<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF) Norveç hükümetine deniz dibi madenciliğini durdurması için dava açtı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden:&nbsp;Norveç, Nisan ayında yoğun eleştirilere rağmen deniz dibinde bakır, nikel, alüminyum, manganez, çinko, lityum, gümüş, altın ve kobaltı gibi madenleri arama ve çıkarma çalışmalarına izin veren ilk ülkelerden biri olmuştu.</li></ul>

Angst

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ve Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, Erzincan'daki maden göçüğünde toprak altına kalan madencileri arama çalışmalarının heyelan riskinden dolayı durdurulduğunu duyurdu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden:&nbsp;Bağımsız Maden İş Sendikası Örgütlenme Uzmanı Mert Batur, bakanların açıklamasından önce, maden sahasında 10-20 santimlik kayma olduğunun tespit edilmesi üzerine Pazar günü çalışmaların durdurulduğunu açıklamıştı.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıca:&nbsp;Batur, taşeron şirket Çiftay'ın işçilerinin arama-kurtarma için çağırılıp, sonra siyanürlü toprağın taşınmasıyla görevlendirildiğini, bunun da eğitim ve donanım olmadan iş sağlığı güvenliği açısından risk teşkil ettiğini <a fr-original-style="" href="https://www.gazeteduvar.com.tr/ilicte-arama-kurtarma-calismalari-durduruldu-haber-1670778" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">öne sürmüştü</a>.</li></ul>

Aposto Gündem

Gelecekte üretilecek elektrikli araçların enerji ihtiyacının büyük bir bölümüne karşılık gelen ham metal rezervleri Pasifik Okyanusu'nun diplerinde, özellikle Hawaii ve Meksika arasındaki bölümde yatıyor. Yani okyanusun derinliklerinde dünyanın enerji tarihinde yeni bir sayfa açacak potansiyele sahip olan ve henüz hiç el değmemiş muazzam boyutlarda maden yatakları var.Siyah renkte, büyük patates boyutlarında taşlar düşünün. Bu taşlar (nodüller, maden parçacıkları) manganez, kobalt ve nikel gibi değerli metaller açısından çok zengin. Bu taşların, köpek balığı dişi gibi organik materyallerin zaman içinde okyanustaki diğer bileşenlerle etkileşimi sonucu milyonlarca yılda oluştuğu söyleniyor. Tahmin edebileceğimiz gibi bu siyah taşlar bir yandan büyük bir zenginliğe, muazzam bir potansiyele işaret ediyor, bir yandan da devasa sorunlara ve risklere.Bu taşları okyanusun dibinden büyük ölçeklerde çıkartmaya çalışmak ne derecede güvenli? Madenciliğin okyanusların dibine kadar genişlemesi anlamına gelecek bu tür girişimlerin içerdiği riskler var mı? Uluslararası sularda bulunduğu için insanlığın ortak malı/mirası olarak değerlendirilmesi gereken bu taşların pratikte mülkiyeti kime ait? İşlendiği takdirde ortaya çıkacak gelir nasıl paylaşılacak? Arama, tarama faaliyetlerini ve sonrasında işleme ve ticari süreçleri kim, hangi kurumlar yürütecek ve yönlendirecek? Bütün bunlar teknik olduğu kadar dünyadaki ekonomik ve siyasi dengelerle yakından ilişkili siyasi ve toplumsal sorular.<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/episode/3WoAQfN1Q2AKLxrNyodFi5?si=5b735df761c24d28" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/10/2022-11-19T08:25:57.466Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="3.40" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Daha önce de Zappa Zamanlar’da <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/eklektik-bulten-2-yoksulluk-kiralik-akrabalar-kobalt" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bahsettiğimiz</a> New York Times’ın Daily&nbsp;başlıklı podcast serisinin <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2022/09/16/podcasts/the-daily/electric-cars-sea-mining-pacific-ocean.html?" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Promise and Peril at the Bottom of the Sea</a>” (Denizin Dibindeki Umut ve Tehlike) başlıklı bölümü bu zor soruları gündeme getiren ve onlara yanıt arayan çok faydalı bir kaynak. Program büyük ölçüde gazetenin en tecrübeli muhabirlerinden olan üç Pulitzer ödüllü Eric Lipton’ın konuyla ilgili araştırmasına dayanıyor. Lipton bu araştırma için bilim insanlarıyla, Birleşmiş Milletler yetkilileriyle ve bu nodüllerin istihracıyla (çıkartılmasıyla) ilgili girişimlerin başını çeken Avustralyalı The Metals Company isimli maden şirketinin CEO’su Gerard Barron’la konuşmuş.Bilim insanlarına göre okyanusların madenciliğe açılmasının sonuçlarını, özellikle de ekolojik maliyetlerini, bugünden öngörebilmemiz imkânsız. Lipton’ın sözleriyle:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Pasifik'in dibi hakkında, ayın yüzeyi hakkında bildiklerimizden daha az şey biliyoruz. Bu nodüllerin içinde ve çevresinde yaşayan, çoğunu daha önce hiç görmediğimiz balık, karides gibi canlılar ve her türlü mikrop ve başka şeyler var.Ve konuştuğum bilim insanları, orada karşılaştıkları türlerin yüzde 90'ının henüz sınıflandırılmadığını tahmin ediyorlar. Başka bir deyişle, bu türlerin orada olduklarını biliyorlar ama ne olduklarını bilmiyorlar. Bu bilim insanları, madenciliğin bu nodüller üzerinde ne tür bir etkisi olacağını anlamaya başlayabilmek için çevresel verileri topluyor ve inceliyorlar."</blockquote>Fakat Lipton şunu da ekliyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bu nodüller olmadan, yaşayamayacak birçok organizma var. Dahası, bu nodülleri çıkartırken kaçınılmaz olarak deniz tabanında yüzlerce metre ilerleyebilen tortu bulutları üretirsiniz. Bu tortu bulutlarının diğer okyanus yaşamına nasıl zarar verebileceğini henüz bilemiyoruz. Dolayısıyla, pek çok araştırma ve tartışma bu etkinin nasıl ölçüleceği ve en aza indirileceği üzerinde yoğunlaşıyor."</blockquote>Okyanusun altındaki siyah nodüllerin (kendilerinden önce) su yüzüne çıkardığı ekonomik ve politik sorular da en az ekolojik sorular kadar dünyadaki mevcut dengesizliklere ve sorunlu alanlara ışık tutar nitelikte.Birleşmiş Milletler okyanusların altındaki madenlerle ilgili ekonomik ve siyasi süreçleri kontrol edebilmek ve daha yoksul ülkelerin bu süreçlerden dışlanmasını engelleyebilmek için 1982’de Uluslararası Denizyatağı Teşkilatı’nı&nbsp;(International Seabed Authority)&nbsp;kurmuş ve bu kurumu 100 milyon mil karelik bir alan üzerinde (bu rakam dünya yüzeyinin yarısına tekabül ediyor!) yetkilendirmiş. Bu gelişmenin arkasında yatan ana neden, 1960’lar ve sonrasında zengin ülkelerin başta Pasifik olmak üzere okyanuslarda maden arama, tarama ve haritalandırma girişimlerini arttırması. Merkezi Jamaica’da olan bu kurum vasıtasıyla BM yoksul ülkelerin de uluslararası sulardaki metallerden eşit derecede yararlanabilmesini güvence altına almak için maden zengini okyanus dibi alanlarının önemli bir bölümünü yoksul ülkeler adına rezerve etmiş. Bu metallerin çevre-dostu yöntemlerle araştırılmasını ve çıkartılmasını sağlamak yine bu teşkilatın sorumluluğu olarak belirlenmiş.Ama gelin görün ki çevre dostu ve küresel adaleti amaçlayan iyi niyetlerle yapılan bu girişim yıllar içerisinde bütçesizlikten iş göremez hâle gelmiş ve Uluslararası Denizyatağı Teşkilatı misyonuna uygun icraatlarda bulunabilmek için 2000’lerde çareyi piyasa ve sermaye güçlerine açılmakta bulmuş. Bizim Lipton’ın anlattıklarından anladığımıza göre, bu durumun kuzunun hayatını kurtarmak için onu kurdun önüne atmaktan pek farklı olmadığı kısa sürede ortaya çıkmış. Teşkilatın denizaltındaki maden rezervlerinin konumuyla ilgili gizli tutulması gereken bilgileri Avustralyalı&nbsp;The Metals Company’le paylaşmasından sonra bu şirket arama ve maden çıkarma çalışmalarını hızlandırmış.The Metals Company&nbsp;okyanus altında maden arama ve çıkarma çalışmalarına başlayabilmek için öncelikle mevcut düzenlemelere uygun olarak iki yoksul ülkenin bu yönde rızasını ve sponsorluğunu almayı ihmal etmemiş. Bunlar Pasifik’teki iki küçük ada ülkesi: Tonga ve Nauru. Nauru’nun toplam nüfusu 11,000, Tonga’nınki 110,000 civarında. Tonga’dan bir temsilci Lipton’a yapılan anlaşmayla nodüllerin tonu için 2 dolar alacaklarını beyan etmiş. Bu miktarın piyasa değeri ise 700-800 dolar civarında. Yani Tonga’nın bu nodüllerin çıkartılmasından alacağı pay, toplam değerin yüzde 1’inin yarısından bile az. Bütün bu ayrıntılardan belki de en trajiği, Avustralyalı şirketin kendisine sponsor olarak bulduğu Nauru’nun bağımsızlığını 1968’de kazanan eski bir Avustralya sömürgesi olması.The Metals Company’nin&nbsp;2024’te okyanus dibinden nodül çıkarmaya başlamayı hedeflediğini not edelim ve tekrar Eric Lipton’a kulak verelim:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Neredeyse bir asırdır, gücün ve paranın kısmen petrole erişimle tanımlandığı bir dünyada yaşıyoruz. Ama şimdi güç ve para, en azından yine kısmen, bu deniz nodülleri gibi metallere erişimle tanımlanacak. Muhtemelen The Metals Company veya International Seabed Authority'yi hiç duymamış birçok insan var. Bunların başındaki Gerard Barron'u ya da Michael Lodge'u çok az insan biliyor. Ama bunlar arka planda durmadan bu konularda çalışan insanlar. Ve bu yeni dünyada güç simsarları olarak ortaya çıkmaya hazırlanıyorlar.Yani deniz dibi madenciliğinin hikâyesi, yaşadığımız bu dönüşümün sadece bir bölümü. Ama mesele arabanızı doldurduğunuz yakıttan çok daha fazlası. Olaylar nasıl gelişirse gelişsin, önümüzdeki on yıllarda bunların sonuçlarıyla yaşayacağız."</blockquote>Kısacası, güncel gelişmelere bakınca sermayenin, piyasaların önümüzdeki yeni hedefinin denizler olduğu ortada. Dünya yüzeyinin yüzde 70’i sularla kaplı. Kıyı bölgelerde yaşayan halklar dünya nüfusunun yüzde 40’ını oluşturuyor. Denizler dünyadaki canlıların çok büyük bir bölümüne ev sahipliği yapıyor. Soluduğumuz oksijenin önemli bir bölümü denizlerden geliyor. Dolayısıyla karşı karşıya kaldığımız durumun içerdiği ekolojik, toplumsal ve ekonomik riskleri görmemek imkânsız. Denizlerin özelleştirilmesi ve mavi müşterekleri (denizlerden kaynaklanan, denizlerde yaşayan, denizlerle varolan insanlığın ortak değerlerini) tehdit eden süreçlerle ilgili geçtiğimiz yaz Guy Standing’in yeni bir kitabı yayımlandı: The Blue Commons: Rescuing the Economy of the Sea (Mavi Müşterekler: Denizin Ekonomisini Kurtarmak).<img src="https://images.aposto.com/2022/10/6/1668843542915.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.62" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Guy Standing daha önce emeğin kırılganlaşması (prekarite) ve vatandaşlık geliri üzerine yaptığı çalışmalarla iyi tanıdığımız, sosyal politika, kalkınma ve emek çalışmaları alanlarına çok önemli katkılar yapmış bir isim. Standing yeni kitabında ulusal ve uluslararası sularda yaşanan özelleşme ve metalaşma süreçlerine paralel olarak devasa endüstriyel boyutlar kazanan balıkçılık ve madencilik gibi faaliyetlere odaklanıyor. Bu sürecin içerdiği muazzam beşeri, toplumsal ve çevresel maliyetlerin altını çiziyor.<a fr-original-style="" href="https://braveneweurope.com/guy-standing-the-blue-commons-combating-rentier-capitalism-in-the-sea" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Standing’e göre</a>:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Deniz kaynaklarının yok edilmesini ve tükenmesini durdurmanın ve bu yıkımı tersine çevirmenin tek yolu, herkesin yararına, yaşamları ve geçim kaynakları denize bağlı olanlar tarafından yönetilen bir müşterek olarak deniz etosunu yeniden canlandırmak. Yalnızca sıradan insanlar, deniz manzarasını korumak ve denizlerin kaynaklarını sürdürülebilir bir şekilde kullanmak konusunda somut ve duygusal bir çıkara sahiptir.”</blockquote>

Zappa Zamanlar

Peki ya ekolojik maliyeti?

Enerji Tarihinde Yeni Bir Sayfa: Deniz Dibi Madenciliği

2019 yılında Almanya merkezli düşünce kuruluşu&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pZm8uZGUlMjUyRmVuJTI1MkZhYm91dC1pZm8="">ifo</a> Enstitüsü'ndeki araştırmacılar Almanya’da elektrikli arabaların en modern dizel araçlardan daha fazla karbon salımı yaptığını&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy50aGVndWFyZGlhbi5jb20lMjUyRmVudmlyb25tZW50JTI1MkYyMDE5JTI1MkZub3YlMjUyRjI1JTI1MkZhcmUtZWxlY3RyaWMtdmVoaWNsZXMtcmVhbGx5LXNvLWNsaW1hdGUtZnJpZW5kbHk="">açıkladı</a>. Hesaplarına göre elektrikli araçların daha çevreci olabilmesi için ömürleri boyunca en az 219 bin kilometre yol yapması gerekiyordu. Avusturya bazlı Joanneum Research merkezi de bu bulguları onaylayan bir&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5hZGFjLmRlJTI1MkYtJTI1MkZtZWRpYSUyNTJGcGRmJTI1MkZ0ZXQlMjUyRmxjYS10b29sLS0tam9hbm5ldW0tcmVzZWFyY2gucGRmJTI1M0ZsYSUyNTNEZGUtZGUlMjUyNmFtcCUyNTNCaGFzaCUyNTNERjA2REQ0RTlERjA4NDVCQzk1QkEyMkJDQTc2QzQyMDY="">rapor</a> yayımladı.İçten yanmalı motorlu araçların aksine elektrikli arabalar çalıştıklarında zehirli egzoz gazları veya karbon dioksit (CO2) salmazlar. Bu özellikleri elektrikli araçları iklim politikalarının merkezine getirmiştir, fakat çevreci teknolojiler söz konusu olduğunda şeytan ayrıntıda gizli olabilir.&nbsp;<ul><li>Piller: Elektrikli araçların ömürleri boyunca ne kadar karbon tasarrufu yapacağını belirleyen iki etken o ülkede elektriğin hangi kaynaklardan üretildiği ve aracın pilindeki gömülü karbondur. Gömülü karbon bir malzemenin üretimi için salınan toplam karbon miktarıdır. Günümüzde çoğu elektrikli araba kobalt, manganez, nikel ve grafit gibi maddeler de içeren lityum-iyon pil&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy51Y3N1c2Eub3JnJTI1MkZyZXNvdXJjZXMlMjUyRmV2LWJhdHRlcmllcyUyNTIzJTI1M0ElN0UlMjUzQXRleHQlMjUzRE1vc3QlMjUyNTIwZWxlY3RyaWMlMjUyNTIwdmVoaWNsZSUyNTI1MjBiYXR0ZXJpZXMlMjUyNTIwYXJlJTI1MkNncmFwaGl0ZSUyNTI1MjBhbmQlMjUyNTIwb3RoZXIlMjUyNTIwcHJpbWFyeSUyNTI1MjBjb21wb25lbnRzLg=="">kullanır</a>. Bu pillerdeki gömülü karbonun&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pdmwuc2UlMjUyRmRvd25sb2FkJTI1MkYxOC41OTIyMjgxNzE1YmRhZWJlZGU5NTU5JTI1MkYxNDk2MDQ2MjE4OTc2JTI1MkZDMjQzJTI1MkJUaGUlMjUyQmxpZmUlMjUyQmN5Y2xlJTI1MkJlbmVyZ3klMjUyQmNvbnN1bXB0aW9uJTI1MkJhbmQlMjUyQkNPMiUyNTJCZW1pc3Npb25zJTI1MkJmcm9tJTI1MkJsaXRoaXVtJTI1MkJpb24lMjUyQmJhdHRlcmllcyUyNTJCLnBkZg=="">yaklaşık yarısı</a> metal madenciliği sırasında, geri kalanı ise pilin üretimi sırasında salınır. Madenciliğin hangi ülkede yapıldığı ve pilin üretiminde kullanılan elektriğin kaynağı çevre etkisini belirleyen ana unsurlardır.&nbsp; &nbsp;</li><li>İtiraz: Almanya merkezli araştırmacıların yukarıda bahsedilen bu şaşırtıcı bulgularına sektörün de bazı yanıtları var. Birleşik Krallık merkezli iklim haberleri yayıncısı Carbon Brief, yayımladığı detaylı&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5jYXJib25icmllZi5vcmclMjUyRmZhY3RjaGVjay1ob3ctZWxlY3RyaWMtdmVoaWNsZXMtaGVscC10by10YWNrbGUtY2xpbWF0ZS1jaGFuZ2U="">makalesinde</a> ifo Enstitüsü'nün gerçek hayatı yansıtmayan, laboratuvar temelli performans verileri kullandığını belirtti ve kendi hesaplarıyla elektrikli arabaların pek çok ülkede oldukça çevreci olduğunu gösterdi.</li></ul> Aşağıdaki grafikte görebileceğiniz üzere Carbon Brief, Avrupa Birliği ülkelerinde kullanılan ortalama bir araba, fosil yakıt kullanan en verimli araba olan Toyota Prius ve en popüler elektrikli arabalardan Nissan Leaf ve Tesla Model 3’ü karşılaştırdı. Avrupa Birliği’nin ortalama şebeke karbon yoğunluğunu kullan bu hesap araçların ömürleri boyunca kilometre başına karbon salımlarını gösteriyor. Tesla’nın pillerini Çin yerine Nevada’daki Gigafactory’de <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5mYXN0Y29tcGFueS5jb20lMjUyRjkwMzM0ODU4JTI1MkZpbnNpZGUtdGVzbGFzLTEwMC1yZW5ld2FibGUtZGVzaWduLWZvci10aGUtZ2lnYWZhY3Rvcnk="">%100 yenilenebilir enerjiden</a> üretecek olması gömülü karbonu %40 düşürebilir. Ülkeler arasında farklılıklar görülebilecek olsa da bu hesap elektrikli arabaların en azından ortalama arabalardan çok daha çevreci olduğunu gösteriyor. &nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-01T07:27:31.172Z.png" alt="Grafik 1"><figcaption>Carbon Brief üzerinden Türkçeleştirildi.</figcaption></figure><ul><li>Nüans:&nbsp;Yukarıdaki hesap arabaların toplam 150 bin kilometre yol yaptığı varsayılarak yapıldı. Fakat, Avrupa’da ortalama&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5vZHlzc2VlLW11cmUuZXUlMjUyRnB1YmxpY2F0aW9ucyUyNTJGZWZmaWNpZW5jeS1ieS1zZWN0b3IlMjUyRnRyYW5zcG9ydCUyNTJGZGlzdGFuY2UtdHJhdmVsbGVkLWJ5LWNhci5odG1sJTI1MjMlMjUzQSU3RSUyNTNBdGV4dCUyNTNETGFyZ2UlMjUyNTIwZGlzY3JlcGFuY3klMjUyNTIwb2YlMjUyNTIwdGhlJTI1MjUyMGF2ZXJhZ2UlMjUyQ3RoZSUyNTI1MjBFVSUyNTI1MjBhcyUyNTI1MjBhJTI1MjUyMHdob2xlLg=="">yıllık araç sürüşünün</a> 12 bin kilometre olduğu düşünüldüğünde bu varsayımı farklı mesafeler için tekrarlamakta fayda var. Aşağıdaki grafik, yukarıdaki CO2/km hesabının sürüş süresine göre değişimini gösteriyor. Elektrikli arabalar sadece 30 bin kilometre kullanılsalar bile Avrupa’daki ortalama arabalardan daha temizler ama Toyota Prius’ı geçebilmeleri için 50-80 bin kilometreye ulaşmaları gerekiyor.&nbsp; &nbsp;</li></ul><figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-09-30T19:23:22.562Z.png" alt="Grafik 2"><figcaption>"How electric vehicles help to tackle climate change?" makalesindeki sayılardan yola çıkarak hazırlanmıştır.</figcaption></figure><ul><li>Sonraki adımlar:&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRndlYnN0b3JlLmllYS5vcmclMjUyRmRvd25sb2FkJTI1MkZkaXJlY3QlMjUyRjMwMDc="">Uluslararası Enerji Enstitüsü’ne</a> göre pil üretiminde yenilenebilir enerji kullanımı ve yüksek verimli imalat teknikleri, gömülü karbonu sırasıyla %30 ve %20 azaltma potansiyeline sahip. Katot geri dönüşümü ise ilave %15’lik bir katkı yapabilir. Tesla çoktan Nevada’daki Gigafactory’de yenilikçi bir kapalı döngü pil geri dönüşümü süreci geliştirdiğini&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVsZWN0cmVrLmNvJTI1MkYyMDE5JTI1MkYwNCUyNTJGMTYlMjUyRnRlc2xhLWJhdHRlcnktcmVjeWNsaW5nLXN5c3RlbSUyNTJG"">açıkladı</a>. Öte yandan&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVsZWN0cmVrLmNvJTI1MkYyMDE4JTI1MkYwNiUyNTJGMjYlMjUyRmh5dW5kYWktdXNlZC1ldi1iYXR0ZXJ5LXBhY2tzLWVuZXJneS1zdG9yYWdlLXByb2plY3RzJTI1MkY="">Hyundai</a>,&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVsZWN0cmVrLmNvJTI1MkYyMDE2JTI1MkYwOSUyNTJGMjIlMjUyRmJtdy1ib3NjaC1lbmVyZ3ktc3RvcmFnZS1mYWNpbGl0eS1idWlsdC1mcm9tLWJhdHRlcmllcy1mcm9tLW92ZXItMTAwLWVsZWN0cmljLWNhcnMlMjUyRg=="">BMW</a> ve&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVsZWN0cmVrLmNvJTI1MkYyMDE3JTI1MkYwNiUyNTJGMDUlMjUyRnJlbmF1bHQtaG9tZS1iYXR0ZXJ5LXBhY2stdGVzbGEtcG93ZXJ3YWxsLWNvbXBldGl0b3IlMjUyRg=="">Renault</a> gibi markalar ise eskiyen araba pillerinin güneş enerjisi depolanmasında kullanılacağı modeller üzerine çalışıyor.&nbsp; &nbsp;</li><li>Sonuç: Bütün şüphelere rağmen elektrikli arabalar pek çok ülkedeki ortalama arabalardan daha çevreci. Yine de yüksek miktarda fosil yakıttan elektrik üreten ülkelerde kullanılan veya imal edilen elektrikli arabalar hâlihazırda en verimli dizel seçeneklerle yarışamayabilir. Ayrıca ortalamanın altında kullanılan elektrikli araçların gömülü karbonlarını ömürleri boyunca geri kazanamama riskleri var. Fakat, büyük araba üreticileri bu tehlikeleri gidermek için pil geri dönüşümü ve yeniden kullanımı için modeller geliştiriyor. Önümüzdeki 5 yıl içinde bu tartışmaların tamamen sonlanması ve elektrikli arabaların her koşulda fosil araçların önüne geçmesi oldukça yüksek bir ihtimal.</li></ul>

manganez ile ilgili hikayeler