<img src="https://images.aposto.com/2024/8/5/1727451784882.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.00" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Edebiyat eleştirmeni ve kültür teorisyeni Fredric Jameson, 90 yaşında hayatını kaybetti. Jameson, Türkiye'de en çok Postmodernizm: Ya Da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı kitabıyla tanınıyordu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kimdir? 1934 doğumlu ABD’li Marksist eleştirmen, Haverford College'da Fransız Dili ve Edebiyatı okuduktan sonra 1960'lı yılların başında Yale'de aynı alanda doktorasını tamamladı. Frankfurt Okulu teorisyenleri ile modernist resim ve edebiyatla bütünleşen postmodernizm teorileri en çok eğildiği konular arasındaydı.&nbsp;</li></ul>

Aposto Kitap

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">• Zamanın İçinden Zamanın Dışından / Besim Dellaloğlu</h3>Kendisiyle ilk kez bu kitapla tanıştım diyerek başlamak istiyorum çünkü bu geç kalmışlığa o kadar üzüldüm ki kendi adıma... İsmi çok ilgimi çektiği için, içini kurcalarken felsefe, sanat, sosyoloji ve Tanpınar üzerine yazdıklarını görünce düşünmeden aldım ve okumaya başladım. Elimde her daim hazır bulunan fosforlu kalemimle birçok sayfayı çizerek, üzerine notlar alarak okudum bu kitabı. Bir noktada kitabı bir okur olarak değerlendirmeyi bırakıp, düşüncelerine fazlasıyla katılıp saygı duyacağım birinden ders dinliyormuş gibi bir havaya büründüm. Türkiye'ye dair saptamalarında yanlış bildiğimiz doğrular üzerine gerçek bir aydınlanma yaşadım diyebilirim. Kendi görüşünü açıkça ortaya koyan ama bir o kadar tarafsız, dolu dolu bir kalemin toplumsal olaylara ve düşüncelere bu denli yumuşak bir şekilde yaklaşması çok hoşuma gitti. Her bölüm bittiğinde kendime sorduğum sorularla baş başa kaldım.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Hakikat daha çok bizim oluşturduğumuz, oluşmasına katkıda bulunduğumuz bir şeydir. Hakikat bir olasılıktır; bizim olduğumuz, olabileceğimiz ve olmak istediğimiz şeydir."</blockquote>İlk bölümde felsefe ve sanat üzerinde duruyor Dellaloğlu ve hakikat, ironi, yolculuk, melankoli gibi kavramların derinine iniyor, yaptığı çıkarımlar ise altı defalarca çizilesi çıkarımlar! Benim de üzerine okumayı sevdiğim konulardan biri kimlik&nbsp;meselesi, geçmişi yok etmeden geleceğe uzanabilmek... Burada o kimlik meselesi kişilik üzerinden çok iyi anlatılıyor. Frankfurt Okulu ve Tanpınar üzerine olan bölümler yine ilgiyle okuduklarımın başında geldi. Ama benim için bu kitabın en özel bölümlerinden biri Dellaloğlu'nun romantizm akımını aslında modernist bir akım olduğunu öne sürerek anlatması ve oradan modern-güncel, bireysellik-çoğul olmak ayrımına değinmesi, aslında romantizm ve modernizm akımlarının temelde birbirinin içinde olduğunu çok güzel anlatmış!

1Kitap1Mekan

<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Artık inanamıyoruz; ama inanana &nbsp;inanıyoruz. Artık sevemiyoruz; yalnızca seveni seviyoruz. Artık ne istediğimizi bilmiyoruz, ama bir başkasının istediğini isteyebiliyoruz. İstemek, yapabilmek ve bilmek eylemleri terk edilmedi ama bir başkasına devredilerek genel olarak ilga edildiler.” Jean Baudrillard</blockquote>Sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla dönüşen alanlardan biri de edebiyat. Sosyal ağların devreye girmesiyle edebi eserlerin üretim ve tüketim süreçleri, yazar-okur ilişkisi, yayınevinin pazarlama taktikleri ve dağıtım süreci geleneksel yayıncılıktan farklılaşıyor. Okurla doğrudan iletişim sağlayan interaktif ve parçalanmış yapısıyla sosyal medya hızlı bilgi akışının en önemli kaynaklarını oluşturuyor. Sosyal medya paylaşımları özellikle edebiyat alanında, genç kuşakların da eski kültürel ve edebi değerlerden haberdar olmasını sağlıyor. Peki sosyal medya ve edebiyat ilişkisi nasıl bir dengede ilerliyor?Tüketmeye bağımlı olan topluluk, kitle iletişim araçlar ile beraber popülerleşen ürünlere yöneliyor. Modernizmle başlayan bu süreç, postmodernizm ile bir adım daha ileri gidiyor. Özellikle postmodern edebiyatta öne çıkan çoğulluk kavramıyla, dünyanın çoğulluğunu vurgulayan McHale, bu edebiyatın anlatmak istediğini Foucault’nun “heterotopia” kavramı ile açıklıyor. Tıpkı sosyal medyanın yaptığı gibi bir arada duran bölük pörçük parçaların yeniden kullanımı, her şeyin anlık paylaşıma dönüşmesi gibi. Bu dönüşüm zevklerin yozlaşmasıyla kültürün popülere, kitle zevkine uygunluğa dönüşmesine de yol açıyor.Tam bu noktada edebiyatı bir kültür endüstrisi ürünü olarak ele almayı deneyebiliriz ve aklıma ilk gelen kaynak Frankfurt Okulu’nun Kültür Endüstrisi kavramı, kültürel üretim ile edebiyat bağlantısı oluyor. Frankfurt Okulu’nun ilk olarak öne sürdüğü bir kavram olan kültür endüstrisine göre; kitle iletişim araçları, kültürel yaşamı tekdüzeleştirip, sıradanlaştırıyor ve insanları bu bağımlı kültürün birer tutsağı yapıyor. Bu düşüncenin öne çıkan isimlerinden Adorno ve Horkheimer’a göre, kapitalist toplumlarda, üretici güçler kültürel tekelleri de kontrolleri altında tutarlar. Böylelikle, bireyleri düşünmeye yöneltmeyip, tersine hazır olanı sunarak, tüketiciye çevirip metalaştırırlar. Edebiyatta diğer sanat dalları gibi bir eğlence unsuru ve metaya dönüşmeye çok yatkın aslında.Ben bu konuya popüler edebiyatın penceresinden bakarak yaklaşmak istiyorum, edebi kaygıdan uzak yazarına ve yayıncısına para kazandırmayı hedefleyen görüşüyle içinde bulunduğumuz tüketim toplumunun bir nesnesi haline gelmiş kitaplardan bahsedelim biraz… Öncelikle değinilmesi gereken en önemli konu popüler edebiyat ve popüler roman kavramlarının tanımı ve açıklanması. Her ne kadar bu tanımlar bir kesinlik kazanmamış ve günümüzde de sıkça tartışılıyor olsa da yapılan farklı tanımlar ortak bir payda da birleşiyor.“Popülistlik” sözlükte “halkçılık” olarak karşılık buluyor ancak zamanla bu anlamından hızla uzaklaşıp, halkın isteklerini karşılayan, halk tarafından tercih edilen anlamını kazanıyor. Asım Bezirci, Halk ve Sosyalizm İçin Kültür ve Edebiyat&nbsp;adlı eserinde, bu kavram değişimini şu şekilde açıklamış, içinde bulunduğumuz dönüşüm sürecine de pek uygun geldi aslında.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Halka doğru gitmek, ona aşırı yakınlık göstermek… Halkı yüceltip pohpohlayarak alkış toplamak… Halkın eğilimlerini inançlarını, alışkanlıklarını kullanarak, sömürerek çıkar sağlamak… Halkı yükseltme değil, dalkavuk gibi ardında yürümek… Halka “sınıfsal” açıdan bakmayıp onu “yığın” olarak görmek…”</blockquote>Popülist kavramından bir adım daha öteye geçince karşımıza çıkan popüler kavramı da, aynı kökene dayanmakla beraber “halkın beğenisine uygun” anlamıyla, günümüz piyasasına her alanda hakim olan, oldukça geniş bir kullanım. Kitle iletişim araçlarının hızla gelişmesiyle bu anlam “kitle kültürü” ve “popüler kültür” ü üreterek halktan uzaklaşmış ve kendi çıkarlarına uygun, kendi kitlesini yaratmaya başlamış. Amerikalı bir eleştirmen olan Richard Kostelanetz bu değişimi, kitleleri körleştiren, sağırlaştıran ve aptallaştıran bir fenomen olarak görmekle beraber sanatçıyı da olumsuz etkilediğini vurguluyor. Satış kaygısı olmadan üretilen yaratıcı eserlerin yerini sisteme bağlı, içi boş metinler almaya başlıyor zamanla.Özellikle son zamanlarda her türlü kitle iletişim aracının etkisinde kalıp çabucak harcanan ve açlık yaratan edebiyatı, gerçek ve popüler olmak üzere kendi içinde iki kategoriye ayırıyorum. Satma kaygısı gütmeden sanatsal ve özgün bir değere sahip olan gerçek edebiyatın karşısında, bir piyasa ürünü olarak ele alınan, seri üretime sahip, belirli kalıpların dışına çıkamayan popüler edebiyat yer alıyor. Kahramanlarından konusuna belirli formüller üzerinden ilerleyen özgünlükten yoksun popüler edebiyat aynı zamanda bu yüzeyselliği ile okuyucuyu düşünmekten, sorgulamaktan ve araştırmaktan da uzaklaştırıyor ve böylece okuyucuyu tüketiciye çevirerek, içinde bulunduğu kaygılı gerçeklerden uzaklaştırıyor. Bu ticari kaygılar da popüler romanı, özgün bir içerikten, sanatsal bir anlayıştan ve içinde bulunduğumuz gerçeklikten de uzaklaştırıyor. Bu konunun piyasaya dönüşmesi üzerine Murat Belge çok güzel özetliyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“ Zaman içinde popüler ve çok satan kitap kavramı fiili bir olay haline geldiği için, bu işe sermaye akıtıldı, yatırım yapıldı ve endüstri gelişti.”</blockquote>&nbsp;Popüler edebiyatın bu kadar geniş bir ölçüde ticari amacının olmasında popüler kültürün de büyük bir etkisi var, hatta yeni tanıştığım “pararoman” kavramı da popüler edebiyatın bir popüler kültür parçası olarak, kar amacı taşıdığını göstermek için iyi bir tanımlama. Enis Batur, Popüler Edebiyat, Konfeksiyon ve Terzilik Üzerine&nbsp;adlı makalesinde sistemin edebiyatı ticari bir nesne olarak gördüğünü şu benzetmelerle anlatıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Edebiyat’a derinliğiyle ters, yarı yarıya sığlığıyla düz orantılı bir yaklaşım getiriyor sistem. Kitap, çoktandır bir tüketim nesnesi: Diş macunu, çanta, elektronik eşya gibi.”</blockquote>İşte tam bu noktada okur, tüketiciye dönüşüyor.Son zamanlarda yayıncıların, piyasa kazancına en kolay yoldan ulaşmanın yollarını arayarak edebi olan bir eseri ticari kaygıyla üretilen bir ürüne çevirdiklerini hissediyorum. &nbsp;Leo Löwenthal, popüler kültürün bir ürünü hakiki sanatın özelliklerinden hiçbirine sahip olmaması ve bütün mecralarıyla popüler kültürün kendine ait nitelikleri olduğunu savunur. Bunlar: standartlaşma ve manipüle edilmiş tüketim mallarıdır. &nbsp;Tüm bunlardan yola çıkarak popüler edebiyat, kitleler üzerinde bir tür ikna çalışmasıdır diyebiliriz. Leo Löwenthall, bu düşüncemi doğrulayarak romanın günümüzde işlevinden uzaklaştığını, sersemletici bir çevrede ucuz ve kolay erişilebilir bir intibak aracı olduğunu savunuyor. Ona göre okur, özdeşleşme yoluyla sadeleştirilmiş ve anlaşılır bir psikanalitik çare olarak içsel manipülasyon reçeteleri aramakta.

Sosyal medya , edebiyat, yeni alanlar ve tüketilen eserlere dair bazı notlar ve yeni kavramlar...

Sosyal Medya ve Edebiyat

Yazar <a fr-original-style="" href="https://defnesumanblogs.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Defne Suman</a> bana “<a fr-original-style="" href="https://www.academicstudiespress.com/ottomanandturkishstudies/excavating-memory" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Excavating Memory: Bilge Karasu’s Istanbul and Walter Benjamin’s Berlin</a>” (Hafızayı Kazımak: Bilge Karasu’nun İstanbul’u ve Walter Benjamin’in Berlin’i) kitabından bahsettiğinde, İstanbul ve Berlin’i 20. yüzyılın bu iki önemli yazarı üzerinden bir araya getiren bu kitap beni çok heyecanlandırdı.Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde okurken Frankfurt Okulu ve Walter Benjamin üzerine öğrendiklerim ve edebiyat teorisyen ve eleştirmeni Jale Parla danışmanlığında Bilge Karasu’nun “Gece”si üzerine yazdığım yüksek lisans tezim zihnimde canlandı.<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:03:10.561Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kitabın yazarı, Portland, Oregon’daki Reed College’ın Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden emekli öğretim üyesi Ülker Gökberk’in Karasu ile kişisel tanışıklığını okumak heyecanıma heyecan kattı.istanbulberlin için kitap üzerine bir söyleşi yapmak için Türkçe ve Almanca çevirilerini bekleyemeyeceğime karar verdim. Ve Ülker Hanım’la bir görüntülü konuşmada buluştuk.Bu kitabın Bilge Karasu’nun yurt dışında daha iyi tanınmasına ve Bilge Karasu üzerine yapılan çalışmalara farklı bir boyut kazandırması dileğiyle...<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:04:28.438Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">S: 20. Yüzyılın önemli yazarları olmakla birlikte, tarihsel ve kültürel bağlamları bambaşka olan Bilge Karasu ve Walter Benjamin’i nasıl bir çerçevede bir araya getirdiniz?<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:05:14.022Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ü: Walter Benjamin, Almanya’da 20. Yüzyılın başı 19. Yüzyılın sonunda Charlottenburg’da doğup Berlin’de yaşıyor ve 1933’te Naziler başa geldikten sonra tekrar Almanya’ya dönemiyor. İtalya ve Fransa’da sürgünde kalıyor yazılarını yazmaya orada devam ediyor. 1940’ta Naziler Fransa’yı işgal ettiğinde Paris’te Bibliothèque Nationale’de “Pasajlar”ı yazıyor. Çok geç bir noktada Marsilya’ya aşıp Pireneler’i geçerek Fransa’dan, İspanya’ya oradan Amerika’ya geçmeye teşebbüs ediyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:06:24.315Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Walter Benjamin’in Paris 1940 tarihli kütüphane kartı, Bibliothèque Nationale de France.Frankfurt Okulu’ndan diğer yazarlar, o sırada New York’a varmış durumda. Fakat Benjamin, 1940’ta Fransa-İspanya sınırını geçemiyor, o gece trajik bir biçimde hayatına son vererek ölüyor. Çıkış noktalarımdan biri bu “displacement” dediğimiz, yurdundan olmanın estetik temsili.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Başkalığın Estetik Temsili</h3>Bilge Karasu ise bütün yaşamını Türkiye'de geçirmiş bir yazarımız. 1930’da İstanbul’da doğuyor. Vatanından hiç ayrılmıyor ve 1995’te de hayattan ayrılıyor. Bilge Karasu hiçbir zaman Türkiye’yi hiç bırakmamış olmasına rağmen, onda başkalığın estetik temsili var.Bilge Karasu şimdiye kadarki bilimsel araştırmalarda nevi şahsına münhasır, Türkçeyi son derece yetkin kullanan bir modernist, kısmen postmodernist bir yazarımız olarak görülmüştür. Daha ziyade esrarengiz bir kişiliği ve çok kapalı hermetik yazını var. Politik bağlama göndermeler var ve “alterity” (başkalık) üzerinde dururken, eşcinsellik teması var, Bilge Karasu’nun eserlerinde bu başkalık çerçevesine oturtuluyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yitik Mekanlar</h3>Beni bu çalışmaya sevk eden ana nedenlerden biri de geçmiş yerlere, mekanlara olan ilgim oldu. Şimdi gerek Benjamin’in çocukluğunu ve gençliğini geçirdiği Berlin gerekse Bilge Karasu’nun çocukluğunu ve ilk gençliğini geçirdiği İstanbul’un Beyoğlu semti, yitik mekanlar (lost spaces) olarak görülebilir.İki yazarımız da aşağı yukarı bir takım tarihi yıkım ve dönüşümler yaşıyor. Tabii Benjamin’in Berlin’i için bu yıkım daha elle tutulur tarihi bir gerçek. Birinci Dünya Savaşı ve sonrasında Benjamin asimile olmuş bir Alman Yahudi ailesinin çocuğu.Çocukluğu ve gençliğini geçirdiği Charlottenburg, Berlin’deki asimile olmuş yüksek burjuva Musevilerin oturduğu bir mahalle. Tabii Nasyonel Sosyalistlerin başa geçmesinden sonra bir kere demokrasi yok oluyor. Oradaki Musevi aileler, o asimile kültür zamanla yok ediliyor.Benjamin’in temsili olmayan “Berlin’de Bir Çocukluk” isimli kitabında belli bir hatırlama tekniği ile o mekânlar ve o zamanlar geri geliyor. Yüksek burjuva evleri, mahalleleri görüyoruz.Aynı şekilde “Lağımlaranası ya da Beyoğlu”nda, Karasu’nun ölümünden sonra Füsun Akatlı’nın derlediği metinleri görüyoruz. Burada “Beyoğlu kitabını yazarken anamın ailesinin sübjektif bir tarihini anlatmak istedim,” diyor ve o metinler de Benjamin’inkine benzer bir biçimde temsili değil. Temsili referanslar var fakat bölük pörçük. Parça parça. Fragmanlar var, bazı tablolar var tekrar tekrar geliyor. Buradan kalkarak ben, iki yazarımızda, kaybolmuş mekanlar, başkalık veya yerinden olma ve yine temsili olmayan, daha ziyade mekânda kristalleşmiş bir anımsama modelini irdelemek istedim.<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:20:43.662Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Benjamin’in anımsama modeli, mekânları donmuş tablolar şeklinde anlatıyor. Hayvanat bahçesi veya oyun odası, anneannesinin iç mekanları, Berlin’in panoraması, meydanlar… Karasu’da da böyle kesik kesik tablolar buluyoruz, bunlar geleneksel otobiyografi tütüne de karşı çıkıyorlar. Sizin de bildiğiniz gibi Karasu anlatıcı kimliği ile sürekli oynuyor.Burada da onu kurmaca olarak mı okuyalım, yoksa hatıralar mı, bunu anlayamıyoruz. O dönemin Turgut Uyar ve Tomris Uyar gibi bazı yazarlarına göndermeler var. Buna rağmen, Karasu’nun Beyoğlu metinleri, diğer otobiyografi örneklerine baktığımızda tam bir otobiyografi de değil ve Beyoğlu ile böyle bir ilişki var.Bu ilişkinin içinden ben Karasu’nun şimdiye kadar yapılmadığına ya da çok az değinildiğine inandığım etnik ve kültürel kimlik boyutunu ortaya çıkarmak istedim.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Etno-kültürel Başkalık</h3>Karasu’nun babası İstanbullu bir Musevi, annesi İstanbullu bir Rum. Annesiyle birlikte yaşıyor, Ankara’ya taşınıyorlar. Ben bunu da bir yerinden olma olayı olarak aldım. Beyoğlulu, etnik açıdan azınlık bir ailenin, Ankara steplerine gelmeleri de bir yerinden olma olayı. Karasu’nun annesi, ileri yaşlarına kadar Karasu’yla birlikte yaşıyor. Ben de kendisiyle, Madam Aspasya’yla tanışmıştım.Benjamin’de de Karasu’da da bu başkalık, etnik-kültürel kimlikleri, yapıtlarına direk olarak yansımıyor. Örneğin bir Beyoğlu edebiyatını düşündüğümüzde, Giovanni Scognamillo’nun “Bir Lavantenin Beyoğlu Anıları”, 60’larda Maria Yordanidu’nun “Loksandra”sı, Mario Levi… Bunlar ne kadar eleştirel mesafe alsalar da bu etnik kimlik içinde kendi kimliklerini oluşturuyorlar.Karasu’da böyle bir şey görmüyoruz, bunun yerine sadece eşcinselliğe bir kaydırma var. Fakat dikkatle baktığımızda “Lağımlaranası ya da Beyoğlu”nda etno-kültürel başkalığın birtakım kodlarla üstü kapalı olarak verilmiş olduğunu görüyoruz. &nbsp;Mum yakmalar, Ladino’yu anıştıran sözler.S: Çok güzel özetlediniz. Hem Benjamin’in hem Karasu’nun hayatını gözden geçirmiş olduk. Kitabınızı okurken, ulus devletin inşası bağlamında Türk kimliğinin inşasının Karasu’nun hayatına ve külliyatına yansımasını daha iyi gördüm. Bunu da sessizlik üzerinden ve konuşulamayanlar üzerinden görebildiğimizi anlatıyorsunuz.Benim de tez çalışmamda Karasu’nun Gece’sini incelerken temel odağım sessizliğin metne nasıl sinmiş olduğu ve metnin içinde, kelimelerle sessizliği nasıl anlatabileceğiydi. Edebiyatın sınırlarına dair bir noktadan hareket etmiştim.Aslında hayat hikayesini sizin okuduğunuz şekilde ele almak tezime de anlam katıyor.Beyoğlu’nun ve Berlin’in değişimlerine dem vurarak hem Benjamin hem Karasu’nun hayatlarında oradan ayrılmak durumunda kalmaları üzere okuma yaptığınızı söylediniz.Bu yazarların şehirlerle ilişki kurduğu yazınları hem “Lağımlararası ya da Beyoğlu” hem de “Bin Dokuz Yüzlerin Başında Berlin’de Çocukluk”, yazarlarının ölümlerinden sonra yayımlanan kitaplar. Bu da çok ilginç bir bağlantı.İki yazarın da şehirlere dair anlatılarında ve şehir hatıralarında gördüğünüz ortak noktaları biraz daha açabilir misiniz?<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T11:11:28.044Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ülker Gökberk Portland’daki, Literary Arts kurumunda Türk edebiyatını konu alan seminerler veriyor.Ü: Tabi. Çok yerinde bir soru çünkü alışılmadık otobiyografi diye tarif edebileceğimiz bu anıların ana karakteri bu iki şehir.Benjamin’den başlayalım, hatırlama modelinin mekânla bağlantısı çok önemli.Benjamin “Bin Dokuz Yüzlerin Başında Berlin’de Çocukluk”ta üzerine basarak tekrarlıyor ki burada tek kişinin çocukluğu değil bütün kentteki o dönemin çocukluğu kolektif bir biçimde anlatılacak. Kendi kişisel yaşantısı yerine, şehrin mekânlarına yönelmesi bu yüzden diye düşünüyorum.Geçmişi şehirde, mekânda kristalleştiriyor. Burjuva yaşamını eleştiriyor. Bunun koşutunu, Beyoğlu’nun eleştirisini, Karasu’da da buluyoruz. Çocukluğunu geçirdiği mekânlar artık o mekanlar olmaktan çıkmış, Türkiye’de 1950 ve 1960’lardan sonraki Anadolu’dan göçler, Beyoğlu’nda yıkımlar…<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nostaljiye Karşı</h3>Benjamin İtalya’nın İbiza adasında anılarına başlarken, “çocukluğumun Berlin’ine dönemeyeceğimi anladım. Nostaljiye karşı en iyi aşı yazmaktır,” diyor. Nostaljiye karşı hatırlayacak ve yazacağım diyor.Diyalektik materyalist arka planından kalkarak bu burjuva toplumunun uyanması gerektiğini söylüyor. Benjamin’in betimlediği burjuva mekânları çok karanlık. Objeler, masif ahşaptan eşyalar yığılmış hâlde. Bunlar o kadar ağır mobilyalar ki diyor, burjuvalar öldükten sonra daha kaç nesil götürebilecek kadar sağlam ama bunun farkında değiller diyor. Kendileri de bir hastanede ölecekler ve bu mekanlarda ölüm yok gibi davranılıyor.Bunun paralelinde Karasu’da da Beyoğlu çok karanlık çok kasvetli.&nbsp;Lağımlaranası ya da Beyoğlu’nun bazı metinlerinde Ispartalı diye bir tip ortaya atıyor ve sizin yaptığınız postmodern çalışmaya da bir gönderme yapmak istiyorum. Benjamin’deki de bu montaj tekniği, bu fragmanlar mozaik şeklinde bir araya geliyor. Karasu da başka eserlerinden montaj yapıyor. Ispartalı kodunu ben eski Beyoğlu burjuvazisi hatta eski Pera sakinleri, kısmen Levantenler şeklinde okudum. Bunlar para biriktiren, tipik burjuva değerleriyle yaşayan insanlar.Her iki yazarda da mekânın ışık ve karanlık ögeleriyle canlandırılmasında her zaman bir ikirciklilik var. Hiçbir zaman bir mekâna nostaljik bir geri dönme isteği yok. Ama büsbütün onu itmiyorlar da onu bir şekilde mekânda kristalleşiyorlar.S: Kitabınız Karasu’nun biyografisiyle ve Müslüman mezarlığına gömülmesiyle bitiyor. Söyleşimizi de buna değinerek bitirelim, Karasu’nun Benjamin’in kavramlarıyla dikkat çektiğiniz kimlik ve başkalık meselesi umarım yeni çalışmaların da önünü açar. Bu değerli söyleşi için teşekkür ederim.Ü: Ben teşekkür ederim.

Frankfurt Okulu ile ilgili hikayeler