Yaklaşık bir aylık bir ayrılıktan sonra yeniden merhaba. 31 Mart’ta yapılan yerel seçimlerin, ardından uzun Bayram tatilinin yarattığı özel şartlar nedeniyle, Özgürlük Gündemi’ne uzunca bir süre ara vermek durumunda kaldık.&nbsp;Kampanyası aylardır süren 2024 yerel yönetimler seçimleri nihayet 31 Mart’ta yapıldı ve kısmen şaşırtıcı bir şekilde sonuçlandı. İlk olarak, belediye başkanlığı seçiminde aldıkları oylar bakımından muhalefetteki en büyük parti olan Cumhuriyet Halk Partisi % 38’e yaklaşan oyuyla ülke çapında birinciliğe yükselirken, iktidarın birinci ortağı ve 22 yıldır birinci parti konumda olan Adalet ve Kalkınma Partisi %35.5 oyla ikinciliğe geriledi.Seçim sonuçları, büyük şehirlerde ve diğer çoğu şehirde belediye başkanlığı kazanamayan iktidardaki AKP’nin gitgide bir kırsal kesim partisi haline gelmekte olduğunu gösterdi. CHP’nin birinciliğe yükselmesinin ise birkaç nedeni var. Birincisi, muhalefetin Mayıs 2023 genel seçimleri öncesinde kurduğu ‘’Millet İttifakı’’nın seçmen tabanında halâ bir ölçüde etkili olduğu ve bunun CHP genel başkanı Özgür Özel’in ‘’Türkiye İttifakı’’ adını verdiği gayrıresmî ittifakın temelini oluşturduğu tahmin edilebilir. CHP ayrıca DEM Parti, İYİ Parti ve hatta MHP tabanından da oy almış olmalıdır.Başka bir neden, seçimlere katılma oranının %5 kadar azalmış olmasıdır ki, sandığa gitmeyen seçmenlerin çoğunun geleneksel AKP seçmeni olduğu anlaşılmaktadır. (Bu arada, bir kısım eski AKP seçmeni de bu seçimde Yeniden Refah Partisi’ne oy vermiş olsa gerektir.) Nihayet, Mayıs 2023 seçimlerinden bu yana seçmen yaşına giren 800 bin civarındaki yeni seçmenin de aşağı yukarı yarısının CHP’ye oy vermiş oldukları tahmin edilebilir.&nbsp;Öte yandan, seçimlerin sonuçlanmasından hemen sonra AKP de Van’da kazanamadığı büyükşehir belediye başkanlığını başka yollardan ele geçirme girişiminde bulundu. Bir bakıma Van Belediye Başkanlığı’na ‘’kayyım’’ atamaya kalkıştı ama neyse ki bu girişim Yüksek Seçim Kurulu tarafından şimdilik akamete uğratıldı. Bu konunun ayrıntılarını aşağıda A. Rıza Çoban’ın kaleminden okuyabilirsiniz. Ö. Faruk Şen de yazısında İsrail’le ticaret tartışmasının seçimlere etkisini ve ifade özgürlüğüyle imalarını ele alıyor. &nbsp;&nbsp;Bir sonraki Özgürlük Gündemi’nde buluşmak dileğiyle, esen kalın.

Özgürlük Gündemi

Türkiye’de seçim ekonomisi uygulamalarını anlamak ve anlatmak oldukça zor. Çünkü çok sık seçim oluyor, dolayısıyla seçimler arasında da çok kısa zaman dilimleri oluyor. Bu durum Türkiye’de her türlü ekonomik konjonktürde seçimlerin yapılmasıyla sonuçlanıyor. Yani Türkiye bir ekonomik kriz içerisindeyken de seçim yaptı, her şey yolunda görünürken de seçim yaptı. Bu müthiş(!) deneyim yanında seçim ekonomisi uygulamaları konusunda tecrübeyi de beraberinde getirdi. Bültenimizin bu kısmında tüm bu uygulamaları hakkıyla anlatmak mümkün değil ama geniş bir çerçevede biraz yüzeysel de olsa anlatmaya çalışacağız. Fakat öncesinde 2017 yılında yapılan hükümet sistemi değişikliği referandumundan başlayarak baş döndürücü seçim takvimine bir göz atalım.Türkiye 16 Nisan 2017’de yapılan referandumla parlamenter sistemden ‘’cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi’’ne geçti.[2] Yaklaşık bir yıl sonra 24 Haziran 2018’de Cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı.[3] Bu seçim aynı zamanda milletvekili seçimi de oldu.[4] Bu seçimin üzerinden henüz bir yıl dahi geçmemişken 31 Mart 2019’da yerel seçimler yapıldı.[5] Bu seçim özellikle İstanbul’da çok tartışmalı geçti. Çünkü Cumhuriyet Halk Partisinin (CHP) İstanbul Büyükşehir Belediye başkan adayı Ekrem İmamoğlu sürpriz yaparak sadece 16 bin oy farkla (İstanbul’da 10 milyon 500 bin civarı seçmen vardı o dönemde) seçimi kazandı.[6] Fakat oy farkı çok az olduğu için Adalet ve Kalkınma Partisi kurmayları seçime hile karışmış olabileceğini ileri sürerek Yüksek Seçim Kuruluna (YSK) başvurdu ve seçimin tekrarlanmasını talep ettiler.&nbsp;Bu talep YSK tarafından kabul edildi. Tam bu noktada Erdoğan’ın seçimlere yaklaşımı konusunda bir parantez açmak gerekebilir. Erdoğan seçimleri halkın iradesinin yansıması olarak değil, kendi gücünün meşruiyetini sağlama aracı olarak gören bir siyasetçi. Bu durum her ne kadar seçimlerin yapılma şeklini vs. değiştirmese de, seçim öncesindeki siyasi atmosferi ve seçimlerin doğasını derinden etkilemekte. Erdoğan’ın seçimlere saygıyı sürekli vurgulaması ve seçimleri toplumsal iradenin tek yansıması olarak görmesi uzunca bir süre onun seçim sonuçlarını her ne olursa olsun kabul edeceğine ilişkin inancı pekiştiren bir unsurdu. Fakat 2019 İstanbul seçimlerinin oldukça siyasallaşan YSK tarafından iptal edilmesi bu inancı derinden sarstı. Hatta 2023 Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde Erdoğan’ın seçilememesi durumunda kendisinin seçim sonuçlarını kabul etmeyeceğine ve yönetimi bırakmamak için farklı yollara başvuracağına ilişkin söylentiler ayyuka çıktı. Tabii bu söylentilere seçimlere şaibe karıştırıldığı iddiaları da eşlik etti. Çünkü seçimlerin sonuçlarına saygı duyan Erdoğan imajı büyük ölçüde yıkılmıştı. Bu parantezi burada kapatıp, baş döndürücü seçim takvimine göz atmaya devam edebiliriz.Türkiye’nin en büyük şehri ve bir dünya metropolü olan İstanbul’da 31 Mart’ta yapılan ilk seçimlerin iptal edilmesi sonrası 23 Haziran 2019 tarihinde ikinci bir seçim yapıldı. CHP adayı Ekrem İmamoğlu bu sefer oy farkını artırarak 700 bin civarı oy farkıyla yeniden İstanbul büyükşehir belediye başkanı seçildi.[7] Bu seçimlerden sonra 14 Mayıs 2023’te Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri yapıldı.[8][9]&nbsp;Yani 2017 ve sonrasında Türkiye hükümet sistemi değişikliği maratonuyla birlikte tam dört kez sandığa gitti ve bu süreçte üç farklı türde altı farklı seçim yaptı. Yani neredeyse her sene bir seçim yapmış gibi oldu. Şimdi de 31 Mart 2024 tarihinde yerel seçimlere hazırlanıyor. Yani seçim maratonu son hızla devam ediyor. Gelecek bültenimizde bu maratona eşlik eden seçim ekonomisi uygulamalarını 2024 seçimlerine de odaklanarak ele alacağız. <hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"> [1] Dunja Mijatovic, “Memorandum on freedom of expression and of the media, human rights defenders and civil society in Türkiye”, şuradan erişilebilir: https://rm.coe.int/memorandum-on-freedom-of-expression-and-of-the-media-human-rights-defe/1680aebf3d2 https://www.ysk.gov.tr/tr/16-nisan-2017-anayasa-degisikligi-halkoylamasi/50023 https://www.ysk.gov.tr/tr/24-haziran-2018-secimleri/775364 https://www.ysk.gov.tr/tr/24-haziran-2018-secimleri/775365 https://www.ysk.gov.tr/tr/31-mart-2019-mahalli-i%CC%87dareler-secimi/779166 https://acikveri.ysk.gov.tr/secim-sonuc-istatistik/secim-sonuc7https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/2019MahalliIdareler/KesinSecimSonuclari/2019Mahalli-IBB.pdf8 https://www.ysk.gov.tr/tr/14-mayis-2023-secimleri/824919 https://www.ysk.gov.tr/tr/14-mayis-2023-secimleri/82491&nbsp;<a href="#_ftn8" name="_ftnref8" target="_blank" title="" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a>

Türkiye bir ekonomik kriz içerisindeyken de seçim yaptı, her şey yolunda görünürken de seçim yaptı. 

Türkiye’de Seçim Maratonu ve Seçim Ekonomisi (I)

Yerel seçimlerin tarihi yaklaştıkça siyasî partiler arasındaki bloklaşma ve ittifak çabaları hızlanırken, bu arada Yüksek Seçim Kurulu da yerel seçim takvimini açıkladı. Buna göre, 31 Mart 2024’te tapılacak olan mahallî idare seçimleri için resmî süreç (‘’seçim takvimi’’) 1 Ocak’ta başlayacak. Seçim propaganda ve yasaklarının başlama tarihi de 21 Mart olarak belirlendi.Seçim ittifakı arayışları ise geçen Mayıs’ta yapılan genel seçimlerdeki eski saflaşmayı yenileme temelinde devam ediyor. Bu çerçevede bir yandan ‘’cumhur ittifakı’’ olarak anılan iktidar kanadında AKP ile MHP, öte yandan muhalefet kanadında CHP ile İyi Parti bazı büyük şehirlerde ortak aday çıkarma konusunda aralarında anlaşma sağlamaya çalışıyorlar. Muhalefet cenahında CHP’nin yeni lideri Özgür Özel İyi Parti’yle seçim ittifakı kurmak konusunda Meral Akşener’den daha istekli görünüyor. Ancak özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir’de iktidar ve muhalefetin adaylarının kimler olacağı henüz kesinleşmiş değil.Öte yandan bir önceki Özgürlük Gündemi’nde konu edindiğimiz iktidar kanadının Anayasa değişikliği arayışında bir ilerleme sağlanmış değil. Dahası, Adalet ve Kalkınma Partisi cumhurbaşkanı seçiminde halihazırda geçerli olan 50+1 şartını değiştirme niyetinden, MHP’nin karşı çıkması nedeniyle, şimdilik vazgeçmiş görünüyor. Öyle anlaşılıyor ki, cumhurbaşkanı seçiminde Erdoğan’ın kendi desteğine ihtiyaç duyduğunun bilincinde olan MHP halen sahip olduğu kilit konumunu koruma konusunda oldukça kararlıdır. Bu konu aşağıda Ö. Faruk Şen tarafından daha geniş bir şekilde ele alınmaktadır.Özgürlük Gündemi’nin bu sayısında ayrıca, kamuoyundaki beklentilerin aksine, Anayasa Mahkemesi’nin AKP-MHP koalisyonunun yasama organından geçirdiği ‘’dezenformasyon yasası’’nı Anayasaya aykırı bulmayan kararının meslektaşım A. Rıza Çoban tarafından yapılan yetkin bir tahlil ve eleştirisi de yer almaktadır. Enes Özkan da yazısında Ukrayna savaşı dolayısıyla Rusya’ya uygulanan yaptırımların erkinliğiyle ilgili sorunları ele almaktadır.Bir sonraki sayıda buluşmak üzere.

Adalet Ve Kalkınma Partisi ile ilgili hikayeler