<img src="https://images.aposto.com/2024/5/5/1718961416328.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.79" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Rüya Üzerine&nbsp;|&nbsp;Henri Bergson | Pinhan Yayıncılık&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne anlatıyor? Rüya Üzerine'nin bu edisyonunda Bergson'un Londra Psikoloji Enstitüsü'nde verdiği rüya üzerine dersi ve Stevenson'ın rüyalar üzerine denemesi birarada sunuluyor. Bergson için rüya hâli ve uyanıklık hâlinde zihnin işleyiş mekanizması prensipte aynıdır. Aralarındaki asıl fark uykuda kayıtsızlık, uyanıklıkta gerginlik durumunun hâkim olmasıdır. Rüyaların malzemelerinin nihai kaynağı (çağrışımların ilişki kurduğu temel) bellektir ve bellekten hangi içeriğin yüzeye çıkacağını belirleyen şeyse ister iç dünyada yaşanan ister dış dünyadan duyular aracılığıyla algılanan çağrışımlardır.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden okumalısınız? Düalite temasının en ünlü örneklerinden birini vermiş olan R. L. Stevenson'ın, yani Dr. Jekyll ile Bay Hyde'ın yazarının rüyalar üzerine yorumu ya da daha doğrusu rüyalara biçtiği değer nispeten farklı. Burada bir filozofun ve roman yazarının aynı konuya yaklaşımındaki farklılıklar kendini gösteriyor, rüyaların işlevsel değerinin ne olduğunu anlamak yerine yaratıcılık bakımından ne rol taşıdıklarını anlama kaygısı ediniliyor.</li></ul>

Aposto Kitap

Maddi imkansızlıklar nedeniyle 40 yaşından sonra eline fırça alabilmesi ve hiçbir akademik eğitim görmemesi nedeniyle üslubu naif olarak nitelendirilirdi. Çalışmalarını Paris’te bulunan Salon des Independents&nbsp;yani Bağımsızlar Salonu’nda sergiledi ve gelecekte sanatsal kariyerini ilerletmesine yardımcı olacak nüfuzlu sanatçıların ilgisini çekmeyi burada başardı. Tabii yine de bazı Parisli gazetecilerin taşlarından kurtulamadı. Kimi gazeteciler onun eserleri için şu yorumu yaptılar: “Mösyö Rousseau gözleri kapalı, ayaklarıyla boyuyor.”&nbsp;Gördüğün üzere, her ne yaparsan yap insanlar seni bir şekilde eleştiriyor, taş atıyor. Bu, dünya kurulduğundan beri böyle.1858 yılına gelindiğindeyse bütün zamanını sanata adama imkânı yakalayabilmişti. Hayal gücüne seslenen ayrıntılı resimleri 19.yüzyıl sembolizminden ve psikolojiden ilham almış, ekseriyetle egzotik ortamları ve ilkel temaları içeriyordu.RüyaRessamın bence en önemli tablosundan biri olan Rüya (1910),&nbsp;bir divanda boylu boyunca uzanmış çıplak bir kadını (ki sanat tarihinin geleneksel konusudur) gösterir ama bir fark vardır. Bu kadın ormanın içindedir. Yabani meyve ağaçları tuvali doldurmuş vaziyette ve egzotik hayvanlar çalıların arasında belirirken karaltı halinde bir figür, flüte benzeyen bir enstrümanı çalarken gözümüzün içine bakmaktadır. Görelim:<img src="https://images.aposto.com/2023/5/6/1685799455371.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.48" width="550" alt="Henri Rousseau-Rüya" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sağ alt köşeden sahneye giren yılan cennet bahçesi temasını akla getiriyor. Divanda boylu boyuna uzanan kadının kim olduğunu da hemen söyleyeyim. Henri’nin aşığı Polonyalı Yadwigha. Rousseau bu tablosu için “Kanepede uyuyan kadın, ormana götürüldüğünü, büyücünün enstrümanından gelen sesleri dinlediğini rüyasında görüyor” diye yazar. Yani rüya gören kişiyle rüyanın kendisi birleştirilmiş ve unsurların bu şekilde beklenmedik birleşimi ayrıntılı gerçekçilikle betimlenip gerçeküstücülüğe göz kırpmıştır.Rousseau kendine has bir tarz geliştirmişti. Yukarıda da söz ettiğim gibi, anatomi veya perspektif öğrenmediği için portreleri ve manzaraları genellikle çocuksu veya naif olarak nitelendirilmişti. Latince “nativus” sözcüğünden ve naif kavramından çıkan doğal, saf, yapmacıksız anlamına gelen bu sözcük genellikle eğitim görmemiş sanatçılar için kullanılırdı.

Yıldızlı Bir Hikâye

Henri Rousseau mesleği nedeniyle Le Douanier (gümrük memuru) olarak tanınıyordu. Orta yaşlarında resme başlamış bir ressamdı. 

Gümrük Memuru Henri Rousseau

<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2023/3/6/1681601470396.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.54" width="550" alt="Kaynak: İBB Şehir Tiyatroları" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: İBB Şehir Tiyatroları5. Her yer çok dağınık: Bir Gün Ayakkabımın Teki<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir?&nbsp;Oyun. Kayıp bir ayakkabı dâhil olmak üzere her şeyin dile geldiği rengârenk bir mutfağa miniklerle konuk oluyoruz.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nerede? İBB Şehir Tiyatroları Fatih Reşat Nuri Sahnesi</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne zaman?&nbsp;23 Nisan Pazar</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden gitmeli? Kaptan Cook'u aramaya giden kayıp ayakkabı tekini bu kargaşa içerisinde yalnız bırakamayız.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not almalı: 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda İBB Şehir Tiyatroları sahnelerinde 7 çocuk oyununu ücretsiz olarak çocuklarla buluşacak. Bir Gün Ayakkabımın Teki’nin yanı sıra Rüya, Bir Gece Masalı, Bekçi ile Postacı, Fındıkkıran, Elma Kurdu Kırtık, Benim Küçük Yıldızım adlı çocuk oyunları da senin için sahnede olacak.</li></ul>

Aposto İstanbul

Kimi zaman uyanmak istemediğimiz kimi zaman içinde gizli mesajlar aradığımız, bazen gelişiyle bize bir şeyleri haber veren, bazen çok iyi bir fikir bulduğumuza emin olup da kanıtlayamadığımız rüyalar… Hiç sönmeyen bilinçaltı volkanlarının küçük püskürmeleri… Doğasındaki bilinmezlikle kaygı verici, aniden kabusa dönüşebilen bu zihin ekranının beyaz perdeye yansımasına bakıyoruz birlikte. Rüya ya da kâbus çağrışımlarıyla zihnimize kazınmış önerilerde bulunuyoruz birbirimize. Bir şarkıyı bir sahneyle takas ediyor, şarkılardan filmlere, filmlerden başka şarkılara varıyoruz.&nbsp; Trainspotting (Danny Boyle, 1996) / Nine Inch Nails - Something I Can Never HaveHayatımın farklı dönemlerinde defalarca izlediğim, 2000’lerin başında Beyoğlu’nda film afişi satan dükkânlarda izini sürdüğüm ve esas kahramanı Mark Renton’ın “choose life” tiradını yıllarca odamın duvarında ağırladığım Trainspotting, kara komedisinin yanında oldukça dehşet verici anlar da barındırıyor. Bu anlardan en ağırı, Sick Boy ve kız arkadaşı Allison’ın bebeği Dawn’un ihmal sonucu ölümü. Edinburgh banliyösünün ezici sıkıcılığında yaşama tutunamama hissi ve ortak kullanılan şırıngalarla birbirine bağlanan arkadaş grubu, her an içlerinden birinin yitip gitmesi ihtimaliyle yaşasa da beşiğinde cansız yatan Dawn’un görüntüsü hepsini sarsıyor.&nbsp;Renton, ailesi tarafından bağımlılığından kurtulması için duvarları oyuncak trenlerle kaplı çocukluk odasına kapatıldığında, eroin yoksunluğuyla gördüğü bir dizi rahatsız edici halüsinasyon arasında Dawn tarafından ziyaret ediliyor. Kendi yatağının bir hapishane, zihninin ise işkenceciye dönüştüğü bu sekansta, filmin enfes soundtrack’inde önemli bir yer tutan Underworld’den Dark &amp; Long - Dark Train Mix çalıyor. Renton’ın 135 bpm’le üzerine gelen dehşet treninin altında sürüklenişi, bağımlılık kâbusunun gerçekçi bir anlatımı olarak sinema tarihinde ve izleyicinin belleğinde yerini alıyor.&nbsp;Kaçmaya çalışıp kıpırdayamamak, korktuğun şeyin kendi bedenin olmasının verdiği çaresizlik ve geri dönüşsüzlük hissi, beni Nine Inch Nails’in 1989’da yayımlanan ilk albümü Pretty Hate Machine’in yıldızlarından Something I Can Never Have’e götürüyor. Şarkının sözlerinin eski bir sevgiliye yazılmış olabileceği kadar bağımlılıkla da ilgili olabileceği yorumu, NIN dinleyicileri arasında popüler. Renton’ın kabusunu Underworld’ün koşar adım ritimleri dışında Trent Reznor’ın karanlık duygularla yüklü sesiyle de karşılamak mümkün. Derinlere gömülü tuşluların yüzeye çıkana kadar tedirgin edici bir uğultuya dönüştüğü şarkı, kayıp hissiyle dolu bir anlatının etrafında girdap gibi dönüyor. Seçeneklerin bire indiği, ışığın azaldığı, en yalnız kalmak istemediğimiz kişiyle, kendimizle baş başa kaldığımız yerdeyiz. Çıkışsız arzuların verdiği acıyla baş etmenin tek yolu ise, kendinin bir tür kabuğuna dönüşmüş hâlde, dayanmak ve beklemek. Tıpkı içindeyken bitmeyecek gibi gelen kabuslarda uyanmayı beklediğimiz gibi.&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWJhNjNlMzcxNTc2MDAwNjhmY2YxNSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGbWFueWV0aWtiYW50JTI1MkY=""">Artemis Günebakanlı</a><hr>Jefferson Airplane - White Rabbit / Lazzaro felice Happy as Lazzaro (2018, Alice Rohrwacher)Büyüten haplar, küçülten haplar. Ateş düşüren, uykuya daldıran, acıyı dindiren ya da sanrılar gördüren haplar. Belki de son zamanların popüler dizilerinden birindeki gibi, odanın tavanında satranç oynatanlar… Şarkının Alice’e sormamızı tavsiye ettiği hapları rüyalarla eş tutmak büyük bir keşif, sansasyonel bir metafor olmayacaktır. Gördüğü rüyalarda Beyaz Tavşan’ın peşinden giderek yepyeni dünyalar keşfeden, uçmayı başaran, kendini küçücük hisseden, bir anda gençleşen, lise koridorlarına ışınlanan, sonunda cesaretini toplayan, yitirdiklerini bulan - ya da bir kabussa bu,&nbsp;sahip olduklarını yitiren bir tek ben olamam çünkü. Rüyalar: göz ve izanın olmadığı, ya da şarkının dediği gibi “mantık ve uyumun dikkatsizce düşüp öldüğü” âlemler…Lewis Carroll’ın Beyaz Tavşan’ın peşinden giden bir genç kadının harikalar diyarında geçen, metaforlarla dolu fantastik romanıyla rüyalar ve kabuslar arasındaki ince çizginin üzerinde ip cambazlığı yapan Alice’in yaşadıkları ilham veriyor Jefferson Airplane’e. White Rabbit büyülü, uçuk ve aynı anda hem tedirgin edici hem de sakinleştirici etkiye sahip bir şarkı benim için. Hangi dönemde keşfettiğimi hatırlamasam da bir şekilde çekme kasetlere, toplama CD’lere ya da mp3 klasörlerine sığdırdığımı bildiğim bu şarkı, bugüne dek Oliver Stone’un Platoon’undan David Fincher’ın The Game’ine birçok filmde, The Handmaid’s Tale’den Big Little Lies’a birçok dizide de karşıma çıktı. Hatta Tim Burton’ın Alice in Wonderland uyarlamasına özel hazırlanan albümde, Grace Potter and the Nocturnals tarafından yeniden yorumlandı.&nbsp;Her ne kadar izlediğim tüm bu yapımlarda izdüşümleri olsa da kulaklığımı takıp, gözlerimi kapayıp, Artemis’in yolladığı şarkıları dinlemeye koyulduğumda Beyaz Tavşan beni farklı bir yere sürükledi. Bir anda kulağımda “Lazzaro!” fısıltıları belirdi sanki. Son yıllarda İtalya sinemasının direksiyonunu eski heyecan verici günlerine doğru kırmasını sağlayan yönetmenlerden Alice Rohrwacher’in İtalya kırsalında geçen Lazzaro felice / Happy as Lazzaro filmi, ışıltılı ama karanlık, iyimser ama kötülüğe dair bir film. Filmin iyi yürekli, iyilik timsali karakteri Lazzaro, cennetten farksız bir köydeki komünün en ışık saçan, en becerikli, en yetenekli üyesi. Onları ziyaret eden toprak sahibinin yanında getirdiği asil genç Tancredi, Lazzaro’nun Beyaz Tavşan’ı oluveriyor. Lazzaro tavşanın peşinden sürüklenip gidince, filmde hiçbir şeyin göründüğü gibi olmadığı anlaşılıyor.&nbsp;İyilik timsali Lazzaro’nun “Harikalar Diyarı” ve delikten aşağı yolculuğu, hayatın gerçeklerini yüzümüze çarpan dönemeçlerle dolu. Gerçekle rüya arasında, her rüya gibi çizgisellikten oldukça uzak, birçok sinematik rüya gibi Super 16 kamerayla çekili.&nbsp;Kafanız mı karıştı? “Fındık faresinin sözlerini hatırlayın: Başını besle. Başını besle. Başını besle.”<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWJhNjNlMzcxNTc2MDAwNjhmY2YxNSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ0d2l0dGVyLmNvbSUyNTJGdGhlYmFsa2FiYWElMjUzRmxhbmclMjUzRGVu""">Emre Eminoğlu</a><hr>Tüm illüstrasyonlar ve “örtük” dünyasını cesurca bizimle paylaştığı için <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWJhNjNlMzcxNTc2MDAwNjhmY2YxNSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGZWNjZXR1JTI1MkY=""">Ece Tugay</a>'a teşekkür ederiz.&nbsp;

Duende

Rüya ya da kâbus çağrışımlarıyla bir şarkıyı bir sahneyle takas ediyor, şarkılardan filmlere, filmlerden başka şarkılara varıyoruz. 

Bilinçaltı Volkanları

<figure class="image"><img src="http://api.apos.to/uploads/images-2020-07-23T15:45:35.269Z.jpeg"><figcaption>Joan Miró’nun "Femme au Chapeau Rouge" eseri. Sotheby's üzerinden</figcaption></figure> • New York'ta yaşayan iş insanı Ronald Perelman, yatırım portföyünü yeniden şekillendirmek amacıyla sanat koleksiyonunun bazı parçalarını satışa çıkaracağını <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMTliMGVmMzJiZGI5MDAwN2UyNjI4NyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuYXJ0bWFya2V0bW9uaXRvci5jb20lMjUyRjIwMjAlMjUyRjA3JTI1MkYyMSUyNTJGcGVyZWxtYW4tcmV2ZWFsZWQtYXMtc2VsbGVyLW9mLW1pcm8tbWF0aXNzZS12YWx1ZWQtYXQtNTMtbS1jb21pbmctdG8tc290aGVieXMlMjUyRg=="">açıkladı.</a><ul><li>Koleksiyon ve eserler: 28 Temmuz tarihinde müzayede evi Sotheby’s’in Londra merkezinde gerçekleşecek açık artırma ile satışa çıkacak eserler, Henri Matisse’e ait bir portre çalışması ve Joan Miró’nun Rüya Serisi’nden Femme au Chapeau Rouge adlı tablo. İki eserin yaklaşık 53 milyon dolar karşılığında alıcı bulması bekleniyor.</li></ul>

Rüya ile ilgili hikayeler