Otomobillerin icadı ulaşımı kökten değiştirdi. Ancak günümüzde asıl mesele, kimin direksiyonun başında olduğu. Şehirler elektrikli araçlarla dolarken, sürücüsüz taksiler yollarda test ediliyor ve araç sahipliği kavramı, “Hizmet olarak Mobilite” (MaaS) anlayışıyla yeniden tanımlanıyor.Küresel mobilite teknolojileri (mobility-tech) ekosistemi, milyarlarca dolarlık yatırımlarla ulaşımı daha elektrikli, daha otonom ve daha paylaşılabilir hale getiriyor. Peki, bu dönüşümün öncüsü hangi girişimler? Hangi şehirler bu değişime liderlik ediyor? Ve oyunu değiştirecek teknolojiler neler?<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ulaşımın güç kaynağı değişiyor</h2>Elektrikli araçlar uzun yıllar boyunca niş bir teknoloji olarak görülse de bugün otomotiv sektörünün merkezinde yer alıyor. 2024 yılında dünya genelinde elektrikli araç satışları %25 artarak 17,1 milyona ulaştı ve yeni bir rekor kırdı. Küresel otomotiv pazarında artık neredeyse her beş yeni araçtan biri elektrikli. Çin’de bu oran %50’ye yaklaşırken, Avrupa ve ABD’de de hızla yükseliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li data-end="598" data-start="51" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tesla, BYD, Volkswagen ve Hyundai gibi dev markalar yatırımlarını artırırken, batarya teknolojilerindeki ilerleme yeni oyunculara da kapı aralıyor.</li></ul>Bu dönüşümün en büyük itici gücü ise batarya teknolojilerindeki gelişmeler. Son 10 yılda lityum-iyon pil maliyetleri %90 düştü, menziller uzadı, şarj süreleri kısaldı. Şarj altyapısının genişlemesiyle birlikte, menzil kaygısı artık geride kalıyor. Bir zamanlar elektrikli araç sahiplerinin en büyük endişesi olan “Şarj istasyonu bulamazsak yolda kalır mıyız?” sorusu, bugün hızla genişleyen şarj ağlarıyla çözülüyor.Bu teknolojik ilerlemeye regülasyonlar ve teşvikler de eşlik ediyor. Avrupa, 2035 itibarıyla benzinli ve dizel araçların satışını kademeli olarak durdurmayı hedeflerken ABD ve Çin, elektrikli araçlara yönelik teşviklerini genişletiyor. Tüm bu gelişmeler, otomotiv endüstrisini hiç olmadığı kadar hızlı bir dönüşüme zorluyor.Gelişen teknoloji, sürüş alışkanlıklarımızı da kökten değiştiriyor. Bugün direksiyon başına geçmek günlük yaşamın sıradan bir parçası olsa da otonom araçlar, bu deneyimi tamamen dönüştürmeye hazırlanıyor. Alphabet’in Waymo’su, GM’in Cruise’u ve Çinli Baidu, otonom sürüş teknolojilerinde büyük ilerleme kaydederek robotaksi hizmetlerini hayata geçirdi.San Francisco ve Phoenix gibi şehirlerde, insan müdahalesi olmadan yolcu taşıyan araçlar artık şehir manzarasının bir parçası. Otonom sürüş teknolojisi hızla gelişirken gelecekte direksiyon başına geçmek tamamen tarihe karışabilir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Otonom sürüş ne vadediyor?</h2><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Trafik kazalarında düşüş: Günümüzde kazaların %90’ı insan hatasından kaynaklanıyor. Otonom sistemler, dikkatsizlik veya yorgunluk gibi riskleri ortadan kaldırarak yolları daha güvenli hâle getirebilir.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şehir içi ulaşımda dönüşüm:&nbsp;Kendi aracı olmayanlar için, ihtiyaç olduğunda araç çağırabilen bir ulaşım modeli yaygınlaşabilir.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Lojistik sektöründe verimlilik: Otonom tırlar, 24 saat kesintisiz çalışarak taşımacılığı hızlandırabilir ve maliyetleri düşürebilir.</li></ul>Ancak otonom sürüş teknolojisinin yaygınlaşması önündeki engeller hâlâ devam ediyor. Regülasyonlar, etik sorular ve sistemlerin güvenilirliği, sektörün en büyük tartışma başlıkları arasında. Tahminler, 2030’a kadar otonom araçların küresel ölçekte yaygınlaşacağını öngörse de bu dönüşümün nasıl şekilleneceği hâlâ belirsiz. Çin ve ABD ise bu yarışta başı çekiyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Paylaşımlı mobilite: Tek tuşla ulaşım</h2>İhtiyaca göre araç çağırmak ya da paylaşım modellerini kullanmak giderek daha cazip hâle geliyor. Uber, Lyft, Didi ve Grab gibi araç çağırma (ride-hailing) platformları, toplu taşıma sistemleriyle entegre olarak şehir içi ulaşımı dönüştürüyor.<ul data-end="517" data-start="305" fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li data-end="395" data-start="305" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uber, 2023 yılında dünya genelinde 11 milyardan fazla yolculuğa aracılık etti.</li><li data-end="517" data-start="396" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çin’de Didi Chuxing, her gün 28 milyon yolculuk ile küresel ölçekte en büyük paylaşımlı mobilite ağına sahip.</li></ul>Bu dönüşüm yalnızca araç paylaşımıyla sınırlı değil. Mobility as a Service (MaaS) konsepti, ulaşımı daha entegre ve erişilebilir hale getiriyor. Tek bir abonelikle metro, otobüs, scooter, bisiklet ve araç paylaşım hizmetlerini bir araya getiren sistemler, ulaşım alışkanlıklarını yeniden şekillendiriyor.Örneğin, Finlandiya merkezli Whim, kullanıcılarına Netflix benzeri bir model sunarak, aylık sabit bir ücret karşılığında farklı ulaşım modlarına sınırsız erişim sağlıyor. Bu tür yenilikçi yaklaşımlar, bireysel araç sahipliği kavramını kökten değiştirmeye hazırlanıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye’de mobilite teknolojileri</h2>Elektrikli araçlardan otonom sürüşe, paylaşımlı mobiliteden akıllı ulaşım çözümlerine kadar mobilite dönüşümü Türkiye’de de hız kazanıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li data-end="387" data-start="0" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye'nin bu alandaki en dikkat çekici adımlarından biri, TOGG'un yollara çıkışı oldu. 2024 yılında Türkiye’de en çok satılan otomobiller arasında beşinci sıraya yerleşen TOGG T10X, elektrikli araçlara olan ilginin giderek arttığını gösteriyor.</li></ul>Sürücüsüz araç teknolojileri konusunda da Türkiye önemli adımlar atıyor. Okan Üniversitesi öncülüğünde geliştirilen OPINA, otonom sürüş sistemleri üzerine çalışan şirketlere test ve Ar-Ge desteği sağlıyor. Türkiye’nin, otonom ve bağlantılı araçlara yönelik ilk büyük ölçekli inovasyon merkezi olma özelliğini taşıyan bu girişim, küresel rekabete açılan kapılardan biri olarak görülüyor.İstanbul ve diğer büyük şehirlerde Martı, BiTaksi, BinBin gibi platformlar, şehir içi ulaşımı dönüştürüyor. Kullanıcılar, anlık ulaşım ihtiyaçlarına hızlı ve pratik çözümler sunan bu sistemlere giderek daha fazla yöneliyor.Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın açıkladığı Mobilite Araç ve Teknolojileri Yol Haritası, Türkiye’yi elektrikli, bağlantılı ve otonom araç teknolojilerinde bir üretim ve inovasyon merkezi hâline getirmeyi hedefliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mobilite yatırımları: Gelecek şekilleniyor</h2>Teknolojinin yönü, yatırımların aktığı alanla belirleniyor. Son yıllarda mobilite sektörü, sadece otomotivin değil, tüm ulaşım ekosisteminin dönüşümüne yön veren en büyük yatırım alanlarından biri hâline geldi. Elektrikli araçlardan otonom sistemlere, paylaşımlı mobiliteden hava taksilerine kadar geniş bir yelpazede milyarlarca dolarlık fon akışı yaşanıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2024 yılında mobilite teknolojilerine yapılan yatırımlar 54 milyar dolara ulaştı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Elektrikli araç üreticileri ve batarya teknolojileri, yatırımcıların en çok ilgi gösterdiği alanlar arasında yer alıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mobilite sektörünün 2035 yılına kadar 1,1 trilyon dolarlık bir büyüklüğe ulaşması öngörülüyor.</li></ul>Uçan taksiler (eVTOL), hyperloop sistemleri, yapay zeka destekli trafik yönetimi ve şehir içi drone taşımacılığı gibi yenilikçi teknolojiler, geleceğin ulaşım sistemlerini şekillendiriyor.Önümüzdeki yıllarda yollarda, gökyüzünde ve hatta yer altındaki tüp trenlerde ulaşım anlayışı kökten değişecek. Mobilite ekosistemi, elektrifikasyon, otonom sürüş, yapay zeka destekli sistemler ve yeni nesil ulaşım teknolojileriyle dönüşümünü hızlandırıyor.Yatırımların yönü, ulaşımın sadece daha hızlı değil, daha verimli, sürdürülebilir ve akıllı hale geleceğini gösteriyor. Direksiyon artık yalnızca sürücünün değil, teknolojinin de kontrolünde. Geleceğin mobilite dünyası hızla şekillenirken, bu değişimin içinde yer almak bir seçenek olmaktan çıkıp kaçınılmaz hale geliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Okuma önerisi |&nbsp;Sistem Global tarafından Aposto için hazırlanan diğer raporlara da göz atmak isteyebilirsiniz:<a href="https://aposto.com/s/67508d4437084900076185cd" rel="noopener noreferrer" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 0px; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a href="https://aposto.com/s/67508d4437084900076185cd" rel="noopener noreferrer" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/singapur-fintech-ekosistemine-bakis" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Singapur fintech ekosistemi analizi</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/67508d4437084900076185cd" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Cleantech ekosistemine bakış: Hollanda'nın sırrı ne?</a><a href="https://aposto.com/s/birlesik-krallik-startup-ekosistemine-bakis" rel="noopener noreferrer" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/birlesik-krallik-startup-ekosistemine-bakis" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Birleşik Krallık startup ekosistemine bakış</a><a href="https://aposto.com/s/rapor-birlesik-arap-emirlikleri-fintech-ekosistemine-bakis" rel="noopener noreferrer" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/rapor-birlesik-arap-emirlikleri-fintech-ekosistemine-bakis" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Birleşik Arap Emirlikleri fintech ekosistemi incelemesi</a><a href="https://aposto.com/s/avrupanin-surdurulebilirlik-ve-iklim-teknolojileri-ekosistemine" rel="noopener noreferrer" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/avrupanin-surdurulebilirlik-ve-iklim-teknolojileri-ekosistemine" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Avrupa’nın sürdürülebilirlik ve iklim teknolojileri araştırması&nbsp;</a></li></ul></li></ul>

Pareto İçgörü

Milyarlarca dolarlık fonların ve yatırımcıların ilgi odağı hâline gelen küresel mobilite teknolojileri, ulaşım sektörünü yeniden şekillendiriyor. Peki bu dönüşümü sağlayan girişimler hangileri ve ön plana çıkan teknolojiler neler? 

Mobilite dönüşüyor: Direksiyonun başında kim var?

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Northvolt iflas etti: Son dönemde otomotiv sektörü için batarya üreten diğer birçok şirket gibi ciddi mali zorluklarla karşı karşıya kalan İsveç merkezli lityum-iyon batarya üreticisi Northvolt, iflas başvurusunda bulundu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün önerisi: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/parlayamayan-kuzey-yildizi-northvolt" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(64, 169, 255); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: 0px; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Parlayamayan Kuzey Yıldızı: Northvolt</a> | Hüseyin Koyuncuoğlu, Pareto İçgörü</li></ul>

Canlı Gündem

• Yeni nesil lityum-iyon (Li-ion) pil teknolojisi üzerinde çalışan ve Dr. İnanç Ortaç tarafından San Diego, Kaliforniya'da kurulan <a fr-original-style="" href="https://swipeline.co/lityum-iyon-pil-teknolojilerine-odaklanan-innovasion-labs-pinc-2-milyon-dolar-yatirim-aldi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Innovasion Labs PINC</a>, 2 milyon dolar yatırım aldı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Detaylar: Pil hücrelerinin geometrisi üzerine çalışan girişim, batarya şarj sürelerini iyileştirmeye odaklanıyor.</li></ul>

Quando

Panama bandıralı, 199 metre ve 18 bin 500 tonluk kargo gemisi Fremantle Highway;&nbsp;26 Temmuz Salı gecesi&nbsp;Hollanda'nın Ameland adasının yaklaşık 30 kilometre kuzeyinde alev aldığında Almanya'nın Bremerhaven limanından Mısır'daki Port Said'e doğru yol alıyordu. Bugün itibarıyla hâlâ yangın söndürme çalışmaları devam ediyor.Detaylar: İlk açıklamada geminin 25'i elektrikli olmak üzere 2 bin 857 otomobil taşıdığı belirtilmişti; ardından gelen düzeltmeyle toplam sayı 3 bin 783'e, elektrikli araç sayısı 498'e revize edildi.&nbsp;Karşılaştırma: Bu da bataryaların, geminin kargosunun geçtiğimiz yıl 281 elektrikli araç taşıyan ve yangınların ardından Atlantik'in ortasında batan "Felicity Ace"e kıyasla daha büyük bir bölümünü oluşturduğu <a fr-original-style="" href="https://theloadstar.com/fears-for-still-burning-fremantle-highway-as-number-of-evs-aboard-is-revised/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anlamına geliyor</a>.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/7/2/1690888178168.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Neden önemli? Elektrikli araçların içindeki lityum-iyon bataryalar binlerce ayrı hücreden oluşur. Yanan bir hücreden çıkan ısı, söndürüldükten çok sonra bile komşu hücrelerde yanmaya neden olabileceğinden, yangını söndürmek çok zor hâle gelebilir.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Denizcilik yetkilileri ve sigortacılar, bu bataryaların normal bir araca göre iki kat enerjiyle yandığı için sektörün risklere ayak uyduramadığını bildirdi.</li></ul>Açıklamalar: Yangının nedeni belirsizliğini korurken, geminin sahibi Shoei Kisen Kaisha adlı şirket yangının "elektrikli arabalardan kaynaklanmış olma ihtimalinin yüksek olduğunu" ileri sürdü. Almanya ve Hollanda tarafından oluşturulacak kurulun mürettebatın olaydaki rolünü araştıracağı da vurgulandı.&nbsp;Mürettebat:&nbsp;Fremantle Highway'in konaklama blokunun arkasındaki iki cankurtaran botu yangın nedeniyle kullanılamaz hâle geldi. Bir denizci, 22 kişiyle birlikte yanan gemiden kurtarıldıktan sonra hayatını kaybetti. Mürettebattan 7 kişi de geminin yan tarafından atlamak zorunda kalarak yaklaşık 30 metrelik bir düşüş ve saatte 130 km hızla suya çarpma sonucu ciddi yaralanmalar yaşadı.<img src="https://images.aposto.com/2023/7/2/1690888214188.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.70" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geminin sahibi Shoei Kisen tarafından, mürettebatın tamamının Hintli olduğu belirtildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hollanda'daki Hindistan Büyükelçiliği sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada yangının "Hintli bir denizcinin ölümü ve mürettebatın yaralanmasıyla sonuçlandığını" ve ölen kişinin ailesiyle temas hâlinde olduklarını belirtti.&nbsp;</li></ul>Önemli detay:&nbsp;Geminin bulunduğu yer, UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine alınmış, "dünyanın en büyük kesintisiz gelgit kum ve çamur düzlükleri sistemi" ve "göçmen kuşlar için dünyanın en önemli alanlarından biri" olarak tanımlanan Wadden Denizi'e oldukça yakın. Ekolojik açıdan hassas adalardan oluşan bölge; 140'tan fazla balık, 10 binden fazla su ve kara türünden oluşuyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/7/2/1690887988037.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.22" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">31 Temmuz:&nbsp;Yetkililer ekolojik bir felaketi önlemek için yarışırken, kargo gemisi yeni bir geçici konuma çekildi. Rijkswaterstaat Ulusal Su Yönetimi Ajansı, Fremantle Highway'i taşımak için Pazar günü başlattığı 66 kilometrelik operasyonu ve sorunsuz şekilde gerçekleştirildiğini <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/world/2023/jul/31/burning-ship-carrying-3000-cars-towed-to-new-position-off-dutch-coast" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyledi</a>. Geminin geçici yerinin nakliye rotalarından daha uzakta ve rüzgardan daha korunaklı olduğu belirtildi.Önemli detay: Deniz nakliyat şirketleri, elektrikli otomobillerin taşınması konusunda daha katı kurallar istiyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir sözcü, denizde güvenlik standartlarını düzenleyen Uluslararası Denizcilik Örgütü'nün, kargo gemilerinde artan yangınlar ışığında önümüzdeki yıl elektrikli araç taşıyan gemiler için yeni önlemleri değerlendirmeyi planladığını söyledi.&nbsp;</li></ul>

Aposto Gündem

498'i elektrikli 3 bin 783 araç taşıyan kargo gemisi, bir haftayı aşkın süredir Danimarka açıklarında yanıyor

Okyanusun ortasındaki yangın: Fremantle Highway

Bilgisayardan otomobile, ev aletlerinden savunma sanayisine hayatımızın birçok alanında büyük önem arz eden çip sektörü, pandeminin yarattığı yüksek talep şoku sonucu tedarik sıkıntısı ile yüzleşirken, Rusya-Ukrayna savaşı da yeni toparlanmaya başlayan bu krizin tekrardan canlanmasına neden oldu.Çip krizi nasıl ortaya çıktı? Pandemi döneminde evden çalışma ve çevrim içi alışverişin artması, elektronik ürünlerin üretiminde kullanılan çip talebinde büyük bir artışa sebep oldu. Pandemi bir bakıma nüfusu “dijitalleşmeye” zorlarken yarı iletken ihtiyacını da artırdı. Bir yandan talep artarken diğer yandan pandemi önlemleri nedeniyle üretimin düşmesi ise küresel bir çip kıtlığına yol açtı.Kriz şu anda ne durumda?&nbsp;Otomobil ve tüketici elektroniği sektöründe birçok şirketin üretim planlarında değişikliğe gitmesine hatta zaman zaman üretimi durdurmasına neden olan bu kıtlık; 2022 itibarıyla aşılanmaların artması ve pandemi önlemlerinin kaldırılmasıyla hafifledi. Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC), Intel, Samsung gibi çip üreticilerinin yeni yatırımlar ve iş birlikleri ile üretimi artırmaya başlaması da yarı iletken sektöründe arz-talep dengesini, pandemi öncesi döneme yaklaştırdı. Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik askerî harekât başlatması ise “Çip krizi yeniden mi büyüyecek?” sorusunu akıllara getirdi.Peki, neden?&nbsp;Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın, her iki ülkenin de çeşitli mikroçiplerin üretiminde kullanılan ham maddelerin - neon gazı ve paladyum - ana ihracatçıları olması nedeniyle yarı-iletken tedariğini kötü yönde etkileyeceği öngörülüyor. Savaşın üretimi sekteye uğratması halinde birçok şirketin çiplere erişmekte yeniden sıkıntı yaşaması bekleniyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Moody's Analytics’in raporuna göre,&nbsp;paladyum ve neon gazı, yarı iletken çiplerin üretiminde kilit öneme sahip iki kaynak olarak göze çarpıyor. Hâlihazırda Rusya, dünyadaki paladyum ihtiyacının %40'ından fazlasını sağlarken Ukrayna, neon gazının %70'ini üretiyor. Öte yandan Rusya, elektrikli otomobillerde kullanılan lityum-iyon pillerindeki nikel tedariğinde ise dünyada üçüncü konumda bulunuyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünyada çip üretiminde kullanılan yarı iletken neonların yarısından fazlasını üreten Ukrayna merkezli&nbsp;Ingas&nbsp;ve&nbsp;Cryoin şirketleri, savaş sebebiyle üretimi durdurmak zorunda kaldı. Normal şartlar altında Ingas, ayda 15 bin ila 20 bin metreküp neonu tek başına üstleniyor ve bunun %75’ini direkt olarak çip üretim bandına aktarıyordu. Cryoin ise ayda 10 bin ila 15 bin metreküp neon üretiyordu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neon gazı tedarikinde yaşanan problemin etkisinin, otomobil sektörünün yanı sıra üretiminde yüksek teknolojilerin kullanıldığı televizyon, beyaz eşya, bilgisayar ve cep telefonları gibi ürünlerde de göstermesi bekleniyor.</li></ul>Şimdi ne olacak?&nbsp;Savaş nedeniyle Daimler, Volkswagen, Volvo gibi otomobil şirketleri ve Apple, Sony gibi teknoloji şirketleri, Rusya’daki faaliyetlerini durdurma veya askıya alma kararı alırken bir yandan da üretimde yaşayacakları olası aksilikleri aşmak için kriz masaları oluşturdu ve alternatif çözümler aramaya başladı. Yarı iletken üreticileri ise güven verici mesajlarla sektörü rahatlatma derdine düştü.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünyanın en büyük çip üreticisi TSMC, gelecekte oluşabilecek krizlere karşı önlemlerini aldıklarını ve “yeterli neon stoklarına” sahip olduklarını açıklayarak tedarik konusunda bir sıkıntı öngörmediklerini belirtti.</li></ul>Uzun vadede ihtimaller ne?&nbsp;ABD merkezli danışmanlık şirketi Techcet’in başkanı Lita Shon-Roy, <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/technology/exclusive-ukraine-halts-half-worlds-neon-output-chips-clouding-outlook-2022-03-11/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Reuters</a>’a yaptığı açıklamada, “Intel, Samsung ve TSMC gibi büyük çip üreticileri, satın alım güçleri ve ellerindeki envanter nedeniyle 2 ay veya daha fazla idare edebilir; ancak küçük çip üreticilerinin böyle bir avantajı yok. Üstelik büyük şirketlerin stok yapmaya başlaması tedarik sorununu artırabilir,”&nbsp;ifadelerini kullanıyor. Şirketlerin neon üretimini kendi bünyelerinde gerçekleştirebileceğini belirten Supplyframe’in pazarlama müdürü Richard Barnet ise “Kendi üretim tesislerini kurmaları dokuz ay ila 2 yıl arası bir süre alacaktır,” diyor.

Pareto

Çip üretiminde kullanılan paladyum, neon gazı ve nikel tedariğinde önemli bir konumda bulunan Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş, “Çip krizi yeniden mi büyüyecek?” sorusunu akıllara getirdi.

Rusya-Ukrayna savaşı çip krizini nasıl etkileyecek?

2019 yılında Almanya merkezli düşünce kuruluşu&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pZm8uZGUlMjUyRmVuJTI1MkZhYm91dC1pZm8="">ifo</a> Enstitüsü'ndeki araştırmacılar Almanya’da elektrikli arabaların en modern dizel araçlardan daha fazla karbon salımı yaptığını&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy50aGVndWFyZGlhbi5jb20lMjUyRmVudmlyb25tZW50JTI1MkYyMDE5JTI1MkZub3YlMjUyRjI1JTI1MkZhcmUtZWxlY3RyaWMtdmVoaWNsZXMtcmVhbGx5LXNvLWNsaW1hdGUtZnJpZW5kbHk="">açıkladı</a>. Hesaplarına göre elektrikli araçların daha çevreci olabilmesi için ömürleri boyunca en az 219 bin kilometre yol yapması gerekiyordu. Avusturya bazlı Joanneum Research merkezi de bu bulguları onaylayan bir&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5hZGFjLmRlJTI1MkYtJTI1MkZtZWRpYSUyNTJGcGRmJTI1MkZ0ZXQlMjUyRmxjYS10b29sLS0tam9hbm5ldW0tcmVzZWFyY2gucGRmJTI1M0ZsYSUyNTNEZGUtZGUlMjUyNmFtcCUyNTNCaGFzaCUyNTNERjA2REQ0RTlERjA4NDVCQzk1QkEyMkJDQTc2QzQyMDY="">rapor</a> yayımladı.İçten yanmalı motorlu araçların aksine elektrikli arabalar çalıştıklarında zehirli egzoz gazları veya karbon dioksit (CO2) salmazlar. Bu özellikleri elektrikli araçları iklim politikalarının merkezine getirmiştir, fakat çevreci teknolojiler söz konusu olduğunda şeytan ayrıntıda gizli olabilir.&nbsp;<ul><li>Piller: Elektrikli araçların ömürleri boyunca ne kadar karbon tasarrufu yapacağını belirleyen iki etken o ülkede elektriğin hangi kaynaklardan üretildiği ve aracın pilindeki gömülü karbondur. Gömülü karbon bir malzemenin üretimi için salınan toplam karbon miktarıdır. Günümüzde çoğu elektrikli araba kobalt, manganez, nikel ve grafit gibi maddeler de içeren lityum-iyon pil&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy51Y3N1c2Eub3JnJTI1MkZyZXNvdXJjZXMlMjUyRmV2LWJhdHRlcmllcyUyNTIzJTI1M0ElN0UlMjUzQXRleHQlMjUzRE1vc3QlMjUyNTIwZWxlY3RyaWMlMjUyNTIwdmVoaWNsZSUyNTI1MjBiYXR0ZXJpZXMlMjUyNTIwYXJlJTI1MkNncmFwaGl0ZSUyNTI1MjBhbmQlMjUyNTIwb3RoZXIlMjUyNTIwcHJpbWFyeSUyNTI1MjBjb21wb25lbnRzLg=="">kullanır</a>. Bu pillerdeki gömülü karbonun&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pdmwuc2UlMjUyRmRvd25sb2FkJTI1MkYxOC41OTIyMjgxNzE1YmRhZWJlZGU5NTU5JTI1MkYxNDk2MDQ2MjE4OTc2JTI1MkZDMjQzJTI1MkJUaGUlMjUyQmxpZmUlMjUyQmN5Y2xlJTI1MkJlbmVyZ3klMjUyQmNvbnN1bXB0aW9uJTI1MkJhbmQlMjUyQkNPMiUyNTJCZW1pc3Npb25zJTI1MkJmcm9tJTI1MkJsaXRoaXVtJTI1MkJpb24lMjUyQmJhdHRlcmllcyUyNTJCLnBkZg=="">yaklaşık yarısı</a> metal madenciliği sırasında, geri kalanı ise pilin üretimi sırasında salınır. Madenciliğin hangi ülkede yapıldığı ve pilin üretiminde kullanılan elektriğin kaynağı çevre etkisini belirleyen ana unsurlardır.&nbsp; &nbsp;</li><li>İtiraz: Almanya merkezli araştırmacıların yukarıda bahsedilen bu şaşırtıcı bulgularına sektörün de bazı yanıtları var. Birleşik Krallık merkezli iklim haberleri yayıncısı Carbon Brief, yayımladığı detaylı&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5jYXJib25icmllZi5vcmclMjUyRmZhY3RjaGVjay1ob3ctZWxlY3RyaWMtdmVoaWNsZXMtaGVscC10by10YWNrbGUtY2xpbWF0ZS1jaGFuZ2U="">makalesinde</a> ifo Enstitüsü'nün gerçek hayatı yansıtmayan, laboratuvar temelli performans verileri kullandığını belirtti ve kendi hesaplarıyla elektrikli arabaların pek çok ülkede oldukça çevreci olduğunu gösterdi.</li></ul> Aşağıdaki grafikte görebileceğiniz üzere Carbon Brief, Avrupa Birliği ülkelerinde kullanılan ortalama bir araba, fosil yakıt kullanan en verimli araba olan Toyota Prius ve en popüler elektrikli arabalardan Nissan Leaf ve Tesla Model 3’ü karşılaştırdı. Avrupa Birliği’nin ortalama şebeke karbon yoğunluğunu kullan bu hesap araçların ömürleri boyunca kilometre başına karbon salımlarını gösteriyor. Tesla’nın pillerini Çin yerine Nevada’daki Gigafactory’de <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5mYXN0Y29tcGFueS5jb20lMjUyRjkwMzM0ODU4JTI1MkZpbnNpZGUtdGVzbGFzLTEwMC1yZW5ld2FibGUtZGVzaWduLWZvci10aGUtZ2lnYWZhY3Rvcnk="">%100 yenilenebilir enerjiden</a> üretecek olması gömülü karbonu %40 düşürebilir. Ülkeler arasında farklılıklar görülebilecek olsa da bu hesap elektrikli arabaların en azından ortalama arabalardan çok daha çevreci olduğunu gösteriyor. &nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-01T07:27:31.172Z.png" alt="Grafik 1"><figcaption>Carbon Brief üzerinden Türkçeleştirildi.</figcaption></figure><ul><li>Nüans:&nbsp;Yukarıdaki hesap arabaların toplam 150 bin kilometre yol yaptığı varsayılarak yapıldı. Fakat, Avrupa’da ortalama&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5vZHlzc2VlLW11cmUuZXUlMjUyRnB1YmxpY2F0aW9ucyUyNTJGZWZmaWNpZW5jeS1ieS1zZWN0b3IlMjUyRnRyYW5zcG9ydCUyNTJGZGlzdGFuY2UtdHJhdmVsbGVkLWJ5LWNhci5odG1sJTI1MjMlMjUzQSU3RSUyNTNBdGV4dCUyNTNETGFyZ2UlMjUyNTIwZGlzY3JlcGFuY3klMjUyNTIwb2YlMjUyNTIwdGhlJTI1MjUyMGF2ZXJhZ2UlMjUyQ3RoZSUyNTI1MjBFVSUyNTI1MjBhcyUyNTI1MjBhJTI1MjUyMHdob2xlLg=="">yıllık araç sürüşünün</a> 12 bin kilometre olduğu düşünüldüğünde bu varsayımı farklı mesafeler için tekrarlamakta fayda var. Aşağıdaki grafik, yukarıdaki CO2/km hesabının sürüş süresine göre değişimini gösteriyor. Elektrikli arabalar sadece 30 bin kilometre kullanılsalar bile Avrupa’daki ortalama arabalardan daha temizler ama Toyota Prius’ı geçebilmeleri için 50-80 bin kilometreye ulaşmaları gerekiyor.&nbsp; &nbsp;</li></ul><figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-09-30T19:23:22.562Z.png" alt="Grafik 2"><figcaption>"How electric vehicles help to tackle climate change?" makalesindeki sayılardan yola çıkarak hazırlanmıştır.</figcaption></figure><ul><li>Sonraki adımlar:&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRndlYnN0b3JlLmllYS5vcmclMjUyRmRvd25sb2FkJTI1MkZkaXJlY3QlMjUyRjMwMDc="">Uluslararası Enerji Enstitüsü’ne</a> göre pil üretiminde yenilenebilir enerji kullanımı ve yüksek verimli imalat teknikleri, gömülü karbonu sırasıyla %30 ve %20 azaltma potansiyeline sahip. Katot geri dönüşümü ise ilave %15’lik bir katkı yapabilir. Tesla çoktan Nevada’daki Gigafactory’de yenilikçi bir kapalı döngü pil geri dönüşümü süreci geliştirdiğini&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVsZWN0cmVrLmNvJTI1MkYyMDE5JTI1MkYwNCUyNTJGMTYlMjUyRnRlc2xhLWJhdHRlcnktcmVjeWNsaW5nLXN5c3RlbSUyNTJG"">açıkladı</a>. Öte yandan&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVsZWN0cmVrLmNvJTI1MkYyMDE4JTI1MkYwNiUyNTJGMjYlMjUyRmh5dW5kYWktdXNlZC1ldi1iYXR0ZXJ5LXBhY2tzLWVuZXJneS1zdG9yYWdlLXByb2plY3RzJTI1MkY="">Hyundai</a>,&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVsZWN0cmVrLmNvJTI1MkYyMDE2JTI1MkYwOSUyNTJGMjIlMjUyRmJtdy1ib3NjaC1lbmVyZ3ktc3RvcmFnZS1mYWNpbGl0eS1idWlsdC1mcm9tLWJhdHRlcmllcy1mcm9tLW92ZXItMTAwLWVsZWN0cmljLWNhcnMlMjUyRg=="">BMW</a> ve&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVsZWN0cmVrLmNvJTI1MkYyMDE3JTI1MkYwNiUyNTJGMDUlMjUyRnJlbmF1bHQtaG9tZS1iYXR0ZXJ5LXBhY2stdGVzbGEtcG93ZXJ3YWxsLWNvbXBldGl0b3IlMjUyRg=="">Renault</a> gibi markalar ise eskiyen araba pillerinin güneş enerjisi depolanmasında kullanılacağı modeller üzerine çalışıyor.&nbsp; &nbsp;</li><li>Sonuç: Bütün şüphelere rağmen elektrikli arabalar pek çok ülkedeki ortalama arabalardan daha çevreci. Yine de yüksek miktarda fosil yakıttan elektrik üreten ülkelerde kullanılan veya imal edilen elektrikli arabalar hâlihazırda en verimli dizel seçeneklerle yarışamayabilir. Ayrıca ortalamanın altında kullanılan elektrikli araçların gömülü karbonlarını ömürleri boyunca geri kazanamama riskleri var. Fakat, büyük araba üreticileri bu tehlikeleri gidermek için pil geri dönüşümü ve yeniden kullanımı için modeller geliştiriyor. Önümüzdeki 5 yıl içinde bu tartışmaların tamamen sonlanması ve elektrikli arabaların her koşulda fosil araçların önüne geçmesi oldukça yüksek bir ihtimal.</li></ul>

lityum-iyon ile ilgili hikayeler