Rüzgar o kadar şiddetli ki her evden titreyen camların sesi geliyor. Bu seslere bir de miyavlama karışıyor. Bir saat, iki saat derken döküldük sokağa sesin kaynağını arıyoruz. Nihayet, yıkılan iskelenin tahtaları arasına sinmiş, canını dişine takmış yavru kedi bulunuyor.&nbsp;Bu yazıya niye dinmeyen rüzgarla, ağlayan kediyle başladım? Onu da yazının sonunda anlatırım.&nbsp;Hummalı bir koşturmaca var. Hemen sahil yanına kurulmuş ama bir türlü yakınındaki sitelerle anlaşamamış bir “beach” kulübünün yok edilişine tanıklık ediyoruz. Aslında son güne kadar hazırlıklar devam ediyordu, pofuduk yastıklar bile gelmişti ama daha ortalık yaz şarkılarına gömülmeden mahkeme kararı çıktı. Sarımsaklı sahil şeridinde olağan bir gün. Çayını, çekirdeğini alıp yıkımı izlemeye gelenler yorum da yapıyor:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;">“Buranın denizi iyi değildi, bak 200 metre sonra kum başlıyor, burada taş ve yosun dolu.”&nbsp;</blockquote>İşletmenin sahibi, Sultan filmindeki Türkan Şoray gibi, bu yorumları duydukça ufak bir cinnet geçiriyor ve “Al işte ben yıkıyorum, size bırakmıyorum işimi”&nbsp;dercesine eline geçeni atıyor. Ruhsatı Çevre Bakanlığı’na, kullanım hakkı normalde halka ait olan bu miniminicik yer ne zaman kiralandı, neye göre kiralandı, bu kiradan kimler faydalandı, kimler rahatsız oldu da bugüne gelindi, biz izleyiciler için hep muamma.&nbsp;Altınova sakini kepçe operatörü, “Abi ben yıkıyorum da sanki ben mi gireceğim bu denize” diyerek tartışmaya son noktayı koyuyor.&nbsp;Sahi, bu denizlere kim giriyor? Ben de merak ediyorum bu sorunun cevabını.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yerli olmanın dayanılmaz angaryası</h2>Geçenlerde kopan “Yazlığa ya da tatile gitmek sınıfsal mıdır, değil midir?” tartışmasının altında, çok değil 20 yıl öncesine kadar tatilin bir kültür olarak çok da çaba sarf edilmeden gerçekleştirilebileceği iddiası vardı. Çocukluğunda iyi-kötü yazlık yüzü görenlerle kamp kantinlerinde patates yiyenlerin şevkle savunduğu “Bir zamanlar her kesim için tatil bir ihtimaldi”&nbsp;iddiasının nasıl sonuçlandığı bu yazının konusu değil ama “yerlilerin”,“şehirlilerin” anladığı manada tatilden pek faydalanamadığı aşikar.&nbsp;Bir kere süren işler, devam eden hayat buna elvermiyor. Yaz günlerine atılan kısa molalar yerliler için geçerli değil. Mesailer var, tarla tapan boş mu kalsın, sonra her gün deniz kenarına para mı dayanır? Plaj desen o bile para. Dünyanın en güzel kıyılarına sahip Türkiye’nin sakinleri, bir yandan sahillerin hemen hepsini Pacman gibi yiyen sermayeyle mücadele etmek zorunda, bir yandan denetimsizlik elinde can veren güzellikleri savunmak mecburiyetinde.&nbsp;Çok değil, daha birkaç gün önce Balıkesir’in Erdek ilçesinde yazlıkçıların koruma altındaki <a fr-original-style="" href="https://www.hurriyet.com.tr/gundem/marmara-denizinde-deniz-cayiri-katliami-42483893" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">deniz çayırlarını kesmesi</a>, soruşturmayla sonuçlandı. Müsilaj önleyici sayılan, üstelik kendini yenilemesi en az 10 yılı bulan çayırları iş makineleri getirtip yolduran yazlıkçılar, bu yaptıklarının ne kadar ciddi bir çevre suçu olduğunu yeni öğrenmiş görünüyor. Peki onları durduracak, “Bu deniz çayırları koruma altındadır” diyecek biri yok mu?Belli ki yeterli değil, çünkü Ayvalık da uzun zamandır <a fr-original-style="" href="https://www.balikhaber.com/haber/ayvalikta-yasa-disi-deniz-patlicani-avlayan-3-kisiye-idari-para-cezasi-uygulandi-3359" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">deniz patlıcanı kaçakçılarıyla</a> uğraşıyor. Denizlerdeki oksijeni temizleyen ve “denizin akciğerleri” olarak görülen deniz patlıcanları yurt dışında alıcı buluyor. Daha bu yıl, Mart ayında yapılan operasyonda 4 bin adet, yani yarım ton deniz patlıcanı yakalandı. Üstelik Ayvalık ve civarındaki deniz ve koyları tehdit eden yalnızca kaçakçılar değil.&nbsp;Bayram tatilinin ardından, içlerinde tatile ilişkin herhangi bir soru işareti kalmasın diye bütün tuşlara aynı anda basanlar, geride bıraktıklarıyla pek ilgilenmiyor. Deniz suyuna alerjisi olduğu için denize giremeyen ama sabah plajlarda dolaşıp bir gece önce atılanları toparlamayı kendine iş edinen Ahmet Aytül, plajda bulduğu çöpler envanterine bu yıl yenilerini eklemiş: Akü, kırık tabak, mayo, güneş kremi, deodorant, ayakkabı ve tabii pet şişenin elli tonu ve kırık şişeler diye uzayıp giden kasvetli bir liste. &nbsp;Bu koşullar altında yaklaşık 30 yıldır Altınova-Ayvalık dolmuş şoförlüğü yapan Gülgün Tanrıkul, bayram sonrası “Denize gidecek misin” sorusuna, “Belki biraz erken paydos ederim bugün, Bilentur ya da Altınova’ya bakılabilir” diyor. Dolmuş içinde, denize girilir mi girilmez mi tartışması başlıyor. Badavut’un geldiği nokta, gelen karavanların tuvalet atıklarını da koya bırakması gibi sorunlar, en çok asabiyet yaratan konulardan.&nbsp;Tabii olayın tam bu noktasında “Nankörler” tartışması başlıyor. Kim bu nankörler? Turistleri beğenmeyen yerliler.&nbsp;Oysa, yerlileri beğenmeyenlerin ortaya çıkardığı sorunlar da pek yabancı değil bize. Mesela, Bodrum’un 30 yılda yaşadığı değişim. Ya da Datça’ya izafe edilen “Acelen varsa Datça’da ne işin var” hikayesi. Şehirlilerin yeni bir şehir bulma isteğiyle geldikleri yerin dokusu uyuşmuyor. Fakat her durumda yaşanan, yerliler aleyhine yıkıcı bir değişim. &nbsp;Ayvalık’a görevli gelen ve devlet memuriyetini sürdürmek zorunda olan Sibel, en yakın evi Gömeç’te bulmuş. Burada ev kiraları çoktan 20’li rakamları bulduğundan memur bütçesiyle hayatını idame ettirmesi mümkün değil. Bugüne kadar Ayvalık merkezde kirada oturan yerliler için de mümkün değil. Burada yaşayanlar yerlerini giderek yeni gelenlere terk edip çevreye dağılıyor.Buraya 20-30 yıl önce gelenler için de böyle bu. Kendileri Ayvalık’ın dokusuna çoktan uyum sağlamışken, yeni tür misafirlerle başa çıkmakta zorlanıyorlar. Sürekli evinin önünde fotoğraf çektirmek isteyenler artık kapısını çalıp evinin içinde de fotoğraf çektirmek isteyince farklı bir yere taşınan Ayşegül gibi. “Daha neler” dediğimiz pek çok şey yaşanıyor. Ve tansiyon artıyor. &nbsp;&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kabak çiçeği ve kabak tadı verenler</h2>Ekonomi, üretim maliyetleri, ilaçlama fiyatları dört bir yandan sıkıştırırken, İstanbul ya da Ankara’da görülen “Pazar da pahalı artık” durumu, elbette Ayvalık, Sarımsaklı ya da Altınova’yı da etkiliyor. Bir zamanlar yılda dört kez ürün veren ve domatesi ayrı, patatesi ayrı, çileği ayrı ünlü Altınova’da da, Sarımsaklı’da da durum böyle.&nbsp;Haziran başında 5 lira olan maydanozlar, Haziran sonunda 7 liraya çıkınca tezgah başında şikayetler arttı. Bamya, barbunya gibi mevsimin gözdesi sebzeler zaten 100 liralarla anılıyor—hatta 150— kabak çiçeği gibi burayla özdeşleşmiş sebzelerin torbası 40-60’a gidiyor. Bu tartışmaları da beraberinde getiriyor tabii. Satanlar rahatsız, alanlar rahatsız. “Bir poşet çiçek bu para olur mu?” diyen alıcıya pazarcı patlıyor:&nbsp;“O çiçek sabah gün doğmadan toplanır, çiçek alınan kabak büyümez, bir de kimseye beğendiremezsin” diye sitem ediyor. Alıcıysa, “Biz şehirliyiz diye keriz sanmayın bizi” cevabı veriyor. &nbsp;Aklı selim olanlarsa, “Ee çiftçi de haklı” diyor. Haklı tabii, mesela 2023 <a fr-original-style="" href="https://www.marmarabirlik.com.tr/2023/urun-alim-fiyatlari-acikladi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">zeytin taban fiyatı 47 lira</a>. Oysa bu yıl maliyetler o kadar artmış ki, taban fiyatın da tavan fiyatında da üreticinin attığı taşa değmeyeceği, zeytinyağının litresinin rahat rahat 500 liraları bulacağı hemen tüm zeytinyağı satıcılarının ortak ifadesi.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Herkesin birbirine bilendiği bütün sorunların gelip dayandığı nokta, ekonomik istikrarsızlık, yerel ve genel idare sorunları, şehir hayatının getirdiği bunalım ve daha küçük yerlere önlenemeyen göçün doğal sonucu alt ve üst yapı krizleri. Ayvalık özelinde Balıkesir genelinde aşikar olan şu ki, hem tarımsal ekonomisi hem turizm getirisi hem de yaşam cazibesi olan yerler hepsini aynı anda sunamıyor, saplar samanlara karışıyor.&nbsp;</li></ul>Tatilde yer yer 1 milyon nüfusu bulan, gelişi ve gidişi tek yön olduğu için trafiği muhakkak tıkanan, kalabalıktan sokakları yürünemez hâle gelen Ayvalık için elbette yapılacak düzenlemeler bir rahatlama sağlayabilir ama zaten sorun da o düzenlemeleri kimin yapacağı.&nbsp;Perşembe pazarına, bir de yağmur eklenince, kahvede şöyle bir konuşma başlıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;">“İstanbul olmasaydı, Ayvalık bir hiçti.”</blockquote>Ve böyle yüksek perdeden söylenen sözle başlayan tartışmanın devamında, Datça’nın sapa yolları, Bodrum’un çarpık yapılaşması ve Urla’nın artan fiyatları karşısında, Ayvalık’ın İstanbul için bir alternatif olarak öne çıktığı ama "yerel halkın nankörlüğünün" bu konuda büyük engel olduğu sözleri sarf ediliyor. Ayvalık çarşıda dükkanı bulunan bir esnaf bir süre dinledikten sonra, sakin ve net bir tonla soruyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;">“Siz Ayvalık’ın tarihini biliyor musunuz? Edremit körfezi güzel ama aynı zamanda bereketli de. Buralar turizm olmadan evvel yüzyıllarca dünyaya tarım ürünlerini gönderdi. Belki de bu bereketi siz bitirdiniz, hiç düşündünüz mü?”</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yerinden edilen kirpiler</h2>Hemen bayram sonrası bir kedi yavrusu düşüyor önümüze. İzmir-Çanakkale yolunun hemen yanında, kendinden beklenmeyen desibelde bir sesle çağırıyor bizi. “Ya bu yavru nasıl karşıya geçti acaba” diye düşünürken, daha akşamına alt komşum Ali Abi, “Karşıya geçmemiştir, alıp oraya bırakmışlardır” diyor.&nbsp;“İnsan niye yavru kedi bıraksın” deyince de “Altınova’yı görmedin mi?” diye ekliyor. Gördüm. Ortalık sahipsiz cins köpek dolu. İki gün sonra yaban domuzu iniyor siteye. Sürekli sağda solda yangın çıkıyor. Yaşam alanları giderek daralıyor, hayvanların da, bizim de. Üstelik aralıksız esen poyraz, bir araba camından atılan izmariti çoğaltmakta cömert davranıyor.&nbsp;Tuz gölünü mesken tutan flamingolara geliyor sıra. Biri yazmış “Burada flamingoları mutlaka görmelisiniz” diye. Şimdi sık sık “flamingoları nasıl görürüz” sorusunu duyar olduk. Bu da hızla yayılır ve biz de onların nasıl yerinden edildiğine an be an tanıklık ederiz. Ben bütün bunları düşünür, kafamda döndürürken, canını dişine takmış bir kedi sesi başlıyor sokaktan. Yine Ali Abiyle sökülüp dökülüp kedi avına çıkıyoruz. Nihayet minicik yavruyu buluyoruz denizin kenarında. Anası nerede, bu nerede? Bu kedinin burada işi ne? 3 harfli marketlerden birinin dibinde yapılan minik yuvaya kadar geliyoruz. Anne orada. Çalışan kız diyor ki:&nbsp;<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;">“Aaa bu kediyi almışlar mı, dün sordular da daha sütten kesilmedi dedim. Bak dinlememişler.”</blockquote>Evet dinlemiyorlar maalesef, çünkü sayılı gün ömürden geçiyor. Bizim ömrümüzden geçmesin diye başka ömürleri tahrif etmenin hesabı da sorulmuyor belli ki.

Her sabah 06.30'da 5 dakikalık gündem özeti e-posta kutunda. Piyasalar, ekonomi, iş dünyası, politika, teknoloji ve hafta sonu ekleri; kısa, yalın, öz bir şekilde.

5 dakikada gündeme hakim ol.

Aposto Gündem

Datça’nın sapa yolları, Bodrum’un çarpık yapılaşması ve Urla’nın artan fiyatları karşısında Ayvalık, İstanbul için bir alternatif, tatil için gözde bir nokta olarak öne çıkıyor. Ancak turizm ve iç göç, deniz patlıcanından flamingolara, "beach club"lardan pazar tezgahlarına yerliler aleyhine yıkıcı bir değişimi de beraberinde getiriyor.

Deniz çayırları, kabak çiçekleri ve ağlayan kediler: Tatilciler ne getiriyor, ne götürüyor?

Asırlardır sokak hayvanlarına merhametiyle bilinen bir coğrafyanın hayvanları ve hayvanseverleri, yüz yıl önceki Hayırsız Ada felaketini hatırlatan bir tehditle karşı karşıya. Bu kasvetli gündemin yakıcılığı altında, sokakta hayvanlara bakmayı görev edinenlerin kapısını çaldık.

Sokak hayvanlarını doyuran görünmez eller: Şehrin dört ayaklı sakinlerini kimler besliyor? 

Dîvânu Lugâti't-Türk’te Kaşgarlı Mahmud diyor ki, nasıl ciğere sirke ve hardal dökülünce kabarıyorsa, sevgi ateşi tutuşursa, ciğer ve yürek de öyle kavruluyormuş. Aradan bin yıl geçti. Ciğeri ve yüreği kavuran nice ateşler yandı, buna rağmen sakatat muhabbetimiz bitmedi.

Ciğerimiz kalmamıştır: Mahalleler ve zamanlar arası sakatat rehberi

Yerel ve uluslararası gündemi yakalamak için bir başucu kaynağı; her hafta seçim dosyaları, kamuoyu araştırmaları, analizler ve Son Düzlük podcastle yayında!

Türkiye'yi yakala, dünyayı anla.

Spektrum

Sarper Özsan, “Günlerin bugün getirdiği, baskı zulüm ve kandır” sözlerini yazarken, bu sözlerin 1 Mayıs’ın Türkiye’deki tarihini özetleyeceğini tahmin etmiş midir bilmiyoruz ama 1 Mayıs’ın bizim için genellikle ızdırap dolu olduğuna şüphe yok. 2024’ün 1 Mayıs’ı da öncekilerden ayrılmadı.

Günlerin bugün getirdiği: 1 Mayıs'tan notlar

Çiçek bir iptila. Çiçek seven bir insanın iflah olması zor. Peki çiçeğin modası olur mu? İnternetten alınan çiçek için doğru koşullar nasıl sağlanır? Plastik çiçek nasıl temiz tutulur?

Çiçeğin de modası mı olur?

İstanbul'dan seçilmiş etkinlikler, kültür sanat ajandası, şehir gündemi, tematik rehberler ve şehrin sınırlarından taşmaya değecek davetler her hafta e-posta kutunda.

İstanbul'un sokağa çağıran ve kalabalıkların arasına karışan etkinlik rehberi. 

Aposto İstanbul

Bit pazarlarının kimi popüler kimi tekinsiz dehlizlerinde dolaştık, "Bu ne?", "Bu kaça?", "En son ne olur?" sorularına bir soru da biz ekledik: "Hani bunun ilk sahibi?"

İstanbul'un bit pazarlarında yolunu bulma rehberi

Ayça Örer