. Hatta ışığı bir ressam gibi değerlendirir ve beton ile camı kullandığı tasarımlarıyla dikkat çeker. Cama olan bağlılığı Die Gläserne Kette (Cam Zincir) isimli bir topluluğun içinde yer almasına, topluluğun üyelerinin mektupla fikir alışverişinde bulunmalarına sebep olur. Ülkede ırka bağlı ayrımcılığın artışıyla beraber İsveç, Japonya ve en son Türkiye’ye gelir. Türkiye’ye çağrıldığında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde yönetici olur ve Milli Eğitim Bakanlığı’nda da Mimarlık Bölüm Başkanlığına getirilir.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-08-21T08:12:51.592Z.png" alt="camev"><figcaption>Taut'un 1914 yılında bir fuar için tasarladığı cam pavyon. &nbsp;</figcaption></figure>• Yapıtları: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin, Ankara Atatürk Lisesi'nin Atatürk'ün katafalkının, Trabzon Fen Lisesi’nin ve Cebeci Ortaokulu'nun planlarını çizer. Aynı zamanda Ortaköy’de yer alan ve Boğaziçi Köprüsü’nden geçerken kiremit rengiyle bizi kendine çeken evini de inşa <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmM2Y4NjA0ODI1MDYxMDAwN2YxZDU1YiZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5lLXNrb3AuY29tJTI1MkZza29wYnVsdGVuJTI1MkZicnVuby10YXV0LWJpci11dG9weWEtZHVza3VudSUyNTJGMjI2MA=="">eder</a>.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-08-21T08:25:04.511Z.jpeg" alt="taut"><figcaption>Taut'un evi</figcaption></figure>• Yapı, Japonya’daki minimalizmle Türkiye’deki Cumhuriyet dönemi mimari unsurlarını barındırır. Ne yazık ki bu yapıda uzun zaman geçiremeden griple başlayan sağlık sorunlarının zatürreye dönmesi sebebiyle 1938 yılında hayatını kaybeder. Bize de geçenin hâlâ hayranlıkla seyrettiği evi kalır.

şehir plancısı ile ilgili hikayeler