<img src="https://images.aposto.com/2025/5/6/1751106256291.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.35" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Seri katiller üzerine provokatif bir tez: Kurşun zehirlenmesi bir nesli suça mı itti?</h1>Pulitzer ödüllü yazar Caroline Fraser, yeni kitabı "Murderland: Crime and Bloodlust in the Time Of Serial Killers"a “Kuzeybatı Pasifik beş şeyle bilinir,” diye başlıyor: “Kereste, uçak, teknoloji, kahve ve seri katiller.” Peki neden? Fraser'a göre seri katillerin burada yoğunlaşmasının arkasındaki sebep, suça yatkınlık ile kurşun zehirlenmesi arasındaki bağlantıda yatıyor olabilir. Yazı: Deniz AytekinDünyanın en tanınmış seri katillerinden&nbsp;Ted Bundy, 1950’lerde henüz bir çocukken Tacoma’daki bataklıklarda balık ve kurbağa avlar, misket oynardı. Yeşil Nehir Katili Gary Ridgway ise birkaç kilometre kuzeyde büyüdü. Üç kadını öldüren George Waterfield Russell Jr., 1970’lerde Mercer Adası’nda büyüyen Fraser’ın komşusu sayılırdı.<img src="https://images.aposto.com/2025/5/5/1751023755850.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ted BundyBu bölge, o zamanlar devasa cevher işleme tesislerine ev sahipliği yapıyordu. Rockefeller’lar, American Smelting and Refining Company’yi (ASARCO) kurmuş; 1901’de Guggenheim ailesi şirketi devralmıştı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ASARCO, ABD’nin kurşun üretiminin neredeyse tamamını kontrol ediyor, faaliyetlerinin büyük kısmını Tacoma’da yürütüyordu.</li></ul>Kurşun zehirlenmesinin ölümcül etkileri, o zamanlar dahi biliniyordu. Kayıtlara geçen ilk kurşun zehirlenmesi vakası, 1924'te New Jersey’deki bir rafineride yaşanmış, beş işçi hayatını kaybetmişti ancak Tacoma’da da diğer bölgelerdeki gibi zehirlenen çocuklara ödenen tazminat, kurşundan elde edilen kârın altında kaldığından operasyon neredeyse bir asır boyunca devam etmişti.Caroline Fraser, yeni kitabında kurşun zehirlenmesinin etkilerini, Kuzeybatı Pasifik’in ötesine taşıyarak 1970’ler ve 80’lerde her ikisi de kurşun işleme tesislerinin yakınlarında büyüyen Kansas’taki Dennis Rader’ın ve California’daki Richard Ramirez’in sapkın davranışlarıyla ilişkilendirmeye çalışıyor ve hatta Karındeşen Jack’in bile, Londra’da 19. yüzyılda artan boya talebinin tetiklemesiyle yaygınlaşan kurşun tesisleri nedeniyle zehirlenmiş olabileceğini iddia ediyor. <p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#c0e5a0" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#c0e5a0 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/s/seri-katiller-uzerine-provokatif-bir-tez-kursun-zehirlenmesi?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(192, 229, 160) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAZININ DEVAMI</a>

Angst

Pulitzer ödüllü yazar Caroline Fraser, yeni kitabı "Murderland: Crime and Bloodlust in the Time Of Serial Killers"a “Kuzeybatı Pasifik beş şeyle bilinir,” diye başlıyor: “Kereste, uçak, teknoloji, kahve ve seri katiller.” Peki neden? Fraser'a göre seri katillerin burada yoğunlaşmasının arkasındaki sebep, suça yatkınlık ile kurşun zehirlenmesi arasındaki bağlantıda yatıyor olabilir.

Seri katiller üzerine provokatif bir tez: Kurşun zehirlenmesi bir nesli suça mı itti? 

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Kurşundan altın üretimi:&nbsp;Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’ndeki (CERN) bilim insanları, dünyanın en güçlü parçacık hızlandırıcısı Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nı (LHC) kullanarak kurşunu altına dönüştürmeyi başardı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar:&nbsp;Deney sırasında kurşunu fiziksel özelliklerini değiştirerek altına dönüştürmek için atom altı parçacıklar yüksek hızda birbirine çarpıştırıldı. Kurşun atomları altın atomlarından yalnızca üç proton fazla olduğu için LHC, kurşun atomlarının 1 saniyeden kısa bir süre için yeterli protonu düşürmesine neden olabildi. Uzmanlar, üretilen kütlenin hâlâ bir mücevher için gerekenden trilyonlarca kat daha az olduğuna işaret etti.&nbsp;</li></ul>

Quando

ABD’de bir Brita kullanıcısı popüler su filtreleme sisteminin üreticisine karşı dava <a fr-original-style="" href="https://www.foodandwine.com/brita-class-action-lawsuit-7963133" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açtı</a>. Kullanıcı sistemin içme suyundan potansiyel olarak tehlikeli maddeleri uzaklaştırmadığını veya bu kirletici maddelerin seviyelerini ürün ambalajında iddia edildiği kadar seviyede etkili azaltmadığını belirtti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden?&nbsp;Reuters tarafından elde edilen 71 sayfalık dava dosyasına göre Nicholas Brown, 2022'nin başlarında Brita Gündelik Su Sürahisi için 15 dolar ödedi. Brown Brita sürahisini satın alma kararında ürünün ambalajında yer alan "taze filtre = daha tatlı su” başta olmak üzere “Kurşun, benzen, cıva, kadmiyum, asbest ve daha fazlası dâhil 30 kirletici maddeyi azaltır.” gibi ifadeleri nedeniyle yaptığını iddia etti. Davada markanın bu söylemlerinin yanlış olduğunu söyleyen Brown "Ürün yaygın kirletici maddeleri ortadan kaldırmıyor veya sudaki bu maddelerin oranını laboratuarda tespit edilebilir limitlerin altına düşürmüyor,"&nbsp;dedi. Ayrıca filtrelerin musluk suyundaki en yüksek riskli yaygın kirletici maddeleri ortadan kaldırmadığını veya azaltmadığını sözlerine ekledi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Detaylar:&nbsp;Dava şöyle devam ediyor: "Maalesef şirketin ürünleri davalının kasıtlı olarak insanları inandırdığı kadar etkili değil, tüketicilerin milyonlarca dolar fazla ödeme yapmasına ve daha etkili alternatiflerden vazgeçmesine neden oluyor. Bu şekilde davalı tüketicilerden haksız kazanç elde ederek milyonlarca dolar sızdırmakla kalmıyor aynı zamanda milyonlarca tüketicinin ve ailelerinin sağlığını ve refahını riske atıyor."</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne dediler? Brita'nın temsilcileri Brown'un iddialarına karşı "Kendimizi güçlü bir şekilde savunmayı sabırsızlıkla bekliyoruz,"&nbsp;dedi. Şirket, yaptıkları bir açıklamada "Brita, sunduğumuz çeşitli su filtreleme seçeneklerinin şeffaflığını ciddiye alıyor. Ürünlerimiz musluk suyunun tadını ve kokusunu iyileştiren standart bir filtreleme seçeneği içeriyor ve ürünlerimiz söz konusu tanımlanmış kirletici maddeleri azaltma konusunda da sertifikalıdır." beyanında bulundu.</li></ul>

apéro

Dava şirkete ürünün filtrelerinin iddia edildiği kadar etkili olmadığını söyleyen müşterileri tarafından açıldı.

Brita'ya yanıltıcı olduğu iddiasıyla dava açıldı

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://public.wmo.int/en/media/press-release/weather-related-disasters-increase-over-past-50-years-causing-more-damage-fewer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Son 50 yılda hava durumu ile ilgili felaketlerin sayısı beş kat arttı</a></h3>Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), son 50 yılda&nbsp;hava, iklim ve su ile ilgili aşırı olaylardan kaynaklanan ölümleri ve ekonomik kayıpları ele alan yeni bir&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://public.wmo.int/en/media/press-release/weather-related-disasters-increase-over-past-50-years-causing-more-damage-fewer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">rapor</a> yayımladı.&nbsp;1970’ten bu yana yaşanmış 11 binden fazla felaketin değerlendirildiği raporda öne çıkan önemli bulgulardan bazıları şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1970-2019 arasında hava durumu ile ilgili felaketlerin sayısı beş kat arttı. Toplamda iki milyondan fazla kişi hayatını kaybetti, 3 trilyon 64 milyar dolar tutarında ekonomik kayıp gerçekleşti.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gerçekleşen ölümlerin yüzde 91'den fazlası gelişmekte olan ülkelerde meydana geldi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">50 yıllık süreçte her gün ortalama 202 milyon dolar hasar meydana geldi, 115 kişi hayatını kaybetti.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1970’li yıllarda günlük ortalama 49 milyon dolar olan ekonomik kayıp, 2010-2019 arasında 7 kat artarak 383 milyon dolar seviyesine yükseldi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Felaketler arasında en büyük ekonomik kayba fırtınalar yol açtı. 50 yılda toplam 521 milyarlık hasarla birinci sırada olan fırtınaları, 115 milyar dolarlık hasar ile seller takip etti.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">En çok insan ölümüne sebep olan felaketler listesinde ilk sırada 650 bin kişi ile kuraklık yer aldı, ardından 577 bin kişi ile fırtınalar geldi. 50 yılda, seller yüzünden 59 bine yakın kişi, sıcaklıklar yüzünden ise 56 bine yakın kişi hayatını kaybetti.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Günlük ekonomik kayıplardaki artışın aksine günlük ölümlerde azalma gerçekleşti. 1970’li ve 1980’li yıllarda ortalama 170 olan can kaybı, 2010’lu yıllarda 40’a kadar geriledi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünya genelinde felaketlerin yüzde 44’ünü seller oluştururken yüzde 17’lik kısımda fırtınalar yer aldı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Avrupa genelinde 50 yılda gerçekleşmiş olan 2 bine yakın felaket toplamda 160 bine yakın kişinin ölümüne yol açtı. En yaygın olarak seller ve fırtınalar görülmüş olsa da yaşanan can kayıplarının yüzde 93’ü ekstrem sıcaklıklar&nbsp; yüzünden gerçekleşti.&nbsp;</li></ul><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://phys.org/news/2021-08-petrol-gas-century.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kurşunlu benzin kullanımı dünyada tamamen sona erdi</a></h3>Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), Cezayir’de yasaklanması ile beraber&nbsp;kurşunlu benzin kullanımının dünyada tamamen sona erdiğini duyurdu. Yapılan açıklamaya göre, bu durum yılda 1,2 milyondan fazla erken ölümü önleyecek ve dünya ekonomilerine yılda 2,4 trilyon doların üzerinde tasarruf sağlayacak.Kurşunlu benzinin sağlık üzerinde oluşturduğu riskler, 1924 gibi çok erken bir tarihte ortaya çıkmıştı. Buna rağmen, 1970'lere kadar dünya genelinde satılan benzinin neredeyse tamamı kurşun içeriyordu. 2002'de kurşunlu benzine karşı kampanya başlatıldığında, ABD, Çin ve Hindistan dahil olmak üzere birçok büyük ekonomiye sahip ülke kurşunlu benzin kullanımını bırakmıştı; ancak Türkiye’nin de dahil olduğu 100'den fazla ülkede hala kurşunlu benzin kullanıyordu.&nbsp;Merkezi Nairobi'de bulunan UNEP yönetici direktörü Inger Andersen, "Kurşunlu benzin yasağının başarıyla uygulanması, küresel sağlık ve çevremiz için büyük bir kilometre taşıdır" dedi.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://ekoiq.com/2021/08/27/hakkaride-20-bin-yillik-buzullar-eriyor/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hakkari’de bulunan 20 bin yıllık buzullar eriyor</a></h3>4 bin 135 metrelik yüksekliğiyle Türkiye’nin Ağrı Dağı’ndan sonra ikinci yüksek doruğu olan Cilo Dağları’ndaki buzullar erimeye devam ediyor.&nbsp;Konuyla ilgili, “Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Onur Şatır”, erimenin önceki yıllara göre çok daha hızlı olduğunu ve son 30 yılda buzulların yarısına yakın kısmının eridiğini; &nbsp;küresel olarak alınacak tedbirlerin yanında yerelde insanların bilinçlendirilmesinin gerektiğini; &nbsp;su kaynaklarının korunmasının önemli olduğunu ve &nbsp;vahşi sulamadan &nbsp;vazgeçilmesi zorunlu olduğunu belirtti.

Kurşun ile ilgili hikayeler