Parlamento

Türkiye'deki çeşitli yasakları ve bu yasakların nasıl ortaya çıktığını inceliyoruz.

Yasaklananlar: Alkol

<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Hem anneyim, hem teyzeyim. Çocuklarımız beraber okuyorlardı. Biz araştırdık. Köklü diye, Diyanet'in diye güvenerek verdik. Biz aileler suçluyuz belki, kabul ediyoruz. Ama Diyanet'in avukatının 'İsmimiz kirleniyor' demesi bizi yaraladı. 'Davanızı çekin' dediler. Bu, toplumun davası. Evlatlarımızın yaşadığını başka evlatlar yaşamasın... Biz İslamiyet'i yaşamaya çalışıyoruz. Çocuğumuz da yaşasın diye kuruma verdik. Ama yaşadıklarının İslamiyet'le ve insanlıkla alakası yok.&nbsp;Göz yummuşlar. Hiç mi görmediniz? Hiç mi fark etmediniz? Burası yolgeçen hanıysa biz niye içeriye giremedik?Çocuk diyor ki 'Çay hazırlıyorduk, tuvalet temizliyorduk.' Neden tuvalet temizlesin? Tuvalet temizlesin diye vermedim. Biz güvenerek verdik. Güvenimiz boşa çıktı. Bu bir devlet kurumu ve canımızı yakıyor."</blockquote>Bu cümleler Erzurum Hacı Bahattin Evgi Yatılı Erkek Kuran Kursu'nda cinsel istismara maruz kalan çocukların annelerine ait. Açılan istismar davasında mahkeme, altı çocuğa karşı "nitelikli cinsel istismar" ve "hürriyetten yoksun kılmak" suçlarından H.A.'ya 119 yıl 6 ay hapis cezası verdi. Gazeteci İsmail Saymaz konuya ilişkin üç davanın daha devam ettiğini, H.A'nın eziyetten, yurt müdürünün N.K.'nın görevi ihmal ve işkenceden, temizlik görevlisi N.G.'nin işkenceden yargılanacağını <a fr-original-style="" href="https://halktv.com.tr/makale/tecavuzcu-yozgatta-kuran-kursunda-kadrolu-ise-girmis-678860" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bildirdi.</a>&nbsp;Kur'an kurslarında yaşanan cinsel istismar vakalarıyla ilgili bir araştırma yapıldığında -sadece internette arama motoruna yazıldığında- birçok farklı vakayla karşılaşmak mümkün. Özellikle tarikatlara bağlı kurs ve okullarda bu vakaların sayısı oldukça yüksek; ancak Diyanet'e bağlı kurumlarda da sıklıkla karşılaşılıyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ailelerin bakış açısı, Diyanet'in tavrı</h2>Çocuğa yönelik istismar toplumun kanayan yarasıyken toplumun büyük kesiminin inancına yönelik "kontrol mekanizması" olan bir devlet kurumu altındaki kurslarda bu tip vakaların yaşanması hem inancı zedeliyor hem de kuruma olan güveni yok ediyor. Bu durumların tartışılması gereken iki önemli tarafı bulunuyor: Diyanet'in tavrı ve ailelerin bakış açısı.&nbsp;Ailelerin bakış açısı,&nbsp;çocuğun yaşadığı travmanın boyutunu dahi etkileyecek kadar önemli. Erzurum'da yaşanan olayda olduğu gibi ailelerin olayı ortaya çıkarması, bu büyük suçun cezalandırılması son derece önem teşkil ediyor; ancak her durumda bu mümkün değil. Zira kimi aileler şikâyetçi olmaktan ziyade olayın "üstünü kapatmak" için de çabalayabiliyor. Erzurum'daki aynı vakada sanık H.A. tarafından şiddet gören çocuklardan birinin babası S., İsmail Saymaz'a verdiği ifade de şu cümleleri söylüyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Çocuğum sanık tarafından kendisine birkaç kez terlikle ve tokatla vurulduğunu söyledi. Kur'an kursu olduğu için biz bu durumu normal karşıladık. Oğluma karşı başka eylemi olmamıştır. Davacı ve şikâyetçi değilim."</blockquote>İnsanların inancı tartışılmayacak bir konuyken bu inancın boyutunun yarattığı düşünce şeklinin yol açtığı olay ve durumlar tartışmayı gerektiriyor.&nbsp;Öte yandan, yukarıda söylediğimiz gibi bu vakalarda&nbsp;Diyanet'in de tavrı&nbsp;büyük önem teşkil ediyor. Erzurum'da yaşanan olayda ailelerin ifadeleriyle değerlendirdiğimizde Diyanet suçlunun cezalandırılmasından ziyade "kurumun adının lekelenmesinin önüne geçmeye" çalışıyor. Peki asıl bu tavır, kurumun adını, kuruma olan güveni zedelemiyor mu?Dindar aileler, olayların yaşanmasından ziyade bu olayların yargılanmasının önüne geçmeye çalışan bir devlet kurumuna nasıl güvenebilir? Hatta mağdur çocuklardan birinin annesinin sözleriyle bakalım olaya: "Senin neyine güveneyim? Ey müftü, seni seçeni ben seçtim. Elim bilekten değil, omuzdan kırılsın!"Tabii durumu yalnızca ailelere yönelik ifadelerle ortaya çıkmıyor. Kur'an kursunda tecavüz ve şiddet nedeniyle ihmali görülerek görevden alınan eski Palandöken Müftüsü Abdulhalim Acar'a müftülük çalışanları ve Kur'an kursu hocaları tarafından veda programının düzenlendiği ve Acar'a, katkıları nedeniyle plaket verdiği de ortaya çıktı.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">En hassas konular, en büyük yanlışlar&nbsp;</h2>Bunun yanında toplumun en hassas yapıtaşı olan çocukların emanet edildiği kurumlarda güvenle yaşaması gerekiyor. Peki bu konuda Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş ne düşünüyor?&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Diyanet Başkanlığımızın toplumla iletişim kurduğu en güçlü zeminlerden birisi Kur'an kurslarımız. Kuran kursları üzerinde, sinsi düşmanlıklar üretmeye yönelik çalışmalar var. 2 bin civarında yatılı kuran kursumuz var, her zaman mücadele ettiğimiz, olmaması için gayret ettiğimiz bir olay oluyor, onun üzerinden bütün Kur'an kurslarımızı yıpratmaya çalışan bir takım çalışmalar var."</blockquote>

Spektrum

Diyanet'e bağlı Kur'an kurslarında yaşanan cinsel istismar, taciz ve şiddet olayları, kuruma olan güveni yok ediyor.

Diyanet'e güveni zedeleyen istismar davaları

• ABD Dışişleri Bakanlığı 2020 Uluslararası Dini Özgürlükler Raporu, dünya genelinde Müslümanlık, Hristiyanlık ve Yahudiliğe düşmanlığın arttığını <a fr-original-style="" href="https://tr.sputniknews.com/abd/202105131044493787-abdnin-dini-ozgurlukler-raporunda-turkiye/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ortaya koydu</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye:&nbsp;Raporun Türkiye bölümünde "ülkedeki gayrimüslim azınlığın haklarının kısıtlandığı, ibadethane açmanın zorlaştığı, ibadethane ve mezarlıklara saldırıların arttığı, gayrimüslim azınlıkların liderliğinin veya idari yapılarının tanınmadığı, İslamiyet'i öğreten okulların fonlandığı, Alevilerin tehdit edildiği" yorumlarına yer verildi.</li></ul>

Diyarbakır'da reklam panoları, Önder Diyarbakır İmam Hatipliler Derneği, valilik, Millî Eğitim Bakanlığı ve müftülüğün logosunun olduğu bir afişle çevrili. Afişin sloganı ise “seçmesi bir dakika, faydası iki dünya”. Türkiye Cumhuriyeti’ne bağlı bu kurumların da imzasının olduğu afişte, zorunlu din kültürü ve ahlak bilgisi dersinin yanında İslam dinine ait konuları içeren üç farklı seçmeli dersin reklamı yapıldı. Derslerin neden seçilmesi gerektiğine dair “manevi” hassasiyet uyandıracak cümlelerle ise tanıtım&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDg0OTkyZWQzYzM4MDAwNjQ2YWI0NSZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGd3d3LmRpa2VuLmNvbS50ciUyNTJGZmVyYXktYXl0ZWtpbi1heWRvZ2FuLWRpbi1kZXJzbGVyaW5pbi16b3J1bmx1LXRlcmNpaGktbm9rdGFzaW5kYS1oZXItdHVybHUtYmFza2ktYXlnaXRpLWRheWF0aWxpeW9yJTI1MkY=""">güçlendirildi.</a>&nbsp;<ul><li>Geçen hafta Millî Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’un 81 ilin din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenleriyle video konferans toplantısında bir araya gelmesi, Eğitim Sen Diyarbakır Şubesi'ni ve bazı liselerdeki öğrencileri harekete geçirdi. Şube Başkanı Sadrettin Kaya, “Biz hiçbir dersin dayatma olarak seçtirilmesini doğru bulmuyoruz. Öğrencilerimiz derslerini özgürce seçebilmeli. Bugün derslerini özgür seçemeyen öğrenci, demokratik yaşamda hakkını kullanırken tereddütler yaşayacaktır,” ifadelerini kullanarak tepkisini gösterdi.&nbsp;İstanbul 2 No’lu Şube Başkanı&nbsp;Çayan Çalık ise,&nbsp;imkân tanınan ders programlarında dersler nasıl düzenlenirse düzenlensin öğrencilerin üç seçmeli din dersinden en az birini seçmek zorunda bırakıldıklarını iletti. Denizli’de bir ortaokul müdürünün ise seçmeli derslerden birinin seçtirilmesi için velilere bilgilendirme metni yolladığı söylendi. &nbsp;</li><li>Türkiye’de din dersleri: 1982 Anayasası madde 24 ile zorunlu “din kültürü” ve seçmeli “bunun dışındaki din eğitimi ve öğretimi” olmak üzere “devlet denetiminde” iki tür din eğitimi ve öğretimi öngörülmüştü. Bu eğitimlerin anayasal ilkelere uygun olması ve bu sebeple devlet denetiminde yapılması vurgulanmıştı. Ancak zorunlu kılınan din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinde yoğunluklu olarak İslamiyet ve Hanefilik öğretiliyor, ayrıca din ve mezheplerin nasıl pratik edildiğinin eğitimi ders geçme kıstası olarak görülüyordu. <ul><li>Bu durumdan mağdur olan Zengin ailesinin açtığı dava sonucunda 9 Ekim 2007 tarihinde&nbsp;Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi emsal bir karar <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDg0OTkyZWQzYzM4MDAwNjQ2YWI0NSZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmh1ZG9jLmVjaHIuY29lLmludCUyNTJGZnJlJTI1M0ZpJTI1M0QwMDEtODI1ODA=""">yayımladı</a>. Türkiye’deki zorunlu din kültürü ve ahlak derslerinin Alevi öğrenciler açısından Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 2’nci maddesinde garanti altına alınan eğitim hakkına aykırı olduğu; çünkü Türkiye’deki mevcut din kültürü ve ahlak derslerinin, içeriği itibarıyla, demokratik bir toplumda eğitim için gerekli olan çoğulculuk ve objektiflik ölçütlerini yerine getirmekten uzak olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca ders müfredatının “bir barış kültürü ve hoşgörü çerçevesinin geliştirilmesi” hedefiyle laiklik, düşünce, din ve vicdan özgürlüğü ilkelerine saygı çerçevesi içinde oluşturulması gerektiği belirtilmiştir. Bunların yanında ders programının hem hazırlanma hem de uygulama aşamasında laiklik ilkesine uygunluğunu denetleme görevinin idare mahkemelerinde bulunduğu hatırlatılarak bu derslerin tek bir din veya mezhebe göre hazırlanamayacağı geniş şekilde yorumlanmıştır. &nbsp;</li></ul></li><li>2008’de Danıştay 8. Daire, içeriği itibarıyla din derslerinin seçmeli olması gereken ders tipinden olduğu ve böyle bir eğitimin ancak kişilerin kendi isteği, küçüklerin de kanuni temsilcisinin talebi üzerine verilebileceği aksi halde hukuka aykırı olduğu&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDg0OTkyZWQzYzM4MDAwNjQ2YWI0NSZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmRlcmdpcGFyay5vcmcudHIlMjUyRmVuJTI1MkZkb3dubG9hZCUyNTJGYXJ0aWNsZS1maWxlJTI1MkY5NzYwMw==""">kararı vermiştir.</a> &nbsp;2012'de ise "Kur’an-ı Kerim" "Hz. Muhammed’in Hayatı" ve "Temel Dini Bilgiler” seçmeli dersleri müfredata eklenmiştir. Yargıya taşınan birçok davada da idare mahkemeleri zorunlu din derslerinin haksız ve hukuka aykırı olduğunu belirtmiştir. &nbsp;</li><li>Tepkilerin nedeni: Türkiye’de ilk ve orta öğretim kurumlarında okutulan “zorunlu din kültürü ve ahlak bilgisi” dersinin, içeriği itibarıyla anayasada referans edilen anlamda bir din kültürü dersi olmadığı söylenebilir. Dolayısıyla bu dersin zorunlu olması birçok yargı erki tarafından da deklare edildiği üzere hukuka aykırıdır. Bunun yanında anayasada belirtilen din derslerinde ikinci kategoride olan yalnızca ve yalnızca “seçmeli” ders olduğu takdirde müfredata alınabilecek derslerin; pratik olarak zorunlu hâle getirilmesi öğrencilerin anayasal haklarını zedeler nitelik taşıyor. Ayrıca devlet kurumlarının özel kurumlarla içeride ve kamuoyunda birlik göstermesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası değişmez 2. Maddesinde vurgulanan laiklik ilkesine aykırı görülüyor. Tüm bunların sonucunda öğrenciler, veliler, dernekler ve bazı vakıflar anayasal hakları zarar gördüğü için tepki&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDg0OTkyZWQzYzM4MDAwNjQ2YWI0NSZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWVlM2NiN2ZiODg1MjcyNTJmMTJlMjU0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5iaXJndW4ubmV0JTI1MkZoYWJlciUyNTJGc2VjbWVsaS1kZXJzbGVyLXZlLWxhaWtsaWstbXVjYWRlbGVzaS0zMzA1OTA=""">gösteriyor.</a></li></ul>

Uzun yıllardır tartışma konusu olan din dersleri, Diyarbakır'daki bir afiş sebebiyle yeniden gündemde

"Seçmeli din dersi" tartışması

• Kasım 2018'de Kenya'da kaçırılıp Somali'ye götürülen İtalya vatandaşı Silvia Constanzo Romano'nun kurtarılması için İtalya makamlarının Millî İstihbarat Teşkilatı'ndan destek istemesi üzerine başlayan çalışma sonucunda Romano <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://tr.sputniknews.com/turkiye/202005101042010309-mit-kenyada-kacirilan-italyan-vatandasini-kurtardi/">kurtarıldı</a>.&nbsp;<ul><li>Öte yandan: Romano'nun "hiçbir zorlama almadan" İslamiyet'i benimseyerek Ayşe adını aldığını açıklaması, kendisini kaçıran Eş-Şebab örgütünün etkisi altında kaldığını düşünen İtalya'daki aşırı sağcıların tepkisine sebep oldu. İtalya medyasının fidye ödendiği iddiaları ise hükümet tarafından <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://tr.euronews.com/2020/05/11/afrika-da-kurtar-lan-kad-n-n-islamiyet-i-secmesi-as-r-sagc-kesimde-tepkilere-neden-oldu">yalanlandı.</a></li></ul>

İslamiyet ile ilgili hikayeler