apéro

Türkiye şarap endüstrisi iklim değişikliğinin ve ulusal ekonominin baskılarına uyum sağlamaya çalışırken, dayanıklılığı onu binlerce yıldır ayakta tutan kültürel köklerinde yatıyor. 

Üzüm hasadı: Kültür, iklim ve gelenek

Fotoğraflar: Reyhan Ülker<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Işık Gülçubuk</h2>Şarap yapım uzmanı&nbsp;Bölge: Kuzey Ege, Trakya2024 kışı Ege’de genel olarak çok ılıman geçti. Trakya, Ege’ye göre daha iyi yağmur aldı. Ama toprak sıcaklıkları hemen hemen hiç 10 C'nin altına düşmeyince kış uyuması da olmadı. Bölgeden bölgeye değişmekle beraber asmalar 2-3 hafta erken uyandı.&nbsp;Haziran ayından itibaren 40 C’nin üzerinde 3-4 günlük sıcaklık dalgaları gördük. Bu dalgaları her sene görüyoruz ancak bu kadar uzun ve sık ilk defa karşılaştık. Özellikle temmuz ayı sıcaklıkları ortalamanın oldukça üzerinde geçti. Bağda çok hızlı güneşe ve kuraklığa karşı tedbirler almamız gerekti.Pek çok bölgede tarihin en erken hasadıyla karşı karşıyayız. Kolay bir hasat diyemem çünkü pek çok üzüm aynı anda olgunlaşıyor. Bu da şaraphaneye bütün üzümlerin birarada girmesine sebep oluyor. Şarapları tadıp sonuçlarını değerlendirdikten sonra bundan sonraki hasatları nasıl yöneteceğimizi düşünmemiz gereken bir sene.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Aslı Kuzu</h2>Şarap üreticisiBölge: Çal, DenizliBu yıl Çal için oldukça ilginç bir yıldı. Geçen sene 1 Eylül’de başlayan hasadımız bu sene kuraklık ve aşırı sıcaklık sebebiyle 6 Ağustos’ta başladı. Üzümler arzu ettiğimiz olgunluklara çok hızlı bir şekilde ulaştı. İki senedir maalesef kışları kar da yağmıyor. Bu da bağların ihtiyaç duyduğu suya ulaşamamasına neden oluyor.&nbsp;Bölgede kuraklık çok büyük bir tehlike. Bağdaki verimler neredeyse yarısına düşmüş durumda. Normal bir yılda 10 ton üzüm aldığımız bir bağdan bu sene sadece 5 ton üzüm alabildik. Salkım doğuşu var ancak taneler oldukça küçük ve çok konsantre. Vaziyet tedirgin edici. Üzümlerin fenolik olgunlukları istediğimiz düzeyde ancak daha yüksek alkollü şarapların çıkacağı bir yıl olacağı aşikâr. Geçen sene çok büyük bir mildiyö salgınıyla uğraşmıştık biliyorsunuz. Bu yıl çok şükür bölgemizde bir hastalık olmadı fakat bağlar hastalığın etkisiyle de biraz yorgun.Geçen sene mildiyö sebebiyle bölgede üzüm olmamasından ötürü üzüm çok değerlendi. Sauvignon Blanc, Chardonnay gibi üzümler 75 liralardan satışa çıkmıştı. Bu sene çok daha düşük fiyatlar konuşuluyor. Üzüm fiyatları daha tam net olmamakla beraber aşağı yukarı %30 oranında geriledi. Bunun sebeplerinden biri geçen seneki fiyatların zaten orantısız bir şekilde yüksek olması. Bir de bu sene şaraphanelerin büyük çoğunluğu şarap stokları doluyken hasada girmek zorunda kaldı.Bu da şaraphanelerin daha az üretim yapmasına ve doğal olarak daha az üzüm almasına sebep oldu. Kısaca, üzüm bol ama bu sefer de alan yok. O yüzden fiyatlar da önceki yıla kıyasla çok daha düşük.<img src="https://images.aposto.com/2024/8/4/1726145409498.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Manisa, 2023<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sabriye Yersel</h2>Şaraphane yöneticisiBölge: Kilis, Güneydoğu AnadoluBölgemizde Ağustos ortasında bağbozumu başladı. Anlaşmalı bağcımızın bağlarında yetişen Horos Karasını 23 Ağustos’ta kestik. Diğer bağlarda Horos Karası bağları bozulmaya devam ediyor. Yine yerli üzümlerden Dökülgen, Rumi ve Pafi’nin hasadı eylül sonuna kadar devam edecek.&nbsp;Birçok yerde olduğu gibi bizde de tüm üzümler en az 15 gün erkenci. Bu yıl hastalık olmadı ancak yüksek sıcaklıktan dolayı taneler küçük ve konsantre aromalara sahip. Verim kaybı ise yüksek. Kızılgöl Bağları, Kilis’ten 850 metre yüksekte. Yüksek rakım nedeniyle hem gece gündüz sıcaklık farkı hem de &nbsp;bağlarımızda sürekli bir esinti var. Hâlihazırda çok sıcak bir coğrafyada konumlandığımız için bağlarımız sıcaklığa oldukça dayanıklı fakat yine de kuraklık riskine karşı kontrollü damlama sulama uyguluyoruz.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tuna Laçin</h2>Üretim müdürüBölge: Eceabat, ÇanakkaleGenel olarak tüm Türkiye’de üzümler 15 gün daha erken olgunlaştı. Geçen yıl Ege ve Trakya’da hastalık çok fazlaydı. 2023 yılında hastalık bağlarda üzüm bırakmadı. Geçen yıl çok az olan arzın karşısında talep düşmeyince üzüm fiyatları da aşırı artmıştı. 2024 yılında ise normalde arz fazlası beklenirken şaraphanelerin satışlarının düşük seyretmesinden dolayı tanklar dolu olunca bu sefer de talep çok geride kaldı.&nbsp;2024 hasadı aşırı sıcaklıklar ile beraber özellikle kırmızı üzümlerin tanelerinin aşırı küçük olduğu bir yıl olarak hatırlanacak.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Safiye Arifağaoğlu</h2>Şarap üreticisiBölge: Artvin, Gürcistan sınırı&nbsp;Artvin’de bu yıl beklenmedik şekilde hava güzel gitti. Bizde çok sıcaklar olmadı ama olumlu bir şekilde çok nadir yağmur yağdı. Çünkü önceki yıllarda yazın da çok yağmur alırdık ve bu bağlarda çürümeye sebep olurdu. Üzümler çok daha erken olgunlaştı ve kalitesi çok iyi. Bizim hasat zamanımız genelde herkes bitirdikten sonra gelir, bu yıl da Eylül sonu gibi başlayacağımızı öngörüyoruz.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/8/4/1726145440240.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Elazığ, 2023<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Murat Üner ve Özge Kaymaz</h2>Şarap yapım uzmanlarıBölge: Trakya, İç Anadolu, Doğu AnadoluBiz önceki yıllarda da kuraklığa maruz kaldık. . Yıllık sıcaklık ve meteoroloji doğrultusunda bağlarda olgunlaşma bir hafta öne çekilirdi. Ama bu sene hem sıcaklık hem de kuraklık etkisi yıl boyu devam etti. Özellikle asmaların sıcaklık kaynaklı, vejetatif dönemde yaşadığı çiçeklenme ve tane tutumundaki stres ciddi bir rekolte kaybına sebep oldu.&nbsp;Bu yıl özellikle Ege ve Trakya’da sıcaklıkların mevsim normallerinin çok üzerinde seyretmesi asmaların erken uyanmasına ve üzümlerin daha hızlı olgunlaşmasına neden oldu. Trakya’da geçtiğimiz yıl mildiyö gibi hastalıkların etkisiyle verim düşüklüğü yaşanırken, bu yıl aşırı sıcaklar ve kuraklık üzüm tanelerinin küçülmesine ve şeker oranlarının hızlı artmasına yol açtı. Bu durum, şaraplarda daha yüksek alkol oranlarına neden olacak gibi görünüyor.&nbsp;Bu yıl hasat sadece bağda değil şaraphanedeki kontroller açısından da çok zor. Normal şartlarda bizde hasat sırayla İzmir, Denizli, Trakya ardından Tokat şeklinde ilerlerdi. Fakat şu an hepsini aynı anda hasat ediyoruz. Bu da şarap üretiminde odağımızı çok daha fazla artırmamızı gerektiriyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Jose Hernandez Aragonez</h2>Önolog ve bağcıBölge: Denizli, Manisa, Ege BölgesiBu yıl, son on yılda yaşadığım en erken hasat dönemiydi ve muhtemelen son birkaç on yılın da en erken hasatlarından biri. İklim değişikliğinin bağdaki etkilerini özellikle bu yıl çok keskin hissettik. Kış ve erken baharda yeterince yağış olmadı, bu da kuraklık sürecinin olağandışı bir şekilde erken başlamasına neden oldu. Yaz boyunca yağış neredeyse hiç olmadı ve su stresi nedeniyle Türkiye genelindeki birçok bölgede üzüm taneleri normalden çok daha küçük kaldı. Bu durum, yıllık ortalama %30-50 arasında verim kaybına yol açtı.Bu yılın en önemli sorunumevsim boyunca devam eden aşırı sıcaklık stresiydi. Bağların normal gelişim sürecini kesintiye uğratarak üzümlerin şeker ve asit dengesinde bozulmalara neden oldu. Genellikle teknik olgunluk, yani şeker ve asit oranları, görünüşte yeterli olabilir ancak fenolik olgunluk ve aromatik olgunluk bu yıl yeterince sağlanamadı. Bu da, 2024 yılını şarap üreticileri için özellikle zorlu bir dönem hâline getiriyor. Şaraplarda daha düşük aroma yoğunluğu, ağızda daha az hacim ve uzunluk, ayrıca muhtemelen şişede daha kısa bir yaşlanma potansiyeli bekliyorum.&nbsp;Bu yılki hasat su stresi nedeniyle miktar kaybı, sıcaklık stresi nedeniyle ise kalite kaybı olarak özetlenebilir. İklim değişikliği, Türkiye'deki bağcılık üzerinde giderek artan bir tehdit oluşturuyor ve bu zorluklarla başa çıkmak için önümüzdeki yıllarda çok daha fazla çaba göstermemiz gerekecek.

Türkiye'nin farklı bölgelerinden şarap yapım uzmanları ve üreticiler, 2024 hasadını iklim-bağ-piyasa üçgeninde değerlendirdi.

Bölge bölge 2024 hasat notları

<img src="https://images.aposto.com/2022/8/3/1662554510975.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.65" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Hızlı ve turuncu kokteyl, The Chug Club, HamburgFotoğraf: Elif Bayram&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Şimdi hızlıca son kokteyllerimizi içip bardaklarını sert esen rüzgârla masaya bırakma mevsimi. Hafif hafif ürperten sonbahar havası için şarap kadehlerini doldurma zamanı. Bağbozumu vakti gelmiştir. İleri.&nbsp;Kadehleri değiştirdikten sonra haftaya burada buluşalım.Afiyetler.&nbsp;

İnsanların yıl boyunca harcadığı emeğin karşılığını şenliklerle ve kutlamalarla aldığı bağbozumu, yüzyıllar öncesine uzanan bir geçmişe sahip. Kökeni Anadolu’ya dayanan bu gelenek -yazarın da değindiği gibi- takvimin henüz olmadığı dönemlerde mevsim döngüsünü tanımlamak için de kullanılırdı. Bağbozumu, aynı zamanda şarap üretiminin de habercisiydi. Şarap üretimi hakkındaki bilgi ve becerisini Rumların Mübadele’de gitmesiyle kaybeden Türkiye, 1930’lara gelindiğinde Atatürk öncülüğünde davet edilen yabancı sommelier ve açılan şarap fabrikaları ile atılıma gitmişti. Bu dönemde yeni üretim şaraplar heyecanla beklenirken Anadolu üzümlerinin değerini anlamamız maalesef yıllar aldı.&nbsp;Bağbozumundan şaraba uzanan üzümün bu yolculuğu, imparatorluktan cumhuriyete ilk adımlarını atan genç Türkiye’nin de hikayesiydi.

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

İçki kültürüyle ilgili yazıları bu kanalın altında biriktireceğiz. Cahit Sıtkı Tarancı'nın da dediği gibi "Haydi Abbas, vakit tamam; Akşam diyordun işte oldu akşam."

Bağbozumu ile ilgili hikayeler