UNESCO tarafından Dünya Basın Özgürlüğü Günü ilan edilen 3 Mayıs için <a fr-original-style="" href="https://www.un.org/en/observances/press-freedom-day" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu yıl UNESCO'nun belirlediği tema</a>, başlıktaki cümle oldu: “Gazetecilik dijital kuşatma altında”. Sanırım bunun ne kadar doğru bir seçim olduğunu söylememe gerek yok.Her geçen yıl dünyanın her yerinde giderek kötüleşen basın özgürlüğünün <a fr-original-style="" href="https://www.axios.com/2022/05/03/journalism-under-digital-siege" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mevcut durumunu</a>, bu önemli gün ve Reporters Without Borders'ın her yıl yayınladığı World Press Freedom Index'in 2022 versiyonu ile anmakta fayda var.&nbsp;Geçtiğimiz yıllarda <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2021/10/21/hakikati-oldurmek-gazeteci-cinayetleri-laheyde/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">öldürülen</a>, şiddete maruz kalan veya hapse atılan gazeteci sayısının maalesef sürekli artması ve bu konuda yeterli yaptırım uygulanmaması, BM tarafından yayınlanan <a fr-original-style="" href="https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000379589" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"Threats that Silence" isimli raporda</a> öne çıkan başlıklardan birisi. Raporun yayınlanmasından bu yana bu konuda hiçbir değişiklik görmediğimiz gibi, Ukrayna'da başlayan savaş ile birlikte hem Rusya'daki hem de Ukrayna'daki gazetecilere karşı tehditlerin artması durumu daha da kötüleştiriyor.Bununla birlikte <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2021/01/21/kadin-gazeteciler-cevrim-ici-siddet-tehdidi-altinda/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dijital</a> tehditlerde de bir azalma olmadığı gibi aksine daha da arttığına tanık oluyoruz. <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2021/07/21/pegasus-project-insan-haklari-ve-basin-ozgurlugune-saldiranlarin-en-sevdigi-sirketin-ifsasi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pegasus Project</a> bunun en büyük kanıtlarından birisi. Devletler tarafından olmasa bile yazdıkları veya söyledikleri beğenilmeyen gazetecilerin internette sürekli taciz ve tehditlerle mücadele etmek zorunda kalması ise maalesef normalleşmeye başlayan bir durum. Öyle ki, <a fr-original-style="" href="https://www.niemanlab.org/2022/05/women-journalists-see-harassment-as-part-of-the-job-a-new-study-finds/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yeni bir araştırma</a> kadın gazetecilerin bu tacizleri mesleğin normal bir parçası olarak görmeye başladığını söylüyor.<a fr-original-style="" href="https://rsf.org/en/index" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">World Press Freedom Index 2022</a> de durumun nasıl kötüleşmeye başladığını gösteren bir diğer rapor. Her ne kadar zirvedeki Nordik üçlü değişmese de, durumun "çok kötü" olduğu ülke sayısı rekor kırarak <a fr-original-style="" href="https://rsf.org/en/rsfs-2022-world-press-freedom-index-new-era-polarisation" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">28'e ulaşmış durumda</a>. Türkiye birkaç sıra yükselip 149'uncu olsa da Hindistan ile birlikte kırmızı listenin sadece birkaç basamak üstünde duruyoruz. 180 ülke içerisinde yeni listeye en büyük tepkiyi yirmi sıra birden gerileyip 103. ülke olan Arnavutluk <a fr-original-style="" href="https://www.euractiv.com/section/digital/news/albanian-prime-minister-claims-rsf-report-is-lies-fantasy/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">verdi</a>.Bütün bunların üzerine medyadaki <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2021/10/08/korku-ve-kutuplasmanin-gucuyle-nasil-mucadele-edebiliriz/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kutuplaşma</a> ve popülist dile karşı <a fr-original-style="" href="https://pressgazette.co.uk/world-press-freedom-index-2022/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">artan ilgiyi</a>, aşırı zenginlerin <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/news/2022/may/03/billionaires-extra-power-media-ownership-elon-musk" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">daha fazla medya kontrolü</a> için uğraşmasını ve artan ekonomik ve teknolojik sıkıntıları da eklediğimizde karşımızda gerçekten karamsar bir tablo oluşuyor.&nbsp;Maalesef 2022 yılında basın özgürlüğünün durumu böyle. Bunun içerisinden nasıl çıkabileceğimiz sorusuna kimsenin kesin bir cevabı olduğunu sanmıyorum. Ama bunu aramaya ve hem bulunduğumuz yerlerde hem de dünyanın her köşesinde basının özgür olabilmesi için çözümler üretmeye devam etmemiz gerekiyor. Çünkü insanların sağlıklı bilgiye ulaşabildiği özgür bir basın olmadan sağlıklı bir toplumdan, demokrasiden ya da dünyadan da bahsetmek mümkün değil.

n okuyoruz|

Bu yıl da gelişmeler hep daha kötüye.

Gazetecilik Dijital Kuşatma Altında

<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Teknoloji, devlet, toplum</h2>The Facebook Files:&nbsp;Facebook, adını Meta olarak değiştirmeden önce eski çalışanlarından Frances Haugen, çok sayıda şirket dokümanını basına sızdırdı. The Wall Street Journal'ın yayımlamaya başladığı The Facebook Files isimli dosya; şirketin içerik değerlendirme süreçlerinde bazı isimlere XCheck adını verdiği başka bir değerlendirme süreciyle çifte standart uyguladığı, Instagram'ın kız çocuklarının ve kadınların beden imajı konusunda zararlarının farkında olduğu, Facebook algoritmalarında yapılan bir değişikliğin platformda öfke ve nefreti körüklediği, şirketin ergenlik öncesi yaştaki çocukları araştıran bir ekip oluşturduğu gibi bilgileri ortaya çıkardı.&nbsp;Pegasus Project:&nbsp;Forbidden Stories ve 16 medya kuruluşunun katılımıyla yayımlanan bir dosya olan Pegasus Project; birçok ülkenin İsrail merkezli NSO Group tarafından geliştirilen Pegasus yazılımını kullanarak politikacıları, gazetecileri, aktivistleri izlediğini ortaya çıkardı. Telefonların herhangi bir bağlantıya tıklamaya ihtiyaç duymadan fotoğraflara, konuşma geçmişlerine, kamera ve konum bilgilerine erişmeyi mümkün kılan "zero-click" bir casus yazılıma karşı açığı olduğu da görüldü.Şirketler, devletler: Rusya ve Çin’de özellikle ABD merkezli teknoloji şirketlerine karşı baskı arttı. Sosyal medya platformları içerik kaldırmadığı için para cezalarına çarptırıldı. Rusya’daki seçimlerde muhalif lider Aleksey Navalni destekçilerinin kullandığı mobil uygulama, uygulama mağazalarından çekildi. Diğer yandan ABD’de Facebook’a ilişkin iddialardan sonra şirket yetkilileri ve muhbir Haugen Kongre’de ifade verdi.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Etkinlikler ve getirdikleri</h2>CES 2021:&nbsp;Dünyanın en büyük tüketici elektroniği etkinliklerinden biri olan Consumer Electronics Show, 2021'de tamamen dijitalde gerçekleşti. Beklenen ürünlerin yanı sıra ilhamını pandemiden alan akıllı maskeler, giyilebilir hava temizleyicileri gibi ürünler de tanıtıldı.&nbsp;WWDC:&nbsp;Apple'ın her yıl gerçekleştirdiği geliştirici konferansı Apple Worldwide Developers Conference (WWDC); iOS 15'in, iPadOS 15'in, watchOS 8'in ve macOS 12 Monterey'in tanıtıldığı bir etkinlik oldu.&nbsp;Apple Etkinlikleri:&nbsp;Apple'ın sonrasında takip endişelerine yol açacak ve bu kapsamda çeşitli güncellemeler alacak ürünü AirTag, bu yıl gerçekleşen etkinliklerden birinde tanıtıldı. Teknoloji severler; iPhone 13 ve iPhone 13 Mini, iPhone 13 Pro, iPhone 13 Pro Max, Apple Watch Series 7, A13 Bionic çipli yeni iPad'lerle tanıştı.&nbsp;Samsung Unpacked:&nbsp;Samsung odağında katlanabilir ekranlar vardı. Dünya bu yıl Galaxy Flip 3 ve Galaxy Fold 3'ün yanı sıra Galaxy Watch 4 ve Galaxy Buds 2'yle tanıştı.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kesintiler, siber saldırılar, sızıntılar</h2>Colonial boru hattı:&nbsp;ABD'nin en büyük boru hattı Colonial Pipeline, 7 Mayıs'ta DarkSide isimli bir hacker grubunun saldırısına uğradı. Saldırının ardından devre dışı kalan boru hattının operasyonlarına başlaması 12 Mayıs'ı buldu. Saldırının şirkete maliyetinin 2,1 milyon dolar olduğu, diğer yandan ABD hükümetinin saldırganlara 5 milyon dolar fidye ödediği öne sürüldü.&nbsp;Kaseya:&nbsp;Rusya merkezli REvil isimli fidye yazılım grubu tarafından gerçekleştirildiği belirtilen Temmuz 2021 tarihli saldırı ABD'deki küçük ve orta boyutlu işletmeleri, Yeni Zelanda'daki okulları, İsveç'te bir market zincirini etkiledi. Kaseya saldırıdan 60 müşterinin etkilendiğini söylese de en az 17 ülkeden bin 500'e yakın şirketin operasyonlarını aksattığı tahmin edildi.&nbsp;Fastly:&nbsp;Haziran ayının başında içerik dağıtım ağı Fastly'de yaşanan bir problem; Amazon, Reddit, Twitch, Pinterest, Hulu gibi çok sayıda platformu etkiledi ve büyük bir internet kesintisine sebep oldu.&nbsp;Akamai: Haziran ayının ortalarında da benzer bir problem Akamai'de meydana geldi ve hava yolu şirketleri, bankalar bu durumdan etkilendi.Facebook:&nbsp;4 Ekim'de Facebook sunucularında meydana gelen bir problem; Messenger, Instagram, WhatsApp gibi servislere altı saatten uzun bir süre erişilememesine sebep oldu.&nbsp;Akbank: 6-7 Temmuz tarihlerinde Akbank'ın mobil ve internet bankacılık hizmetlerinde uzun süreli bir hizmet kesintisi yaşandı.&nbsp;Amazon: Yılın son kesintilerinden biri de Amazon'da yaşandı. Disney+, Slack, Netflix, Hulu gibi servislere erişimlerde problem görüldü.Yemeksepeti:&nbsp;Hızlı teslimat ve yemek siparişi uygulaması Yemeksepeti bu yıl mart ve kasım aylarında veri sızıntısı iddialarıyla gündeme geldi. Kasım ayındaki haberlerde bilgisayar korsanlarının 20 milyondan fazla kişinin verisine sahip olduklarını söyledikleri aktarıldı.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uzay</h2>Yolculuklar:&nbsp;Geçtiğimiz yaz önce Richard Branson uzayın başlangıcı sayılan Kármán hattına yakın bir noktaya çıkarak "uzaya giden ilk milyarder" unvanını aldı. Branson'dan iki hafta sonra Jeff Bezos, 11 dakikalık bir uçuşla Kármán hattına ulaştı. Bezos'un şirketi Blue Origin, yıl içinde "uzay turizmi" kapsamındaki üçüncü uçuşunu iki hafta önce gerçekleştirdi. Diğer yandan Yusaku Maezawa&nbsp;isimli milyarder, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda 12 gün kaldı ve geri döndü. Rusya, bu yolculukla 2010'da askıya aldığı özel uzay programını yeniden devreye sokmuş oldu.&nbsp;Gönderimler:&nbsp;ABD Havacılık ve Uzay Dairesi'ne (NASA) ait uzay aracı Parker Solar Probe, Güneş'in dış atmosferi olarak da bilinen taç küreden uçarak Güneş'e en çok yaklaşan uzay aracı oldu. "En güçlü teleskop" James Webb Uzay Teleskobu, Hubble Uzay Teleskobu'nun yerini almak üzere uzaya gönderildi. Şubat 2021'de Cumhurbaşkanı Erdoğan, "2023'te Ay'a gitme" hedefiyle Türkiye Millî Uzay Programı'nı duyurdu. Son olarak, Türksat 5B SpaceX'e ait Falcon 9 roketiyle uzaya gönderildi.&nbsp;

Quando

Teknolojide 2021'den kalanlar

ICIJ tarafından organize edilen ve yüzlerce gazetecinin bir araya gelerek yayınlamaya başladığı <a fr-original-style="" href="https://www.icij.org/investigations/pandora-papers/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pandora Papers</a> dosyaları, şu ana kadar karşılaştığımız en büyük sızıntılardan birisi. Dosyalardan ortaya çıkan bilgiler tam olarak bültenimizin alanına girmediği için onu <a fr-original-style="" href="https://www.dw.com/tr/pandora-paperst%C3%BCrkiyenin-s%C4%B1f%C4%B1r-vergi-cemiyeti/a-59453295" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kaynağından okumanızı</a> tavsiye ederim.Ben biraz daha farklı bir yerden bakmak ve hem son dönemlerde tekrar artışa geçen sızıntıları hem de araştırmacı gazeteciliğin özellikle bu anlamda geldiği noktayı ele almak istiyorum.2021 içerisinde birçok büyük ve önemli veri sızıntısı ile karşılaştık. <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-08-24/belarus-hackers-seek-to-overthrow-local-government?sref=gni836kR" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Belarus</a>’tan <a fr-original-style="" href="https://www.amnesty.org/en/latest/news/2021/08/iran-leaked-video-footage-from-evin-prison-offers-rare-glimpse-of-cruelty-against-prisoners/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İran</a>’a, <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2021/07/21/pegasus-project-insan-haklari-ve-basin-ozgurlugune-saldiranlarin-en-sevdigi-sirketin-ifsasi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pegasus Project</a>’ten Pandora Papers’a çok çeşitli ve haber değeri yüksek veri sızıntısı gündemde kendisine yer buldu. Bu da ister istemez sızıntı gazeteciliğinin zirve yaptığı 2012-2013 yıllarını anımsattı. O dönemde özellikle hackerların ve dijital aktivistlerin sıkça kullandığı “bilgi özgür olmak istiyor” (information wants to be free) deyimi sıkça anılıyordu.&nbsp;Bugünlerde de bilginin özgürleşmek için daha fazla çaba gösterdiği bir dönemden geçiyoruz demek mümkün. Ama bunun yerine Cory Doctorow’un bu deyimin yerine tercih ettiği “Bilgi özgür olmak istemiyor, insanlar istiyor” (<a fr-original-style="" href="https://archive.org/details/InformationDoesntWantToBeFree" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Information doesn’t want to be free, people do</a>) hâlini kullanmanın daha doğru olacağını düşünüyorum.&nbsp;Çünkü çoğu zaman bilginin kendisine odaklandığımız zaman en önemli faktörü unutuyoruz: İnsanlar. O bilginin özgür kalmasını sağlayanlar, o bilginin öznesi ve nesnesi olanlar, o bilgiye erişebilmemizi sağlayanlar… Her ne kadar tekno-optimist bir şekilde bakmak ve “veriye” odaklanmak cazip gelse de bütün bunların içerisinde insanların oynadığı rolü unutmamamız gerekiyor.Burada gazetecilere de birden çok rol düşüyor. Gazeteciler bir yanda bu bilgiye erişebilmemizi sağlayan kesim. Araştırmacı gazetecilerin kendilerini bu koşullara göre geliştirebilmesi ve bu veri yığınlarını anlamlı bilgilere, haberlere dönüştürebilmesi sayesinde bütün bunlardan haberimiz oluyor. Gazeteciliğin belki de dijital teknolojiler ile birlikte geçirdiği en büyük dönüşümlerden birisi de bu oldu.Diğer yanda ise bu dönüşüm gazeteciler için çok katmanlı bir sorumluluk anlamına da geliyor. Sızıntı belgeler üzerine çalışabilmek için kaynakları ile güvenli bir iletişim kurabilmeleri ve bu süreç boyunca kendi güvenliklerini sağlayabilmeleri lazım. Aynı zamanda bu veri yığınlarının içerisine dalıp önemli olanları, haber değeri taşıyanları bulmaları ve bunları yazmaları gerekiyor.&nbsp;Aynı zamanda dünyanın dört bir yanından meslektaşlarıyla eş zamanlı olarak çalışmak gibi bir emek de çoğu zaman ihtiyaç duyulan bir şey. Pegasus Project ve Pandora Papers bunun en güncel ve başarılı örneklerinden. Üstelik bütün bunları hem ekonomik hem de özgürlük anlamında giderek daha kısıtlı imkânlara sahip oldukları bir ortamda gerçekleştiriyorlar.Sızıntı ve verilere odaklı araştırmacı gazetecilik bundan sonra yalnızca daha da büyüyecek. Çünkü dijitalleşme arttıkça haber değeri taşıyan veriler de artacak. Geçtiğimiz on yıl içerisinde gazeteciler kendilerini büyük anlamda geliştirdi ama hem gazeteciliğin mevcut durumu hem de <a fr-original-style="" href="https://thefix.media/2021/09/21/the-future-is-here-and-journalists-research-skills-need-updating/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yeni sorunlar</a> hâlâ aşılması gereken daha çok engel olduğunu da bize hatırlatıyor.

Araştırmacı gazetecilik ve bilgiyi özgürlüğüne kavuşturmak arasındaki ilişki.

Bilgiyi Özgürleştiren Gazeteciler

Temmuz ayının sonlarına doğru tüm dünyayı sarsan bir sızıntı ile karşılaştık. İsrail merkezli casus yazılım şirketi NSO Group’un Pegasus yazılımı ile hedeflenen veya potansiyel hedef listesine alınan binlerce telefon numarası gazetecilere ve sivil toplum kurumlarına sızdırıldı. Bu sızıntı ile başlayan ve uluslararası bir ortaklıkla yürütülen araştırmanın sonuçlarını Pegasus Project adını verdikleri seri ile okumaya başladık.&nbsp;Sızıntının ilk günlerinde sitemizde konuyu kapsamlı bir şekilde anlatan <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/pegasus-project-insan-haklari-ve-basin-ozgurlugune-saldiranlarin-en-sevdigi-sirketin-ifsasi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir yazı yazmıştım</a>. Ancak aradan geçen bir ayda yaşanan <a fr-original-style="" href="https://forbiddenstories.org/pegasus-project-articles/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yeni gelişmeleri</a> ve şu ana kadar ortaya çıkan sonuçlarını derlemenin hepimiz için faydalı olacağını düşünüyorum.Geride bıraktığımız süre içerisinde yazılım ile hedef alındığı ortaya çıkan ilginç isimlerin arasına <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/news/2021/jul/21/telegram-founder-pavel-durov-listed-spyware-targets-nso-leak-pegasus" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Telegram’ın kurucusu Durov</a>, <a fr-original-style="" href="https://www.lemonde.fr/projet-pegasus/article/2021/07/21/quand-l-arabie-saoudite-voulait-espionner-le-patron-du-psg_6089084_6088648.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Bein Sports’un sahibi Al-Khelaifi</a> gibi şirket patronları ve <a fr-original-style="" href="https://www.washingtonpost.com/world/2021/07/21/dubai-princesses-spyware/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prenses Latifa</a> gibi önemli siyasi figürler de eklendi. Bu isimler elbette hedef alınan gazeteciler ve sivil toplum temsilcilerinden daha fazla dikkat çekti ve konuya olan ilgiyi artırdı.&nbsp;NSO Group ile ilgili yasal soruşturmalar konusunda da <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/news/2021/jul/23/demonstrations-and-inquiries-the-global-impact-of-the-pegasus-project" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kimi gelişmeler oldu</a>. Bir grup gazeteci Fransa’da şirkete dava açarken, Fransız hükümeti de Cumhurbaşkanı Macron’un da listede olması sebebiyle ayrı bir soruşturma <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/world/2021/jul/25/emmanuel-macron-pushes-for-israeli-inquiry-into-nso-spyware-concerns" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başlattı</a>. ABD’de de Demokratlar şirketin ve yazılımın kullanımıyla ilgili bir soruşturma <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/news/2021/jul/27/democrats-call-for-possible-action-against-nso-over-pegasus-revelations" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">talep etti</a>. İsrail devleti ise şirketin bu yazılımı sattığı kimi devletler sebebiyle bu tarz yazılımların ihracatını daha sıkı düzenlemeye gerek olup olmadığını <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/news/2021/jul/22/israel-examine-spyware-export-rules-should-be-tightened-nso-group-pegasus" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">soruşturacak</a>. Elbette hiçbir devlet casus yazılımların kullanımını kapsamlı bir şekilde denetlemeye veya durdurmaya yanaşmıyor bile.&nbsp;Dosyanın bize gösterdiği en önemli nokta bu türde casus yazılımların gazetecilere ve otokratik iktidarların rahatsız olduğu kesimlere karşı nasıl kolaylıkla kullanılabildiği oldu. Örneğin Pegasus ile hedef alınan en az dört gazeteci ülkelerindeki yolsuzluğu <a fr-original-style="" href="https://cpj.org/2021/07/pegasus-project-risk-corruption-reporters/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırıyor</a>. Benzer şekilde hedef listesindeki hemen her gazeteci ya devletleri tarafından daha önce başka yollarla da susturulmaya çalışılmış ya da iktidarı rahatsız edecek haberlere imza atmış.&nbsp;Her ne kadar yıllar içerisinde birçok gelişme gazeteciler için dijital güvenliğin bir mecburiyet olduğunu tekraren gösterse de Pegasus’un teknik kapasitesi, potansiyel güvenlik riskinin tahmin edilenden çok daha büyük olduğunu <a fr-original-style="" href="https://nex.sx/blog/2021/08/03/the-pegasus-project.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kanıtladı</a>. Üstelik isteyen kurumların parasını verip <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/news/2021/jul/23/how-nso-became-the-company-whose-software-can-spy-on-the-world" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kolayca kullanabiliyor olması</a> da hedef alınma ihtimalinin oldukça yüksek olduğu anlamına geliyor.&nbsp;Önümüzdeki süreçte hem Pegasus hem de diğer casus yazılımlar ve güvenlik tehditleri konusunda yeni gelişmeler göreceğimiz kesin. Gazeteciler ve medya için bu noktadan sonra atılması gereken en önemli adım, bu konuda kendilerini nasıl daha iyi eğitebilecekleri ve daha kapsamlı koruma mekanizmaları geliştirebilecekleri üzerine düşünmek olmalı.&nbsp;Dijital teknolojilerin haber üretiminin doğal bir parçası haline gelmesiyle birlikte bu teknolojilerin getirdiği güvenlik risklerini düşünmek de <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/dijital-guvenligi-ciddiye-almaliyiz/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mesleğin bir parçası oldu</a>. Bu da kaçınılmaz olarak dijital güvenlik konusuna hakim olmayı ve korunmak için gerekenleri yapabilmeyi; başarılı ve uzun ömürlü bir haber odası olmanın şartlarından birisi haline getirdi. Bu yüzden artık neredeyse bütün büyük haber odalarının kendi güvenlik ekipleri var ve çalışanları için her türlü senaryoyu düşünüp gerekenleri aktif olarak yapabiliyorlar.&nbsp;Özetle dijital güvenlik artık gazetecilik için bir lüks değil, bir mecburiyet. Pegasus Project bize bunu gösteren en iyi örneklerden birisi.

Dijital gözetim artık ciddiye almak zorunda olduğumuz bir normal.

Pegasus Project Bir Ayda Neler Öğretti?

<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Gazeteciler için Güvenlik Eğitiminin Önemi</h2>Pegasus Project ile birlikte bir kez daha gazeteciler için dijital güvenlik konusunun ne kadar önemli olduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/pegasus-project-insan-haklari-ve-basin-ozgurlugune-saldiranlarin-en-sevdigi-sirketin-ifsasi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gördük</a>. Ama yıllardır benzer birçok örneğe tanık olmamıza rağmen gazetecilik konusundaki akademik ve gönüllü eğitimlerde güvenliğe yeterince önem verilmediğini <a fr-original-style="" href="https://freedom.press/news/jschool-security-research/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görüyoruz</a>.Bu konuda daha aktif bir adım atmak isteyen Freedom of the Press Foundation, “U.S. Journalism School Digital Security Curriculum” isimli <a fr-original-style="" href="https://freedom.press/news/announcing-us-jschool-curriculum/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir proje duyurdu</a>. Bu proje ile ABD’deki tüm gazetecilik okullarında kullanılabilecek bir ders programı ve kaynak listesi yayınladılar. Her ne kadar ABD merkezli olsa da, bu programı Türkiye’ye uyarlamak —elbette kimi özel koşulları da hesaba katarak— çok da zor olmayacaktır.

Pegasus Project ile ilgili hikayeler