Kâr amacı gütmeyen sanat ve etkileşim alanı <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/yunt____/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YUNT</a>, geçtiğimiz günlerde şehirli ile ilk buluşmasını gerçekleştirince biz de dayanamadık hikâyesini kurucu&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/muratcansabuncu/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Muratcan Sabuncu</a>'ya sorduk.1. YUNT, toplumun sanatsal etkinliklerle karşılaşma olanaklarını arttırmayı amaçlayan, Sergen Şehitoğlu sanat danışmanlığında ve Muratcan Sabuncu’nun kuruculuğunu üstlenerek hayata geçen bir mekân. Hikâyesi nasıl başladı? YUNT ne demek?&nbsp;Saint-Joseph Lisesi’nden mezun olduktan sonra Sorbonne’da hukuk eğitimi aldım. Formasyonum hukuk üzerine olsa da sanat, üzerine okuduğum ve düşündüğüm bir alan. İstanbul, Paris, Hamburg ve Moskova gibi kentlerde yaşamış olmam da zannediyorum sanat izleyecisi olarak bana değerli deneyimler kazandırdı.&nbsp;YUNT’u kurma fikri de Adorno’nun kültür endüstrisi üzerine yazılarını okurken, annemin bana neden birkaç senedir üzerine düşündüğüm sanat projelerini Sultanbeyli’de hayata geçirerek ilk adımını atmadığımı sormasıyla şekillenmeye başladı. Bu soru, Türkiye’ye dair kurduğum hayalleri hayata geçirmem için önemli bir fırsat gibi geldi. Ben de Sultanbeyli’de bir sanat alanı kurmak fikrini önce ailem ve yakın arkadaşlarımla, sonra da Türkiye’deki önemli kültür-sanat kurumlarının yöneticileriyle, akademisyenlerle ve sanatçılarla paylaştım. Bunun sonucunda Sergen Şehitoğlu ile bu yola birlikte çıkmaya karar verdik.'Yunt', eski Türkçeden başlayarak kullanılan bir kelime. 'At' ve 'at sürüsü' anlamına geliyor. Ailem geçmişte Sultanbeyli’de bir at çiftliğine sahipti. Yunt ismini çiftliğe ve çiftlikteki atlara referansla tercih ettik. Çiftlikte yetiştirilmiş atlardan hareketle Sergen Şehitoğlu da kamusal alanda izleyicilere sunulan Yunt Heykeli’ni tasarladı.<img src="https://images.aposto.com/2023/10/2/1699958760070.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yunt heykeli2. Mekânın sunduğu deneyim ve etkileşim olanakları ile toplumsal değişim potansiyellerinin çoğalmasına yardımcı olmayı hedeflediğini biliyoruz, peki ama nasıl? YUNT, hangi projeler ve eğitim programlarıyla İstanbullularla buluşmayı planlıyor?İstanbul, bugün sınırları sürekli genişleyen çok merkezli bir metropol olarak karşımıza çıkıyor. Sanat alanlarının şehirdeki dağılımını incelediğimizdeyse bu alanların belirli merkezlerde yoğunlaştığını görüyoruz. YUNT’u bu yüzden benim de bağlarımın olduğu Sultanbeyli’de kurarak şehrin sanat haritasını genişletmeyi hedefledik. Sanat haritasının genişlemesinin toplumun sanatla karşılaşma olanaklarını artıracağı kanaatindeyiz. Sanatla temasın da herkese dünyayla yeni duyusal ilişkiler kurma imkânı tanıyacağını düşünüyoruz.YUNT’u bir etkileşim alanı olarak tanımlamamızdaki temel neden; hepimizin günümüzde karşı karşıya olduğu yalıtılmışlık riskini yeni deneyim, karşılaşma ve düşüncelerle aşabileceğimize inanmamız. Bu etkileşimi öncelikle sergilerimizle sağlamayı planlıyoruz. Hem sergi alanımız hem de vitrinlerimiz, dışarıdan geçenlerin bile sanatla temasını mümkün kılacak şekilde tasarlandı. İzleyiciyle etkileşimi derinleştirmek için sergilere paralel konuşma programları ve çocuk atölyeleri organize etmeyi öngörüyoruz. İlk sergimiz kapsamında Prof. Dr. Eva Şarlak ile Şehrin Sınırlarını Yeniden Düşünmek isimli bir konuşma programı düzenliyoruz. Çocuklar için de ara tatilde başlayacak ve sergi boyunca devam edecek Şehrin Süper Kahramanları İş Başında!&nbsp;başlıklı bir öğrenme programı hazırladık.&nbsp;3. YUNT’un ilk sergisi; Şehir Nerede?’nin yolculuğu nasıl başladı? Şehrin bugünkü gerçeği üzerinden düşünüldüğünde sergi neyi simgeliyor?YUNT’un kuruluş aşamasında, yazılarını ve kitaplarını uzun zamandan beri takip ettiğim Emre Zeytinoğlu ile tanışma ve fikir alışverişinde bulunuma şansım oldu. Kendisine ilk serginin küratörü olmasını teklif ettim, o da sağ olsun kabul etti.İstanbul’un fiziksel ve toplumsal çevresinin değişimi, bugünkü İstanbul gerçeğiyle tarihî İstanbul imgesi arasında gözle görünür bir fark yaratıyor. Sergi de hepimizin gözlemlediği bu farktan hareketle şehrin belirsizleşen tanımı, konumu ve sınırları üzerinde duruyor. Emre Zeytinoğlu sergiyi tasarlarken İstanbul’a nostaljik yaklaşımların ya da geleceğe ait iyileştirici düşüncelerin dışında, şehrin bugünkü gerçeği üzerinden hareket etti. Sergide yer alan sanatçılar, eserleriyle şehrin bilinen simgeleri yerine günümüz metropolünün yeni manzaralarını gözler önüne seriyor. Bu sergiyi Sultanbeyli’de düzenliyor olmak da bence anlamlı, burası yeni yolların açılmasıyla meydana gelen kapsamlı dönüşümlerin ve kentsel yayılmanın boyutlarını gözle görünür kılan bir yer.

Aposto İstanbul

Minima Moralia - Theodor Adorno20. Yüzyılın en büyük düşünürlerinden Adorno’nun başyapıtı Minima Moralia, kültürün neredeyse her alanından bir parça bulmak mümkün. Sakatlanmış yaşamdan yansımalar alt başlığı ile kitap, felsefe, gündelil hayat, siyaset, işçi hareketleri, edebiyat ve müzik gibi alanlardan çeşitli fragmanlardan oluşuyor. Adorno zorlayıcı ama bir o kadar da keyifli üslubuyla insanlık durumunu irdeliyor.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#FF0000FF" color="#FFFFFFFF" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#FF0000FF !important;color:#fafbfc !important" href="https://www.metiskitap.com/catalog/book/4347" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(255, 0, 0) !important; color: rgb(250, 251, 252) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kitaba Ulaş</a>

Angst

12 yaşımdan 17 yaşıma kadar Keeping Up with the Kardashians'ı düzenli olarak takip ettim; Instagram'da Kardashian ve Jenner'ların temsilini fark etmemek mümkün değil. Bu demek oluyor ki 2007'den beri göz önünde olan bir "reality televizyonu emekçisi" aileyi uzun süredir takip ettiğimi iddia edip popüler kültürde edindikleri yerin farkında olduğumu dile getirebilirim.Bahsini geçirdiğim televizyon programının televizyon sektörüne ve kültür endüstrisine etkisi hakkında — Adorno ve Horkheimer'ın mezarlarında neredeyse ters dönmesine sebep olacak şekilde — düşündüğüm yazı, bir başka günün konusu. Bugün Kim Kardashian'ın nispeten göz önünde yaşadığı başka bir konuyu düşünüyoruz: Kanye West'le yaşadıkları ayrılık ve ayrılıktan sosyal medyaya yansıyanlar.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/0/1646565174357.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.07" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kanye'nin 5 Mart 2022 günü paylaştığı Instagram gönderisi<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Kanye'nin Instagram'dan sürdürdüğü saldırılarını takip etmeye başlamam uzun sürmedi.&nbsp;"Tüketecek bir şey daha," diye düşünüyor insan kendi kendine.&nbsp;Yalnız bu defa, ilgimi çeken olan bitenler değildi — Kanye'nin bipolar oluşunu problemli bir perspektiften alıp "Daha ne kadar saçmalayacak?" söylemlerini üretme amacım da yoktu. Kanye'nin Kim'le özel konuşmalarını yayınlamaya ve daha ne kadar tepki almayıp arkadaşlarımdan like alacağını merak ettim. Ta ki içimi gıdıklayan durumu bir <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/quesarahsarah__/status/1493826787180257280?s=20&t=G1ZXgUP1hcWod83TPUr2vQ" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tweet</a> üzerine daha net anlayana ve dolayısıyla Gizem'le iletişime geçene kadar:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Kim Kardashian, Kanye'yle dalga geçtiğini ve onun tarafını tuttuğunu görmeyecek ama psikolojik şiddet dolu ilişkilerden kurtulmuş veya bunu yaşayan arkadaşların görecek.Kanye'nin 2007'de çıkartmış olduğu muhteşem albümü umrumda değil, yaptığı şeyin adı taciz.</blockquote>Bu konunun içinden kendi gözlemlerimle çıkmak istemedim ve konuyu bir bilene sordum: Yakın İlişkiler'den Dr. Gizem Sürenkök, Kim Kardashian ve Kanye West'in ayrılığının bizlere yansıyan kısımları hakkında cevaplarını paylaştı.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/0/1646565368463.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.36" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kim'in "Kendimi seçtim," diyerek kapak olduğu 2022 Şubat tarihli Vogue sayısında yayımlanan fotoğraf, daha sonra Kanye tarafından "Tanrım lütfen ailemi birleştir," mesajıyla Instagram'da paylaşıldı<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Alara: Şiddetler arası önem hiyerarşisi kurulduğunu ifade ediyoruz. Özellikle psikolojik şiddet, sosyal medyaya tanınmış kişiler üzerinden yansıyınca — Kim ve Kanye olayı gibi — neden bu karikatürize ediliyor?Gizem: Öncelikle burada yaşananın bir şiddet türü olduğunu netleştirelim isterim. Bir başkasının üzerinde teknolojik araçları kullanarak baskı kurmak; onun özel fotoğraflarını, mesajlarını, videolarını paylaşmak; hakkında hakaretlerde bulunmak ya da kişisel aşağılama içeren yorumlar yapmak dijital şiddet olarak değerlendiriliyor ve buna maruz kalan kişinin üzerinde çok olumsuz bir psikolojik etki yaratıyor.&nbsp;Dijital şiddetin en önemli özelliklerinden bir tanesi şiddete yol açan materyallerin sınırsız sayıda izleyiciye ulaşabilmesi, sınırsız kopyalama fırsatı vermesi ve aslında çok da ortadan kaldırılamaması. Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda Kim Kardashian’ın Kanye West tarafından dijital şiddete maruz bırakıldığının çok açık olduğunu görüyoruz.&nbsp;Burada hem bir bireyin şiddete maruz kalması var hem de aslında bir aileye ait özel bir deneyim olan boşanmanın kamuya mâl edilmesi. Dahası bu boşanmadan zaten bir şekilde etkilenecek çocukların da anne-babaları arasında süregelen bu olaydan direkt ya da dolaylı olarak etkilenmemeleri mümkün değil.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/0/1646565815219.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">16 Şubat 2022, Fotoğraf: Kevin Mazur<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Hâlbuki bu olayın taraflarının tanınmış kişiler olması, durumun dijital şiddet olarak algılanmasından ziyade sanki eğlenceli bir dedikodu unsuruymuşçasına tüketilmesine yol açıyor. Hatta bu şekilde ele alındığı zaman insanlar eğlenceli gelen bu içeriğin daha da fazla gelmesini talep edebiliyor; hiç bitmesin, sürekli yeni bir haber ve yeni bir paylaşım çıksın isteyebiliyorlar.&nbsp;Bazılarımız hayatlarının birçok unsurunu çok göz önünde yaşamış bu bireylerin bu durumu bir nevi “çağırdıklarını” düşünebilir ama ben buna da katılmıyorum. Zira hayatımızın hangi unsurlarını göz önünde yaşayacağımız tamamen kendi kararımız olmalı. Her ne olursa olsun özel mesajlarımızın ya da kendimizi güvende hissetmemiz gereken aile içerisinde yaşadıklarımızın dijital bir ortamda bizim rızamız dışında paylaşılması bir şiddet davranışı.Alara: Bu durumu Kim ve Kanye üzerinden kadın-erkek ikiliği bağlamında nasıl okuyabiliriz? Olası çözüm ne olabilir?Gizem: Maalesef bu paylaşımlar bir erkek tarafından yapıldığında “karısını ve çocuklarını çok seven bir adamın onları geri kazanmak istemesi” olarak değerlendirilip neredeyse “romantik” bulunabiliyor. Zira baktığımızda birçok romantik filmde dahi bunu görüyoruz.&nbsp;“Kaybettiği kadını geri kazanmak için her şeyi yapmaya razı adam” profili gerçekten hoş karşılanıyor; bu yapılanların diğer tarafa ne şekilde hissettiriyor olduğu hiç düşünülmüyor. Üstelik bunun toplumsal normlarla şöyle bir ilişkisi de var: Kim Kardashian, kocasından boşanma sürecinde bir başka erkekle birlikte olmayı seçen ve aslında ailesinin dağılmasına sebep olan kişi olarak da portre ediliyor. Kanye West, toplumun genelde sadece kadının üzerinden götürmeye çalıştığı ahlak normlarını da kötüye kullanarak ve yer yer “Tanrı’ya da sığınarak” eşine ve ailesine sadık, mecburen dışarıda bırakılmış ama onları kazanmak için her şeyi yapmak isteyen biri profilini çiziyor.&nbsp;Mesela, eski eşine bir kamyon dolusu gül gönderen West, bunun romantik olduğunu düşünebilir ama bu davranış aslında çok tipik bir lovebombing davranışı. Üstelik Kardashian’ın hem bu davranışlardan hem de West’in yaptığı sosyal medya paylaşımlarından çok rahatsız olduğunu kamuoyuna açıklaması da West’in bu davranışlarının çok daha geniş çaplı bir şekilde eleştirilmesine sebep olmadı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/2/0/1646565299083.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.57" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kanye'nin Kim'e gönderdiği Sevgililer Günü hediyesi<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Burada popüler kültürün bu tip davranışları bir tüketim malzemesi ve bir eğlence aracı olarak görmesinin izlerinin dışında daha da tehlikeli bir durum daha var. Bu tip davranışların toplum tarafından beğenilen, takip edilen, milyonlarca fanı olan insanlar tarafından yapılması bu davranışları normalleştirerek başka başka insanların da bunlara maruz kalmasına yol açıyor. Kanye West yapıyorsa ve bu romantik bulunuyorsa diğerleri bunu niye yapmasın ki?&nbsp;Ya da bir adım öteye götürmesin ki? İşte tam da bu yüzden her kimden gelirse gelsin bu davranışların eleştirilmesi ve normalleştirilmemesi gerekiyor.&nbsp;Magazin dergilerinin ve sitelerinin bu davranışları tekrar tekrar paylaşması yerine bu tip davranışları kınadıklarını belirtmeleri ve bunlara yer vermeyi reddetmeleri; Kanye West’in hayranlarının benzer bir şekilde bu duruma tepki göstermeleri; bu konularda çalışan dernek ve kuruluşlardan yapılacak güçlü açıklamalar konu özelinde güzel bir başlangıç olabilirdi. Tabii burada, West’in kendi paylaşımlarına yapılan olumlu açıklamalara daha fazla odaklandığını ve negatif yorumları görmezden geldiği gerçeğini de göz ardı etmememiz gerekiyor.🕊 Editörün notu: Yakın İlişkiler, e-posta yayınıyla Aposto!'da. <a fr-original-style="" href="https://apos.to/n/yakiniliskiler" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Buradan</a> takip edebilirsin.

Ayrılığın kamuya yansıyan kısmı üzerine: Dijital şiddet gülünecek bir şey mi?

KIM KARDASHIAN VE KANYE WEST

<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Artık inanamıyoruz; ama inanana &nbsp;inanıyoruz. Artık sevemiyoruz; yalnızca seveni seviyoruz. Artık ne istediğimizi bilmiyoruz, ama bir başkasının istediğini isteyebiliyoruz. İstemek, yapabilmek ve bilmek eylemleri terk edilmedi ama bir başkasına devredilerek genel olarak ilga edildiler.” Jean Baudrillard</blockquote>Sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla dönüşen alanlardan biri de edebiyat. Sosyal ağların devreye girmesiyle edebi eserlerin üretim ve tüketim süreçleri, yazar-okur ilişkisi, yayınevinin pazarlama taktikleri ve dağıtım süreci geleneksel yayıncılıktan farklılaşıyor. Okurla doğrudan iletişim sağlayan interaktif ve parçalanmış yapısıyla sosyal medya hızlı bilgi akışının en önemli kaynaklarını oluşturuyor. Sosyal medya paylaşımları özellikle edebiyat alanında, genç kuşakların da eski kültürel ve edebi değerlerden haberdar olmasını sağlıyor. Peki sosyal medya ve edebiyat ilişkisi nasıl bir dengede ilerliyor?Tüketmeye bağımlı olan topluluk, kitle iletişim araçlar ile beraber popülerleşen ürünlere yöneliyor. Modernizmle başlayan bu süreç, postmodernizm ile bir adım daha ileri gidiyor. Özellikle postmodern edebiyatta öne çıkan çoğulluk kavramıyla, dünyanın çoğulluğunu vurgulayan McHale, bu edebiyatın anlatmak istediğini Foucault’nun “heterotopia” kavramı ile açıklıyor. Tıpkı sosyal medyanın yaptığı gibi bir arada duran bölük pörçük parçaların yeniden kullanımı, her şeyin anlık paylaşıma dönüşmesi gibi. Bu dönüşüm zevklerin yozlaşmasıyla kültürün popülere, kitle zevkine uygunluğa dönüşmesine de yol açıyor.Tam bu noktada edebiyatı bir kültür endüstrisi ürünü olarak ele almayı deneyebiliriz ve aklıma ilk gelen kaynak Frankfurt Okulu’nun Kültür Endüstrisi kavramı, kültürel üretim ile edebiyat bağlantısı oluyor. Frankfurt Okulu’nun ilk olarak öne sürdüğü bir kavram olan kültür endüstrisine göre; kitle iletişim araçları, kültürel yaşamı tekdüzeleştirip, sıradanlaştırıyor ve insanları bu bağımlı kültürün birer tutsağı yapıyor. Bu düşüncenin öne çıkan isimlerinden Adorno ve Horkheimer’a göre, kapitalist toplumlarda, üretici güçler kültürel tekelleri de kontrolleri altında tutarlar. Böylelikle, bireyleri düşünmeye yöneltmeyip, tersine hazır olanı sunarak, tüketiciye çevirip metalaştırırlar. Edebiyatta diğer sanat dalları gibi bir eğlence unsuru ve metaya dönüşmeye çok yatkın aslında.Ben bu konuya popüler edebiyatın penceresinden bakarak yaklaşmak istiyorum, edebi kaygıdan uzak yazarına ve yayıncısına para kazandırmayı hedefleyen görüşüyle içinde bulunduğumuz tüketim toplumunun bir nesnesi haline gelmiş kitaplardan bahsedelim biraz… Öncelikle değinilmesi gereken en önemli konu popüler edebiyat ve popüler roman kavramlarının tanımı ve açıklanması. Her ne kadar bu tanımlar bir kesinlik kazanmamış ve günümüzde de sıkça tartışılıyor olsa da yapılan farklı tanımlar ortak bir payda da birleşiyor.“Popülistlik” sözlükte “halkçılık” olarak karşılık buluyor ancak zamanla bu anlamından hızla uzaklaşıp, halkın isteklerini karşılayan, halk tarafından tercih edilen anlamını kazanıyor. Asım Bezirci, Halk ve Sosyalizm İçin Kültür ve Edebiyat&nbsp;adlı eserinde, bu kavram değişimini şu şekilde açıklamış, içinde bulunduğumuz dönüşüm sürecine de pek uygun geldi aslında.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Halka doğru gitmek, ona aşırı yakınlık göstermek… Halkı yüceltip pohpohlayarak alkış toplamak… Halkın eğilimlerini inançlarını, alışkanlıklarını kullanarak, sömürerek çıkar sağlamak… Halkı yükseltme değil, dalkavuk gibi ardında yürümek… Halka “sınıfsal” açıdan bakmayıp onu “yığın” olarak görmek…”</blockquote>Popülist kavramından bir adım daha öteye geçince karşımıza çıkan popüler kavramı da, aynı kökene dayanmakla beraber “halkın beğenisine uygun” anlamıyla, günümüz piyasasına her alanda hakim olan, oldukça geniş bir kullanım. Kitle iletişim araçlarının hızla gelişmesiyle bu anlam “kitle kültürü” ve “popüler kültür” ü üreterek halktan uzaklaşmış ve kendi çıkarlarına uygun, kendi kitlesini yaratmaya başlamış. Amerikalı bir eleştirmen olan Richard Kostelanetz bu değişimi, kitleleri körleştiren, sağırlaştıran ve aptallaştıran bir fenomen olarak görmekle beraber sanatçıyı da olumsuz etkilediğini vurguluyor. Satış kaygısı olmadan üretilen yaratıcı eserlerin yerini sisteme bağlı, içi boş metinler almaya başlıyor zamanla.Özellikle son zamanlarda her türlü kitle iletişim aracının etkisinde kalıp çabucak harcanan ve açlık yaratan edebiyatı, gerçek ve popüler olmak üzere kendi içinde iki kategoriye ayırıyorum. Satma kaygısı gütmeden sanatsal ve özgün bir değere sahip olan gerçek edebiyatın karşısında, bir piyasa ürünü olarak ele alınan, seri üretime sahip, belirli kalıpların dışına çıkamayan popüler edebiyat yer alıyor. Kahramanlarından konusuna belirli formüller üzerinden ilerleyen özgünlükten yoksun popüler edebiyat aynı zamanda bu yüzeyselliği ile okuyucuyu düşünmekten, sorgulamaktan ve araştırmaktan da uzaklaştırıyor ve böylece okuyucuyu tüketiciye çevirerek, içinde bulunduğu kaygılı gerçeklerden uzaklaştırıyor. Bu ticari kaygılar da popüler romanı, özgün bir içerikten, sanatsal bir anlayıştan ve içinde bulunduğumuz gerçeklikten de uzaklaştırıyor. Bu konunun piyasaya dönüşmesi üzerine Murat Belge çok güzel özetliyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“ Zaman içinde popüler ve çok satan kitap kavramı fiili bir olay haline geldiği için, bu işe sermaye akıtıldı, yatırım yapıldı ve endüstri gelişti.”</blockquote>&nbsp;Popüler edebiyatın bu kadar geniş bir ölçüde ticari amacının olmasında popüler kültürün de büyük bir etkisi var, hatta yeni tanıştığım “pararoman” kavramı da popüler edebiyatın bir popüler kültür parçası olarak, kar amacı taşıdığını göstermek için iyi bir tanımlama. Enis Batur, Popüler Edebiyat, Konfeksiyon ve Terzilik Üzerine&nbsp;adlı makalesinde sistemin edebiyatı ticari bir nesne olarak gördüğünü şu benzetmelerle anlatıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Edebiyat’a derinliğiyle ters, yarı yarıya sığlığıyla düz orantılı bir yaklaşım getiriyor sistem. Kitap, çoktandır bir tüketim nesnesi: Diş macunu, çanta, elektronik eşya gibi.”</blockquote>İşte tam bu noktada okur, tüketiciye dönüşüyor.Son zamanlarda yayıncıların, piyasa kazancına en kolay yoldan ulaşmanın yollarını arayarak edebi olan bir eseri ticari kaygıyla üretilen bir ürüne çevirdiklerini hissediyorum. &nbsp;Leo Löwenthal, popüler kültürün bir ürünü hakiki sanatın özelliklerinden hiçbirine sahip olmaması ve bütün mecralarıyla popüler kültürün kendine ait nitelikleri olduğunu savunur. Bunlar: standartlaşma ve manipüle edilmiş tüketim mallarıdır. &nbsp;Tüm bunlardan yola çıkarak popüler edebiyat, kitleler üzerinde bir tür ikna çalışmasıdır diyebiliriz. Leo Löwenthall, bu düşüncemi doğrulayarak romanın günümüzde işlevinden uzaklaştığını, sersemletici bir çevrede ucuz ve kolay erişilebilir bir intibak aracı olduğunu savunuyor. Ona göre okur, özdeşleşme yoluyla sadeleştirilmiş ve anlaşılır bir psikanalitik çare olarak içsel manipülasyon reçeteleri aramakta.

1Kitap1Mekan

Sosyal medya , edebiyat, yeni alanlar ve tüketilen eserlere dair bazı notlar ve yeni kavramlar...

Sosyal Medya ve Edebiyat

Haftam, İsrailli grup&nbsp;<a fr-original-style="" href="http://www.theangelcy.com/home.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Angelcy</a>&nbsp;ile geçti. Bazı parçaları dönüp dönüp dinleyerek; grup isminden, yapısından müziklerinin tınısal çeşitliliğine birçok yanıyla kafamı ve kulağımı kurcaladı durdu. Üyeleri (Rotem Bar Or, Maya Lee Roman, Maayan Zimry, Uri Marom, Dov Rosen, Udi Naor ve Aner Paker) çok enstrümanlı, kolektif üretim hâlinin kendi adıma lezzetli olduğunu düşündüğüm müzikal bir sunumu olan The Angelcy, uzun zamandır yaşamadığım kavramsal curcuna ve şenlikle benimleydi... Şarkı sözlerinde göze çarpan özgürlüğe, insanlığa dair söylemleri ve müziklerindeki zenginlik, hatta bir ağıt olduğunu düşünebileceğimiz parçayı bile kendi üsluplarınca marşlandırmaları bana biraz, doğu toplumlarından çıkan müzisyenlerin, özellikle de dünyayla, insanla ve politik eksenle derdi baki olanlarının, müzikte de çok dilli arayışlarla bir çıtayı kırma çabasında olduklarını düşündürttü. Sanırım bundandır ki, grubun adını Google’a yazdığınızda müziklerinin türü için yok yok bir sıralama geliyor. Ben de bunca dinledikten sonra, anlatıyor işte ablalar abiler, deyiverip bir sınıflandırmaya sokmaya gerek olmadığını düşünüyorum. The Angelcy’nin müziğini dinlerken bir yandan da Nurdan Gürbilek <a fr-original-style="" href="https://metiskitap.com/catalog/book/36706" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">(İkinci Hayat)</a>&nbsp;okumakla, Walter Benjamin’i ve Adorno’yu hatırlamakla, aralarda Açık Radyo’da&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/show/1oQr16VQGyx563y2mDsWxC?si=2RYs80jtQWCNl8vGcUngog" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Normalin Sınırları”</a>&nbsp;podcastini geriye dönük dinlemekle geçen haftada, düşündüm durdum… Bir iki ortak kavram gözümü kulağımı nere çevirsem belirdi durdu. Benjamin’in Tarih Meleği anlatısı, Adorno’nun <a fr-original-style="" href="https://www.idefix.com/Kitap/Minima-Moralia/Theodor-W-Adorno/Felsefe/Felsefe-Bilimi/urunno=0000000070739" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Minima-Moralia'da</a>&nbsp;“ev” denilen için geçirdiği, Nietzsche’ye bir uğrayış, Gürbilek’in İkinci Hayat’ta yorumlarını paylaştığı “ev” ile ilgili anlatıları, Defne Sandalcı’nın yazdıkları ve konuştuklarına kabarttığım kulağımla dünyanın bitişine dair hissettiklerim… Yanı sıra edebiyat ve felsefe atölyelerinde toplaştıkça birbirimize hatırlattığımız “tekinsizlik” kavramı… Ve şimdi, içinden geçtiğimiz tarihi süreç… Klee’nin “Angelus Novus”u şimdi nereye bakıyor acaba? Kanatları ne halde? Benjamin bugüne bakarak o meşhur pasajı* nasıl yazardı acaba diye düşünürken, The Angelcy adında bir grupla vakit geçirmem, grubun hem ‘ev’i eşelemesi hem de bazı parçalarında bazen göklere çıkardıkları bazen isyan ettirdikleri “angel”… Peki, haftanın mevzusunda söz açtığım ekomüzikoloji meselesinde Belma Oğul Hoca’mızın ekoloji kelimesiyle düşündürttüğü “ev” kavramı? … Bugünlerde konforlu evlerimizde bile sıkışmış hissederken, kafamı bir süre daha yoracak köprüler bunlar.<img src="https://images.aposto.com/2021/4/2021-05-03T21:57:07.568Z_sm.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://store.gojira-music.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">https://store.gojira-music.com/</a>Bir diğer karşılaşma Gojira’dan gelsin mi? Son albümeri <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/3bmdzJRZ4DLRTiA6yBBQcI?si=KdIxz3d0TuS_2BjAW7W6eQ" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Fortitude</a>&nbsp;un kapak görselini, Klee’nin Angelus Novus’una uzun uzun bakınca, bizleri tutan, bekleyen bir melek imgesi gibi yorumladığımı fark ettim. Kapak görseli, grubun öne çıkan ismi Joe Duplantier’in elinden çıkmış. Kapak görselinin benim ilişkilendirdiğim gibi bir anlamı olduğunu düşünmüyorum, ama albüm ismi de bunu biraz düşündürttü diyebilirim.Bugünlerde sabah erkenden kalkıp kedi dadılığına gidip geliyorum. Uyanmak söz konusu olduğunda mecburi istikamet benim için metal müzik… Kendimi uyandırmak istediğimde kulağım da o yana daha çok açılıyor. Bir de geçtiğimiz Ağustos’ta çevrimiçi mahaller yeni yeni yeşilleniyorken grup, Fortitude ‘da yer alan&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=iqrMFNMgVS0" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Another World”</a>ü klibiyle beraber single olarak yayınlamıştı. Kendi adıma, günün ve dünyanın bendeki ruhuyla hem severek dinledim (hala favori bir iki parçamdan biri) hem de albümün geri kalanına dair beklentim yükselmişti. Parçanın sözleri ve klibi düşününce herhalde bu şarkı gibi albüm de bize başka bir dünya ya da tarz vadedecek gibi bir his kalmış üzerimde. Sonra albümün tamamını dinleyen eş, dost, tanıdığın sosyal medya yorumlarına bakınca, pek beğenilmediğini görüp dün albümü baştan sona şöyle bir dinledim. Birkaç kere daha dinlemek şart tabii, ama grubu birkaç sene evvel canlıda dinleme şansı da bulduğumdan, ilk aklıma gelen; “ya bu adamların sahne performansı acayip iyi bu albüm canlıda nasıl olur acaba?” oldu. Daha kirli tonlarda bir şey dinlediğimi düşünüyorum. Öte yandan yeni dönem progressive metal / rock gruplarının parlak tonlardaki performansları beni bir yanıyla tavlamış olacak ki Gojira’nın bu albümü biraz düşündürttü. Şaşırtmadı, tarz açısından sürprizlese de parça içlerinde pek sürpriz beklemiyor dinleyenini. Beğenmedim, diyemem. Sanırım <a fr-original-style="" href="https://www.leprous.net/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Leprous</a>&nbsp;‘un <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/0DvboP39IwpnJU9QrKIpDW?si=Kq-6A82OQ_GDA1RX30Yhsg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Malina</a>’sını dinleye dinleye sevdiğim gibi bu albüm de dinleye dinleye oturacak… Another World’ün yanına bir de&nbsp;<a href="https://open.spotify.com/track/3w3Niv9YyqdPAdFsnu3Hj8?si=9066e2f5fda544da" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a href="https://open.spotify.com/track/3w3Niv9YyqdPAdFsnu3Hj8?si=9066e2f5fda544da" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a href="https://open.spotify.com/track/3w3Niv9YyqdPAdFsnu3Hj8?si=9066e2f5fda544da" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a href="https://open.spotify.com/track/3w3Niv9YyqdPAdFsnu3Hj8?si=9066e2f5fda544da" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/track/3w3Niv9YyqdPAdFsnu3Hj8?si=9066e2f5fda544da" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Trails</a>’ı koyuyorum bu albümden favori olarak. Zaten bir albümü, bir grubu yaptıkları müziği beğenmek ya da beğenmemek biraz kurduğumuz bağlarla biraz beklentilerimizle şekilleniyor. Yine aklımda geçen yıldan bu yana üretimlerdeki başka yer arayışı, sıkışmışlık hissiyatını yadsımadan, Gojira’nın da bu albümünden bunu duyuyorum. Sevenine iyi dinlemeler olsun…Son olarak, hafta içinde katıldığım etkinliklerde müziğin tanımı üzerine yeniden düşünmekle ilgili hatırladıklarımın yanına, “ev” tanımını yeniden düşünmeyi de koyuyorum. Virüs geldiğinden beri, evler ev değil, her yerde bir darlık daralma ve arayış ile sıyrılma, kabuğundan çıkma çabası var sanki. Bu hafta ev biraz müzik, biraz düşünceler ve biraz da aldığım notlar oldu… Umarım sizlerin de kendini sığdırdığı, tanımı devamlı değişse dahi bir “ev”i vardır bu aralar… Siz istediğiniz ve hissettiğiniz sürece elbette; ferah ve sağlıklı olanından.*Walter Benjamin “Tarih Kavramı Üzerine,” Son Bakışta&nbsp;Aşk:&nbsp;Walter&nbsp;Benjamin’den&nbsp;Seçme&nbsp;Yazılar çinde, Hazırlayan: Nurdan Gürbilek, Metis Yayınları, İstanbul, 2012

Adorno ile ilgili hikayeler