<img src="https://images.aposto.com/2022/11/5/1669988575274.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Kaynak: Beyoğlu Sineması" ratio="1.24" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Beyoğlu Sineması<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Beyoğlu Sineması yeniden bizlerle&nbsp;</h3>Uzun süredir sinemaseverlerin desteğiyle ayakta kalmaya çalışan ve geçtiğimiz yazdan bu yana gösterimlerine ara veren Beyoğlu Sineması; Muammer Karaca Tiyatrosu, Botter Apartmanı ve Metro Han gibi İBB Miras tarafından restore edilerek İstanbul’a kazandırılacak mekânlar arasında yerini aldı.&nbsp;Türkiye’nin en eski kent sinemalarından olan Beyoğlu Sineması, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından kiralanarak İBB Miras çabalarıyla yeniden İstanbulluların olacak. Beyoğlu hafızasının simge mekânlarından olan sinema, çalışmaların ardından "kapısı sokağa açılan sinema" olmaya devam edecek.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Beyoğlu’nda neler oluyor?&nbsp;</h3>Türkiye’nin önemli tiyatro sanatçılarını sahnesinde ağırlayan Muammer Karaca Tiyatrosu için yürütülen projenin, tarihî yapının İstiklâl Caddesi’yle olan ilişkisi ve iç mekân kurgusu kent belleğindeki hâli korunacak şekilde tamamlanması hedefleniyor. Çalışmaların ardından tiyatro, 7/24 yaşayan bir buluşma durağı olarak yeniden kapılarını açacak.&nbsp;Osmanlı’nın ilk Art Nouveau binası olan ve Casa Botter olarak anılan Botter Apartmanı, şehrin 'ilk modaevi' Botter Modaevi’ne ev sahipliği yapmasıyla öne çıkıyor. Tarihi, hikâyesi ve ruhuyla Beyoğlu hazinesinin önemli parçalarından olan yapı, 2021 yılında cephe yenilenmesiyle ışıltılı günlerini yeniden hatırlamıştı. Apartmanın&nbsp;Casa Botter Sanat ve Tasarım Merkezi&nbsp;olarak şehre kazandırılması için çalışmalar sürüyor.&nbsp;Dahası: Şehrin tarihî ve sembol mekânlarının önemli bir bölümüne ev sahipliği yapan Beyoğlu’nu baştan sona yenilemeyi hedefleyen Beyoğlu Mekânsal Strateji Planı kamuoyuyla paylaşıldı. “Sen de fikrini söyle, hayalindeki Beyoğlu’nu ortak akılla birlikte tasarlayalım” diyerek yaklaşık iki yıl önce başlayan süreç; ilçenin kültürel mirası korunarak daha yaşanabilir ve depreme dayanıklı bir hâle getirilmesi için yürütülen geniş çaplı çalışmaların ardından, ortaya “Beyoğlu Mekansal Strateji Planı”nı çıkardı. Geleceğe yönelik bir vizyon belgesi olan plan kapsamındaki tüm gelişmeler, <a fr-original-style="" href="https://bit.ly/3Unl3M5" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Beyoğlu Senin</a> adresi üzerinden İstanbulluların takip edebileceği şekilde paylaşılıyor.

Aposto İstanbul

Sent Antuan Kilisesi, Beyoğlu: Yolu İstiklâl Caddesi’nden geçen herkesin aşina olduğu, her daim turistlerin göz bebeği olan Sent Antuan Kilisesi, bir an için İstiklâl’in gürültüsünden &nbsp;kaçmak isteyen herkesi sessizliğe davet ediyor. Pazar günleri 09.00’da, diğer günlerse 08.00’de açılan kiliseyi gezdikten sonra civardaki Pera Müzesi veya Masumiyet Müzesi’ne uğrayarak İstanbul’daki kültür gezine devam edebilirsin.&nbsp;Demir Kilise (Sveti Stefan), Fatih: Tuna Nehri üzerinden taşınan 500 ton demirle inşa edilen Sveti Stefan Kilisesi, dünyada hâlâ ayakta olan tek demir kilise olma özelliği taşıyor. Yedi yıllık restorasyon sürecinin başarıyla tamamlanmasının ardından 2018’de yeniden ziyarete açılan iki katlı kilise, yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı.&nbsp;Aya Yorgi Kilisesi, Büyükada: Uzun ve dik bir yokuşun ardından nefes kesen manzarasıyla sana göz kırpan Aya Yorgi Kilisesi, Büyükada’nın en yüksek tepesinde yer alıyor. 1751 yılında inşa edilen ve uzun yıllar manastır olarak hizmet veren kiliseyi gezdikten sonra hemen karşısındaki restoranda eşsiz manzarayı izleyerek yorgunluğunu atmanı ısrarla öneririz.&nbsp;Aya İrini Kilisesi, Fatih:&nbsp;Topkapı Sarayı’nın birinci avlusunda bulunan ve şu an müze olarak hizmet veren Aya İrini, hemen yanındaki Ayasofya’nın biraz gölgesinde kalsa da inanç turizminin kalbinin attığı lokasyonlardan biri olmayı sürdürüyor. Güçlü bir akustiğe sahip kilise, pek çok konsere ve kültürel etkinliğe ev sahipliği yapıyor ve izleyicilere büyülü bir atmosfer yaşatıyor.&nbsp;Ayia Efimia Rum Ortodoks Kilisesi, Kadıköy: Kadıköy’ün kalbinde bulunan kilise yalnızca pazar günleri 08.30-13.00 saatleri arasında hizmete açık. Listemizdeki diğer kiliselere göre daha küçük olduğu ve yüksek duvarlarla çevrelendiği için Kadıköy turlarında istemeden de olsa gözden kaçabilen Ayia Efimia, merkezî konumuyla Anadolu Yakası’nda uğranılması gereken bir durak.

⛪ 🐇 Paskalya'da nereleri ziyaret etmeli?

İstanbul'un kiliseleri

<img src="https://images.aposto.com/2022/3/6/1648911651195.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Entropi:&nbsp;Duydunuz tramvayın sesini, evet İstiklâl Caddesi’ndesiniz. Hızlı, karmaşık, kaotik, enerjik renkli — İstanbul gibi.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/3/6/1648911702948.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sözlü tarih:&nbsp;Celalettin Benli, gömlek ustası. 66 yıllık dükkânı var Pera’da. Ne hikâyeleri var burada kim bilir? Uğrayıp sorsan, çevirmez de kapıdan.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/3/6/1648911763094.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İkinci el:&nbsp;Üzerine notlar alınmış, okuyanın hayatının anektodlarını da taşıyan ikinci el kitapların kokusu doluyor Pera’da gezinirken. Fahrenheit 451 ve Aslıhan Pasajı içindeki sahaflarda.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/3/6/1648911807516.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Karşı yaka:&nbsp;Pera’yı anlatan kitaplar da okuyoruz bu aralar. Onlardan biri, Murat Belge'nin&nbsp;İstanbul Gezi Notları: “Pera Yunanca 'karşı yaka' veya 'öte' anlamına gelir. Buradaki yerleşim Bizans’ın bir parçasıydı ve Bizans da şimdiki gibi sayıyla ayırt edilen birtakım arrondissement'lara bölünmüş olduğundan Galata Konstantinopolis’in XIII. mahallesiydi."<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/3/6/1648911898624.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.66" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kayıt altına almak:&nbsp;Pera dolaylarında sokakları, binaları, insanları izleye durmak. Bir kağıt bir kalem, bir fotoğraf makinesi, bir çift göz. Her daim kayıt altına almak üzere.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/3/6/1648911942205.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.66" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yıllanmış yıllar:&nbsp;Eskiye değil, şarap misali yıllanmış yıllara övgü Pera. Eski günlerin yâd edildiği değil, eski günlerden bugüne taşınan kültürün konuşulduğu semt.

Soli

Deniz Sabuncu'nun gözünden Pera’da birkaç günün hikâyesi.

Pera’da bir fotoroman

<div fr-original-class="fr-img-space-wrap" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><span contenteditable="false" draggable="false" fr-original-class="fr-img-caption fr-draggable" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; position: relative; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-08T17:21:55.790Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Gülşah Pelin Arı" ratio="2.01" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><span contenteditable="true" fr-original-class="fr-inner" fr-original-style="" style="outline: transparent solid 0px; box-sizing: border-box; margin: auto; display: block; padding: 5px 5px 10px; font-size: 14px; font-weight: 400; opacity: 0.9; width: 100%;">İllüstrasyon:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://studio.aposto.co/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box; display: block;" target="_blank">Gülşah Pelin Arı</a>"İstiklâl Caddesi'nin başlarına doğru, Bekar Sokak'ın tam karşısında var olan bu boş arsanın her tarafında çarpık hâlde dizilmiş devasa kırmızı destekler vardı, tamamiyle caddenin genel dokusundan kopuk ama bir o kadar da ilgi çekici bir boşluktu kendisi."&nbsp;&nbsp;<div fr-original-class="fr-img-space-wrap" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><span contenteditable="false" draggable="false" fr-original-class="fr-img-caption fr-draggable" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; position: relative; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-08T17:23:03.020Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="taksim" ratio="1.49" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><span contenteditable="true" fr-original-class="fr-inner" fr-original-style="" style="outline: transparent solid 0px; box-sizing: border-box; margin: auto; display: block; padding: 5px 5px 10px; font-size: 14px; font-weight: 400; opacity: 0.9; width: 100%;">Fotoğraf:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://studio.aposto.co/gulsah-pelin-ari" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box; display: block;" target="_blank">Gülşah Pelin Arı</a>"Pandemi öncesi önünden ne zaman geçsem, o destekler üzerinde, etrafında gezinmeyi, üzerinden İstiklâl'i seyretmeyi hayal ederdim. Şöyle o desteklere hamakları gersek, bir de sağır cephelere birbirinden özel "İstiklâl" filmlerini yansıtsak... Âdeta iki binayı el ele tutuşturan bu kırmızı elemanlar, bizler için de sanatın, dostluğun ve sevginin, birlikte hayal kurmanın mekânına dönüşebilir miydi?"</div> </div>Gülşah

Duende

2020, 18 Ocak. Günlerden cumartesi. Benim Kuledibi demeyi sevdiğim Galata Meydanı’nda bir kalabalık var. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, gazeteciler, meraklı bir kalabalık… Kültür, sanat, kamulaştırma, restorasyon gibi kelimeleri seçiyorum aradan. “Tarihi, kültürü ve sanatı bir araya getireceğiz.” Beyoğlu Kültür Yolu isimli bir projeden bahsediliyor.&nbsp;Sonraları gazetelerde okudum; Galata Kulesi ve etrafını çevreleyen meydanın kültür ve sanatla öne çıkacağı, kulenin bir müzeye dönüşeceği bir proje tasarlanmış. Kulağa güzel geliyor diye düşünmüştüm ilk. Daha sonra 2012’de yaşanan polis müdahalelerini, gürültü ve meydanda içki içenlerden kaynaklanan rahatsızlıklar sebebiyle meydanın kamusal alan özelliğini kısmen kaybettiği zamanları <a fr-original-style="" href="http://www.diken.com.tr/galatada-esnaf-tepkili-su-cirkinlige-bakin-kac-yuzyillik-kulenin-dibine-cay-ocagi-actilar/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hatırladım</a>. Galata Meydanı’nın geleceği üzerine o zamanlar da çeşitli planlar yapılmıştı. Peki bu “yeniden kamulaştırma”dan tam olarak ne anlamamız gerekiyor? Bu soruya mantıklı bir yanıt bulmak için hem Beyoğlu Kültür Yolu Projesi’ne hem de şimdiye kadar atılan adımlara bakmamız gerek.Projenin kapsamı ne?&nbsp;Kültür yolunun ilk durağı Galataport, yolun sonunda yeni AKM. Amaçsa, Galata Kulesi’ni merkezine alan, İstanbul’un ilk meydanını “eski günlerine geri döndürmek”. Yol, Karaköy’den Galata’ya bir Pera yolculuğu yapacak ziyaretçileri oradan İstiklâl Caddesi’ne bağlıyor ve bu yolculukta kule bir yol gösterici olarak konumlanıyor. Mevcut çay bahçesi yıkılarak bir meydan düzenlemesi; hatta bakanlığa bağlı kurumların özellikle güzel sanatlar, opera, bale ve tiyatro bölümlerinin yıl boyu meydanda kültür ve sanat etkinlikleri düzenlenmesi planlanıyor. Meydanın sadeleştirilmesi ve büyütülmesiyle birlikte tarihî Doğan Apartmanı'nın bulunduğu sokakta da düzenlemeler yapılacak, Tünel'e doğru uzanan bir yokuştan, eskiden Beyoğlu Evlendirme Dairesi'nin bulunduğu alandan bir çıkış oluşturulacak ve yeni yapılacak kültür merkezine <a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/kultur-ve-turizm-bakani-ersoy-beyoglu-kultur-yolu-planini-acikladi/1706776#" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ulaşılabilecek</a>.&nbsp;Şimdiye kadar ne yapıldı? Galata Kulesi ve Kuledibi için atılan ilk adımlardan biri büyük tepkiyle karşılaşan restoran çalışmasıydı. Kule duvarlarının hiltiyle parçalandığı bir videonun sosyal medyada yayılmasıyla konu şehrin gündemine oturmuştu. İBB'nin konuya dair şikayetleri işleme geç alınsa da videoda görüntülenen işlemin onaylanmış bir restorasyon projesine dâhil olmadığı, projenin olaylar sosyal medyada yayıldıktan sonra onaylandığı 16 gün sonra İBB tarafından <a fr-original-style="" href="https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2020/08/28/ibb-belgeleri-galata-kulesinde-hilti-ile-yikim-yapilirken-izinli-proje-yoktu" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kanıtlandı.</a> İBB’nin elinden alınarak Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredilen kulede yaşanan bu olay sonrası aklımda Narmanlı Han, Emek Sineması ve AKM'nin “restorasyon”u üzerine sorular dönmeye başlamıştı bile. Galata Kulesi’nin restore edilmiş hâli de Narmanlı Han gibi ruhunu kaybedecek miydi? Ya Galata Kulesi’nin geleceği? Zaman akmaya, çalışmalar tamamlanmaya devam etti, Galata Kulesi dijital dünyaya ayak uydurma vaadiyle yola çıkan bir müzeye dönüştü. Kulenin bir müzeye dönüşümü konusunda Gazeteci Hakkı Yırtıcı’nın yorumları, bizi varmak istediğim noktaya yakınlaştırıyor: “Galata Kulesi’nin içine giydirilen kılıf, lüks bir oteli andıran girişi, her yeri alçı sıva ve alçıpan tavanla kaplanmış iç yüzeyleri ile başka bir şeye <a fr-original-style="" href="https://www.gazeteduvar.com.tr/galata-kulesinin-bugununu-tasarlamak-makale-1503564" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dönüşmüş.</a>”&nbsp;Galata Kulesi Müzesi’nin bu “başka” hâli, beni bu yeniden kamulaştırma projesine de şüpheyle bakmaya itiyor. Kuledibi’nde havada asılı kalmış bir his var sanki, bozulan tarihten, soylulaşan mahalleden yayılan bir his. Belki değişim hep var, var olmaya devam edecek. Başka türlü bir şehirden de söz etmek mümkün olmaz zaten. Şehir yaşar, koşar, dönüşür… Ama ben bu dönüşümün kendi saatine, kendi ritmine göre olması gerektiğini düşünenlerdenim. Galata’nın o kendine has kimliğini kaybetmediği, sadece bir kesimin yararlandığı bir alan olmaktan ziyade herkesin anılar biriktirebildiği, yeninin eskiye bir selam çaktığı, saygı duyduğu bir dönüşüm… Tüm bu düşünceler beni şunu sormaya itiyor: Galata ve Kuledibi yeniden şehrin, şehrin sakinlerinin olacak mı?

Galata Kulesi ve Kuledibi’nde neler olacak sorusuna bir yanıt arayışı.

Yeniden kamulaştırmanın geleceğini düşünmek

İstiklâl Caddesi’nde hızlı adımlarla yürüyen birini hayal edelim. Bir pijama mağazasının panosunda bedenlerinin yanına doğru sere serpe uzanmış, kıkırdayan iç çamaşırlı kadınların fotoğrafı gözüne ilişiyor: Ne güzel kadınlar. Birbirine aralıksız eklenen adımları, bir takım elbise mağazasının önündeki dimdik duruşlu ve bakışlı bir adamın önünden geçerken istemsizce yavaşlarken aklından geçen, ne hoş adam olduğu.Oysa, tam kafasını panodaki feminen kadın, maskülen erkek figürlerinden sıyırmışken, karşıdan ona doğru yürüyen bir kişi reklamlardakilerden tuhaf derecede farklı. Sert, kemikli suratına karşın oldukça yumuşak bir figürü ve yürüyüşü var. Bir kadın gibi görünmüyor, erkek gibi yürümüyor. Bol kıyafetleri de bu kategorilere sığdıracak yeterli bilgiyi taşımazken nasıl anlayacak: Bu geçen kadın mıydı, erkek mi?Hayalî karakterimizin merakı aslında sormamız gereken daha aydınlatıcı bir soruyu ortaya çıkarıyor: Panoda gördüğü kadınların kadın, erkeklerin erkek olduğunu nasıl anladı ve karşıdan gelen kişinin bu iki kategoriden hangisine ait olduğunu neden anlayamadı?Antropolog ve sosyolog Erving Goffman, Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu<a fr-original-style="" href="https://www.metiskitap.com/catalog/book/4713" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;kitabında</a>, günlük hayatlarımızda hepimizin bir performansçı gibi, o ortama uygun olduğunu düşündüğümüz rolleri oynadığımızdan bahseder. Toplumsal cinsiyet (gender)&nbsp;rolleri de buna dâhil. Yani maskülen yahut feminen tavırlar, doğuştan gelen cinsiyetimizden&nbsp;(sex)&nbsp;farklı olarak, genetiğimize işlenmiş değil. Toplum içinde cinsiyetimize “uygun” kabul edilmiş ve her gün etrafımızda gördüğümüz bu rolleri (nasıl yürüdüğümüz, saçımızı nasıl düzelttiğimiz, nasıl dokunduğumuz, bakış attığımız…) icra etmeyi öğreniyoruz, diyor. Bu kodlar, öğrendiğimiz ikili cinsiyet modeline uygun rollerin dışında kaldığında, onları okuyamıyor ve o insanın hangi kategoriye ait olduğunu anlayamıyoruz. “Arada” kalmış gibi geliyor,&nbsp;“normal” gelmiyor. Anlayamadığımızı ötekileştiriyor, toplumun dışında bırakıyoruz. Toplumun dışında bırakmaksa, bu kodları okumayı öğrenecek karşılaşmaların hiç olmaması dolayısıyla, normalleşmeye olanak vermeyecek bir döngüye sokmak demek. Bu dışarıda bırakma döngüsünün en iyi besleyicilerinden biriyse her gün karşılaştığımız, bize kadının/erkeğin&nbsp;nasıl olması gerektiğini gösteren reklamlar.Toplumsal cinsiyet ve medya üzerine çalışan akademisyen Sut Jhally’nin, Erving Goffman’ın özelikle reklamlardaki toplumsal cinsiyet<a fr-original-style="" href="http://heretik.com.tr/kitap/reklamlarda-toplumsal-cinsiyet/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;incelemeleri</a> üzerine kurduğu belgeseli The Codes of Gender'da&nbsp;(Toplumsal Cinsiyetin Kodları), bu toplumsal cinsiyet kodlarının reklamlar aracılığıyla bize neler söylediğini inceliyor. O çalışmalar ışığında bu metinde de kadın ve erkeğin “ne olduğu”ndan değil, bize moda reklamları aracılığıyla “ne olduğunun söylendiği”ni işaret edecek ve nasıl sürdürüldüğüne dair birkaç örnek paylaşacağım.FEMİNEN VE MASKÜLEN DOKUNUŞKadınların elleri hassas, yumuşak, yalnızca yüzeyleri okşar bir dokunuşa sahip olarak tasvir ediliyor. Örneğin; kadınlar bir şeyi/kişiyi tutarken genellikle sımsıkı ve üzerinde hâkimiyet kuracak şekilde değil, o şey ellerinin üzerine hafifçe yaslanmışçasına; tüm eli kullanmaktansa ancak parmaklarının ucuya tutarken gösteriliyor. Maskülen dokunuşunsa dünyayla çok daha farklı bir ilişkisi var: Erkeklerin elleri genellikle sımsıkı, derinden, sahiplenici, cesur ve hâkim bir kavrayışla temsil ediliyor; çevresini değiştirebilir, yönetebilir, becerikli eller.BEDEN DURUŞUKadınların; kültürde feminenlikle ilişkilendirilmiş, maskülenliğe tabi olduğuna inanılan doğası, dergilerde gördüğümüz pozlarda da kendini ortaya koyuyor. Kadınlar erkeklerden çok daha sık bir şekilde, sırt üstü yahut yana doğru sere serpe uzanmış olarak gösteriliyor. Goffman’a göre bu duruşta çevreden gelebilecek tehlikelere karşı kendini savunmak daha zor olduğu olduğu gibi; teslimiyet hissi veren ve güçsüzlük sergileyen de bir duruş. Ayrıca bakanda, kadının, cinsel olarak kolaylıkla ulaşılabilir olduğuna ilişkin bir imgelem yaratıyor.&nbsp;Buna karşılık erkeklerse çok daha aktif, çevrenin farkında ve çevreden gelebilecek herhangi bir tehlike karşısında -neredeyse bir yırtıcı misali- tetikte dururken temsil ediliyor. Duruşları dik, bakışları keskin… Böyle resmedilmediklerindeyse daha rahat, keyifli, hareket hâlinde ve sportif hâllerde resmediliyorlar.Kadınlar yalnızca teslimiyetçi bir hâlde değil, sıklıkla çocukluktan hiç çıkmamış gibi hatta oyuncak bebekler gibi de gösteriliyor. Cansız, kendinden geçmiş, baygın… Ya da bunun tam tersi, çılgınca kahkaha atarken (yine aşırı bir duygu yoğunluğu içinde). Duruşlarıysa çoğunlukla dengesiz (örneğin tek bacağı havada) ya da yamuk, tıpkı etrafında olup bitenle ilişkisi gibi.Böylece erkeklere atfedilmiş olan maskülenlik; erk, kudret, serinkanlılık ve çevresini manipüle edebilme kabiliyeti gibi özelliklerle ilişkilendirilirken kadınlara atfedilmiş feminenlik; hassaslık, yüzeysellik, yoğun duygusallık, teslimiyet ve kontrol edilebilirlikle ilişkilendiriliyor. Bunların norm olarak kabul edildiği ve sürekli yeniden üretildiği toplumlarda oluşabilecek (hâlihazırda yeterince var olan) sorunları öngörmekse zor değil.Elbette yukarıda sözünü ettiğim çalışmalar her şeyin çılgın bir hızda ilerlediği zamanımızda nispeten eski. Moda sektöründe queer temsiller, güçlü kadın imajları giderek artıyor. Ancak sözü edilen imajlar ana akım moda reklamları, dergileri, çekimleri için hâlâ oldukça geçerli. Yani henüz yeterlilikten çok uzak…

Angst

Modada toplumsal cinsiyet temsilleri reklamlarla kendini nasıl tekrar eder, bize neler söyler?

MODADA TOPLUMSAL CİNSİYET TEMSİLLERİ

2021’e geldik, beklenen olmadı ve 2020 kendini ikileyen sayılarıyla hayatımıza sihirli bir dokunuş yapmadı. Yılı kapatırken de ne idüğü belirsiz bir sevinç ve hissizlik arasında kaldık. Çocukken kutlanan yılbaşıların heyecanı nereden geliyordu? Çünkü insan sormadan edemiyor, insan eti ağır mı geliyor artık? Ben, kendimden bildiğimi, Y kuşağının yılbaşı denince neleri hatırladığına değinmek istiyorum bu hafta.&nbsp;Bu haftanın konusu olan hikâye nereden başlıyor? Eski hayalleri hatırlamaktan. Alttan alta bir şehrin temayla daha da kendisini sevdirmesinden. Albert Camus, Yabancı’nın son cümlesinde “Dünyayı, kendime bu kadar eş, bu kadar kardeş bulunca, anladım ki, eskiden mutluluğa ermişim. Hatta hâlâ da mutluydum.” der. Bu eşsiz sadelikteki cümle, bana 2020’nin son günlerini hatırlatıyor. Günlüğün orta sayfalarında, henüz bir yılın sonu olduğu anlaşılmayan sıradan bir tonda -aynı Camus’nun son cümlesinin bir kitabın son cümlesinin olduğu anlaşılmadığı gibi- kendimi mutlu olup olmadığımı düşünmeye zorlarken tek bir şeyi istediğimi fark ettim: kar. Biraz kar yağsa iyi olurdu. O zaman kesin mutlu olurdum. Üzerini karaladığım sayfa büyük bir şevkle kısa sürede dolar, masada işim biter, başka bir şeye geçebilirdim. Sonra fark ettim ki aslında o da değil istediğim: biraz sükût. Kar hikâyesi, sessizlikle beraber sağlanan estetik görüntüden olmalı. Ama sükûtun nasıl geldiği de önemli değil. Dijital bir yoldan bile olabilir. Örneğin; Y kuşağı, çocukken televizyon üzerinden topluma iletilen renkli yaşam stilleri, bir amaç veya hayal verirdi. O hayalde ileride “güzel yaşamak” yatardı.&nbsp;Hatırladıklarımızın ne kadarı İstanbul? Çoğu kısmı. Nasıl olmasın? Televizyondaki neredeyse herkes İstanbul’dan bağlanır, yılbaşı çekilişi için Nimet Abla’dan bilet alınır, televizyonun özel programları yine şehrin stüdyolarında çekilirdi. Cep telefonlarına atılan mesajlara ek olarak evlere yollanan tebrik kartlarının veya çekilen faksların çoğu İstanbul'dan imzalanmış olurdu. Yılbaşı parti demekse İstiklâl Caddesi bunun ışıklarla süslenmiş pistiydi. Tabii, eğlence denilince dansözlerin ve büyük isimlerin toplaşarak düet yapmak için sık sık ekranlarda gözüktüğü bir dönemden bahsediyoruz.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-12-28T00:30:56.234Z.png" alt="huysuz"><figcaption>Kaynak: 31 Aralık 1996 tarihli Cumhuriyet Gazetesi</figcaption></figure>Peki, 2020'lerin yılbaşı nasıl hatırlanacak? “Şimdiden bunu mu düşüneceğiz?” demeyin. Y kuşağının hatırladıkları yazdıklarımla sınırlı değil. Fakat hatırlananlar; “kendini sev”, "başkalarında bıraktığın intiba her şeydir"e odaklanarak 1980'lerden sonra patlayan iyi yaşam vurgusunun birer sonucu olabilir mi, mühim olan okuma bu. Eğer öyleyse zaman kavramını da düşünelim. Sosyolog Émile Durkheim, zaman kavramının bireysel deneyimlerle kalıplaştırılmaya yeterli olmadığını belirtmişti. Yani, kolektif duygularımızın meyvelerini sonraki yıllarda toplayabiliriz. Hatta, şehirde aldığımız aksiyonlarla 2020'lerle ilgili bırakacağımız anıları şekillendirmeye başlamış olabiliriz bile.&nbsp;

2020 kendini ikileyen sayılarıyla kapatırken de ne idüğü belirsiz bir sevinç ve hissizlik arasında kaldık. Çocukken kutlanan yılbaşılarının heyecanı nereden geliyordu? Buradan yola çıkarak ben, kendimden bildiğimi, Y kuşağının yılbaşı denince neleri hatırladığına değinmek istiyorum.

İstiklâl Caddesi ile ilgili hikayeler