Hızlı moda markaları bilhassa 2000’lerin başından bu yana, üretim maliyetlerini düşüre düşüre daha çabuk, daha çok, daha ucuz kıyafet üretme yarışına girdi. Bu yarışın kazananı, daima kârına kâr koyan markalar. Kaybedenlerin listesiyse uzun.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Her şeyden önce tekstil işçileri (özellikle kadınlar ve göçmenler), sonra doğal kaynaklar, üzerinde yaşadığımız gezegen ve kullanılmış kıyafetlerin ihraç edilmesiyle Batı’nın atık sömürgeciliğinin hedefi olan Küresel Güney ülkeleri.</li></ul>Türkiye, tekstil sektörünün küresel tedarik zincirinin önemli aktörlerinden. Bu emek yoğun sektörde kadın istihdamı oranı oldukça yüksek. TÜİK, 2024’te Türkiye genelinde kadınların istihdam oranını %32,9 olarak açıklarken İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin (İHKİB) verileri tekstil, hazır giyim ve deri sektöründe kadınların istihdam oranının %44,5 olduğunu ortaya koydu.&nbsp;Tekstil sektörünün ucuz, esnek ve güvencesiz işgücü addedilen kadın emeğine dayanmasının bu alanın tarihsel olarak “kadın işi” sayılmasıyla olduğu kadar, devlet politikasıyla da ilgisi var. 2012’de dönemin Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan’ın “Konfeksiyon sektörü gibi emek yoğun sektörler bayan istihdamının en fazla olduğu sektörlerin başında geliyor. Bu sektörlerde Doğu ve Güneydoğu’da belirlenecek olan illeri biz Çin’le, Pakistan’la, Bangladeş’le ve Vietnam’la rekabet edebilecek bir bölge haline getireceğiz”&nbsp;sözlerini hatırlarsak bugün Doğu ve Güneydoğu’daki tekstil işçisi kadınların çalışma şartlarının ne durumda olduğunu kestirebiliriz.Birleşik Tekstil Dokuma ve Deri İşçileri Sendikası (BİRTEK-SEN), yaptığı araştırmayla Adana, Adıyaman, Gaziantep, Malatya ve Şanlıurfa’da küçük ölçekli atölyelerin yanı sıra orta ve büyük ölçekli işletmelerde çalışan kadınların seslerini duymamızı sağlıyor. Zara, Bershka, Levi’s, Nike, Primark, Marks &amp; Spencer ve Adidas gibi markalara üretim yapan işletmelerde özellikle genç ve bekar kadınlar çalışıyor. Friedrich-Ebert-Stiftung'un desteğiyle hazırlanan "Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Tekstil Sektöründe Kadın Emeği ve Sendikal Algı Raporu"nun yazarlarından Özlem Temena, bu durumu şöyle açıklıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Bölgede özellikle genç kadınlar tercih ediliyor. İş başvurusunda bulundukları anda hemen işe alınıyorlar. Herhangi bir tecrübeye sahip olmaları beklenmiyor. Burada kadınların eğitime erişimi zor olduğu için tekstil tek geçim kapısı oluyor. Çok genç yaşta işe başlayınca, çalışma koşullarına ve iş hayatına çok hâkim olmadıkları için uğradıkları haksızlıkları anlamlandıramıyorlar. Bir kadın, ustabaşı tarafından 15 saat çalışmaya zorlandığında bunu reddebileceğini bilmiyor. Çünkü böyle bir hak bilincine sahip değil. Var olan sendikalar genç kadınları eğitmedikleri için de fazla mesaiyi reddedemiyorlar. Ayrıca bölgedeki feodal ilişkiler, çalıştıkları yerlerde de devam ediyor.” &nbsp;</blockquote>Standart mesai 10 saat olmasına rağmen siparişlerin yetiştirildiği dönemde kadınların çalışma süresi 18 saate kadar çıkıyor. Araştırmaya katılanların %62,2’si fazla mesai yaptığını belirtiyor. Bu kadınlardan biri şöyle anlatıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“O kadar çok mesaiye kalıyordum ki... Hep kötü anne ve eş oldum. Ne patrona yarandım ne aileme. En sonunda boşanmak zorunda kaldım. Çocuklarım benimle görüşmeyi bile istemiyor.”&nbsp;</blockquote>Bir diğerinin sözleri, işverenlerin işçinin temel yaşam haklarını bile hiçe saydığını gösteriyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Sabah 8’de başladık, gece 4’e kadar çalıştık. Servisle eve gidiyorsun, uyuyorsun, tekrar aynı döngü. Ne zaman yemek, ne zaman hayat?”&nbsp;</blockquote>Fazla mesainin fiziksel hasar bırakmaması mümkün değil. Bir kadın yaşadığı durumu şöyle ifade ediyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Mesainin sonunda artık elimi kapatamıyorum sinir sıkıştığı için. Eve gittiğim zaman dinlenemiyorum. İşe gitmek için uyandığımda hâlâ önceki günden ağrılarım devam ediyor.”</blockquote>Yasal sınırları aşan çalışma saatlerinin dayatılması, aynı zamanda cinsiyetçi işyeri kültürünün bir tezahürü. Fazla mesai yapan kadınların %44,7’si doğrudan zorlandığını, %40,4’ü tehdit edildiğini, %14,9’u ise hakarete uğradığını ifade ediyor. Raporun da ortaya koyduğu üzere bu işletmelerdeki en yaygın şiddet biçimi olan mobbing’le kadınlar sindirilmeye çalışılıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Fazla mesaiyi reddettiklerinde üstlerinin hakaretlerine maruz kaldığını belirten kadınlar, ustabaşıların erkeklerden çekindikleri için onlara aynı şekilde muamele edemediklerini söylüyor.</li></ul>Raporun diğer yazarı Bahar Kılınç durumu şöyle anlatıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Biz cinsiyete dayalı iş bölümünü, ev işinin sadece kadınların üzerinde olmasını eleştiriyoruz ama bu raporda kadınların ev işi yapacak vaktinin dahi olmadığı ortaya çıktı. Çocuklarına bakmak için gerekli zamanı bile bulamıyorlar. Bu işi ailedeki diğer kadınlara devrediyorlar. Kadınların çok çarpıcı ifadeleri var. Mesela 'Sütüm mememde kaldı' cümlesi benim aklımda yer etti. Bir kadın emziremeye emziremeye ağrı çekmiş. O bebek muhtemelen mamayla beslenmiş. Düşünsenize emzirme odası kadının aklının ucundan bile geçmiyor. Üstelik burası büyük ölçekli bir fabrika.”&nbsp;</blockquote>150'den fazla kadının çalıştırıldığı işletmelerin yasal olarak kreş açma yükümlülüğü bulunmasına rağmen, araştırmadaki işletmelerin yalnızca üçte birinde çocuk bakım hizmeti sunuluyor. Araştırma kapsamındaki 33 fabrikanın %80,6’sında kreş veya bakım evi yok. BİRTEK-SEN Malatya İl Temsilcisi Halime Sancak, civardaki fabrikalar arasında kreş hakkının doğmasını önlemek için çalışan kadın sayısını 149’da bırakanlar olduğunu söylüyor.&nbsp;Türkiye, 2024’te tekstil ve hazır giyim ihracatında dünyada yedinci sıradaydı. Küresel markalar, burada işçilere dayatılan sömürü düzeninden faydalanarak üretim yaptırabiliyor. Tedarik zincirlerinin karmaşık hâle getirilmesi ve taşeronlaşmaya göz yumulmasıyla bugünlere geldik. Markalar için sadece bir hedef var, o da tedarik zinciri masraflarını düşürmek. Özlem Temena buradaki tek suçlunun küresel markalar olmadığını dile getiriyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Markalara bu insanlık dışı çalışma koşullarını sağlayan Çalışma Bakanlığı’dır. Devlet, işçileri istedikleri kadar sömürebilecekleri mesajını veriyor. Bunu değiştirmenin en önemli koşulu işçilerin mücadeleci sendikalarda örgütlenmeleri.”</blockquote>Peki tüketiciler kadın işçilere nasıl destek olabilir? Bahar Kılınç, sınıf mücadelesinin tüketiciden güç aldığını vurguluyor ve ekliyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“İşçiler eylem yaparken markalara seslerini ulaştırmak istediklerinde tüketici megafon görevi görebilir. Tüketicinin markalara, hükümete ve sendikalara baskı yapması önemli.” </blockquote>

Angst

Birleşik Tekstil Dokuma ve Deri İşçileri Sendikası (BİRTEK-SEN), yaptığı araştırmayla Adana, Adıyaman, Gaziantep, Malatya ve Şanlıurfa’da küçük ölçekli atölyelerin yanı sıra orta ve büyük ölçekli işletmelerde çalışan kadınların yaşadıkları sorunları gündeme taşıdı. Araştırmaya göre ağırlıklı olarak kadınların çalıştığı tekstil sektöründe çalışma süresi 18 saate kadar çıkıyor; araştırmaya katılanların %62,2’si fazla mesai yaptığını belirtiyor.

Tekstil işçisi kadınlar anlatıyor: 'O kadar çok mesaiye kaldım ki artık çocuklarım benimle görüşmek istemiyor'

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;Kot pantolon markası Levi's, Beyoncé'nin son albümü Cowboy Carter'da "Levii's Jeans" isimli bir parçanın yer almasının ardından fazladan bir "i" eklediği Instagram hesabının adını bir süreliğine "Levii's" olarak değiştirdi. Profil resmini de güncelleyen marka, hesabın biosuna "önceden bilinen adıyla Levi's" notunu düştü.

Aposto Gündem

Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu (ITUC), "<a fr-original-style="" href="https://files.mutualcdn.com/ituc/files/2022-ITUC-Rights-Index-Exec-Summ-EN_2022-08-10-062736.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çalışanlar İçin Dünyanın En Kötü Ülkeleri 2022</a>" raporunu yayımladı. Kurum; 148 ülkeyi örgütlenme özgürlüğü, toplu pazarlık ve grev hakkı temelinde sıraladı ve her ülkeye 1 ila 5+ arasında bir puan verdi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hükümet ve iş dünyası arasındaki sosyal sözleşmenin bozulmasıyla birlikte, işçileri sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkından mahrum bırakan ülke sayısı 2021'de 106 iken, 2022 yılında 113'e yükseldi. Bu, toplamın %74'üne denk geliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022 yılında rapora tabi ülkelerin %87'sinin grev hakkını, %79'unun toplu pazarlık hakkını ihlal ettiği görülüyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çalışanlar için en kötü bölge 4,53 puanlık ortalamayla Orta Doğu ve Kuzey Afrika olarak öne çıkıyor.</li></ul><a fr-original-style="" href="https://www.statista.com/chart/29844/map-ranking-workers-rights/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2023/4/3/1683136815503.png" width="550" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="statista" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Önemli detay:&nbsp;2022'de işçiler için en kötü 10 ülke; Bangladeş, Belarus, Brezilya, Kolombiya, Mısır, Esvatini, Guatemala, Myanmar, Güney Afrika, Filipinler ve Türkiye oldu.Bangladeş; gerici yasalar, sendika oluşumunun önündeki engeller ve grevlerin acımasızca bastırılması başlıklarıyla 1. sırada&nbsp;yer aldı.Perde arkası:&nbsp;Başkent Dakka'da 1.100'den fazla kişinin öldüğü ve 2 bin 600'den fazla kişinin yaralandığı <a fr-original-style="" href="https://cleanclothes.org/campaigns/past/rana-plaza" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Rana Plaza'nın&nbsp;çöküşü</a> üzerinden 10 yıl geçti. Giyim endüstrisinin en büyük felaketi olarak bilinen olay, küresel bir tepkiyi tetikledi ve Bangladeş'te Yangın ve Bina Güvenliği Anlaşması'nın (kısaca the Accord) hızla uygulanmasını sağladı. Anlaşma, 220'den fazla markanın katılma sözü vermesiyle işçi hakları açısından önemli bir adım olarak değerlendirildi. Ağustos 2021'de markalar ve sendikalar, anlaşmanın çalışmalarının diğer ülkelere genişletilmesine olanak tanımayı amaçlayan yeni bir uluslararası anlaşma üzerinde anlaştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu kesinlikle doğru yönde atılmış bir adım olsa da, daha yapılması gereken çok iş var. Temiz Giysi Kampanyası kapsamında; Amazon, Levi's, IKEA ve Walmart gibi birçok tanınmış isim yeni anlaşmayı <a fr-original-style="" href="https://cleanclothes.org/campaigns/the-accord/brand-tracker" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">henüz imzalamış değil</a>.</li></ul>Türkiye; grevlerin bastırılması, sendikacıların tutuklanması ve sistematik sendika yıkımı başlıklarıyla 10. sırada&nbsp;yer aldı.Türkiye özeti kısmında rapora konu olan başlıklar şu şekilde <a fr-original-style="" href="https://www.globalrightsindex.org/en/2022/countries/tur" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sıralanıyor</a>:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1 Mayıs 2021'de İstanbul'da 212 gösterici, hükümetin sokağa çıkma yasağı kurallarına aykırı olarak protesto gösterisi düzenlemeye çalıştıkları gerekçesiyle gözaltına alındı. Tarihi gün öncesinde polis, 1977'deki 1 Mayıs protestosunda 34 kişinin hayatını kaybettiği Taksim Meydanı'na çıkan tüm yolları kapattı. Güvenlik kaygıları nedeniyle Taksim Meydanı'nda 1 Mayıs gösterilerine yönelik yasak birkaç yıldır yürürlükte ve hâlâ devam ediyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yasalarına göre Türkiye'de, üst düzey kamu çalışanları, hakimler ile infaz ve koruma memurları, örgütlenme hakkının dışında tutuluyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Haziran 2021'de, Düzce'deki ASD Laminat Fabrikası'nda çalışan 54 işçi, Türkiye Ağaç ve Kağıt Sanayi İşçileri Sendikası'na (AĞAÇ-İŞ) üye oldukları gerekçesiyle işten çıkarıldı. Şirket sendikayı tanımayı reddetti ve sendikalı işçileri keyfi olarak işten çıkarmak ve diğer işçilere sendika üyeliğinden vazgeçmeleri için baskı yapmak gibi sendikal baskı yöntemlerine başvurdu. Dört yıl süren yasal mücadelenin ardından, yerel bir mahkeme bu yılın başlarında işçilerin işe iadesi yönünde karar verdi. Ancak şirket mahkeme kararına karşı gelmeye devam etti ve sendika karşıtı uygulamalarını yoğunlaştırdı. 30 Haziran'da pandemiye yönelik "işten çıkarma yasağının" kaldırılmasının hemen ardından işçileri işten çıkarmaya başladı. 14 Temmuz 2021 itibariyle 19 işçi daha işten çıkarıldı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022'nin ilk günlerinde, Kocaeli'deki Farplas&nbsp;otomotiv fabrikasında çalışan işçiler ücret artışı talep etti. İşçiler 19 Ocak'ta yapılan zam teklifini yetersiz bularak protesto amacıyla fabrikada çalışma durdurdu ve işveren bu süreçte hiçbir işçinin işten çıkarılmayacağı sözünü vererek Birleşik Metal-İş Sendikası ile görüşmelere başladı. Ertesi gün üretim yeniden başlarken, işveren sendika üyesi olan ve olmayan yaklaşık 150 işçiyi, gerekçe olarak bir günlük grevleri göstererek işten çıkardı. Farplas, işten çıkarılan işçileri protesto amacıyla fabrika içinde grev yapmaya karar verdi. Polis Farplas fabrikasına baskın düzenleyerek işçileri biber gazıyla dağıttı. Müdahale sırasında iki kişi bayıldı, bir işçinin bacağı kırıldı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İstanbul'da Salcomp'ta çalışan işçiler temel hakları olan sendikaya üye olma haklarını kullandıklarında gözdağı, tehdit ve işten çıkarmalarla karşılaştılar. Fabrikadaki çalışma koşulları savunulamaz durumdaydı. Pandemi sırasında, işçilerin rızası olmadan fazla mesai yaptırıldı ve kısmi ödeme yapıldı. Molalar sadece yöneticilerin takdirine bağlı olarak verilebildi ve kantin olmadığı için işçiler bir süre kaplarda yemek yemek zorunda kaldı. Birçok işçi Covid-19 hastalığına yakalandı. İşçiler Ağustos 2021'de Türk Metal Sendikası'na (Türk Metal) katılmaya karar verdiğinde, yönetim sendikalaşma karşıtı bir kampanya başlattı. İşçiler korkutuldu, tehdit edildi ve 170 sendika üyesi işten çıkarıldı. İşten çıkarılan işçilerin yaklaşık %80'i kadındı. Altı gün süren protestoların ardından işçiler Salcomp'un kararını geri almasını ve işten çıkarılan tüm sendika üyelerini işe iade etmesini sağladı.</li></ul>

2022 yılında 148 ülkeden 129'unda grevler ciddi şekilde kısıtlandı veya tamamıyla yasaklandı.

Türkiye 2022 yılında, çalışanlar için en kötü 10'uncu ülke oldu

Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu (ITUC), "<a fr-original-style="" href="https://files.mutualcdn.com/ituc/files/2022-ITUC-Rights-Index-Exec-Summ-EN_2022-08-10-062736.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çalışanlar İçin Dünyanın En Kötü Ülkeleri 2022</a>" raporunu yayımlandı. Kurum; 148 ülkeyi örgütlenme özgürlüğü, toplu pazarlık ve grev hakkı temelinde sıraladı ve her ülkeye 1 ila 5+ arasında bir puan verdi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hükümet ve iş dünyası arasındaki sosyal sözleşmenin bozulmasıyla birlikte, işçileri sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkından mahrum bırakan ülke sayısı 2021'de 106 iken, 2022 yılında 113'e yükseldi. Bu, toplamın %74'üne denk geliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022 yılında rapora tabi ülkelerin %87'sinin grev hakkını, %79'unun toplu pazarlık hakkını ihlal ettiği görülüyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çalışanlar için en kötü bölge 4,53 puanlık ortalamayla Orta Doğu ve Kuzey Afrika olarak öne çıkıyor.</li></ul><a fr-original-style="" href="https://www.statista.com/chart/29844/map-ranking-workers-rights/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2023/4/2/1683022980778.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>🚦 Önemli detay:&nbsp;2022'de işçiler için en kötü 10 ülke; Bangladeş, Belarus, Brezilya, Kolombiya, Mısır, Esvatini, Guatemala, Myanmar, Güney Afrika, Filipinler ve Türkiye oldu.❗️Bangladeş; gerici yasalar, sendika oluşumunun önündeki engeller ve grevlerin acımasızca bastırılması başlıklarıyla 1. sırada&nbsp;yer aldı.🔦 Perde arkası:&nbsp;Başkent Dakka'da 1.100'den fazla kişinin öldüğü ve 2 bin 600'den fazla kişinin yaralandığı <a fr-original-style="" href="https://cleanclothes.org/campaigns/past/rana-plaza" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Rana Plaza'nın&nbsp;çöküşü</a> üzerinden 10 yıl geçti. Giyim endüstrisinin en büyük felaketi olarak bilinen olay, küresel bir tepkiyi tetikledi ve Bangladeş'te Yangın ve Bina Güvenliği Anlaşması'nın (kısaca the Accord) hızla uygulanmasını sağladı. Anlaşma, 220'den fazla markanın katılma sözü vermesiyle işçi hakları açısından önemli bir adım olarak değerlendirildi. Ağustos 2021'de markalar ve sendikalar, anlaşmanın çalışmalarının diğer ülkelere genişletilmesine olanak tanımayı amaçlayan yeni bir uluslararası anlaşma üzerinde anlaştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu kesinlikle doğru yönde atılmış bir adım olsa da, daha yapılması gereken çok iş var. Temiz Giysi Kampanyası kapsamında; Amazon, Levi's, IKEA ve Walmart gibi birçok tanınmış isim yeni anlaşmayı <a fr-original-style="" href="https://cleanclothes.org/campaigns/the-accord/brand-tracker" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">henüz imzalamış değil</a>.</li></ul>❗Türkiye; grevlerin bastırılması, sendikacıların tutuklanması ve sistematik sendika yıkımı başlıklarıyla 10. sırada&nbsp;yer aldı.&nbsp;Türkiye özeti kısmında rapora konu olan başlıklar şu şekilde <a fr-original-style="" href="https://www.globalrightsindex.org/en/2022/countries/tur" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sıralanıyor</a>:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1 Mayıs 2021'de İstanbul'da 212 gösterici, hükümetin sokağa çıkma yasağı kurallarına aykırı olarak protesto gösterisi düzenlemeye çalıştıkları gerekçesiyle gözaltına alındı. Tarihi gün öncesinde polis, 1977'deki 1 Mayıs protestosunda 34 kişinin hayatını kaybettiği Taksim Meydanı'na çıkan tüm yolları kapattı. Güvenlik kaygıları nedeniyle Taksim Meydanı'nda 1 Mayıs gösterilerine yönelik yasak birkaç yıldır yürürlükte ve hâlâ devam ediyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yasalarına göre Türkiye'de, üst düzey kamu çalışanları, hakimler ile infaz ve koruma memurları, örgütlenme hakkının dışında tutuluyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Haziran 2021'de, Düzce'deki ASD Laminat Fabrikası'nda çalışan 54 işçi, Türkiye Ağaç ve Kağıt Sanayi İşçileri Sendikası'na (AĞAÇ-İŞ) üye oldukları gerekçesiyle işten çıkarıldı. Şirket sendikayı tanımayı reddetti ve sendikalı işçileri keyfi olarak işten çıkarmak ve diğer işçilere sendika üyeliğinden vazgeçmeleri için baskı yapmak gibi sendikal baskı yöntemlerine başvurdu. Dört yıl süren yasal mücadelenin ardından, yerel bir mahkeme bu yılın başlarında işçilerin işe iadesi yönünde karar verdi. Ancak şirket mahkeme kararına karşı gelmeye devam etti ve sendika karşıtı uygulamalarını yoğunlaştırdı. 30 Haziran'da pandemiye yönelik "işten çıkarma yasağının" kaldırılmasının hemen ardından işçileri işten çıkarmaya başladı. 14 Temmuz 2021 itibariyle 19 işçi daha işten çıkarıldı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022'nin ilk günlerinde, Kocaeli'deki Farplas&nbsp;otomotiv fabrikasında çalışan işçiler ücret artışı talep etti. İşçiler 19 Ocak'ta yapılan zam teklifini yetersiz bularak protesto amacıyla fabrikada çalışma durdurdu ve işveren bu süreçte hiçbir işçinin işten çıkarılmayacağı sözünü vererek Birleşik Metal-İş Sendikası ile görüşmelere başladı. Ertesi gün üretim yeniden başlarken, işveren sendika üyesi olan ve olmayan yaklaşık 150 işçi, gerekçe olarak bir günlük grevleri gösterilerek işten çıkardı. Farplas, işten çıkarılan işçileri protesto amacıyla fabrika içinde grev yapmaya karar verdi. Polis Farplas fabrikasına baskın düzenleyerek işçileri biber gazıyla dağıttı. Müdahale sırasında iki kişi bayıldı, bir işçinin bacağı kırıldı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İstanbul'da Salcomp'ta çalışan işçiler temel hakları olan sendikaya üye olma haklarını kullandıklarında gözdağı, tehdit ve işten çıkarmalarla karşılaştılar. Fabrikadaki çalışma koşulları savunulamaz durumdaydı. Pandemi sırasında, işçilerin rızası olmadan fazla mesai yaptırıldı ve kısmi ödeme yapıldı. Molalar sadece yöneticilerin takdirine bağlı olarak verilebildi ve kantin olmadığı için işçiler bir süre kaplarda yemek yemek zorunda kaldı. Birçok işçi Covid-19 hastalığına yakalandı. İşçiler Ağustos 2021'de Türk Metal Sendikası'na (Türk Metal) katılmaya karar verdiğinde, yönetim sendikalaşma karşıtı bir kampanya başlattı. İşçiler korkutuldu, tehdit edildi ve 170 sendika üyesi işten çıkarıldı. İşten çıkarılan işçilerin yaklaşık %80'i kadındı. Altı gün süren protestoların ardından işçiler Salcomp'un kararını geri almasını ve işten çıkarılan tüm sendika üyelerini işe iade etmesini sağladı.</li></ul>

Pareto İçgörü

2022 yılında 148 ülkeden 129'unda grevler ciddi şekilde kısıtlandı veya tamamıyla yasaklandı

<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nisan ayında Spotify CEO'su Daniel Ek, bir sonraki "Hikayeler" özelliğinin canlı sesli içerikler olacağını ve gelecekte her platformun kendi canlı sesli içerik özelliğine sahip olacağını paylaşmıştı. Şirket, Mart ayında Clubhouse ile benzer bir şekilde çalışan Locker Room'u satın alarak, sesli içerik formatını güçlendirmeye karar vermişti. Spor, kültür ve müzik gibi alanlarda sesli canlı yayınlar yapılmasına olanak tanıyan Locker Room, Spotify Greenroom adı altında <a fr-original-style="" href="https://www.spotify.com/tr/greenroom/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hizmet vermeye</a>&nbsp;başlayacak. Spotify Greenroom, iOS ve Android uygulamaları, 135 pazarda kullanıcıların ilgisine sunuldu. Şu an için sadece İngilizce &nbsp;dilinde kullanıma açılan uygulamanın Spotify'ın aktif olduğu 178 pazara yayılması bekleniyor. </li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Egirişim’de yer alan habere göre Re-Pie Portföy Yönetimi A.Ş, teknoloji ve inovasyon odaklı iş modellerine yatırım yapmaya devam ediyor. Re-Pie Portföy’ün yenilikçi özellikleriyle öne çıkan start-up’lara değer katmak amacıyla kurduğu Birinci Karma Teknoloji Girişim Sermayesi Yatırım Fonu’na dahil olan son girişim <a fr-original-style="" href="https://egirisim.com/2021/06/17/muzikseverleri-sanal-ortamda-bulusturan-yerli-girisim-musixen-4-5-milyon-dolar-degerleme-uzerinden-yatirim-aldi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Musixen</a>&nbsp;uygulaması oldu. Müzikseverleri sanal ortamda canlı müzik ve eğlence ile buluşturan bir sosyal ağ ve pazaryeri olan Musixen uygulaması, müzisyenlere de yeni bir gelir modeli sunmasıyla dikkat çekiyor. </li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yurt dışında giyim markalarının kendi ikinci el platformlarını oluşturma trendine Decathlon da dahil oldu. Daha önce Levi's'ın da aralarında bulunduğu örneklere, spor ürünleri odağıyla adım atan Decathlon‘un uygulamasının ismi ise '<a fr-original-style="" href="https://www.decathlon.com.tr/ikinci-sans-mobil-uygulama.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İkinci Şans</a>’ oldu. Kişilerin kullanmadığı spor ürünlerini, hangi marka olursa olsun, Decathlon 2. Şans mobil uygulaması üzerinden başka bir sporsevere satabilirsini sağlayan uygulama, tüketim kültürünü bir kenara bırakarak, ürünleri yeniden kullanıma kazandırılmasını sağlıyor. </li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’nin lider e-ticaret platformlarından biri olan Trendyol, influencerlara özel <a fr-original-style="" href="https://influencerakademi.trendyol.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Trendyol Influencer Akademi</a>’yi hayata geçirdi. Influencerlar, Trendyol Influencer Akademi ile mobilleşmenin önemi ve etkileri, güçlü içerik üretimi ve etkili Instagram kullanımı gibi çeşitli eğitimlere ulaşabilecek. Güçlü bir influencer ağına sahip olan Trendyol, bu sayede internet içeriklerinin zenginleştirilmesine ve yeni kuşakların içerik üreterek gelir elde etmesine destek olacak. </li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"> <img src="https://images.aposto.com/2021/5/2021-06-17T23:04:49.565Z_sm.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.13" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kerem Baran ve Cem Kozinoğlu tarafından kurulan yerli girişim Boomset, İngiltere merkezli online etkinlik platformu Hopin&nbsp;tarafından <a fr-original-style="" href="https://www.businesswire.com/news/home/20210616005328/en/Hopin-Acquires-Boomset-Becoming-an-All-in-One-Event-Management-Platform-for-Virtual-Hybrid-and-In-person-Experiences" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">satın alındı.</a> Boomset, etkinlik planlamacıları için oluşturulmuş bir “etkinlik yönetim” platformdur. Bileti satın alma sürecinden QR kod ile kapıdan hızlı geçişe ve sonrasında da etkinlik deneyiminin nasıl geçtiğiyle ilgili müşteri geri bildirimi almaya kadar çözümler sunuyor. Hopin, Boomset’i satın alarak sanal etkinliklerin ötesine geçmeyi planlıyor. Artık karma ve yüz yüze etkinlikler için yerinde yetenekler sunan hepsi bir arada bir etkinlik yönetimi platformu haline gelme hedefi var. </li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Facebook, kullanıcıların Facebook profillerine doğrudan podcastlerini&nbsp;eklemelerine olanak tanıyan <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2021/6/16/22537023/facebook-podcast-rss-feed-publish-clips-pages" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yeni özelliğini&nbsp;</a>yakında kullanıma sunmaya hazırlanıyor. Yeni podcast özelliği, podcast yayını yapan yayıncılara gönderilen mail ile kesinlik kazandı. Söz konusu maile göre yayıncılar podcastlerinin RSS feedlerini bir kez Facebook ile bağladıktan sonra tüm yeni yayınlar otomatik olarak platforma yüklenecek. Böylece yayıncıların takipçileri, en güncel yayınları düzenli olarak Facebook üzerinden de takip edebilecek. Yayıncılar diledikleri zaman podcastlerini platformdan kaldırabilecek. Podcastlerin Facebook üzerinden paylaşılması da mümkün olacak.&nbsp;</li></ol>

Levi's ile ilgili hikayeler