Portekiz’de 18 Mayıs’ta yapılan erken seçim, siyasi tablonun radikal biçimde değişmesine sahne oldu. Seçim sonuçları, yaklaşık 50 yıllık demokratik ve toplumsal ilerlemenin sonunu getirebilecek tarihî bir anayasa değişikliğinin önünü açtı. 1976’dan bu yana ilk kez Sosyal Demokrat Parti, Chega ve Liberal Girişim’den (IL) oluşan sağcı çoğunluk, merkez partiler arasındaki geleneksel mutabakata ihtiyaç duymadan Anayasa’yı değiştirme yetkisini elinde bulunduruyor.Sol partiler&nbsp;ise toplamda tarihlerinin en düşük oy oranına geriledi. Aralarından yalnızca Yeşiller bir miktar artış kaydederken geçmişte toplam oyları %15’e kadar çıkan radikal soldaki Sol Blok ile Komünist Parti'nin oy oranı %5’e kadar düştü.Öte yandan: Neofaşizm çizgisindeki Chega, oyunu %18’den %23’e çıkararak hem oy oranı hem de sandalye sayısı bakımından ülkenin ikinci partisi konumuna yükseldi. Böylece Sosyalist Parti, yaklaşık 50 yıl sonra ilk kez üçüncü parti durumuna düştü.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Democratic_Alliance_(Portugal,_2024)" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Demokratik İttifak</a>&nbsp;(AD), daha güçlü bir yetkiyle yeniden seçildi; oyların %31,8’ini alarak 91 sandalye kazandı. Ancak tek başına çoğunluğu sağlayamadığı için önünde iki seçenek bulunuyor: Sosyalist Parti veya Chega ile koalisyon hükümeti kurmak ya da yeni bir azınlık hükümeti oluşturmak.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Chega_(political_party)" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Chega</a> (CH), 2024 seçimlerindeki başarısını artırarak 60 sandalye ile Parlamento'daki ikinci büyük parti oldu; demokrasi tarihinde ilk kez ne Sosyalist Parti ne de Sosyal Demokrat Parti iki büyük partiden biri olabildi.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Socialist_Party_(Portugal)" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sosyalist Parti</a>, demokrasi tarihinde ilk kez üçüncü oldu. Oyların sadece %22,8'ini ve 58 sandalyeyi alarak partinin 52 yıllık tarihindeki en kötü sonuçlardan birini elde etti.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sol <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Left_Bloc_(Portugal)" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Blok</a> (BE) oyların %2'sini ve bir sandalye aldı. Bu, partinin en kötü performansıydı. <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Portuguese_Communist_Party" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Portekiz Komünist Partisi</a> ve <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ecologist_Party_%22The_Greens%22" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ekolojist Parti "Yeşiller"</a>den oluşan <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Unitary_Democratic_Coalition" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Demokratik&nbsp;Birlik&nbsp;Koalisyon</a> (CDU), oyların %2,9'unu aldı.</li></ul>Portekiz demokrasisi 1974’te yeniden kurulduğundan bu yana ilk kez, en büyük iki parti birlikte Parlamento’daki koltukların üçte ikisinden azını elde etti. Ancak sağ eğilimli partiler birleşerek Parlamento’daki koltukların üçte ikisini kazandı. Anayasa değişikliği yapmak ve <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Constitutional_Court_(Portugal)" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Anayasa Mahkemesi</a> dahil kamu kurumlarına atama yapmak için üçte iki çoğunluk gerekiyor.Seçim sonuçları, Washington liderliğinde yürütülen savaş politikalarının Avrupa siyasetinde belirleyici rol oynadığının da işareti olarak görülüyor. Seçim kampanyalarına göçün yanı sıra militarist söylemler de damga vurdu. Partilerin büyük çoğunluğu, NATO’ya sadakat, askerî harcamaların artırılması ve silahlanmanın tırmandırılması konularında ortak bir çizgide buluştu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Güven oyu talep eden azınlık hükümeti</h2>Bir yıldan kısa süredir iktidarda olan Sosyal Demokrat Parti (PSD) liderliğindeki iki partili ittifak, 230 sandalyeli yasama organında yalnızca 80 sandalyeye sahip. Hükümet, Başbakan Luís Montenegro’nun&nbsp;merkezinde olduğu giderek derinleşen siyasi krizin ortasında, kendi geleceğiyle ilgili “belirsizliği gidermek” amacıyla güven oyu talep etti. Tartışmalar, Montenegro’nun şirketinin ticari işlemlerinde olası çıkar çatışmaları üzerine yoğunlaşırken muhalefet milletvekillerinin büyük çoğunluğu, buna karşı oy kullanacaklarını önceden bildirdi.Montenegro, güven oyu alamayarak istifa etti. Böylece Portekiz normal şartlarda Ocak 2028’de seçime gidecekken üç yılda üçüncü kez&nbsp;genel seçimlere gitmek zorunda kaldı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kahverengi dalga</h2>Bugün Portekiz, toplumsal yapıda ve işçi sınıfının profilinde derin bir dönüşüm yaşıyor. Yabancı çalışan sayısı son birkaç yılda on katına çıkarak toplam çalışan nüfusun yaklaşık üçte birine ulaştı. Bu yeni işçi sınıfının önemli bir bölümü ise Portekizce konuşulan ülkelerden gelmiyor.Bu bağlamda, kabul ve düzenleme hizmetlerindeki yetersizlik ile barınma, kamu hizmetleri ve dil erişimi konularında ayrılan kaynakların eksikliği, aşırı sağın söylemini güçlendirdi. Hükümetin yeni yasa tasarısını meşrulaştırmak için bu söylemi kullanması ve Sosyalist Parti’nin bu konuda geri adım atması da duruma meşruiyet kazandırdı. Ayrıca, bazı medya kuruluşlarının sansasyonel yayınları ve özellikle sosyal medyada kitlelerin manipüle edilmesi de söylemin yayılmasına zemin hazırladı. Sonuç olarak aşırı sağ, konut ve sağlık gibi temel sorunların sorumlusu olarak göçü gösterme konusunda başarılı oldu.Başbakan’ın bizzat kendisinin yarattığı bu kriz ortamında sağ,&nbsp;göç sorununu tartışmaların merkezine yerleştirmeyi başardı. Bu durum da yabancı düşmanı söylemin öne çıkarak oy kazanmasına zemin hazırladı. Göçmenler, spekülasyonların tetiklediği konut krizinin ve özel çıkarların saldırıları altında yeterince finanse edilmeyen sağlık, eğitim ve kamu hizmetleri sorunlarının günah keçisi hâline getirildi. Üstelik, Sosyalist Parti’yi sağa kaydıran bir kültür savaşının da odağına oturdular.Böylece aşırı sağ, solun geleneksel kaleleri olarak görülen güney bölgelerinin büyük bir bölümünü ele geçirdi ve önceki seçimlerde sola oy veren seçmenlerin desteğini de alarak nüfuzunu artırdı. Chega, göçmen karşıtı politikalarıyla oy tabanını harekete geçirmeyi başararak en çok desteği kırsal kesimler ile eski sanayi bölgelerinde topladı.Kesin olan bir şey var ki Chega artık iktidar yarışının içinde. Bu durum, hem partinin yıllardır tartışma ve ifade özgürlüğünü kısıtlama stratejisi izlediği parlamentoda hem de toplumda demokrasinin zayıflamasına; ırkçı, maço, transfobik, homofobik ve genel olarak faşist şiddetin ciddiyetle ele alınmamasına yol açacak gibi görünüyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Koalisyon mu azınlık hükümeti mi?</h2>Yeni parlamento yapılanmasında üç büyük partinin hiçbiri küçük partilerle çoğunluk oluşturamıyor. Ancak Sosyalist Parti’nin sağındaki partiler, ilk kez Anayasa’da değişiklik yapmak için gereken üçte ikilik oranı aşmayı başardı. Bu durum, mevcut siyasi ortamda büyük önem taşıyor.&nbsp;Sağdaki Sosyal Demokrat Parti’nin sicili göz önüne alındığında ister Avrupa Birliği, Merkez Bankası ve IMF’nin dayattığı kemer sıkma planları kapsamındaki emekli maaşlarına yönelik saldırılar, ister seçim yasasının revize edilmesi önerileri, isterse grev hakkıyla ilgili son açıklamalar olsun; anayasal sistemde geriye dönük bir değişiklik yapılması gerçek bir risk olarak ortaya çıkıyor.

Spektrum

Portekiz'de 18 Mayıs'ta yapılan erken genel seçimlerin ardından kesinleşen resmî sonuçlara göre aşırı sağcı Chega partisi, ülkenin tarihinde ilk kez ikinci büyük parti olarak ana muhalefet konumuna geldi. Sağ eğilimli partiler birleşerek Parlamento’daki koltukların üçte ikisini kazandı ve Anayasa değişikliği yapmak için gereken çoğunluğa ulaştı.

Aşırı sağ ana muhalefette: Portekiz seçimlerini nasıl okumalı?

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Portekiz seçimleri: Portekiz'de erken genel seçimin resmî olmayan sonuçlarına göre azınlık hükümeti ile iktidarda olan iki sağ partinin ittifakından oluşan Demokratik İttifak (AD) oy oranını %32'ye çıkararak birinci parti oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar: 2015-2022 arasında ülkeyi yöneten Sosyalist Parti'nin (PS) oy oranı %28'den %23'e düşerken aşırı sağcı Chega, PS'yi neredeyse yakaladı ve %22-23 civarı oy aldı.</li></ul>

Aposto Gündem

<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/devpinar" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pınar Kılavuz</a>&nbsp;- ParisFransa seçmeni, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Emmanuel Macron’a verdiği oyun aşırı sağcı Marine Le Pen’i Elysée sarayına taşımamak için olduğunu genel seçimlerde de hatırlattı. Bu yazıda hem Macron’un hezimetini, hem de mecliste değişen dengeleri anlatacağım.Fransa’da yarı başkanlık&nbsp;sistemi var. Cumhurbaşkanı dış işlerinden, başbakan ve kabinesi de iç işlerinden sorumlu.Halk tarafından seçilmiş cumhurbaşkanı için ideal olan, meclisteki çoğunluğun kendisini destekleyen vekillerden oluşması. Seçmenler, beş yılda bir sandığa giderek önce cumhurbaşkanını, sonra da milletvekillerini seçiyor. Bir adayın, ilk turda seçilebilmesi için, bölgesindeki oyların yarısından fazlasını alması gerekiyor. Fakat katılımın en az %25 olması şart.İkinci turda ise oyların en az %12,5’ini alan adaylar yarışa devam ediyor. Bu seçimlerde 577 vekilden sadece beşi &nbsp;ilk turda seçilebildi. Bu vekillerden dördü solcu Boyun Eğmeyen Fransa Partisi'nden (La France Insoumise).<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mutlak değil, görece çoğunluk</h2>Fransa’da 2002’den beri (cumhurbaşkanlığı süresinin yedi yıldan beş yıla düşürüldüğü sene) ilk kez bir cumhurbaşkanını destekleyen koalisyon mecliste mutlak çoğunluğu sağlayamadı. Bunun için Macron'un Ensemble! Koalisyonu'nun 289 vekil çıkartması gerekiyordu. 245 vekil ile "görece çoğunluk" sağlandı. 2017 seçimlerinde ise 350 vekil ile meclise girmişlerdi.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/5/2/1655824067318.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Euronews<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ana muhalefet NUPES</h2>2017 genel seçimleri sonucuna göre ana muhalefet olan Cumhuriyetçiler Partisi yerini yeni Büyük Sol İttifak olan NUPES’e bıraktı. Aposto için yazdığım bir önceki yazıda solun birleşme ihtimaline <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/62680712d88aa400066969ce" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">değinmiştim</a>.Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde tek adayın etrafında toplanmayan sol, genel seçimlerde birleşme kararı aldı. Boyun Eğmeyen Fransa partisi başkanı Jean-Luc Mélenchon’un liderliğinde yeni bir koalisyon kuruldu. Sosyalist Parti, Fransa Komünist Partisi, Yeşiller Partisi ve Boyun Eğmeyen Fransa, bu kez güçlerini birleştirdi.Mélenchon’un hayali, çoğunluğu sağlayacak milletvekili sayısına ulaşmak ve başbakan olmaktı. Fransa’da başbakanı, cumhurbaşkanı atıyor. Nitekim, seçimlerden sonra Macron, Elisabeth Borne’u başbakan olarak atamıştı. NUPES çoğunluk olsaydı, meclisin işleyişi açısından Macron, buna uygun bir başbakan seçmek durumunda kalacaktı. Bu, yasal bir zorunluluk olmasa bile.&nbsp;Mélenchon için başbakan olmak artık mümkün değil. Ama NUPES, yeni düzende ana muhalefet olarak büyük bir başarıya imza attı. Boyun Eğmeyen Fransa Partisi 72, Sosyalist Parti 26, Yeşiller Partisi 23, Fransız Komünist Partisi 12 vekil ile meclise girdi. 2017 seçimlerinde ise Boyun Eğmeyen Fransa 17, Sosyalist parti 28, Komünist parti 15 vekil çıkartırken, Yeşiller Partisi mecliste sandalye alamamıştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hem Cumhurbaşkanlığında, hem mecliste yükselen sağ: Rassamblement National&nbsp;</h2>Marine Le Pen’in, cumhurbaşkanlığı seçimlerine kadar başkanlığını yaptığı radikal sağcı partisi, genel seçimlerde dengeleri sarstı. 2017’de meclise 8 vekil ile giren aşırı sağcılar, bu seçimde 89 vekil ile meclise girdi ve ikinci muhalefet oldu.Partinin ismi Front National ve başkanı baba Jean Marie Le Pen iken, 1986 seçimlerinde 35 vekil ile kendi rekorlarını kırmışlardı. 89 vekil, parti ve Le Pen için yeni bir rekor. Le Pen’in seçmeni, ilk seçimlerde Macron’un karşısında vermek istediği mesajı bu kez yeniden hatırlattı. (Le Pen, seçimlerin 2. turunda %41,5 oy almıştı) Bu sonucun Le Pen’i de şaşırttığını söylemek gerekiyor.Bu sadece politik değil, finansal da bir başarı. Vekil sayısı ve seçim sonuçlarına göre artan devlet ödeneği Le Pen için bir krizin çözümü. Marine Le Pen’in Rusya bankalarından aldığı ve henüz ödeyemediği 24 milyon avro tutarında bir borcu var.NUPES’e göre bu sadece Marine Le Pen’in başarısı değil. Sol ittifak liderleri ve seçmenleri, Ensemble! ittifakına kızgın. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Marine Le Pen’e karşı oylarını Macron’a verdiler. Fakat bu desteği kendileri göremediler. Çünkü, genel seçimlerde ikinci tura RN ve NUPES kalan bölgelerde, LREM seçmeninin %72’sı sandığa gitmedi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ya sonra ?&nbsp;</h2>Ama muhalefetin her kesimi şimdiden "Borne istifa" demeye başladı. 5 Temmuz'da güvensizlik önergesi imzalanabilir. 289 vekil imzalarsa başbakan istifa etmek zorunda kalır, kabine yeniden düzenlenir.Macron, ülkenin bu şekilde yönetilemeyeceğine kanaat getirirse meclisi feshetme yetkisine de sahip. Fakat bu büyük bir risk..

Cumhurbaşkanlığı seçiminde zafer, genel seçimde hezimet: Seçmen, Macron’a neyi hatırlattı?   

• Fransa'da&nbsp;düzenlenen milletvekilliği genel seçimlerin ikinci turunun kesin olmayan ilk sonuçlarına göre Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron&nbsp;liderliğindeki Ensemble ittifakı, Ulusal Meclis’teki çoğunluğu sağlayamadı ve 200 ila 260 arasında sandalye kazandı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ya diğerleri? Solcu Jean Luc Melenchon'un liderliğindeki LFI, Yeşiller Partisi, Sosyalist Parti ve Komünist Parti’den oluşan "Sosyal ve Ekolojik Yeni Halk Birliği" (Nupes) ittifakının 149 ile 200 arası sandalye kazanması beklenirken, aşırı sağcı Marine Le Pen'in partisi Ulusal Cephe’ninse 80-100 arası sandalye kazanması öngörülüyor.</li></ul>

• Fransa'da gelecek yıl yapılması planlanan seçimlerde cumhurbaşkanı adayı olarak yarışacak olan Marine Le Pen, seçimi kazandığı takdirde yenilenebilir enerji yatırımlarına yönelik destekleri durduracağını ve ülkedeki rüzgâr enerjisi türbinlerini kaldıracağını belirtti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Değerlendirme: Televizyon yıldızı Éric Zemmour'un cumhurbaşkanlığına aday olması hâlinde Le Pen'i geride bırakabileceği düşünülüyor. Zemmour daha önce ülkede yeni doğan bebeklere yalnızca Fransızca isim verilmesini önermişti.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hidalgo: Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo, ilk sonuçlara göre parti içi oylamayı kazanarak Sosyalist Parti'nin cumhurbaşkanı adayı olarak gösterildi.</li></ul>

Sosyalist Parti ile ilgili hikayeler