Bianet'in medyaya yansıyan haberlerden derleyerek tuttuğu erkek şiddeti çetelesine göre bu yıl (Kasım ayı hariç) 327 kadın öldürüldü. Şiddetten ölen kadınlar için hazırlanan Anıtsayaç'ta yer alan verilere göre, erkeklerin son dört yılda öldürdüğü kadın sayısı 2.079. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, 2024 Ekim Raporu’nda kayda geçirdikleri 48 kadın ölümünün bir aydaki en yüksek kadın cinayeti sayısı olduğunu belirtiyor.Öte yandan bu rakamlar büyük ihtimalle buzdağının görünen yüzü. Gazetelere yansımayan, mahkemeye intikal etmeyen, örtbas edilen, intihar süsü verilen, özellikle cinsel şiddet hikayelerinde suçlanma korkusuyla konuşamayan kadınlara dair hadiseleri düşünüldüğünde, önümüzde dehşet verici bir tablo duruyor: Türkiye'nin en büyük sorunlarından biri olan kadına yönelik şiddetle ilgili resmî makamlar, problemin boyutlarının etraflıca anlaşılmasına ve konuyla ilgili kapsamlı politikalar geliştirilmesini sağlayacak verileri uzun süredir açıklamıyor.Bir adım geriden: 2009 yılında dönemin Adalet Bakanı Sadullah Ergin, TBMM'de sunulan bir soru önergesine verdiği yanıtta 2002- 2008 arasında işlenen kadın cinayeti sayısını açıkladı. Buna göre, 2002'de 66, 2003'te 83, 2004'te 128, 2005'te 317, 2006'da 663, 2007'de 1011, 2008'de ise 806 kadın öldürüldü. 2002'den 2008’e kadar öldürülen kadın sayısı 14 kat artmıştı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2013 yılında verilen bir başka soru önergesine Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın verdiği yanıtta ise 2009'da 171, 2010'da 177, 2011'de 163, 2012'nin ilk 9 ayında ise 128 kadın cinayeti işlendiği bildirildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2021 yılı Ocak ayında İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, 6284 sayılı kanun kapsamındaki kadın cinayetlerinde hayatını kaybeden kadın sayısını 2017'de 353, 2018'de 279, 2019'da 336 ve 2020'de ise 266 olarak duyurdu.</li></ul>İstanbul Sözleşmesi gibi pek çok uluslararası sözleşme, kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddete karşı alınan önlemlerin etkinliğini ölçmek için düzenli olarak veri toplanmasını ve araştırma yapılmasını şart koşarken Türkiye’de yukarıda sayılanlar haricinde, kaç kadının erkekler tarafından öldürüldüğünü, kaç kadının şiddet gördüğünü, cinayet ve şiddet vakalarının kaçının ev içerisinde ya da koruma kararı varken işlendiğini gösteren idari veriler sağlıklı biçimde tutulmuyor. Bu da konuyla ilgili verilere dayalı kapsamlı sosyal politikalar&nbsp;oluşturmanın önünde ciddi bir engel teşkil ediyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Koruma kararlarının uygulanması</h2>Kadınların en büyük sorunlarından biri de adalet arayışlarının karşılık bulmaması. Bu durum sadece İstanbul Sözleşmesi’nin kaldırılmış olması ya da yasadaki yetersizliklerden kaynaklanmıyor. Aksine 6284 olarak bilinen, konuyla ilgili yasanın etkin uygulanması durumunda kadınları göz göre göre gelen şiddetten korumak mümkün. Ancak yasa, pratikte birçok nedenden dolayı etkin uygulanmıyor.Koruma kararlarının etkili bir şekilde uygulanamadığı, mevcut veriler üzerinden görülebiliyor. 2023 yılında İçişleri Bakanlığı'nın açıkladığı verilere göre, KADES uygulamasını 7 milyon 365 bin 755 kişi indirmiş, toplam 1 milyon 382 bin 332 ihbar yapılmış. Bunlardan 193 bin kişi koruma kararı almış; buna karşın sadece 1.500 elektronik kelepçe uygulanmış.&nbsp;Eşitlik İçin Kadın Platformu'nun (EŞİK)&nbsp;bu yıl yaptığı 25 Kasım açıklamasında belirttiğine göre, "Kadınlar elektronik kelepçe uygulamasına ihtiyaç duyduğunda kelepçelerin boşalmasının beklendiği cevabını alıyor."&nbsp;Ayrıca:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Koruma kararlarını ihlal eden faillere 6284 uyarınca verilecek tazyik hapsinin uygulanmasında boşluklar göze çarpıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">6284 sayılı kanuna göre 6 aya kadar verilebilecek uzaklaştırma kararları 10 gün, 15 gün gibi sürelere düşürülerek işlevsizleştiriliyor. Kararlar verilirken risk değerlendirmesi yapılmıyor.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Cezasızlık politikaları</h2>Bugün, infaz düzenlemeleri nedeniyle geçmişte suç işlemiş, hüküm giymiş onbinlerce kişi, cezalarını bile tamamlamadan salıverilebiliyor. 6 yıla kadar ceza gerektiren suçlardan birini işlemeleri ya da 6 yıl ve daha az ceza almaları durumunda birkaç gün açık cezaevinde tutularak, ardından serbest bırakılıyorlar.Yaralama, taciz suçları, hırsızlık, gasp gibi suçlarda suç işleyenler neredeyse tek bir gün kapalı cezaevinde yatmıyorlar. Zira 2020’deki infaz değişikliğine göre, 6 yıl ceza alan kişinin şartla salıverme süresi otomatik olarak 3 yıla iniyor. Denetimli serbestlik süresi de 3 yıl olduğundan bu kişi hemen serbest bırakılıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kadın cinayetleri önlenebilir</h2>Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun Genel Temsilcisi Gülsüm Kav, kadın cinayetlerinin önlenebilir olduğuna dikkat çekiyor. Çünkü pek çoğu eş-sevgili gibi yakından tanıdığı erkekler tarafından öldürülmeden önce tehdit, takip ve taciz ediliyor. Devletin görevi tam da bu noktada kadının güvenliğini sağlamak ve en temel hak olan yaşama hakkının korunması için yasal süreci doğru işletmek.Öte yandan “gelen adama kapıyı açtıkları için öldürüldüklerini” söylemek gibi mağduru suçlayan ifadeler, yalnızca konuyla ilgili alınmayan önlemlerin altını çiziyor.

Aposto Gündem

Türkiye'de kadına yönelik şiddet vakaları ve kadın cinayetleri gündemden düşmezken cezasızlık politikaları ve veri eksikliği de şiddetle mücadele etmenin önünde engel oluşturuyor.

25 Kasım Kadına Karşı Şiddetle Mücadele Günü: Türkiye, şiddeti önlemek için ne yapıyor?

Anayasa Mahkemesi pek çok haberin ve sosyal medya içeriğinin kişilik hakları ihlali gerekçesiyle erişime engellenmesine ya da içerikten çıkarılmasına dayanak yapılan 5651 sayılı Kanun’un 9. maddesini iptal etti.(1) Ancak bu iptal hükmünün, kararın yayımlanmasından itibaren dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verdi. Yani anayasaya aykırı olduğu tespit edilerek iptaline karar verilen kural, dokuz ay daha uygulanmaya ve haberler sansürlenmeye devam edecek. Oysa böyle bir erteleme kararına hiç gerek yoktu. Zira söz konusu düzenleme zaten baştan itibaren hukuk sistematiğine aykırı ve gereksizdi. Hukukumuzda kişilik haklarının haksız saldırılara karşı korunmasını sağlayacak başka pek çok hukuk yolu ve koruma mekanizması bulunmaktadır.&nbsp;Hatırlamak gerekirse, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun 2007 yılında küçükleri İnternetteki zararlı içeriklerden korumak amacıyla çıkarılmıştı. Kanunun ilk halinde 9. madde hakları ihlal edilenlerin içerik veya yer sağlayıcıya başvurarak içeriğin çıkarılmasını isteme ve cevap hakkını öngören bir düzenleme içeriyordu. Ancak 17-25 Aralık soruşturmalarından sonra İnternette bazı ses kayıtlarının yayılmasının ardından 2014 yılında 6518 sayılı Kanunla 9. madde tamamen değiştirilerek kişilik hakları ihlal edilen kişilerin doğrudan sulh ceza hakimliklerine başvurarak erişimin engellenmesini talep etmesine olanak tanınmıştır. Söz konusu taleplerle ilgili olarak sulh ceza hakimlerinin 24 saat içinde karar vermesi zorunlu tutulmuştur. İçerik sahiplerinin karar alma sürecinden haberleri olmadığı gibi, bu kararların içerik sahiplerine tebliği de öngörülmemiştir. Üstelik bu kararlara karşı yapılacak itirazları da bir kapalı devre içinde yine sulh ceza hakimliklerinin incelemesi öngörülmüştür. 2020 yılında 7253 sayılı yasa ile sulh ceza hakimliklerine erişimin engellenmesi tedbirinin yanı sıra bir de içeriğin çıkarılmasına karar verme yetkisi tanınmıştır.&nbsp;Bu düzenleme hukuk sistematiği içinde garip bir hukuk yolu icat etmiştir. Öncelikle bu mekanizma bir hukuk davası kapsamında ihtiyati tedbir ya da ceza davası kapsamında koruma tedbiri olmayıp bağımsız bir hukuki koruma mekanizması olarak işlev görmektedir. &nbsp;Verilen karar itiraz üzerine kesinleşmekte ve karar verilen tedbir ilelebet yürürlükte kalmaktadır. Bu kural uygulamada tam bir sansür mekanizmasına dönüşmüş, eleştirel haber ve içeriklerin görünmez kılınması ya da ortadan kaldırılmasının aracı haline gelmiştir. İfade Özgürlüğü Derneğinin 2022 EngelliWeb Raporuna göre 9. madde kapsamında 2014-2022 yıllarında 543 farklı hakimlik tarafından verilen 6.509 farklı kararla 35.023 haber (URL adresi) erişime engellenmiş ve 29.253 haber (URL adresi) kaldırılmış, çıkarılmış veya silinmiştir.(2) Erişime engellenen veya içerikten çıkarılan haber ve içeriklerin çoğunluğu üst düzey siyasetçi veya kamu görevlileriyle ilgili haber ve içerikler olup arşiv değerine sahip pek çok haber de bu hükme dayanarak görünmez kılınmıştır.(3)Anayasa Mahkemesi söz konusu kuralın kötüye kullanılmasını engellemek için bir dizi karar vermiştir. Öncelikle, 2017 yılında yarı pilot niteliğindeki Ali Kıdık başvurusu kararında erişimin engellenmesi kararının ancak “ilk bakışta ihlal” (prima facie) durumunun tespit edilebildiği istisnai hallerde verilmesi gerektiğine karar vermiştir.(4) Ancak sulh ceza hakimlikleri Anayasa Mahkemesi’nin bu içtihadını dikkate almadan erişimin engellenmesi ve içerik çıkarma kararları vermeye devam etmişlerdir. EngelliWeb 2022 raporuna göre Anayasa Mahkemesi’nin Ali Kıdık kararında benimsenen “ilk bakışta ihlal” değerlendirmesine sulh ceza hakimliklerince uyulması zorunlu olmasına rağmen 2019 yılında verilen kararların binde 11 oranında ve çok az sayıda erişimin engellenmesi kararında bu karara atıf yapıldığı tespit edilmiştir. 2020 yılında bu oran binde 62, 2021 yılında binde 65 ve 2022 yılında binde 96 olmuştur. Atıf yapılan kararlarda da genellikle düzgün bir ilk bakışta ihlal değerlendirmesi yapılmamıştır.(5)Bu nedenle, bu hükme göre verilen erişim engelleme ve içerik çıkarma kararlarıyla ilgili olarak Anayasa Mahkemesi’nin önüne gelen bireysel başvuruların sayısı çığ gibi büyümüştür. Nihayet Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu 2021 yılında Keskin Kalem Yayıncılık ve Ticaret A.Ş. ve Diğerleri Başvurusu kararında 5651 sayılı Kanun’un 9. maddesinde yapısal sorunlar tespit ederek, pilot karar usulünün uygulanmasına karar vermiştir.(6) Bu kararında Mahkeme söz konusu düzenlemenin usulî güvencelerden yoksun olduğunu, silahların eşitliği ilkesine uymadığını belirterek yeni düzenleme yapmak üzere kararın bir örneğini TBMM’ye göndermeye karar vermiş, önündeki yaklaşık 400 başvurunun incelemesini de askıya almıştır. Ancak öngörülen bir yıllık sürede 7418 sayılı Kanun ile 5651 sayılı kanunda değişiklikler yapılmış olmasına rağmen AYM kararında belirtilen yönde herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Bunun üzerine Anayasa Mahkemesi önündeki bir iptal davası ile bir itiraz başvurusunu birleştirerek 5651 sayılı Kanun’un 9. maddesinin tamamını iptal etmiştir. &nbsp;Ancak bu iptal kararı da sansür sorununu çözmekten uzaktır. İptal hükmünün uygulanmasının ertelenmesi çok büyük bir sorun olduğu gibi yeni yapılacak düzenlemenin daha iyi olacağını beklemek de gerçekçi değildir.

Özgürlük Gündemi

İptal hükmünün uygulanmasının ertelenmesi çok büyük bir sorun olduğu gibi yeni yapılacak düzenlemenin daha iyi olacağını beklemek de gerçekçi değildir.

Sayılı Kanun ile ilgili hikayeler