Spektrum

Son yıllarda birçok ülkede, taraftarlarını birarada tutmak için dinsel öğelerden de beslenen sağ popülist iktidarlar, LGBTİ+'ları düşmanlaştırma ve baskılama yolunu tercih etti. Bunların başında Rusya geliyor. KaosGL’nin ortaya çıkardığı kanun değişikliği teklifi hazırlandıysa bu, AK Parti’nin de Rusya’nın trenine binerek LGBTİ+'ları daha da ötekileştirme ve düşmanlaştırma furyasına katılmaya karar verdiği anlamına gelir.

Popülist iktidarların şifresi: LGBTİ+ karşıtlığı

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/ekintumer/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ekin Tümer</a>Siyaset teorisyeni Nadia Urbinati, Ben Halkım isimli kitabında popülizmin demokrasiyi nasıl dönüştürdüğünü anlatırken halkı şöyle tanımlıyor: “Modern şekliyle halk kategorisinin üç temel anlamı vardır. Tek bir bütün olarak hareket eden ve yasaların onun adına yapılıp uygulandığı kolektif egemen; belirli bir toprak parçasında yaşayan ve bazen ulusla özdeşleşen sosyo-tarihsel yapı; ve kanaatlerin, partilerin ve temsilcilerin hareketleriyle ve siyasi fail olma iddiasıyla halk olma tanımını elde eden kolektif topluluk veya seçmenler.”&nbsp;Popülizm, belirli bir “halk” fikrini vurgulayarak bu grubu “seçkinler” ile karşı karşıya getiren bir dizi siyasi duruş ya da daha basit anlamıyla “halk çıkarcılığı” şeklinde tanımlanabilir ve en çok üçüncü durumda; halk, yöneticilerin rekabet alanına dönüşen siyasi bir özne haline geldiğinde karşılık bulur. Demokrat Partili eski İtalya Cumhuriyeti senato üyesi Mario Tronti bu durumu “Halk olmadığı için popülizm var.” diyerek açıklar.Halk bir fikirden fazlası olarak tüm somutluğuyla, her zaman orada durur. Ancak, popülist lider halkı çok sesli bir bütün olarak algılamaz, halkın kendi ideolojisini yansıtan “parçasını” seçer. Popülist liderin diyalog kurmayı uygun gördüğü yegâne halk, onu her koşulda destekleyen, genellikle gerçekleşmesi mümkün olmayan vaatlerle ve yoğun ilkel duygularla kendisine bağımlı kıldığı “doğru halk”tır. “Doğru halk”a uyum sağlamayanlar halkın dışlanmış kısmıdır, çoğu zaman gözden çıkarılabilir. Zira onlar, liderin çizdiği keskin çizgilerin dışına çıkmış; bir nevi ona ihanet etmiş “yanlış halk”tır. Lider yanlış bulduğu halkı doğrusuyla değiştirmeye çalışır; yeri geldiğinde ayrıştırıcı sözlerle, eylemlerle ikisini karşı karşıya bırakır. Halkı takımlara ayırıp bir çeşit etik/ahlaki bir maçı oynatmak gibidir bu. Lider locasında olan biteni izlerken halk sorunların temeline odaklanmayı kenara bırakır ve galip gelme, “doğru halk” olma yarışına girer.&nbsp;Ayrılmaz bir bütün hâlinde ele alınması gereken halk, itaat eden “gerçek” parçalara ve “gerçek olmayan” sorgucu parçalara bölünmüştür. Popülist liderin isteği tam da budur, kendi gerçeklik kurgusunu yaratabileceği zemini bulmaktır. Hannah Arendt, Totalitarizmin Kaynakları kitabında bunu oldukça etkileyici biçimde açıklıyor: “Kitle liderleri gerçekliği yalanlarına uydurma gücünü ele geçirmeden önce, gerçekleri aşırı derecede küçümseyen propagandalarıyla dikkat çekerler, çünkü onlara göre gerçek tamamen onu uydurabilen kişinin gücüne bağlıdır.” Halk kutuplaştığında artık halk yoktur, gerçeği söyleyenler ve yalanlar uyduranlar vardır.Popülist lider, Urbinati’nin birinci tanımında yer verdiği “bir bütün olarak hareket eden” egemen halktan hoşlanmaz. Ortada birbirinden ayrılmış, ayrıştırılmış parçalar olmadığında gerçeklik de eğilip bükülemez hâle gelir. Liderin sesi, tek bir gerçeği haykıran ve susturulması imkânsız kuvvetli kalabalık tarafından kısılır, söylemleri karşılık bulamaz. Böyle bir durumda lider, halkı “öyle bir felaketti ki kim olsa altından kalkamazdı”, “bu da kader planın bir parçası” gibi bahanelerle yatıştırma gücünü kaybeder. Halk herkestir ve yetki vericidir, dolayısıyla yetki verdiği kişiler sorumluluk almadığında hesap sormak ister, bu hakka sahiptir.&nbsp;Halkın bu hakkını hatırlaması gerekiyor.Devlet, hiçbir tanımda yüksek makamlardan insanlara bağıran, cezalandıran bir baba figürü değildir, olamaz. Çünkü bu, doğasına aykırıdır. Devletin var olma amacı "...halkın güvenli topraklarda eşit halklarla özgürce yaşama ve zarar görmeme talebinden doğar." Devlet, halkın memnuniyetsizliğinden incinebilecek bir kişi değildir, korkulması gereken biri de değildir. Halka hesap vermekle yükümlüdür devlet, özür dilememe gibi bir lüksü de yoktur.Hesap sormak üzere kenetlenmiş bir halkın gücü popülist liderin gücünü aşar, onu korkutur. Bugün, halkın hesap sorma arzusunda yatan sağlıklı bir öfke var. Çünkü karşı karşıya kaldıklarımızı tüm çıplaklığıyla görüyoruz. Öfkenin boyutunu, bu öfkenin talep edilen gibi bir-iki senede dinmeyeceğini anlamakta yetersiz kalanları, yas tutmamızdan incinenleri, deprem bölgesine giden yöneticiler hasarı görmesin diye alelacele temizlenen yerleri, çocukları önüne dizen adamları, soğukta üşüyen çocuğun yüzünü göstermek için kapüşonunu çekiştire çekiştire açan, kadrajda var olma yarışıyla birbirini itip kakan adamları, “buraya yardım gelmedi” diyenlerin sesini kesenleri, desteği gölgeleyenleri, ilk fırsatta öğrencileri yerinden edenleri, daha enkaz kalkmamışken tek katlı yapı denetim binasını yıkmaya çalışanları, depremzedeyi gözaltına alanları, suçluların kaydını temizleme derdine düşenleri görüyoruz.&nbsp;Her gerçekten, her isyandan, her yaşamdan tetiklenen kırılgan ve utanmaz gönülleri hoş tutmaya zorlanan, aksi takdirde üzerine tehditler savurulan, birbirine kıra kıra bitmeyen ve kaybedecek çok az şeyi kalmış gerçek halkın bütünlüğü, bu yapının gücünü aşar. İşte tam da bu yüzden; “yanlış halk”- “doğru halk” diye bir şey olmadan hepimizin gerçek ve tek halk&nbsp;olduğunu, bir sesin karşısında kocaman, çoklu bir ses olabileceğimizi hatırlamak gerektiği için siyaset yapıyoruz.

Angst

Popülist siyasetin parçalara ayırdığı halk kendi gerçekliğini yeniden kazanabilir mi?

Öfkeye sahip çıkmak

Popülizm, günümüzde siyaset bilimi literatüründe en çok tartışılan ve temelleri anlaşılmaya çalışılan konuların başında geliyor. Popülizmin bir siyaset yapma biçimi olduğu, demokrasinin bozulmuş bir biçimi olduğu veya otoriterliğe geçişte bir ara form olduğu gibi farklı tanımlamalar yapmak mümkün ancak popülist siyasetçilerin ve siyasi partilerin dayandığı temeller üzerine bir konsensüs oluştuğunu söyleyebiliriz.ABD'de Donald Trump, Brezilya'da Jair Bolsonaro, Macaristan'da Viktor Orbán, Türkiye'de Recep Tayyip Erdoğan ve Hindistan'da Narendra Modi sağ-popülizmin en göze çarpan örneklerini oluşturuyor. Peki, popülizm bazı ülkelerde partileri iktidara getirirken bazılarında neden güçlü bir siyaset tarzı olarak öne çıkmıyor? Popülizmi yaratan ekonomik, siyasi ve sosyal koşullar nedir? Bu yazıda, bu sorulara cevap bulmaya çalışacağım.Popülizmin en yaygın iktidara geldiği form olan sağ-popülizmi temelde çoğulculuk karşıtı (anti-pluralist), kurumlar ve müesses nizam karşıtı (anti-establishment) ve elit karşıtı&nbsp;(anti-elite) bir siyasi hareket olarak tanımlayabiliriz. Uzun yıllardır halkın iradesini hiçe sayarak kendi egemenliklerini oluşturan yozlaşmış elitlere karşı halkın içinden gelen ve onların iradesini temsil eden güçlü bir liderin gücü ve egemenliği elitlerden alarak yeniden halka verdiği miti üzerine kurulu bir siyasi hareketi temsil ediyor popülizm. Bu anlamda, popülizmi "yozlaşmış elitlere karşı sıradan halkın zaferi" veya "temsili demokrasi yerine direkt demokrasi" gibi sloganlaşmış ifadelerle tanımlamak da mümkün.Sağ-popülizm Asya, Amerika ve Avrupa gibi birçok farklı kıtada ve ülkede iktidarda olsa da son dönemde Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerde yapılan seçimler ve sağ-popülist partilerin ya iktidara gelmesi ya da oylarını önemli ölçüde artırması Avrupa'da sağ popülizmin yükselişinin nedenlerini analiz etmeyi önemli kılıyor. Bu alandaki akademik çalışmalar temelde globalleşmenin ekonomik ve sosyal etkileri, toplumdaki kültürel normların değişimi ve 2008 finansal krizinin günümüzde hâlâ devam eden etkilerinin popülizmin ortaya çıkışındaki temel etmenler olduğunu ortaya koyuyor. AB özelinde bakıldığında ise Avrupa entegrasyonu politikaları ve artan göçmen sayısının sağ-popülizmin yükselişinde büyük öneme sahip olduğu görülüyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sağ popülizmin politik ekonomisi</h2>Avrupa'da hem sağ hem de sol popülizmin yükselişte olduğu farklı ülkeler var. Farklı ülkelerde farklı popülizm formlarının ortaya çıkmasının temel sebeplerinden biri globalleşmenin her ülkede farklı sonuçlar doğurması. Globalleşmenin bir ülkede gelir eşitsizliğini artırması, sanayi üretiminin emeğin ucuz olduğu Asya ülkelerine kayması veya kısa zamanda büyük bir göç dalgasına sebep olması o ülkede sağ veya sol popülizmin yükselişini farklı şekillerde etkileyebiliyor. Ek olarak, Avrupa'nın farklı ülkelerinde farklı ekonomi politikalarının uygulanması veya işgücü düzenlemelerindeki farklılıklar da ne tür bir popülist hareketin ortaya çıkacağı üzerinde belirleyici bir etkiye sahip.Avrupa'nın en müreffeh ve refah devleti politikalarının güçlü olduğu İskandinavya ve Kuzey Avrupa'da globalleşmenin etkisiyle artan göçmen sayıları sosyal yardım sistemi üzerindeki yükün artmasına neden oldu. Emek-yoğun sektörlerde çalışacak ucuz işgücüne ihtiyaç duyulan bu ülkelerde göçmenler önemli bir işgücü kaynağı yaratırken aynı zamanda çeşitli mekanizmalarla sosyal yardım sistemine de dâhil ediliyorlar.Almanya, İsveç, Hollanda ve Belçika gibi ülkelerde globalleşmenin etkisiyle sanayi üretimi Çin ve Hindistan başta olmak üzere Asya ülkelerine kayıyor ve 2. Dünya Savaşı'nın ardından yeniden kurulan Avrupa sanayisinin yarattığı yüksek maaşlar ve güçlü refah devleti anlayışı yavaş yavaş düşüşe geçiyor. Hizmet sektörünün genişlemesiyle artan işgücü ihtiyacına göçmenlerin çözüm olarak görülmesi de bir yandan maaşlar üzerinde aşağı yönlü bir baskı oluştururken sosyal yardım bütçelerinin de paylaşımını beraberinde getiriyor. Bu nedenle, Kuzey Avrupa ve İskandinavya'da göçmen karşıtlığının merkezde olduğu bir sağ-popülizmin yükselişini görüyoruz. Avrupa Birliği üyesi olan bu ülkeler, hem AB entegrasyonun temellerinden biri olan mal, para ve insanların serbest dolaşımı ilkesi hem de 2015’e kadar uygulanan açık kapı politikası nedeniyle artan göçmen sayılarının nedenini AB olarak görüyor ve bu nedenle AB karşıtı söylemler siyasette karşılık bulabiliyor.Brexit döneminde Birleşik Krallık'ta ve Macaristan'da Viktor Orbán'ın siyasi çıkışlarında görüldüğü üzere sağ-popülizmi besleyen söylemlerden biri de "AB'nin üye ülkelerin millî egemenliğini kısıtladığı ve siyasi gücü parlamentolardan alarak Brüksel'deki yozlaşmış elitlere verdiği" tezi üzerine kurulu. Orbán gibi sağ popülist liderler de halkın kendilerine yönetme yetkisini vermesi halinde millî egemenliklerini Brüksel'den alıp yeniden halkın iradesine vereceği iddiasıyla iktidardaki pozisyonlarını koruyabiliyorlar.Refah seviyesi açısından Kuzey Avrupa'nın gerisinde olan Güney Avrupa'da ise sol-popülizmin daha güçlü olduğu görülüyor. Bunun temel nedenlerinden biri Güney Avrupa ülkelerindeki işgücü piyasası düzenlemelerini kayıtsız göçmen işçileri sosyal yardım sistemine dâhil etmemesi ve bu nedenle göçmenlerin refah devleti üzerinde bir yük olarak görülmemesi. Ancak, göçmen işçiler sosyal yardım sistemine dahil edilmeseler de kayıt dışı olarak çalıştıkları için özellikle emek-yoğun sektörlerdeki reel ücretlerin önemli ölçüde düşmesine neden oluyorlar bu da özellikle işçi sınıfı arasında globalleşmenin ekonomik koşullarını kötüleştirdiği algısını yaratarak sol-popülist hareketlere zemin kazandırıyor.Özetlemek gerekirse, refah devleti anlayışının güçlü olduğu Kuzey Avrupa'da globalleşmenin ve AB entegrasyonu projesinin bir sonucu olarak görülen artan göçmen sayısı refah sistemi üzerinde bir yük olarak görülüyor ve düşen refah seviyesinin etkisiyle göçmen karşıtı bir sağ-popülizmin yükselişini beraberinde getiriyor. Güney Avrupa ülkelerinde ise refah sisteminin güçlü olmaması nedeniyle göçmenlerin işgücü piyasasında reel ücretleri düşürmesi, malların ve hizmetlerin serbest dolaşımı ilkelerinin bu ülkelerdeki ücretli çalışanların ekonomik koşullarını kötüleştirmesi özellikle işçi sınıfında globalleşme karşıtlığını tetikleyerek sol-popülist hareketlere zemin kazandırıyor.Harvard Üniversitesi'nde ekonomi profesörü olan Dani Rodrik, popülizm ve globalleşme arasındaki ilişkiyi şu sözlerle anlatıyor:"Hipergloballeşmeden kaynaklanan şoklar kendini göçmen hareketliliğinde gösterdiğinde, sağ-popülizmin ortaya çıkma eğilimi daha fazladır. Öte yandan, globalleşmenin sermaye ve malların hareketliliği üzerindeki etkisinin güçlü olduğu yerlerde sol-popülizmin ortaya çıktığını görüyoruz."AB'nin temel hedeflerinden biri olan "parasal birlik" politikaları çerçevesinde üye ülkelerin maliye politikaları üzerindeki inisiyatiflerinin bir kısmını AB'ye devretmesi günümüzde popülizme güç kazandıran AB karşıtlığı üzerinde önemli bir etkiye sahip. Özellikle, 1980'den sonra tüm dünyada olduğu gibi AB'de de uygulanan iktisadi politikalar nedeniyle ekonomik eşitsizliğin artması ve küreselleşmenin hem üye ülkeler arasında hem de toplumsal sınıflarda kazanan ve kaybeden kesimler yaratması popülist hareketlerin güç kazanmasını da beraberinde getirdi. AB'nin ekonomi politikalarındaki teknokratik karar alma mekanizmaları ve yönetim anlayışı, popülizmin temel unsurlarından biri olan elit-karşıtlığını tetikleyerek halkın iradesini önceleyen güçlü lider imajına olan toplumsal talebi artırdı. Bu durum, AB'nin ekonomi alanını teknokratikleştirerek depolitize etmesi ve bu nedenle halktan kopuk bir yönetim anlayışına yönelmesi olarak da tanımlanıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Popülizmin kültürel temelleri</h2>Pippa Noris ve Ronald Inglehart, popülizmin kültürel temellerini inceledikleri makalelerinde Avrupa'da yaşanan kültür değişimini şu şekilde anlatıyorlar:"İkinci Dünya Savaşı'nın yıkıcı etkilerine sahip olmuş kuşaklar güvenlik kaygılarının merkezde olduğu materyalist bir kültür anlayışına sahiptiler. Ancak, Avrupa'nın ekonomik kalkınması ve refah devleti politikalarının vatandaşlara ekonomik olarak güvenceli ve müreffeh bir hayat sunması sonraki nesillerde çokkültürlülük ve kozmopolitliğin temelini oluşturduğu post-materyalist bir anlayışın hakim olduğu yeni bir kültür dünyası yarattı. Bu kültürel değişim, az eğitimli ve yerli eski kuşaklarda post-materyalizmin ilerlemeci fikirlerine tepki olarak bir karşıdevrim hareketi başlattı."Geleneksel Avrupalı kimliğinin, göçmen karşıtlığının ve küreselleşmeye tepkinin beslediği bu karşı devrim sağ-popülizmin yükselişinin de kültürel temelini oluşturuyor. Popülist hareketlerle ilgili bir diğer önemli çıkarım da geçmiş siyasetteki sağ-sol ayrımının günümüzde sağ-popülist ve liberal sol ayrımı olarak dönüşmüş olması. Bu dönüşümde sosyalizmin çöküşüyle birlikte hem sınıf bilincinin hem de sınıf siyasetinin etkisini kaybetmesi ve küreselleşmenin yarattığı ve kimlik siyasetinin önem kazanması büyük etkiye sahip.Peki popülizmi besleyen kültürel değerler nedir?Göçmen karşıtlığı, küresel ve ulusal yönetim mekanizmalarına güvensizlik, otoriter değerlere destek ve ideolojik bağlılıkların artması başta Avrupa olmak üzere tüm dünyada popülist hareketlere verilen desteği artırıyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/9/4/1665014781030.png" width="550" alt="populism" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.88" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kaynaklar:</h2><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dani Rodrik - Populism and the Economics of Globalization</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dani Rodrik - Why Does Globalization Fuel Populism? Economics, Culture, and the Rise of Right-wing Populism</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Pippa Norris &amp; Ronald F. Inglehart - Trump, Brexit, and the Rise of Populism: Economic Have-Nots and Cultural Backlash</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Philip Manow - The Political Economy of Populism in Europe</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Pepijn Bergsen, Leah Downey, Max Krahé, Hans Kundnani, Manuela Moschella and Quinn Slobodian - The Economic Basis of Democracy in Europe</li></ul>

Dünyayı etkisi altına alan popülizmin politik ekonomisi ve kültürel temelleri

Popülizm: "Yozlaşmış elite karşı halkın zaferi" mi?

Siyaset alanında uzmanlaşmış birçok isim, iklim politikalarındaki başarısızlıktan demokrasiyi sorumlu tutar. Şüphesiz; bu çıkarımların ardında, 2010’larla beraber şaha kalkan, “popülist siyasetin” etkisi mevcut.&nbsp;Popülist siyaset sadece şimdi mi vardı? Hayır. “Biz” ve “onlar” var olduğu her zaman vardı. Şu anda ise biraz kurumsallaştı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/3/4/1651145823066.png" width="550" height="389" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.41" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Hemen burada bir duralım ve bir es verelim. “Popülizm ne ki?” diyebilirsiniz. Çok popüler bir kelime olduğu için, bunu söylemeyebilirsiniz de. Biraz popülizm kaynakları:&nbsp;<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://youtu.be/RxlWnRBcMao" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/3/2022-04-28T12:31:21.399Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Bir de bu var:<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://youtu.be/uMNwUh0X5eI" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/3/2022-04-28T12:32:03.670Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Bir de tabii ki popülizmin, politik spektrumda &nbsp;hem sağ, hem sol tarafında rastlanan bir olgusu olduğunu da unutmamak lazım.&nbsp;<a href="https://www.youtube.com/watch?v=7NRr_pbpEQY" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=7NRr_pbpEQY" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/3/2022-04-28T12:32:57.776Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Devam edelim…&nbsp;</h2>Kaldığımız yerden devam edelim, ne diyorduk…Popülizm, sorumluluk üstlenmek yerine; yeni düşmanlar yaratma ve destekçilerini hücum hattında kullanma eylemini strateji olarak benimsiyor. Bunu da kamplaşmalarla yapıyor. Bir bakıma Birinci Dünya Savaşı’nda olduğu gibi. Cephede savaşın iki tarafıda bulunur, sonra savunma hatları geri çekilir ve &nbsp;taraflar bu kamplara yerleşir ya. Onun gibi. Bu siyasi tutum, “halkı” merkeze alan sloganları benimser görünse de daha derin perspektiften irdelendiğinde pek de halkın işine yarayacak eylemlerde bulunduğunu görmek mümkün değil.&nbsp;En nihayetinde “bölünmüş bir ev, ayakta duramaz”. Bu hareketler, toplumun &nbsp;çok daha derin bir şekilde bölünmesine, en temel konuları bile konuşamaz hale gelmesine, futbol takımı tutar gibi fanatikçe politik hareketleri benimsine sebep oluyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki biz bunları neden anlattık?</h2>Öncelikle bir kaynakla başlayalım. En tatlış yöntem değil kaynakla başlamak, ama amaç bir hikayeyi olabildiğince bütüncül anlatmak:<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://thereader.mitpress.mit.edu/how-populism-imperils-the-planet/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/3/2022-04-28T12:34:11.841Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Popülist söylemler geçtiğimiz son 10 yılda hiç azalmadı, ayağını gazdan hiç çekmedi. Ancak dinamik biçimde kabuk değiştirdi. Tabii ki sosyal medyanın kullanımındaki süper hızlı artış ve sosyal medya algoritmalarının yarattığı yankı odaları bir kartopu etkisi yarattı… Sosyal medyada yapılan tartışmalara ilişkin aşağıdaki çok bilimsel grafiğe bir baksanıza!&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/3/4/1651146078691.png" width="550" height="386" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.42" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Göçmenler, azınlıklar, milliyetçilik, LGBTQI+ bireyler ve şimdi de etkisi hergün daha çok hissedilen iklim krizi ve iklim değişikliği sözde politik taahhütlerin (veya her bir konu için popülist karşı çıkışların, nefret söylemlerinin ve komplo iddialarının) odağı olma yolunda. Ancak bugün verilen sözlerin pek de anlamı &nbsp;olmayabilir, çünkü esen rüzgârla birlikte(!) söylemlerin yönü de değişecektir.&nbsp;COP26’da yaşadığımız hislere biraz yakınlaşıyoruz farkında mısınız? O yazımızı da bir linkleyelim, okumadıysanız bir davet edelim sizi o yazıya:<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://apos.to/i/cop-26-bohcamiz" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/3/2022-04-28T12:35:15.764Z.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Devlet aygıtını gasp eden popülist siyasiler, yandaşlarını da belli hediyelerle ödüllendirdikten sonra, sivil toplumun bastırılması amacıyla kolektif biçimde hareket ederler. “İklim krizinin koca bir yalan” olduğuna yönelik &nbsp;popülist söylemleri sıkça kullanan Trump benzeri liderler, iklim krizinin bilimsel kanıtları ortadayken bile, kendilerine taraftar bulabiliyorlar. Çünkü; büyük kapitalist &nbsp;şirketler -hukuksal boşluklardan sızarak- iklim değişikliğini körükleyen şirket politikalarına tam gaz devam ediyorlar. Eş zamanlı olarak da iklim kriziyle mücadeleye yönelik fonlar açıp, sosyal sorumluluk projeleriyle “iklim değişikliğine dikkat çekmeye çalışır” görünebiliyorlar.İklim krizi politikalarına dair ciddi baskı uygulayabilecek geniş hacimli kolektif bir sivil hareket varolmadığı müddetçe; bu masalları dinlemeye devam edeceğiz gibi... Popülist siyaset, yüzyıllarca edinilen sosyal kazanımların kaybedilmesi tehlikesini doğuruyor. Akıl almaz bir dönemeçteyiz ve zamanımız daralıyor.Neticede, popülist iktidarların halka hizmet olarak yaptığı yol, köprü gibi doğa tahribatları ile iklim değişikliği arasında bir bağlantı olmadığını iddia edenler, “küre” yok olduktan sonra küresel çıkarlarından nasıl bahsedilebilir?<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Yazar: Gamze Köse, Derin AltanEditör:&nbsp;Merve ApaydınAraştırma:&nbsp;Gamze KöseKaynaklar: Derin Altan

Yeşili sev, doğayı koru, kuzuyu öp, suyu bilinçli tüket, bisiklet kullan, vegan beslen… 
Dünyaya, yani evimize sahip çıkma gayesiyle yaptığımız her duyarlı davranış vicdanlarımıza su serpse de, iklim krizinin çözüme ulaşabilmesi bireysel çabaların çok ötesinde bir mücadele planı da gerektiriyor. Devletlerin ve makroekonomilerde etkin (ve yetkin) çok uluslu dev şirketlerin birlikte ürettikleri iklim krizi karşıtı projelerin varlığını çok uzun süredir biliyoruz. Peki, neden iklim değişikliğinin olumsuz etkileri şiddetlenerek devam ediyor?

Populist siyaset ve iklim krizi

Koronavirüs salgının sağlık krizi boyutunun yanı sıra, yıkıcı ekonomik etkiler yaratması da dünyadaki her hükümetin ciddi bir yönetim sınavı vermesine sebep oldu. Bu sınav henüz bitmiş olmasa da özellikle pandemi öncesinde toplumsal destekleri küresel olarak artma eğiliminde olan popülist parti ve liderlerin performansı önemli bir tartışma yarattı.&nbsp;<ul><li>Popülizm nedir? Üzerine uzlaşılmış bir tanım olmasa da son dönemlerde hakkında birçok akademik çalışma yapılan popülizm, “milletle eliti karşı karşıya getirip, milleti kutsayan”, büyük krizlere basit çözümler öneren, suçu "günah keçilerine" yıkan ve toplumsal kutuplaşmadan beslenen bir politika anlayışı olarak tanımlanabilir. The People vs. Tech kitabının yazarı Jamie Bartlett, karşılarındaki her engeli karanlık ve yolsuz olarak tanımlayan popülist politikacıların sorunlara karşı sağa ya da sola kaydırarak “Tinder politikası” izlediklerini, teknoloji ve sosyal medya şirketlerinin algoritmalarının da insanları popülist siyasetçilere sempatik bakmaya ittiğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjZhNmJkYjA3MjNjMDAwNzZlYzBlMyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cudGhlZ3VhcmRpYW4uY29tJTI1MkZjb21tZW50aXNmcmVlJTI1MkYyMDE4JTI1MkZub3YlMjUyRjI5JTI1MkZwb3B1bGlzbS10aW5kZXItcG9saXRpY3Mtc3dpcGUtbGVmdC1vci1yaWdodC11bnRoaW5raW5nbHk="">iddia ediyor.</a> &nbsp;</li><li>Popülizmin yükselişi:&nbsp;Yar. Doç. Yunus Sözen’in özellikle de sağ popülizmi “son yıllar içinde liberal anayasal demokrasiye ve onun kurumlarına karşı ortaya çıkmış en kuvvetli itiraz” olarak tanımladığı 2017 Boğaziçi Üniversitesi-TÜSİAD Dış Politika Forumu Araştırma Raporu, popülizmin revaçta olan politika anlayışı olduğunu <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjZhNmJkYjA3MjNjMDAwNzZlYzBlMyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ0dXNpYWQub3JnJTI1MkZ0ciUyNTJGeWF5aW5sYXIlMjUyRnJhcG9ybGFyJTI1MkZpdGVtJTI1MkYxMDAwNi1kZW1va3Jhc2ktb3Rvcml0ZXJsaWstdmUtcG9wdWxpem1pbi15dWtzZWxpc2k="">ortaya koymaktadır</a>. Ekonomi ve güvenlik krizlerinin yanı sıra dünyanın başka bölgelerindeki sorunlar sebebiyle ortaya çıkan göç dalgaları <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjZhNmJkYjA3MjNjMDAwNzZlYzBlMyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZkZXJnaXBhcmsub3JnLnRyJTI1MkZ0ciUyNTJGZG93bmxvYWQlMjUyRmFydGljbGUtZmlsZSUyNTJGMzM1NDkw"">ABD</a>, <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjZhNmJkYjA3MjNjMDAwNzZlYzBlMyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuZHcuY29tJTI1MkZ0ciUyNTJGYXZydXBhZGEtc2ElMjUyNUM0JTI1MjU5Ri1wb3AlMjUyNUMzJTI1MjVCQ2xpem1pbi15JTI1MjVDMyUyNTI1QkNrc2VsaSUyNTI1QzUlMjUyNTlGaSUyNTJGYS00NTQ0MzcxMw=="">Avrupa</a> ve <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjZhNmJkYjA3MjNjMDAwNzZlYzBlMyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZkZXJnaXBhcmsub3JnLnRyJTI1MkZ0ciUyNTJGZG93bmxvYWQlMjUyRmFydGljbGUtZmlsZSUyNTJGODEzNDE5"">Latin Amerika’da</a> popülist siyasetçilere olan toplumsal desteği artırmıştır. Popülistler her ülkede yönetime gelemeseler de en büyük hükümet alternatifi olarak politik spektrumu sarsmış, hükümetleri popülist politikalar izlemeye sevk etmişlerdir. &nbsp;</li><li>Pandemi vs. popülizm:&nbsp;Gideon Rachman’ın Financial Times’taki Coronavirus could kill off populism başlıklı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjZhNmJkYjA3MjNjMDAwNzZlYzBlMyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuZnQuY29tJTI1MkZjb250ZW50JTI1MkYzYmNmMmI1ZS1lNWYxLTQ4ZTQtYmIxNS1jZDI5NjE1YTkxOTglMjUzRnV0bV9zb3VyY2UlMjUzRGFwb3N0byUyNTI2YW1wJTI1M0J1dG1fbWVkaXVtJTI1M0RlbWFpbA=="">yazısı,</a> ABD Başkanı Donald Trump ve Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro gibi “popülist” liderlerin koronavirüs salgını ile mücadelede sınıfta kaldıklarını ve onlar anketlerde baş aşağı giderken salgını ciddiye alan ve halk sağlığını korumak için tedbirler alan Almanya Başbakanı Angela Merkel gibi “popülist olmayan” liderlerin halktaki görev onayının arttığını iddia ediyor. Rachman, buna dayanarak popülizmin "küresel bir yenilgiye uğrayabileceğini" ve liberalizmin “geri dönebileceğini”, ancak bunun şu an için koşullara bağlı olduğunu savunuyor. Yuval Noah Harari de küresel bir kriz olan pandemiye ancak küresel dayanışmanın artırılmasıyla yanıt verilebileceğini, “milliyetçi izolasyonizmden” vazgeçilmesi ve yurttaşların güçlendirilmesi gerektiğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjZhNmJkYjA3MjNjMDAwNzZlYzBlMyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuZnQuY29tJTI1MkZjb250ZW50JTI1MkYxOWQ5MDMwOC02ODU4LTExZWEtYTNjOS0xZmU2ZmVkY2NhNzU="">ifade ediyor.</a> &nbsp;Open Democracy’de yayımlanan yazıda Robert Muggah ve Miguel Lago da Brezilya’da popülist başkan Bolsonaro’nun kutuplaşmadan beslendiğini, ancak kendi yarattığı toplumsal kutuplaşmanın kendisinin başarısız pandemi yönetimine karşı daha sorumlu ve başarılı bir yönetim anlayışını ortaya çıkarabileceğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjZhNmJkYjA3MjNjMDAwNzZlYzBlMyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cub3BlbmRlbW9jcmFjeS5uZXQlMjUyRmVuJTI1MkZkZW1vY3JhY2lhYWJpZXJ0YSUyNTJGYnJhemlsLWZlZWxzLWNvbnNlcXVlbmNlcy1wYW5kZW1pYy1wb3B1bGlzbSUyNTJG"">söylüyor.</a> &nbsp;</li><li>Kültür savaşları:&nbsp;Öte yandan Princeton Üniversitesi'nden Siyaset Bilimi Profesörü Jan-Werner Müller, yine Financial Times'ta yayımlanan The pandemic will strengthen smart populists başlıklı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjZhNmJkYjA3MjNjMDAwNzZlYzBlMyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuZnQuY29tJTI1MkZjb250ZW50JTI1MkZiOWFjYTg1OC1jMTdiLTRjNWYtOGNlMi0zNmI5ODI0ODlkOTUlMjUzRnV0bV9zb3VyY2UlMjUzRGFwb3N0byUyNTI2YW1wJTI1M0J1dG1fbWVkaXVtJTI1M0RlbWFpbA=="">yazısında,</a> Popülist yönetimlerin pandemi gibi karmaşık ve zor bir süreci yönetmekten aciz olacaklarına dair "iyimser" düşüncenin yersiz olduğunu, "akıllı" popülist liderlerin pandemiyle mücadeleyle "kültür savaşlarını" harmanlayarak pandemi sürecini otoriter yönetimlerini derinleştirmek için bir fırsata çevirebildiklerini iddia ediyor. Carnegie Europe’dan Rosa Balfour da popülist hükümetlerin kötü pandemi yönetiminin popülizmi kendiliğinden ortadan kaldıracağına yönelik düşüncenin popülizmi ortaya çıkartan etkenleri göz ardı ettiğini, esas olarak bu etkenlere çözüm bulunması gerektiğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMjZhNmJkYjA3MjNjMDAwNzZlYzBlMyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZjYXJuZWdpZWV1cm9wZS5ldSUyNTJGMjAyMCUyNTJGMDclMjUyRjE1JTI1MkZ3aHktcG9wdWxpc20tY2FuLXN1cnZpdmUtcGFuZGVtaWMtcHViLTgyMjkz"">söylüyor.</a> &nbsp;</li><li>Şimdi ne olacak?&nbsp;Dünya siyasetinde büyük değişimler olmasının önünü açan pandeminin küresel düzeyde popülizmi geriletip geriletmemesi, biraz da popülizme karşı mücadele eden “demokrat” siyasetçilerin beceri ve ikna ediciliğine bağlı olacak. 3 Kasım’da ABD’de gerçekleşecek başkanlık seçiminde popülist başkan Donald Trump’a karşı Demokrat Parti’nin adayı Joe Biden’ın alacağı sonucu, tüm dünya bu açıdan da merakla takip edecek.</li></ul>

Popülizm ile ilgili hikayeler