Yeni bir yıla giriyoruz. Takvim hızla değişiyor; hayat da öyle. Değişimin bu baş döndürücü temposu, pek çoğumuzda aynı duyguyu uyandırıyor: Gelecek kaygısı. Milyonlarca insanın yoksullaştığı, pek çoğunun derin yoksulluk yaşadığı, güvencesizleştiği, işlerin biçim değiştirdiği, beklentilerin sürekli revize edildiği bir çağda "Nasıl yaşayacağız?" sorusu, artık kişisel bir merakı aşan toplumsal bir ihtiyaç, aynı zamanda da sorun. Yeni yıla şu soruyla hazırlanabiliriz:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"Neden hep ileriye bakıyoruz da geriye dönüp bir “Z Raporu” almıyoruz? Harcadıklarımızın değil; dikkatimizin, zamanımızın, anlam arayışımızın bilançosunu çıkarmadan geleceğe hazırlanmak mümkün mü?"</blockquote>Sorun, geleceğin belirsiz olması değil çünkü gelecek, doğası gereği her zaman belirsizliklerle örülüdür. Bugünün temel sorunu, belirsizliğe tutunacak sabitelerimizin zayıflamış olması. Her şey bu kadar hızlı değişirken yönümüzü nasıl bulacağız? Neye dayanacağız? Hangi kavramlar bize pusula olacak?Bugün optimum dikkatle dünyayla hiper bağlantı hâlindeyiz. Açık pencerelerden girenler bilincimizde birbirini boğuyor; bu da düşünmeyi, anlamlandırmayı güçleştiriyor. Koyulaşan sisin içinde kalmışlık duygusundan doğan kaygıdan neredeyse zehirleniyoruz.Bu yazı, yeni yılda "iyimserlik" dağıtmayı değil yaşamak için ihtiyaç duyduğumuz zemini görünür kılmayı murad ediyor. Belirsizliği inkar edemeyiz ama belirsizlik içinde birlikte düşünebileceğimiz dayanakları hatırlayabilir, bir an durup hayata dair neleri, neden dert edindiğimizi birlikte düşünebiliriz.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ne içindeyiz gerçekliğin ne de dışında kalabiliyoruz</h2>Çağımızı tarif etmek giderek zorlaşıyor. Gerçeklikten kopmadık ama gerçeğin içinde de değil gibiyiz. Olan bitene sürekli tanık olup dahil olamıyoruz. Bu ara hâl, henüz tam adını koyamadığımız bir huzursuzluk yaratıyor.Ekranlar aracılığıyla her şey gözümüzün önünden akıp geçiyor: Savaşlar, krizler, adaletsizlikler, felaketler… Görüyoruz, biliyoruz, hatta çoğu zaman analiz edebiliyoruz ama eyleme dönüşmeyen bu tanıklık, içimizde agresyona evriliyor. Dışa vurulamayan öfke içe akıyor; kimi zaman nihilizm, bitkinlik, kimi zaman da “hiçbir şeyin anlamı yok” duygusu olarak karşımıza çıkıyor.Bu ruh hâli toplumsal. Performansın, hızın ve sürekli uyarılmanın norm hâline geldiği bir çağda, insanın yorulması şaşırtıcı değil. Byung-Chul Han’ın işaret ettiği gibi, bu yorgunluk çoğu zaman dışsal baskılardan değil; içselleştirilmiş beklentilerden besleniyor: Yetememek, geri kalmak, kaçırmak korkusu.Bu iklimde yaşanan yapısal sorunlar, geniş kitlelerin anlam dünyasına çoğu zaman psikoloji diliyle sunuluyor: Depresyon, kaygı, tükenmişlik… Bunlar gerçek deneyimler ama tek başlarına açıklayıcı değiller. Çünkü "nasıl hissettiğimiz" kadar, "neden böyle hissettiğimiz" de önemli. Tanık olup dahil olamadığımız bu sub-reel (ön-gerçek ya da gerçek-altı) dünyada, yaşadığımız hissin adını koymadan geleceğe dair sağlam bir söz kurmak zor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sürekli değişen bir dünyada, daha hızlı öğrenmeli, daha esnek olmalı, üretken görünmeli, pozitif kalmalıyız. Başaramadığımızda sorun, içinde bulunduğumuz koşullarda değil; "kendimizde" aranıyor. Bu anlatı, bireye sürekli "eksik" olduğunu fısıldıyor.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bireysel eksikliklerimize değil toplumsallığımıza bakmak</h2>Kapitalizmin sürekli fısıldadığı "Sen yetersizsin" sesine karşı felsefenin cevabı net: Ben yetersiz değilim, sosyal bir varlığım. Bu cümle bir slogan ya da teselli değil; bir ontolojidir. Bizi bireysel eksikliklerimize değil, toplumsallığımıza bakmaya çağırır, hayatla yeniden bağ kurma olanağı sunar. “Yeni yılın felsefi Z raporu”nun ilk cümlesi tam olarak budur.Bu ontolojik hatırlatma bize şunu söyler: Özsaygı, umut, mutluluk, sevgi, başarı ve güven gibi kavramlar yalnızca kişisel gelişim kitaplarında değil, birlikte yaşama kültüründe hayat bulur. Çünkü özsaygı, mutluluk hatta barış bile önce bireyin iç dünyasında değil; insanların birlikte yaşayarak kurduğu ilişkilerde filizlenir.Bu yetersizlik ya da eksiklik hissi yalnızca bireysel düzeyde kalmıyor. Toplumsal ölçekte de benzer bir mekanizma işliyor. Sağ popülist söylemler, tam bu huzursuzluk ikliminde güç kazanıyor. Karmaşık sorunlar basitleştiriliyor, belirsizlik somut düşmanlara bağlanıyor. Bir "günah keçisi" bulunduğunda tablo bir anda anlaşılır hâle geliyor. Anlamaktan doğan sahte bir rahatlama yaşanıyor.Ama bu rahatlama kalıcı olmuyor. Sorunlar çözülmüyor; düşünme ve anlama yetisi köreliyor. Basitleştirilmiş öfke, karmaşık gerçekliğin yerini aldıkça geleceğe dair sağlıklı beklentiler de bulanıklaşıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu noktada mesele yalnızca duygular değil; hayatın maddi örgütlenmesi. İşler geçici, gelirler düzensiz, planlar kısa vadeli. Hayat, sanki sürekli askıda. Bu deneyim giderek yaygınlaşıyor: Prekaryalaşma.</li></ul>Prekaryalaşmanın&nbsp;ekonomik boyutu yanında zihinsel, sosyal, ruhsal yanları da var. Gelecek belirsizleştikçe, ufuk daralıyor; planlar küçülüyor. Bırakın "bir yıl sonrası"nı, "bir ay sonrası" bile net değilken, insanlar ister istemez daha temel bir ihtiyaç etrafında toplanıyor: Güvende hissetmek.Tam da bu nedenle güvencesizlik arttıkça otoriteye duyulan ihtiyaç derinleşiyor. Bu bir çelişki değil; anlaşılır bir refleks. Zygmunt Bauman’ın&nbsp;sözünü ettiği akışkan dünyada, sınırlar çözüldükçe insanlar daha net çerçeveler arıyor. "Birileri karar alsın, birileri yön göstersin" duygusu kitleselleşiyor.Burada eski ama hâlâ aydınlatıcı bir ayrım devreye giriyor: Polites ve idiotes. Antik Yunan’da polites, yalnızca bir şehirde yaşayan kişi değil; karar alma süreçlerine katılan, ortak meselelerle ilgilenen yurttaştı. İdiotes ise kamusal alandan çekilmiş, "kendi özel alanına kapanmış olan, topluluğa yabancı" kişiyi ifade ediyordu.&nbsp;Dijital olarak her şeye bağlıyız; haberleri takip ediyor, yorum yapıyor, tepkiler veriyoruz. Ama bu bağ, çoğu zaman katılıma dönüşmüyor. Netizen yani ağdaşız ama citizen&nbsp;(yurttaş) olma niteliğimiz zayıflıyor. Prekaryalaşmış hayatlar, belirsiz yarınlar, sürekli değişen gündemler karşısında, kamusal alana dahil olmak ağır bir yük gibi hissediliyor. "Benim tek başıma yapabileceğim ne var ki?" sorusu, uzak durmayı meşrulaştırıyor. Böylece idiotes hâli, bir kusurdan çok hayatta kalma stratejisine dönüşüyor.Kamusal olanla bağ koptukça, geleceği birlikte düşünme kapasitesi de zayıflıyor. Kararlar başkaları tarafından alınıyor; biz ise olup bitenin izler tanığı ama öznesi olamıyoruz. Oysa geleceğe dair beklentilerimizi sabitleyecek dayanaklar, tam da bu öznelikten, yani dahil olma hâlinden besleniyor.Gelecek sisle kaplandıkça, insanlar yalnızca yönlerini değil, dayanaklarını da kaybediyor. Ortak ufuklar silikleştiğinde, büyük anlatılar ikna gücünü yitirdiğinde, boşluğu dolduran şey genellikle mikro aidiyetler oluyor.&nbsp;Çeteleşme, yalnızca organize suçla sınırlı değil. Klikler, fanatik topluluklar, katı kimlik kümeleri, hatta kimi dijital alt-kültürler de bu bağlamda okunabilir. Hepsinin ortak işlevi karmaşık bir dünyada hızlandırılmış güvenli aitlik alanları yaratmaktır. Ama bu güven, dışlayarak kurulduğunda kırılganlaşıyor; içeridekiler için aidiyet, dışarıdakiler için tehdit üretiyor. "İncel"ler gibi bazı alt-kültürler de tam bu güvensizlik ve dışlanmışlık zemininde filizleniyor. Eşzamanlı belirsizlik derinleşiyor, geleceksizlik iklimi rejime dönüşüyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Belirsizlikle nasıl başa çıkılır?</h2>Buraya kadar çizilen tablo ağır görünebilir. Ama tam da bu ağırlık, bir başka ihtiyacı görünür kılıyor: Belirsizlikle baş etmek için daha fazla hızlanmaya değil, daha berrak düşünmeye ihtiyacımız var.Felsefi iletişim, bu noktada bir yöntem önerir. Ama bu yöntem yalnızca diyaloğa indirgenmiş bir teknik değildir. İnsanların hepsi konuşarak düşünmez; kimileri sessiz, içsel ve dağınık düşünür. Felsefi iletişim, bu içsel konuşmaların durulaşmasını, anlamın berraklaşmasını sağlar.Felsefi iletişim yaklaşımı, Bir tür self-counselling yani insanın kendi kendine danışmanlık yapabilmesi. Bir kavramın anlamı, ona dair duygularımızın, deneyimlerimizin, inançlarımızın ve bilgilerimizin toplamından oluşur. Anlamın bu dört taşıyıcı ayağı biraraya geldiğinde, zihnimizde o kavrama ilişkin bir imge oluşur. İnsan, kavramla bu imge aracılığıyla ilişki kurar.Felsefi iletişim, duygu ile düşünce arasında bir protokol işlevi görür. Yaşadığımız duygular doğrudan davranışa dönüşmez; arada kavramlar vardır. Örneğin "eksiklik" duygusu yaşarız. Bu duyguyu hangi kavramla anlamlandırdığımız, davranışımızı belirler. "Eksiklik" hissi, estetik ameliyatla sonuçlanabilirken, sistem eleştirisine, kolektif bir sorgulamaya da dönüşebilir. Davranışı belirleyen şey, duygunun kendisinden çok onu nasıl anlamlandırdığımızdır. Bu nedenle felsefi iletişim, içsel konuşmalarımızı da regüle eder. Anlam sağlığı, zihnimizdeki seslerin daha yaşanabilir hâle gelmesiyle ilgilidir.2026’ya girerken hepimizin hedefleri var. Daha iyi olmak, daha fazlasını başarmak, geride kalmamak… Ama belki de sormamız gereken daha temel bir soru var: Bu "daha iyi olma" talebi kimin iyiliğine hizmet ediyor? Yalnızca bireysel bir hayatta kalma refleksi mi, yoksa başkalarıyla birlikte daha yaşanabilir bir dünya kurma ihtiyacı mı? Sahi bu "daha iyi olma" dediğimiz şey ne demek? Felsefi iletişim, hedeflerimizi yalnızca bireysel kazanımlar üzerinden değil, ortak iyilik üzerinden düşünmeye çağırır.Gelirimiz ya da performansımızdan çok, anlamla kurduğumuz ilişkinin Z raporu bu tam da burada anlam kazanıyor: Hangi kavramlarla yaşadık, hangilerini sorgulamadan devraldık, hangilerini artık taşımak istemiyoruz?Gelecek hâlâ belirsiz. Ancak artık bu belirsizlikle yalnız değiliz. Sorularımız varsa, kavramlarımızı yeniden kurmaya cesaret edebiliyorsak, kendimizle, çevremizle kurduğumuz diyaloğu dönüştürebiliyorsak, zemin tamamen kaybolmuş sayılmaz. Yeni yılda sisin dağılmayacağını bilsek de, birlikte yürüyebileceğimiz yaşamdaşlarımızın var olduğunu, yönümüzü kaybetmeden ilerleyebileceğimizi bilmek, belirsizliğe karşı en güçlü bağışıklığımız olabilir.

Angst

Milyonlarca insanın yoksullaştığı, pek çoğunun derin yoksulluk yaşadığı, güvencesizleştiği, işlerin biçim değiştirdiği, beklentilerin sürekli revize edildiği bir çağda "Nasıl yaşayacağız?" sorusu, artık kişisel bir merakı aşan toplumsal bir ihtiyaç, aynı zamanda da sorun. Yeni yıla şu soruyla hazırlanabiliriz: "Neden hep ileriye bakıyoruz da geriye dönüp bir 'Z Raporu' almıyoruz?"

Yeni yıla girerken kavram temizliği: Anlamla kurduğumuz ilişkinin Z raporu

Hem çocuklar hem ergenler hem de yetişkinler için oldukça çekici olan video oyunları ile geçirilen süre her geçen gün artıyor. Neredeyse her yaş grubuna ve her ilgi alanına hitap eden oyunlar üretiliyor. Bazıları için oyun oynamak hayatlarının en önemli parçası. Saatlerin nasıl geçtiğinin anlaşılmadığı, birçok duygunun kısa sürede yaşandığı oyun oynama süreci bazen uzadıkça uzayabiliyor. Bu noktada da insanlar oyunla kurdukları ilişkiyi sorgulayarak oyun oynamaya bağımlı olup olmadıklarını düşünebiliyorlar.Her gün uzun saatler oyun başında durmak, oynayamadığında yoksunluk hissetmek, oynarken kontrolü kaybetmek ve aşırı oyun oynamanın olumsuz etkilerini deneyimlemeye başlamak bağımlılığın ilk göstergelerinden olabiliyor. Araştırmalar, oyun oynamaya bağımlı olma meylinin bazı kişilik özellikleriyle ilişkili olduğunu buluyor. Düşük öz saygı ve öz yeterlilik, yüksek kaygı ve agresyon bu özelliklerden bazıları. Peki aşırı kullanımında böyle zararları olan bir davranışı neden sergiliyor, oyun oynamayı neden istiyoruz? Yapılan araştırmalara göre kişiler günlük hayattaki olumsuz deneyimlerinden kaçınmak ya da sanal dünyadaki sosyal hayatlarında keyifli vakit geçirmek için oyun oynamak istiyorlar. Oyun türü tercihlerinde ise farklı durumlar etkili oluyor. Örneğin, erkekler daha çok aksiyon ve strateji oyunlarını tercih ederken kadınlar beceri oyunlarını tercih ediyorlar. Daha genç kişiler strateji oyunlarını tercih ederken daha yaşlı kişiler beceri oyunları oynamayı tercih ediyorlar.Farklı sebeplerle tercih ettiğimiz oyunları oynama seviyemiz zararlı bir düzeye ulaştığında psikolojik işlevselliğimizi olumsuz yönde etkiliyor. Uzun vadede daha utangaç ve daha yalnız hissedebiliyoruz. Üstelik aşırı seviyede oyun oynama, düşük okul performansı ile de <a fr-original-style="" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6676913/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ilişkilendiriliyor.</a>&nbsp;Özellikle konu şiddet içeren oyunlar olduğunda endişe ediyoruz. Zihnimizde çocukların bu oyunlardan olumsuz etkilenip şiddete yönelebilme ihtimalleri canlanıyor. Ya da oyunların yetişkinlerin öfke düzeyini ve şiddet eğilimini artırıp artırmayacağını sorguluyoruz. Benzer bir düşünceyle bilişsel becerilerimizin zayıflamasından da endişe edebiliyoruz. Bu konuda yapılan birçok araştırmaya göre oyun oynamanın oyun bağımlılığı, depresyon, agresyon gibi olumsuz etkileri olabiliyor. Öte yandan bazı araştırmalar ise video oyunlarının uzamsal algı, sebep- sonuç ilişkisi kurma ve hafıza gibi bilişsel becerilerimizin gelişimini desteklediğini gösteriyor. Yani video oyunu oynamanın zararlı yanları bulunsa da olumlu yanlarının da var olduğunu biliyoruz.Hatta ruh sağlığı açısından şaşırtıcı sonuçları olabiliyor. “Angry Birds” gibi erişilmesi ve oynaması kolay olan bazı oyunlar kişilerin modunu yükseltebiliyor, rahatlamalarını sağlayabiliyor ve kaygı seviyelerini düşürebiliyor. Oyunlarda başarısızlıklarla karşılaşmak ve onlarla mücadele etmek de psikolojik dayanıklılık geliştirilmesine katkı <a fr-original-style="" href="https://www.apa.org/monitor/2014/02/video-game" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sağlayabiliyor.</a><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Oyun Avatarları Kişiliğimizi Yansıtıyor Olabilir mi?</h3>Toplumsal olaylarla ve deneyimlerimizle şekillenen benliğimiz artık dijital dünyada da kendisine yer buluyor. Dijital oyunlar kimlik edinim sürecimizin bir parçası oluyor. Oyunumuzdaki avatar da, oyun dünyasındaki bir temsilimizi oluşturuyor. Karakterleri kendi imaj ve beklentilerimize göre <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1842648" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">şekillendiriyoruz.</a> Örneğin, vücut kitle indeksi yüksek olan birinin fiziksel olarak idealize edilmiş boyutlara sahip bir karakteri daha çok tercih ettiğini görüyoruz. Benzer şekilde öz saygısı düşük olan ve daha depresif olan kişiler daha sevecen, sıcakkanlı ve çalışkan karakterleri tercih <a fr-original-style="" href="https://www.psychologyofgames.com/2013/11/the-psychology-of-video-game-avatars/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ediyorlar.</a> Ne kadar ideal benliğimize benzeyen bir karakter yaratırsak oyundan o kadar keyif alıyor, oyuna o kadar bağlı hissediyoruz. Zamanla o karakter ile duygusal bir bağ da oluşturuyoruz.&nbsp;Oyunlarda kurabildiğimiz avatarların gerçek hayatta olmayan birçok özelliğini oyun sırasında seçebiliyoruz. Böylece sanal dünyada istediğimiz her türlü benliği çizebiliyor ve farklı kimlikleri görebiliyoruz. Peki kişisel özelliklerimiz sanal kimliğimize nasıl yansıyor? Yapılan araştırmalara göre sanal dünyada kendimizi daha özgür ve güçlü tanımlamak istiyoruz. Bunun sebebi, sanal dünyada gerçek dünyada olduğu gibi yaptırımların bulunmaması oluyor. Genellikle gerçek dünyada sahip olmadığımız özelliklere sahip karakterler oluşturuyoruz. Bu karakterler çoklu kimliklere sahip oluyor ve bu durum bizi çok heyecanlandırıyor. Zamanla sanal dünyada var olmak o kadar çekici geliyor ki bu dünyayı gerçekliğimiz hâline getirmek istiyoruz. Hem oyunlardan zevk alıyor hem de sanal dünyayı çok <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1842648" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ciddiye alıyoruz.</a><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Espor Oyuncularının Kişilik Özellikleri Klasik Oyunculardan Farklı mıdır?</h3>Video oyunları son dönemlerde öyle yaygınlaştı ki artık bu alanda profesyonelleşen bazı kişiler kariyer seçeneklerine sahip olabiliyor. Oluşan bu yeni kariyer alanına ise espor deniyor. Espor oyuncularının klasik oyunculardan belli farkları bulunuyor. Espor oyuncuları eğlenmek ya da rahatlamak için oynamıyor. Rekabet için oynuyorlar ve oyun dünyasında kendilerini geliştirmeyi amaçlıyorlar. Yaptıkları aktivite gerçek dünyadaki spora alternatif bir spor türü olarak ortaya çıkıyor.&nbsp;Bu kişilerin oyun oynama motivasyonları 3 farklı boyut ile şekilleniyor. İlki başarı elde etme oluyor. Kazanmayı ve rekabeti deneyimlemeyi istiyorlar. İkincisi&nbsp;sosyal motivasyon oluyor. Oyun ile sosyalleşmek, takım çalışması yapmak ve ilişkiler kurmak istiyorlar. Üçüncüsü ise bu dünyanın içine girme ve derinleşme isteği oluyor. Oyun dünyasını keşfetmek, gerçek dünyadan kaçmak ve orayı bireyselleştirmek istiyorlar.&nbsp;Peki espor oyuncularının nasıl kişilik özellikleri oluyor? Bu kişiler genellikle bu alanda çok fazla bilgiye sahip olan, stratejik düşünebilen, hızlı ve akıllıca kararlar alabilen, geçmişi düşünmeden gelecek için motive olabilen, günlük hayatı sanal dünyadan kolaylıkla ayırabilen ve uzun süre odaklanabilen kişiler oluyor. Kendi becerilerine güvenen ve takım arkadaşlarıyla iyi iletişim kurabilen kişiler bu alanda daha başarılı oluyorlar. Fakat elbette başarılarının önünde duran bazı engeller de bulunuyor. Kişinin kendine az güvenmesi, kaygıyla baş etme becerilerinin düşük olması, oyunda yapmış olduğu geçmiş hataların varlığıyla baş edememesi ve takım arkadaşlarıyla olan iletişimdeki eksiklik, başarının önündeki bariyerler olarak <a fr-original-style="" href="https://link.springer.com/article/10.1007/s10899-018-9763-1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ortaya çıkıyor.</a><a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/author.php?author=25" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gökçenay Kaplan</a>

Yakın İlişkiler

Renkli dünyaları ile ilgimizi çeken video oyunlarını kısa bir süreliğine de olsa oynamamak mümkün mü? Peki ya başladıktan sonra bırakmak? Oyunlar bu kadar sürükleyiciyken bu pek mümkün görünmüyor.

Seçtiğimiz Video Oyunları Kişiliğimizi Yansıtıyor Olabilir Mi?

1 - Şiddet öğeleri içeren video oyunları oynamak şiddete eğilimi artırıyor.Yaygın olarak benimsenen bu düşünce, aslında video oyunlarına olan ön yargımızı da artırıyor. Ancak <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/games/2019/apr/06/five-damaging-myths-about-video-games-lets-shoot-em-up" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmalar</a>, agresyon ile video oyunları arasında anlamlı bir ilişki olmadığını gösteriyor. Hatta diğer oyuncularla işbirliği yapmayı gerektiren bazı oyunların başkalarına yardım etmek gibi olumlu sosyal davranışları artırdığı <a fr-original-style="" href="https://gamequitters.com/positive-effects-of-video-games/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">biliniyor</a>.&nbsp;2 - Video oyunu oynamak toplumdan soyutlanmaya ve yalnızlaşmaya <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/games/2019/apr/06/five-damaging-myths-about-video-games-lets-shoot-em-up" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yol açıyor</a>.Artık video oyunları, başkalarıyla da iletişim kurabildiğimiz platformlara dönüştü. Sanal ortamda edindiğimiz arkadaşlarımızla oyun aralarında sohbet edebiliyoruz. Beraber veya karşılıklı oyun oynayabiliyoruz. Bu da bize gösteriyor ki video oyunları insanları yalnızlaştırmaktan ziyade başkalarıyla iletişim kurabilmemize imkan sağlıyor.&nbsp;3 - Sadece erkekler, çocuklar ve gençler video oyunları <a fr-original-style="" href="https://glassyeyewear.com/blogs/article/the-most-common-misconceptions-about-gamers" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oynar</a>.Video oyunu oynayan birini düşündüğümüzde yüksek ihtimalle ilk aklımıza gelen bilgisayar veya televizyon karşısında oturmuş, odasından dışarı çıkmayı reddeden bir genç erkek veya çocuk oluyor. Akla ilk gelen bu imgelemenin <a fr-original-style="" href="https://glassyeyewear.com/blogs/article/the-most-common-misconceptions-about-gamers" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sebebi</a>, video oyunları piyasasının aslında genç erkekleri hedef alması ve çoğu oyun karakterinin erkek olması. Buna rağmen, son dönemlerde kadınların ve erişkinlerin de video oyunları oynayışında bir artış gözlemleniyor.&nbsp;4 - Video oyunları oynamak sağlığa zararlı.Uzun süre video oyunu oynamanın zararları bulunuyor. Ancak uygun zaman aralığında olduğu zaman video oyunları oynamanın zararından çok faydası bulunuyor. <a fr-original-style="" href="https://www.understood.org/en/articles/surprising-benefits-of-video-gamesvideo-games/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Araştırmalar</a>, video oyunları oynayan kişilerin karar verme gibi bilişsel süreçlerinin, görsel-uzamsal becerilerinin ve yaratıcılığının geliştiğini gösteriyor. Bu gibi bulgular, aslında video oyunlarına karşı ön yargılı olduğumuzu gösteriyor.

Video oyunları ile ilgili varsaydığımız ve belki de bize dayatılan bir sürü düşünce var. Peki, bunların kaç tanesi doğru ve bilimsel?

Video oyunları hakkında bildiklerimiz ne kadar doğru?

<a fr-original-style="" href="https://greatergood.berkeley.edu/article/item/what_to_do_when_your_anger_is_out_of_control?utm_source=Greater+Good+Science+Center&utm_campaign=33f6094c88-EMAIL_CAMPAIGN_GG_Newsletter_March_29_2022&utm_medium=email&utm_term=0_5ae73e326e-33f6094c88-75117424" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Araştırmalar&nbsp;</a>küresel çapta bir öfke krizi yaşadığımızı, insanların gittikçe daha öfkeli olduğunu gösteriyor. Günlük hayatta tanık olduklarımız da bulguları doğruluyor. Sağlık çalışanlarının ve öğretmenlerin maruz kaldığı sözlü ve fiziki saldırılar, politik arenadaki genel agresyon yeterli kanıt. Bu sadece ülkemizle de sınırlı değil. Öfke küresel manada amok koşusuna çıktı diyebiliriz.<img src="https://images.aposto.com/2022/3/5/1648804553378.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.70" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Görsel:CumhuriyetYeri gelmişken amok koşusu / amok koşucusu kavramından da bahsedelim. Adını Güneydoğu Asya’da yaşayan yerel insan topluluklarının bir uygulamasından ("meng-âmuk") alıyor. Bir çeşit cinnet halini ifade ediyor. Amok koşucusu bir cinnet hali içinde, şuursuzca, korku, öfke ve çaresizlikle koşuyor. Görenler kaçışıyor çünkü herkes amok koşucusunun yoluna çıkmamak gerektiğini biliyor. Koşucunun sonu ya yorgunluk ve bitkinlikten yığılmak ya da çevre için oluşturduğu tehlike nedeniyle şiddet vasıtasıyla durdurulmak oluyor. Amok koşucusu öfke ve cinnet haliyle kendi sonuna doğru koşan kişileri tabir etmek için kullanılıyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/3/5/1648804441988.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.73" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Görsel: ApheliaYukarıda da bahsettiğimiz gibi, öfke amok koşusunda demek&nbsp; pek de yanlış olmaz. Bu, toplum için çok ciddi bir tehlike. Silahlı- silahsız şiddet yaygınlaşıyor. Sokaklar, evler ve yaşam güvensiz hale geliyor. Kutuplaşma artıyor, yalan ve manipüle edilmiş habere inanmak kolaylaşıyor.Dr. Novaco içinde bulunduğumuz durumu “adeta bir öfke kuluçka makinesinde yaşıyoruz” diye özetliyor ve şöyle devam ediyor “ …çevrenize öfke gönderdiğinizde tek alacağınız öfke ve agresyondur. Yani öfke kendi kendini besleyen bir sürece girer.”Peki bu döngüyü kırmak için, öfkenin içimizde yükseldiğini hissettiğimiz an ne yapmalıyız? Cevap basit, derin derin nefesler almak, esneme ve gevşeme hareketleri yapmak ve nefesimizi tutup ondan geriye doğru saymak.Will Smith eğer yazımızı okuyorsan artık ne yapman gerektiğini biliyorsun.

Jurnal

<a fr-original-style="" href="https://www.psychologytoday.com/us/blog/anger-in-the-age-entitlement/202004/disappointment" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hayal kırıklığı</a> beklentilerimiz karşılanmadığında ortaya çıkan bir duygu olarak tanımlanıyor ve hem şimdiki zaman hem de gelecek ile ilgili olan olumlu duygularımızı yok eden bir deneyimin yarattığı üzüntü ile <a fr-original-style="" href="https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-couch/201804/disappointment-hurts-what-can-you-do-about-it" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ilişkilendiriliyor</a>. Özellikle beklentimizin yüksek olduğu alanlarda yaşadığımız hayal kırıklıklarının daha yoğun etkileri oluyor çünkü yanlış kararlar verdiğimizi ve arzuladığımız şeyleri elde edemeyeceğimizi kabullenmek bizi zorlayabiliyor. Hayal kırıklığı; öfke, üzüntü, utanç, suçluluk ve gerginlik gibi duyguları beraberinde getirebiliyor ve davranışlarımızda değişime yol açabiliyor.Yaşadığımız <a fr-original-style="" href="https://www.researchgate.net/profile/Marcel-Zeelenberg/publication/202304375_On_Bad_Decisions_and_Disconfirmed_Expectancies_The_Psychology_of_Regret_and_Disappointment/links/0046351757ca1b5785000000/On-Bad-Decisions-and-Disconfirmed-Expectancies-The-Psychology-of-Regret-and-Disappointment.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir hayal kırıklığının ardından</a> kendimizi güçsüz hissedebiliyoruz ve olaydan olabildiğince hızlı bir şekilde uzaklaşmayı arzulayabiliyoruz. Bunun sonucunda içimize kapanıp herhangi bir aksiyon almaktan kaçınabildiğimiz gibi güçsüzlük hissimizi telafi etmek adına agresyon seviyemiz de artabiliyor. Çevremizdeki insanlara ve kendimize daha saldırgan ve acımasız yaklaşabiliyoruz. Aynı şekilde, daha dürtüsel davranışlar sergileyebiliyoruz. Örneğin, bir anda çevremizdeki insanlara bağırabiliyor ya da evden çekip gidebiliyoruz. Bunun yanı sıra kendimize eleştirel yaklaşmaya başlayabiliyor ve beklenti oluşturduğumuz için suçlu olduğumuzu, yaşadığımız olumsuz hisleri hak ettiğimizi düşünebiliyoruz. Suçluluk duygusu ise utanç ile el ele gidiyor ve birinin artması diğerinin de artmasına yol açıyor. Hayal kırıklıklarına verdiğimiz tepkiler genellikle sadece bir spesifik deneyime yönelik olmuyor. O zamana kadar yaşadığımız diğer hayal kırıklıklarını da anımsayarak sanki hepsine birlikte tepki veriyoruz. Bu durum hayal kırıklığının neden bu kadar yoğun bir duygu olduğunu açıklıyor çünkü hayal kırıklığı hiçbir zaman tek başına yaşanmıyor.&nbsp;Hayal kırıklıkları bu deneyimi yaşadığımız alanlara göre üçe ayrılıyor:<ol fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tercihler: Bu konuda yaşadığımız hayal kırıklıklarının içine gittiğimiz restoranı sevmemek gibi durumları dahil edebiliyoruz. Bu hayal kırıklıkları daha hafif etkiler yaratma potansiyeline sahip oldukları için onları telafi edebilmek de daha kolay olabiliyor. Tercihlerimizin önemi arttıkça yarattıkları hayal kırıklığı da artıyor. Örneğin, üniversite ya da meslek tercihinin sonucunda hayal kırıklığı yaşamak daha olumsuz etkiler yaratıyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ego: Bu konudaki hayal kırıklıklarımız, kendimiz hakkında deneyimlediğimiz ve kendimize olan bakışımızı etkileyen durumları kapsıyor. Örneğin, bir sunumda kendimize dair beklentilerimizi karşılayadığımızda yaşadığımız hayal kırıklığı ego ile ilişkili oluyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Değerler: Bu konuda yaşadığımız hayal kırıklıklarının içine güvenimizi, hedeflerimizi ve saygımızı kaybetmek gibi deneyimler giriyor. Örneğin, partnerimizin bizi aldattığını öğrendiğimizde çok yoğun bir hayal kırıklığı yaşıyoruz. Bu hayal kırıklığı birçok duygu ve düşünceyi kapsıyor. Partnerimize duyduğumuz öfke, ona duyduğumuz güvenin yıkılması, gelecekte yaşayabileceklerimizin aniden yok oluşu, birisini kaybetmenin verdiği acı ve daha birçok deneyim bu yoğun hayal kırıklığının farklı dallarını oluşturuyor.</li></ol>Bazılarımız hayal kırıklıklarını daha yoğun tecrübe ederken bazılarımız bu olaylarla daha rahat baş edebiliyoruz. Bu farklılıklar yetiştirilme tarzımızdan kaynaklanabiliyor. Hayal kırıklıklarını hayatın ve gelişim sürecinin bir parçası olarak gören ebeveynler, çocuklarının yaşadıkları hayal kırıklarını da normal karşılıyorlar. Bu sebeple onlara bu tarz durumlarla nasıl baş edeceklerini öğretebiliyorlar. Hayal kırıklıkları anlayışla karşılanan ve ebeveynlerinden destek gören çocuklar, zorlayıcı deneyimlerinin içinden gelişerek çıkabiliyorlar. Öte yandan, ebeveynin kendisi hayal kırıklıklarından korkuyorsa çocuğunu da bu deneyimlerden uzak tutmaya ve korumaya çalışabiliyor. İyi niyetli gibi görünen bu davranış, çocuğun hayal kırıklıklarından korkmasına ve ilerleyen hayatında hayal kırıklığı ile baş etmekte zorlanmasına yol açıyor.Yetiştirilme tarzımızın yanı sıra geçmiş travmatik deneyimler de hayal kırıklığıyla nasıl bir ilişki kurduğumuzu etkiliyor. Geçmişte yaşadığımız büyük bir hayal kırıklığı, bizi psikolojik olarak çok olumsuz etkileyebiliyor ve bir hayal kırıklığı daha yaşayarak kendimizi benzer bir durumun içinde bulmaktan korkabiliyoruz. Bu durumda kendimize her hayal kırıklığının benzer etkileri olmayacağını hatırlatmamız gerekebiliyor.Peki hiç hayal kırıklığı yaşamamış olmayı diler miydiniz? <a fr-original-style="" href="https://www.psychologytoday.com/intl/blog/suffer-the-children/201605/what-is-good-enough-mother" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ruh sağlığımızla ilgilenen uzmanlar</a>, doğduğumuz günden beri yaşadığımız hayal kırıklıklarının kişiliğimizin oluşumunda büyük bir rol oynadığını ifade ediyorlar. Yaşamımızın ilk aylarında bakım verenlerimiz tüm ihtiyaçlarımızı karşıladıkları için onları mükemmel görme eğiliminde oluyoruz ancak zaman geçtikçe bakım verenlerimizin bizim tüm ihtiyaçlarımızı hiç sektirmeden karşılamaları mümkün olmuyor ve bu da hayal kırıklığı yaşamaya başlamamızla sonuçlanıyor. Bu hayal kırıklıkları, bakım verenlerimizden ayrışmamızı sağlayarak bireyselleşme sürecimizi olumlu etkiliyor. Bu sebeple hayal kırıklıklarının hiç olmaması ya da çok fazla olması yerine katlanılabilir düzeyde hayal kırıklıkları yaşamanın gelişim sürecinde sağlıklı olduğu söyleniyor. Bu noktada, hayal kırıklığına sebep olan durumun bizim için ne derece katlanılabilir bir deneyim olduğu psikolojik iyi oluş halimizi belirliyor. Katlanılabilir hayal kırıklıklarının olumlu etkileri bulunurken kaldırabileceğimizden büyük hayal kırıklıkları yaşamak psikolojik sağlığımızı olumsuz etkileyebiliyor.Hayal kırıklığı, genellikle <a fr-original-style="" href="https://www.psychologytoday.com/us/blog/intense-emotions-and-strong-feelings/201111/expectation-disappointment-and-sadness" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir kaybın</a> ardından ortaya çıkıyor. Bu kayıp bazen bir kişi, bazen bir deneyim, bazen bir düşünce, bazen bir hayal olabiliyor. Her zaman neyi kaybettiğimizi anlamak kolay olmuyor ancak bu kaybın ardından <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/episode/2PletR7QVsJTxkizb50kLa" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yas tuttukça</a> ve kaybı kendi içimizde anlamlandırdıkça hayal kırıklığımız da hafiflemeye başlıyor. Hayal kırıklığı yaşadığımızı kabullenmek, iyileşmenin ilk adımını oluşturuyor. Bunu yapabilmek için ise istediğimiz o şeyi elde edemediğimizi ve artık elde edemeyeceğimizi idrak etmemiz gerekiyor.

Hayal kırıklığı duygularımızı, düşüncelerimizi, bedenimizi ve davranışlarımızı yakından etkiliyor. Bizi bu kadar yoğun bir şekilde etkileyen bu duyguyu yakından tanımak ister misiniz?

agresyon ile ilgili hikayeler