Her ne kadar Türkçede genellikle ayrı bir isimle bir alt sınıf olarak tanınmasa da, portmanto kelimeler olarak bilinebilen bir birleşik kelime türü daha vardır. Bu kelimeler genellikle iki adın birleşimiyle oluşan, ama birleşen iki adın bütünlüklerini korumadığı kelimelerdir.İki veya daha fazla addan heceler veya sesler alınıp birleştirildiğinde oluşan kelimelere, Lewis Carroll mahlası ile bilinen yazar Charles L. Dodgson, “portmanto kelimeler”&nbsp;adını <a fr-original-style="" href="https://www.etymonline.com/word/portmanteau#etymonline_v_18508" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">takmıştır</a>.Neden mi? Çünkü İngilizce portmanteau, bir&nbsp;portmanto kelimesidir.Fransızca porte&nbsp;“taşımak” ve Fransızca manteau&nbsp;“palto, pelerin” kelimelerinin İngilizce birleşiminde porte&nbsp;kelimesi, sonundaki ⟨e⟩ harfini kaybeder ve portmenteau halini <a fr-original-style="" href="https://www.etymonline.com/word/portmanteau#etymonline_v_18508" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">alır</a>. Türkçeye okunuşu ile portmanto olarak geçen kelime “askılık” anlamını almıştır. Evet, kabul ediyoruz, bir ⟨e⟩ harfinin kaybı çok da kuvvetli bir portmanto kelime yapmıyor. Ama Türkçede buna çok daha iyi örnek olan iki kelimeyi sizinle tanıştırmak istiyoruz.Sunta kelimesi en başta bir ticari marka olarak 1950’lerde kullanılmaya başlanmıştır. İlk defa 1940’ların başında Almanya’da üretilen, sıkıştırılmış talaş ve yongadan yapılan sunta, hızlı bir şekilde inşaat, doğramacılık, çevre düzenleme gibi alanlarda ucuz ve kolay elde edilebilen bir kereste olarak kullanılmıştır.Sunta adı, bir portmanto kelimedir, “suni tahta”&nbsp;tamlamasının birleşmesinden <a fr-original-style="" href="https://www.nisanyansozluk.com/kelime/sunta" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oluşmuştur</a>. Görüldüğü gibi iki bileşen kelime de birer ses veya hece kaybetmiştir. Belki de Türkçede bu tarz kelimelere sunta kelimeler demeliyiz.Sık kullanımından dolayı başta ticari marka olan sunta zaman içinde genelleşmiş, isimleşmiştir. Peki, sizlerle başka bir portmanto kelime paylaşalım. Eskiden otobüse binerken bastığımız akbil&nbsp;adının nereden geldiğini biliyor muydunuz?1994-95 yıllarında İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin başlattığı bir toplu taşıma ödeme girişimi olarak Akbil,&nbsp;“akıllı bilet” tamlamasının birleşmesi ile <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/AKB%C4%B0L" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oluşmuştur</a>.2015 yılına girildiğinden beri artık kullanılmayan Akbil&nbsp;sistemi de yerini, adı bir portmanto kelime olmayan bir birleşik kelime İstanbulkart’a <a fr-original-style="" href="https://web.archive.org/web/20120716162655/http://www.ibb.gov.tr/EN-US/ORGANIZATION/COMPANIES/Pages/BELBIMAS.aspx" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bırakmıştır</a>.İstanbulkart, İzmirimkart, AnkaraKart, BursaKart, bunların hepsi birleşik kelime olsa da, maalesef hiçbiri portmanto kelime değildir. O zaman Türkiye genelinde kullanılacak bir olası karta TürkiyeKart yerine Türkart mı desek? Ama o zaman da “bu ne tür kart kardeşim” diye espriler başlar . . . &nbsp;neyse.

Kelime Köşesi

Portmanto kelimeler diye bilinen birleşik kelimeleri biliyor musunuz?

Portmanto Kelimeler

<img src="https://images.aposto.com/2023/2/2/1679996009121.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Lewis Carroll’ın 174 dile çevrilen Alice Harikalar Diyarında eserinin Serdar Biliş tarafından yönetilen ve Beyhan Murphy’nin koreografisiyle sunulan yerli uyarlaması <a fr-original-style="" href="https://www.disneyplus.com/tr-tr/movies/alice-muzikali/3CFh6NRmeZcM" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Alice Müzikali</a>; Serenay Sarıkaya, Ezgi Mola, Enis Arıkan, Şükrü Özyıldız, İbrahim Selim&nbsp;ve&nbsp;Merve Dizdar'ın popülaritesi sayesinde geçen sezondan beri seyirci çekmeyi başarıyor. Bilet fiyatları 945 TL'ye kadar çıkan oyun 10 Şubat'ta Disney+ ekranlarına gelecekti ancak deprem felaketi nedeniyle ertelendi, sonra da sessiz sedasız platforma eklendi. Canlı temsilleri Zorlu PSM’de süren bu kafası karışık yerelleştirme örneğine avuç dolusu para gömmeden önce Disney+'taki kaydına bir bakın deriz.(Not: İzleme tavsiyesi değildir!)

Bu Hafta Ne İzlesem?

Late Night Tale başlıklı bu sergi, Lewis Carroll'ın tüm zamanların en sevilen çocuk kitaplarından biri olan Alice Harikalar Diyarında'dan esinlenildi. Sanatçı tüm galeriyi yukarıdan aşağıya boyadı - 350 m²'lik yüzeyi boyaması on dört gün sürdü. Galerinin tüm duvarları, zeminleri, pencereleri ve tavanı WD'nin “Woundedland”ına dönüştürüldü; insan ölümü ve tüketim çılgınlığı, savaş ve doğanın yıkımı gibi konuların hikayesini anlatan farklı motiflerden oluşan dev bir sanat eseri, Late Night Tale!<img src="https://images.aposto.com/2022/9/6/1664635912811.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="late night tale" ratio="2.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Böyle eserleri araştırıp okudukça, keşfettikçe sorularım giderek artıyor. Ama sonrasındaysa felsefenin ilk kuralını hatırlıyorum: "Cevaplar önemli değil, yeter ki sor(gula)maya devam et!"Zihnin için taze bir başlangıç: Medya deneyimini e-posta yayınlarının ötesine taşıyan Aposto, yeni mobil uygulamasını duyurdu. Güvenilir, doyurucu ve kullanışlı bir dijital medya servisi deneyimi sunan Aposto’nun iOS uygulamasını <a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://link.aposto.com/click?uri%3DaHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0by5jb20vY2xpY2s/aXNzdWU9NjMyNWMwNjQzMjE3MTcwMDA2MGRmOGNlJnB1Ymxpc2hlcj02MDI1NTUyNjM3MTU3NjAwMDZhYjhjNzcmbmV3c2xldHRlcj02MDI1NTg0ZDM3MTU3NjAwMDZhYjhlZTUmc3Vic2NyaWJlcj01ZmUzMGUyNzQ0MjZmYTAwMDcxZjQ3MDImc291cmNlPWVtYWlsJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmFwcHMuYXBwbGUuY29tJTI1MkZ0ciUyNTJGYXBwJTI1MkZhcG9zdG8lMjUyRmlkMTUwNDMyODUzMCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZhcHBzLmFwcGxlLmNvbSUyNTJGdHIlMjUyRmFwcCUyNTJGYXBvc3RvJTI1MkZpZDE1MDQzMjg1MzAmdXJsPWh0dHBzJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGYXBwcy5hcHBsZS5jb20lMjUyRnRyJTI1MkZhcHAlMjUyRmFwb3N0byUyNTJGaWQxNTA0MzI4NTMwJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmFwcHMuYXBwbGUuY29tJTI1MkZ0ciUyNTJGYXBwJTI1MkZhcG9zdG8lMjUyRmlkMTUwNDMyODUzMCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZhcHBzLmFwcGxlLmNvbSUyNTJGdHIlMjUyRmFwcCUyNTJGYXBvc3RvJTI1MkZpZDE1MDQzMjg1MzAmdXJsPWh0dHBzJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGYXBwcy5hcHBsZS5jb20lMjUyRnRyJTI1MkZhcHAlMjUyRmFwb3N0byUyNTJGaWQxNTA0MzI4NTMw&source=gmail&ust=1664722884014000&usg=AOvVaw2hV5bNt8N5ZDbvCKxrMrLG" fr-original-style="" href="https://link.aposto.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0by5jb20vY2xpY2s/aXNzdWU9NjMyNWMwNjQzMjE3MTcwMDA2MGRmOGNlJnB1Ymxpc2hlcj02MDI1NTUyNjM3MTU3NjAwMDZhYjhjNzcmbmV3c2xldHRlcj02MDI1NTg0ZDM3MTU3NjAwMDZhYjhlZTUmc3Vic2NyaWJlcj01ZmUzMGUyNzQ0MjZmYTAwMDcxZjQ3MDImc291cmNlPWVtYWlsJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmFwcHMuYXBwbGUuY29tJTI1MkZ0ciUyNTJGYXBwJTI1MkZhcG9zdG8lMjUyRmlkMTUwNDMyODUzMCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZhcHBzLmFwcGxlLmNvbSUyNTJGdHIlMjUyRmFwcCUyNTJGYXBvc3RvJTI1MkZpZDE1MDQzMjg1MzAmdXJsPWh0dHBzJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGYXBwcy5hcHBsZS5jb20lMjUyRnRyJTI1MkZhcHAlMjUyRmFwb3N0byUyNTJGaWQxNTA0MzI4NTMwJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmFwcHMuYXBwbGUuY29tJTI1MkZ0ciUyNTJGYXBwJTI1MkZhcG9zdG8lMjUyRmlkMTUwNDMyODUzMCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZhcHBzLmFwcGxlLmNvbSUyNTJGdHIlMjUyRmFwcCUyNTJGYXBvc3RvJTI1MkZpZDE1MDQzMjg1MzAmdXJsPWh0dHBzJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGYXBwcy5hcHBsZS5jb20lMjUyRnRyJTI1MkZhcHAlMjUyRmFwb3N0byUyNTJGaWQxNTA0MzI4NTMw" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> indirebilirsin. Yıldızlı Bir Hikâye'nin de aralarında yer aldığı yepyeni dijital gazete ve dergiler seni bekliyor.

Yıldızlı Bir Hikâye

WD'nin en son kişisel sergilerinden biri Mart 2016'da Atina'daki Sarri12 Gallery'de düzenlendi.

Late Night Tale

Çevirmen olarak tanıdığımız Armağan Ekici’nin 2016’da yayımladığı ve Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü’nü aldığı ilk deneme kitabı Lacivert Taşından Tabletler’i, geçtiğimiz yıl yayımladığı Umut, kendi enkazından takip etti. Ekici ile kendi yazma sürecinden çevirmenliğine, okurluğundan sevdiği yazarlarla uzanan ve bize o üzerine düşündüğümüz cümleleri anımsatan bir sohbet ettik. Geriye o cümlelerin içinde geçtiği kitaplar ve akılda kalan birkaç söz kaldı.Dergilerden yazılarınızı takip ederken ilk kitabınız Lacivert Taşından Tabletler’i 2016 yılında; Umut, kendi enkazından’ı 2019’da yayımladınız. Bu kitapları oluşturma sürecinden biraz bahseder misiniz?Bu iki kitap, 2002’den beri çeşitli mecralar için yazdığım yazılardan birer seçme. Yazıları belli bir mantık içinde sıralamaya, tekrarlardan kaçınmaya çalıştım, tüm yazıları tekrar gözden geçirdim. Bu sayede daha kalıcı, daha derli toplu bir biçimde derlenmiş oldular; kitaptan okuyunca, yazılardaki ortak meseleler daha açıkça görülüyor.Bu kitapların ortaya çıkışını Cem İleri’nin vizyonuna, cesaretlendirmesine borçluyum. Tamamen deneme türüne adanmış bir serinin yapılabileceğini, okunmaya değer Türkçe ve çeviri kitapların bu seride bir araya getirebileceğini gösterdi. İlk başta, daha tamamen niyet aşamasındayken “bunları kimse okumayacak” diye şakalaşıyorduk, ama sonra (serinin geneli için konuşuyorum) bunun böyle olmadığını, bu kitapların takdir edildiğini sevinerek gördük.&nbsp;<h2>“Bir dildeki meramı, kelimelerin sadece anlamlarını değil de cümlenin arkasındaki daha derin hissi yakalayıp onu Türkçede tekrarlamanın yolunu bulmayı; bir de oyuncaklı, bir dildeki dil oyunlarının başka bir dilde benzerlerini bulmayı gerektiren çeviri sorunlarıyla uğraşmayı çok seviyorum."</h2>Raymond Queneau, James Joyce, Lewis Carroll, Edgar Allan Poe gibi birçok yazarın eserini Türkçeye çevirdiniz. Bu çeviri yolculuğu nasıl başladı?&nbsp;1989’da Metis Çeviri dergisinin bir sayısında Lewis Carroll’un anlamsız şiiri Jabberwocky’nin farklı çevirilerinin karşılaştırılmasını büyük ilgiyle, heyecanla okuduğumu hatırlıyorum.&nbsp;Eski defterleri karıştırınca çok kısa çeviri denemelerine 1993 civarında başladığımı gördüm. Bir dildeki meramı, kelimelerin sadece anlamlarını değil de cümlenin arkasındaki daha derin hissi yakalayıp onu Türkçede tekrarlamanın yolunu bulmayı; bir de oyuncaklı, bir dildeki dil oyunlarının başka bir dilde benzerlerini bulmayı gerektiren çeviri sorunlarıyla uğraşmayı çok seviyorum.&nbsp;Bir kitabı çevirme süreci nasıl işler, anlatır mısınız?Önce büyük bir hızla çalışıyor, yazım hataları, kelime sırası yanlışları olsa da Türkçede anlamı veren bir metin hazırlıyorum. Sonra bu metni tekrar tekrar okuyarak hataları ayıklıyor, bir yandan da anlam tercihlerini sorguluyorum. Bir cümleyi, bir kelimeyi yanlış anlamış olabilirim, tekrarlanarak kullanılan bir kavramı tutarlı çevirmemiş olabilirim, kitabın sonundaki bir çeviri tercihi dönüp baştakileri gözden geçirmeyi gerektirebilir... Bu türden kontroller. Eğer varsa, açıklamalı, güvenilir bir edisyonu kullanarak çevirinin açıklamalara uyup uymadığını kontrol ediyorum.&nbsp;Anlamadığım, bilemediğim jargon ya da gündelik kullanım karşıma çıkınca o ifadenin o kitabın dışında nasıl kullanıldığını internetten epey aradığım da oluyor. Bir de istese o kitabı kendisi çevirebilecek düzeyde ikinci bir gözün çeviriye bakmasında her zaman büyük fayda var.&nbsp;En son Alberto Manguel’in Resimleri Okumak’ını çevirdim, Merve Çanak gözden geçirdi, hem yer yer atladığım cümleleri yakaladı (bu, çeviri hatalarının en insani olanı ve ancak kaynak metinle satır satır karşılaştırınca yakalanabiliyor) hem de yaptığı dil, üslup ve terminoloji önerileri sayesinde metne bir sihirli değnek değmiş gibi oldu.<h2>“Doğru mu anlaşılmış?” “Metin bunu mu diyor?” sorusunu kendime çok sık soruyorum, bazen ikna olmayınca araştırıp asıl metne, başka çevirilere baktığım oluyor.</h2>Siz bir okur olarak çeviri kitapları okurken nelere dikkat edersiniz?“Doğru mu anlaşılmış?”, “Metin bunu mu diyor?” sorusunu kendime çok sık soruyorum, bazen ikna olmayınca araştırıp asıl metne, başka çevirilere baktığım oluyor. Metindeki incelikleri görüp Türkçede bunları tekrarlayan çevirilerle karşılaştığımda çok mutlu oluyorum. Meraklısına üç&nbsp;çeviri tavsiye edeyim: Seniha Akar’dan Kapanda Üç Kaplan, Cemal Yardımcı’dan Kayboluş,&nbsp;Özde Duygu Gürkan’dan Şeytanın Sözlüğü.Tanpınar, Joyce, Kazancakis, Necatigil, Oktay Rifat, Melih Cevdet ve bunun gibi isimlerden yazılarınızda bahsediyorsunuz. Sizin özel yazarlarınız kimler, başucunuzda kimler durur?Saydığınız bu malum isimler yanında, bugünlerde epey uzun ve derin bir projenin içindeyim, Beckett’ın tüm eserlerini mektupları ve hayat öyküsüyle yan yana okuyorum.&nbsp;Son olarak şu an masanızda neler var, yeni bir kitap ya da yeni bir çeviri görecek miyiz yakın zamanda?Alberto Manguel’in Resimleri Okumak’ının eli kulağında, sonra da Ulysses’i anlamakta çok faydalandığım, çok sevdiğim kitaplardan biri olan Harry Blamires’ın Ulysses rehberi, The New Bloomsday Book hazırlanıyor.&nbsp;

Lewis Carroll ile ilgili hikayeler