<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; LiDAR teknolojisi (bir tür lazer görüntüleme tekniği) kullanan bilim insanları, İpek Yolu güzergahında kaybolmuş iki şehir keşfetti. Özbekistan’ın doğusundaki dağlarda deniz seviyesinin yaklaşık 2 kilometre üzerinde yer alan Tugunbulak ve Taşbulak şehirleri, İpek Yolu'nun yerini deniz rotalarına bırakmasının ardından terk edilmişti.

Aposto Gündem

• Millet İttifakı'nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, sosyal medya hesabından, "Ne Batı ne Doğu, bu Türk'ün Yolu" başlıklı bir video paylaştı. Kılıçdaroğlu, tarihi İpek Yolu'nun tekrar açılacağını vurgulayarak, 5 bin 500 kilometrelik demir yolu bağlantısı ile Asya ve Avrupa arasındaki en önemli ticaret güzergahlarından birine ev sahipliği yapılacağını söyledi. Kılıçdaroğlu, "Bu proje denizlere kıyısı bulunmayan Türkmenistan, Özbekistan ve Kazakistan'ı Türkiye limanları ile buluşturacak. Türkiye, Türk dünyasının deniz giriş kapısı olacak" dedi.<img src="https://images.aposto.com/2023/4/4/1683840875010.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.27" width="550" alt="kılıçdaroğlu" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Eğitim: Kılıçdaroğlu, "Eğitim" başlıklı videoda, "Eğitimde yapacağım en büyük devrim, Millî Eğitim Bakanlığı'nı Merkez Bankası gibi bağımsız bir yapıya dönüştürmek"&nbsp;dedi. MEB'i "içine asla siyasetin girmeyeceği bir kurum hâline getireceğini" belirten Kılıçdaroğlu, "Eğitim sistemi tam 17 kez değişti. Sanki yapboz tahtası. Bugün eğitimden ne öğrenciler mutlu ne öğretmenler ne de veliler"&nbsp;dedi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gerçekler: Kılıçdaroğlu, mutfağında çektiği "Gerçekler" adlı videoda, alışveriş poşetleriyle kameranın karşısına geçti. Kılıçdaroğlu, "1 kilogram kuru fasulye var burada. Geçen sene 17 TL, bugün 36 TL vermişiz. Toz Şeker; geçen sene 20 TL’ye alabildiğimiz şeker, bugün tam 47 TL. Sevgili halkım, biz gelmek zorundayız ki, bir kalıp peynir bu senenin sonuna kadar 125 TL olmasın, 1 kg çay 110 TL olmasın."ifadelerini kullandı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ateş'in mezarına ziyaret:&nbsp;Kılıçdaroğlu, DEVA Partisi lideri Ali Babacan ile birlikte 30 Aralık 2022 günü, Ankara'da düzenlenen suikastta öldürülen eski Ülkü Ocakları Genel Başkanı Sinan Ateş'in mezarını ziyaret etti.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2023/4/4/1683841498886.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.70" width="550" alt="ateş" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Spektrum

Mahalle:&nbsp;Zeytinburnu. Yazı: Mariah Lookman. Fotoğraflar: Deniz Sabuncu.E. B. Kanıkey, Halime Atalay ve Faysal Macit’in Rüyalarımızda hatırladığımız müzik’i ve A search for Sanjeewani in Sri Lanka filmiyle, bir su bahçesi olan Nelumbo 2022, İstanbullu müzisyenler, Türk müziğini terapi amaçlı kullananlar, 17. İstanbul Bienali ve sanatçı olarak benim de bünyesinde yer aldığım çok katmanlı bir iş birliği. Ana fikri yalnızca bitki temelli tıp bilgisini ve değerlerini halkla tekrar buluşturmaktan gelmiyor. Sri Lanka Haldumulla’daki Ayurveda Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nin kurucusu Doktor Piyal Marasinghe’nin beni çok etkileyen bir sözü var: "Eğer çocuklara bitkileri sevmeyi ve onlara bakmayı öğretirsek çocuklar herhangi bir canlıya zarar vermekten imtina edecek, gelecekte şiddete başvurmayacak ve savaşmayacaklar."&nbsp;Yaratmak istediğimiz tam olarak da bu. <img src="https://images.aposto.com/2022/9/5/1666349786684.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çocuklara sevmeyi öğreteceğimiz bitkilerden birkaçı</h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Temelinde yaşama sanatı ve iyi yaşama olan bilim: Ayuverda</h2>Ayurveda hakkında eski kitaplarla çalışmaya başladığımda anladım ki Ayurveda’nın temelinde "yaşama sanatı" ve "iyi yaşamak" var. Ayurveda’nın altında yatan prensipler bilginin kalıplaşmış bir şey olmadığını aksine devamlı geliştiğini söylüyor. “Hayatın bilimi” dediğimiz şey aktif bir bilim ve Ayurveda’yı uygulayan kişiler tıbbi bitkilere ulaşmak ve onları öğrenmek için uzak coğrafyalara kadar gitmişler. Ayurveda’nın etkisi sadece Hindistan, Pakistan ve Sri Lanka'yla sınırlı değil. Mesela İpek Yolu çok önemliydi çünkü hem seyahat hem de ticaret amaçlı kullanılıyordu. Seyahat etme ve bilgi paylaşma geleneğini bugün de devam ettirebilmek adına bu tohumları bahçeye hediye olarak getirdim.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Doğanın prensiplerini temel alan su bahçesi</h2>Bu yılın Mart ayında asıl Zeytinburnu ziyaretimden önce 17. İstanbul Bienali ekibi alanın fotoğraf ve videolarını paylaşmıştı. Yolların kenarında kıştan kalma kar birikintileri vardı. Bahçe soğuk ve durgundu. Sera etkileyiciydi ama sessiz görünüyordu. Bahçe ekibinden Murat Bey, Tuğçe Hanım, İsmail Bey, Merve Hanım ve diğer herkes çok sıcak ve misafirperverdi. İlk önce içinde Bhela Samhita’daki bitkilerin olacağı bir sera ve su bahçesi yapma planım vardı ancak kısa süre sonra anladık ki proje bütçeyi aşıyordu. Ayurveda hayatın bilimi, sanatı ve hem tıbbi hem de felsefi açılardan çok zengin. Bu yüzden bakış açımızı genişletebildik ve titiz bir kurguyla doğanın prensiplerini temel alan su bahçesi Nelumbo’yu geliştirdik. Kentsel dönüşüm alanında suyu doğal olarak filtreleyen ve temizleyen bitkiler ektik. Balıklar getirdik ve Bhela Samhita’da geçen lotus ve hint lotuslarını ektik. Hatta antik çağın önemli cerrahı Sushruta’nın yazılarında öğrencilerine dikiş atma pratiği kazandırmak için lotus gövdeleri kullandırdığından söz ediliyor. Hint lotusu; yemekten tutun tıbba kadar her alanda 1000 yıldan fazla süredir kullanılıyor. Zeytinburnu, işçi sınıfının ve göçmenlerin ağırlıklı olarak yaşadığı bir mahalle, pek çok sakini Suriye gibi savaşın yaşanmaz hâle getirdiği ülkelerden buraya gelmiş. Nelumbo’nun ve Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nin farklı toplulukları bir araya getirmesini ve şifalanmak için bir buluşma noktası olmasını umuyorum.<img src="https://images.aposto.com/2022/9/5/1666350565159.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Soğuktan nasibini alan sera bitkilerinde bu hafta</h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ruhsal uyanış çiçeği ve Hindistan cevizi kabuğu</h2>İstanbul’un dört bir yanındaki Osmanlı çeşmelerinin çoğunda lotus çiçeği işlemeleri var. Bunlar bana meditasyon alanımdaki motiflerin kullanımı konusunda ilham kaynağı oldu. Hatta lotus çiçekleri ruhsal uyanışı da sembolize ettiği için mezar taşları üzerinde de görülebilir. Covid-19 pandemisiyle eşitsizliklerle ve büyük çaplı çevresel tahribatlarla çevrelenmiş yaşantımız, tıpkı lotus çiçeklerinin çamurun içinden sıyrılıp çıkması gibi doğaya yüzümüzü döndüğümüz zaman deneyimleyeceğiniz aydınlanmanın umudunu da barındırıyor. Projenin sonlarına doğru müzisyen Kanıkey’le yaptığımız bir sohbetten öğrendiğim kadarıyla Türkiye’de çalınan rebabın gövdesi Hindistan cevizi kabuğundan yapılıyormuş. Hatta daha önceden tahtadan yapılırmış. Yine duyduğuma göre Hindistan cevizi kabukları buraya İpek Yolu üzerinden gelirmiş. Sıradaki işimiz de bu hikâyenin peşine düşmek olacak.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mahalleyle tanışmak</h2>Buralı olmayanlar Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’ni eski İstanbul ve Bizans surlarının sınırında eski mezarlıklarla çevrili bir yer olarak görecek. Meraklı olanlarısa sonradan bölgenin mezarlığın kimsesizlere ayrılan bölümü olduğunu öğrenecek. Bu muhteşem bahçe yalnızca yaşamı selamlayan bir proje değil, aynı zamanda İstanbul’daki birçok üniversiteyle birlikte çalışan, tıbbi bitkiler üzerine düzenli atölye ve ders veren bir öğrenme alanı. Özetle, Zeytinburnu İstanbul’un çok kimlikli ve zengin tarihinin bir parçası. (Merkez Efendi, Yenikapı Mevlevihanesi, Roma surları, Ermeni ve Rum mezarlıkları sadece bunlardan birkaçı.) Zeytinburnu’nda harika restoranlar ve fırınlar var. Bienalin bu mahalleye dinamizm getirmesini ve geleceğe dönük müthiş iş birliklerine, yaratıcı projelere vesile olmasını diliyorum.<img src="https://images.aposto.com/2022/9/5/1666355654777.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bahçenin gediklilerinden biri daha</h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sanatın en iyi yaptığı şey: provoke etmek</h2>Politik olma durumu bazı çalışmalar için açık ve aşikârken bazıları için daha kapalı ve örtük. Aktivist diyebileceğim sanat çalışmaları üzerine düşünebiliriz. Bu konuda feminist sanatçılar önemli bir örnek. İş birliklerinde gördüğümüz gibi sanatçılar üretirken farklı kişileri de bu sürece dâhil edebiliyor. Diğer durumlardaysa sanatçı, hedef kitleyi provoke ederek işin parçası hâline getirebiliyor. Bence sanatın en iyi yaptığı şey de bu: Provoke etmek. İyi sanat düşünmeye provoke eder. Hannah Arendt’in düşünmeme (not thinking) formülasyonunun tersi de diyebiliriz. Spektrumun öbür ucundaysa propaganda sanatı var. Provokasyon ve propaganda arasındaki fark da aslında propagandanın size tam olarak ne düşüneceğinizi söylemesinde yatıyor. Propaganda teknikleri bugün çok daha örtük biçimlere büründü ve doğrudan bilinçaltını etkiler duruma geldi. Bence düşüncesizlik, düşüncelilik ve düşünmeye teşvik eden çalışmalar ama kesinlikle birine ne düşünmesi gerektiğinin söyleyen türden değil. Arasındaki çizgiyi çekmek gerekiyor. Bu noktada “düşüncesiz”, “düşünceli” ve “düşünmeye teşvik eden” işleri birbirinden ayırmak gerekiyor diye düşünüyorum; ne düşünmemiz gerektiğini söyleyen değil, düşünme kanallarımızı açan işlerden bahsediyorum. Kendi işlerimde yaptığım, yapmaya çalıştığım da tam olarak böyle bir şey: Provokasyon ve düşünme kanallarını açmak.

Soli

"Yaşama sanatı" ve "iyi yaşamak" için oluşturulan bir sanat. 

Seyahat etme ve bilgi paylaşma geleneğini devam ettiren tohumlar

• Buzulların hızla erimesi sonucunda Kuzey Kutbu’nun ticari seferlere açılması gündemdeydi. Geçen senenin son sayısında bu konudan <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/61cc469d6613350006906e68" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bahsetmiştik</a>. Arktika’da Rusya’nın açmaya çalıştığı İpek Yolu hakkında bu videoyu <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=pvy9usF7ohE" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tavsiye ederim</a>.&nbsp;

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/can_alaluf/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Can Alaluf</a>Kefal balığının bağrından:&nbsp;Popüler kültürde balık yumurtası eşittir beluga havyarı (siyah havyar). Çoğunlukla filmlerden belleğimizde yer etmiş olan, bu paha biçilmez, “sülalemi satsam alamam” diyeceğiniz ürünün kilosu aşağı yukarı 100,000 TL. Siyah havyar “balığın yumurtasından yapılan lezzetler” ailesinin 100 milyon takipçisi olan sosyal medya fenomeni gibi. Halbuki bazı meyhanelerde gördüğümüz mumdan çıkan turuncu-kahverengi balık yumurtası ailenin daha az bilinen bir ferdi olan kefal balığının yumurtasından üretiliyor. İtalya’da bottarga, Yunanistan’da avgotaraho, Mısır’da batarekh, Fransa'da ise boutargue/poutargue olarak bilinen lezzet bombası coğrafyamızda ve çevresinde uzun zamandır içki sofralarının vazgeçilmez bir parçası. Akdeniz dışında Japonya, Kore ve Tayvan’da da rakının muadili sake ve soçunun yanında “çubuksuz akıyor” denecek kadar rahatlık ve iştahla yeniyor.Nereden nereye? Fenikelilerin alfabe dışında insanlığa kattığı buluşlardan biri olduğu tahmin edilen balık yumurtasının tarihi milattan önce 10. yüzyıla dayanıyor. Tarih boyunca Akdeniz’i memleketi bellemiş Romalılar, Kartacalılar, Mısırlılar ve bu topraklardan geçmiş neredeyse bütün toplumların mutfağının baş tacı olan bu ürün Asya’ya da İpek Yolu aracılığıyla yolculuk etmiş. Geleneksel olarak Akdeniz’de sadece tuzla işlenen bu ürün Asya ülkelerinde susam yağı ve soya sosuyla işlemden geçiyor ve kurutma süresi daha kısa olduğu için daha yumuşak bir kıvam alıyor.Dede yadigârı:&nbsp;Osmanlı mutfağına ise İstanbul’un fethiyle Bizanslılar üzerinden giren ve saray sofralarında boy gösteren balık yumurtası daha çok gayrimüslimlerin yediği bir yiyecek. Birçok gayrimüslim için kutlamaların, davetlerin ve özel günlerin bir parçası olan balık yumurtası benim için ise bir nebze daha istisnai bir yerde: günlük hayatın parçası olarak daima buzdolabının kapısında. Yahudilerin alışkın olduğu bir yiyecek de olsa, cemaatten başka kimsenin evinde balık yumurtasının neden bu kadar bolca yenmediğini anlamam oldukça uzun zaman aldı. Dedemin 57 yıldır, ülkedeki restoranlara ve otellere kendi ürettiği ve tedarik ettiği balık yumurtasını satması tabii ki en büyük etken.&nbsp;Ağzının tadını bilen Orella: Balık yumurtası geleneksel olarak azar azar, kızarmış ekmeğin üzerinde rakı ve şarabın yanına eşlik edilir fakat benim ailemde durumlar biraz farklı. Örneğin, dedemin İsrail’den anneme getirdiği Orella adlı bebeğinin ağzı hep balık yumurtası kokarmış. Meğer annem kendisi yerken Orella’ya da yedirirmiş. Tam bir yağı bol bulan orasına burasına sürermiş durumu. Orella’nın değil bizim soframızda ise balık yumurtası gevreğin arasında çok iyi gittiği gibi balık yumurtasıyla yapılan tereyağlı tost da atıştırmalıkların vazgeçilmezlerinden. Genelde çoğu evde ince ince kesilip dikkatlice pay edilerek yenilir ama dede mesleği olunca bizim evde gofret gibi, hatta ekmeksiz gider.Peki nasıl yapılır?&nbsp;Ağustos ayından ekim ayına kadar üreme sürecinden geçen kefal balıklarının yumurtaları zarları patlatılmadan ustalık gerektiren bir şekilde çıkartılır. Yumurtada olan kan damarları temizlenir, içindeki hava alınır ve masaj yapılır. Yıkama ve tuzlama işleminden geçen yumurtalar, serin ve havadar bir yerde kurutulur ve balmumuna batırılarak muhafaza edilir. Balık yumurtasının kalitesini anlamak için ışığa tutulur. Önemli olan kuru kayısı/açık gün kurusu tonlarında bir renk görmek.Siyah havyara göre pahada hafif (1.000 TL/kg) lezzette ağır olan balık yumurtasının geleneksel olan kızarmış ekmek tereyağı uygulaması dışında 100 gramıyla bile harikalar yaratacak kapasitesini tartışmaya açık bulmuyorum. Benim pazar kahvaltılarımın vazgeçilmez bir parçası düşük ısıda yapılmış bol tereyağlı çırpılmış yumurtayı ocağın üzerinden aldıktan sonra üstüne balık yumurtası rendelemek. Yumurta üstüne yumurta konseptinden devam etmek gerekirse çılbırın üstüne de iyi gidiyor. Herhangi bir ızgara sebze veya meze olarak deniz börülcesinin üstünde tuzlu uyumundan dolayı iyi bir eşlikçi olduğunu da söyleyebilirim. İçki masalarınızda bir Muscadet veya Riesling ile veyahut rakı belki de soğuk bir lager ile beraber dilim dilim balık yumurtasını sanki dedenizin buzdolabında daha fazlası varmışçasına yemek de en keyiflisi.

apéro

Balık mı yumurtadan çıkar, yumurta mı balıktan sorusunun tavuk eşdeğeri kadar felsefi olarak tartışılmış olmamasının nedenlerinin aklımıza getirdiği sorular: Balığın yumurtası mı olur, olursa da o yumurta nedir, nasıldır ve onunla ne yapılır?

İpek Yolu ile ilgili hikayeler