<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/banu-binbasaran-38178ba/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Banu Binbaşaran Tüysüzoğlu</a>1 fincan arap sabunu, 1 fincan gliserin, 10 damla limon ya da portakal yağı. Lekelerle mücadelede ihtiyacımız olan malzeme bu kadar. Arap sabunu ve gliserini benmarin usulü hafif ısıtarak karıştır, biraz soğuduktan sonra içine uçucu yağı ekle. Karışımınız hazırsa lekelerle mücadeleniz başlayabilir artık. Lekenin üzerine biraz dök, çitile ve makineye gönder. İşte bu kadar!Çamaşır suyunun zararlarını Google arama motoru bir çırpıda sıralıyor: astım, öksürük, nefes darlığı…ve daha neler neler. Yalnızca çamaşır suyu değil elbet, ovucular, parlatıcılar, açıcılar. Temizlik ve hijyen amacıyla yaşam ortamlarımıza giren pek çok kimyasal hem bedenimize hem de varlığımızı borçlu olduğumuz gezegenimizin can damarlarına zarar veriyor. Biz temizlediğimizi zannederken aslında kirletiyoruz. Peki ne yapalım?&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">“Zehirsiz Ev’in Hanımı” Mercan Yurdakuler Uluengin, “Zehirsiz Ev” kitabında bize basit ama umut dolu çözümler sunuyor.&nbsp;</li></ul>Kitaptaki tarifler doğanın sağlığına ve kendi sağlığımıza zararlı olmadığı bilinen, yüzlerce yıldır insanoğlu tarafından kullanılagelen malzemeleri içeriyor. Kitapta, çamaşır yıkama tozundan, bulaşık makine parlatıcısına, fırın temizleyicisinden, lavabo açıcıya,diş macunundan cilt temizleyiciye pek çok tarifi bulabilirsiniz.Tariflerde kullanılan malzemeleri marketlerden, aktarlardan ve eczanelerden temin edebilirsiniz.Arap sabunu, karbonat, sirke ve aromatik yağlarla neler yapabileceğinize siz de şaşıracaksınız.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">Saçınızı temizlemek için karbonat, su ve sirkenin yeterli olduğunu biliyor muydun? No-poo deniyor bu şampuansız saç yıkama yöntemine.</li></ul>Bu kitap hayatımızda yapacağımız ufak değişikliklerin büyük sonuçlara yol açacağını görmek için güzel bir fırsat. Ancak bu ufak değişimleri gerçekleştirmek için önce düşünce şeklimizi, kirlilik ve temizlik anlayışımızı değiştirmemiz gerekiyor.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">Kitap %100 zehirsiz bir ev vadetmiyor, makul alternatifi olan zararlı kimyasalların girmediği bir ev vadediyor.</li></ul>Göz kamaştıran “bembeyazlar”dan, ışıldayan “pasparlaklar”dan vazgeçmemiz gerekiyor mesela. “Ovalamadan, göz açıp kapayıncaya kadar” gibi reklam sloganlarını aklımızdan çıkarmamız, biraz bilek gücü sarf etmeye, temizlik için vakit harcamaya kendimizi hazırlamamız gerekiyor. İşte o zaman biricik yuvamızı, dünyamızı temiz tutmak mümkün. Birşeyleri olumlu yönde değiştirebilmenin yolu işe kendimizden başlamaktan geçiyor. Az çoktur. Etiket okumayı öğrenmek yabancı bir dil öğrenmek gibidir. En azından nelere bakacağını bilelim.Kimyasalların yanıltıcı temizliğine boyun eğmeyelim!

Dünyahali

Kitap önerisi

“Zehirsiz Ev” Mümkün!

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“karbon yutağı”</h3>Karbondioksiti atmosferden yutarak depolayan doğal veya insan yapımı sistemlere karbon yutağı adı verilir. Ormanlar en yaygın yutak türüdür. Ayrıca, toprak, turba, permafrost (sürekli donmuş) toprak tabakaları, okyanus suyu ve derin okyanustaki karbonat çökeltileri diğer yutak şekilleridir.

Banana bread dediğimiz öyle bir kek ki aslında onu pişirmek için harika bir aşçı olmanıza gerek yok. Tek kasede tüm malzemeleri birleştirerek bile muhteşem sonuçlar elde edilebilirsiniz. Bir nevi evin şefi 101 tarifi. Hatta çocuklu aileler için muzları ezme göreviyle taçlandırılan harika bir aktivite aynı zamanda. Şu belirsiz dönemde kaygılardan bir nebze uzaklaştığımız sadece un, şeker, yumurta ölçülerine odaklandığımız terapi kısmını da unutmamak lazım. Kolay bulunabilir malzemelerle sınırsız mutluluk ve lezzet.Banana bread’in köklerine bir yolculuk yapmamız gerekirse kendisi 1930 yıllarında Amerika'da kabartma tozu ve karbonatın popülerleşmesiyle beraber dikkatleri çekiyor. Bu dönem muzu resmen bir oyuncudan takım yıldızına taşıyor.Bahsettiğim dönem 1929’den itibaren derinden hissedilen ekonomik bunalım yani Büyük Buhran yılları. Yemeğin her anlamda değerli olduğu ve ev hanımların her türlü gıda atığını azaltmaya çalıştığı bir dönem. Banana bread ise bu noktada ev hanımlarının olgunlaşan ve çürüyen muzlarını çöpe atmamak ve daha tutumlu olmak için geliştirdiği bir tarif olarak karşımıza çıkıyor. Banana bread’in yükselişini tetikleyen bir başka unsur ise başta Royal olmak üzere farklı markaların karbonat ve kabartma tozunu seri üretimiyle piyasaya sürmesiyle oluyor.Böylelikle olgunlaşmış muzları değerlendirirken karbonatın, kabartma tozunun da dahil olduğu mayalanma süresi olmayan muzlu ekmekler pişirilmeye başlanıyor. İlk modern banana bread tarifi 1933 yılında“Pillsbury's Balanced Recipes” yemek kitabına giriyor.1938 yılında basılan “My New Better Homes and Gardens Cook Book” kitabındaki tariflerden muzlu fındıklı ekmeğin içinde buğday kepeği kullanıldığı, yağ ve şeker bakımından güncel tariflerin çoğundan daha düşük olduğu ancak muz tadının oldukça baskın olduğu anlaşılıyor.1940larda ise özellikle 2. Dünya Savaşı döneminde yine muzlu ekmek mutfakların hakimi olmaya devam ediyor. Amerikan şef yazar Irma S. Rombauer tarafından yazılan “The Joy of Cooking” kitabının 1946 edisyonunda yer alan banana bread’de tek yumurta, ekşi süt veya yayık altı dediğimiz buttermilk kullanılıyor. Baharatın kullanılmadığı bu tarifte konu tabii ki hayal gücünü harekete geçirmek değil mideyi doyurmak.Hayal gücü 1960larla başlıyor. Ne yapacaksın Pat Boone tahtını Beatles’a kaptırıyor. Tıpkı değişen gençlik gibi banana bread de değişiyor. Vanilya, badem, portakal, Hindistan cevizi, esmer şekerden dokunuşlu nemli, yoğun ve lezzetliyle banana bread 1974 yılında Mollie Katzen tarafından yazılan tarif kitabında yerini alıyor.80lerde ise lüks etnik ve cesur tatlar kucaklanmaya başlıyor. 1982 yılında Julee Rosso ve Sheila Lukins tarafından kaleme alınan “The Silver Palate Cookbook” nam-ı diğer Amerika’nın pişirme kültürünü değiştiren kitapta yine bir banana bread tarifine rastlıyoruz.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/2/2021-03-18T09:03:13.252Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu kitap aslında dönemin tarif kitaplarından farklı olarak sadece Fransız mutfağına ve pişirme tekniklerine değil Asya, İspanyol, Akdeniz tariflerinini de taşıyor. Bu kitapta yer alan muzlu ekmek diğer heyecanlı lezzetlerin aksine nedense artık biraz heyecansız kalıyor. %50 tam buğday unu ile yapılan bu tarif yoğun tereyağı içeriyor.2000lerden itibaren sağlıklı farkındalık her geçen gün artıyor, paleo, glütensiz tarifler yükselişe geçtikçe banana bread de değişip dönüşüyor. Tabii ki böyle esnek bir tarif ister glütensiz, ister unlu, ister hurma ile tatlanan, ister rafine şekerli, ister fındıklı, ister cevizli, ister çikolata parçacıklı yapılabiliyor.Düşünüyorum da aslında tam bir senedir içinde bulunduğumuz bu belirsiz dönemde bizim zaman zaman dışarı çıksak da hepimizin hala fazla aldığımız muzlarımızı değerlendirmeye, mutfakta hayal gücümüzü de kullanıp kendi versiyonumuz bir banana bread'i pişirerek biraz olsun terapiye ihtiyacımız var.

Muzları değerlendirmenin en lezzetli hali

Banana Bread

Büyükannenizi düşünün: Mutfakta yemek yapıyor, o esnada karanfilli nefis bir portakal kabuğu reçeli pişiyor. Birazdan kokular yükselmeye başlıyor ve siz taze ekmeğin üzerine reçeli sürmenin hayalleri peşindesiniz. Benim yüzüm gülümsemeye başladı, eğer sizin de öyleyse devam ediyorum. Zaten konumuzun büyükanneler olduğunu anlamışsınızdır.&nbsp;Anneanne, babaanne mutfakları bir başkadır. Çözümleri de! “Sıfır atık” konusu her geçen gün hayatımızı daha derinden etkilerken, her yeni gün çevre dostu farklı bir ipucu ve ürünle karşılaşırken, kendi mutfağımızda atıksız çözümler bakarken nedense çareyi hep uzaklarda arıyoruz. Bu yenilikler sandığınız kadar da yeni değil. Aksine çok eski. Büyükannenizin evinde saklı. Büyükannelerimiz, yıllardır atık ve maliyetleri kısmak adına hayatı kolaylaştıran birbirinden farklı çözümü hayatlarına entegre etmiş. Neden onlara dönüp bakmıyoruz?Bez havlular: 1900'lerin ortalarına kadar kâğıt havlular pek de popüler değildi. Peki o zaman herkes ne yapıyordu? Tabii ki bez havlu kullanıyordu. Bambu ve diğer geri dönüştürülebilir kâğıt alternatiflerini bir kenara bırakıp klasik olmuş bir temizleyiciye neden biz de dönüş yapmayalım? Elde veya makinede yıkanabilir bez havlulara geçip, tek kullanımlık ürünleri rahatlıkla reddebilirsiniz.&nbsp;Sirke ve karbonat: Temizlik konusuna gelirsek, büyükannelerimiz muhtemelen çoğumuzun evindeki gibi mutfak lavabosunun altında saklanmış düzinelerce kimyasal temizleyiciye sahip değildi. Ona da ihtiyacı yoktu; çünkü çok amaçlı kullanım olağanı sunan sirke ve karbonat vardı. Tıkanan lavabo giderlerinin açılmasından dibi tutmuş tencere ve tavaların temizliğine kadar birçok farklı alanda sirke ve karbonatı kullanabilirsiniz.Yine bildiklerimizden devam edelim: Saksıda meyve, sebze otlarını yetiştirme. Birleşmiş Milletler, 2050 yılında dünya nüfusunun üçte ikisinin şehirde yaşayacağını öngörüyor. Hâliyle geleneksel tarımın bu nüfusu beslemesi çok zor. Anlayacağınız konumuz şehirde tarım. Olamıyor mu? Evde tarım. Şehir tarımı, tarihte genellikle savaş ve buhran dönemlerinden sonra insanların sebze ve meyve gereksinimlerini karşılamak amacıyla yükselmiştir. Özellikle Birinci ve İkinci Dünya Savaş dönemlerinde okul bahçelerinin, kullanılmayan arazilerin bile tarım alanlarına döndüğünü biliyoruz. Günümüzde büyükannelerimizin kullandığı gibi bostanlar pek kalmasa da varsa bahçe, yoksa balkon, yoksa cam önünde rahatlıkla sebze ve meyvenizi yetiştirebilirsiniz.&nbsp;Kompost konusu: Madem evde tarım dedik çoğu kişiye yeni olan bir diğer konu da kompost konusu. Kompost, bazı yenebilir atıkların çürütülmesi ve öğütülmesi sonucu elde edilen doğal gübre anlamına geliyor. Bu gübre, toprağın daha iyi hava alabilmesi, zenginleşmesi için kullanılabiliyor. Yumurta kabukları, kuruyemiş kabukları, meyve artıkları, kese kâğıdı, kâğıt peçete, gıda artıkları, meyve sebze kabukları, kahve posaları kompost malzemelerinden. Çöpe gideceğine kompost yapıp yetiştirdiğiniz bitkilere ekleyebilirsiniz.&nbsp;Kabuk, sap, kök: Portakal reçeli demiştik yazının başında, evet meyvenin kabuğundan reçel yapmak en görmeye alışık olduğumuz yöntemlerden biri. Ayrıca sebze kabuklarından yemekler yapmak -mesela kabağın kabuklarından bir kaşkarikas- bayat ekmeklerden bisküvi yapmak, kökünden sapına bir sebzenin her detayını kullanmak mutfak kurallarının olmazsa olmazlarındandı. İyisi mi bir daha çöpe atarken iyi düşünün: Bu malzemeyi farklı bir yemekte kullanabilir misiniz?&nbsp;İllüstrasyon: Zeynep Çabuk

apéro

Kabuk, sap, kök, karbonat, sirke, kompost: Uzakta aradığımız çözümler üzerine.

Nesilden nesile bir türlü geçemeyen alışkanlıklar 

🍯 Süt reçeli: Süt reçeli, sütün en tatlı hâllerinden biri. Kahvaltılarda yeterince hakkı verilmeyen süt reçeli, sütün şeker ve çok az karbonatla uzun süre kısık ateşte sallana sallana pişmesiyle ortaya çıkıyor. Evde yapması uzun süren ama kolay olan reçelin püf noktası ise tabii ki kullanılan süt. Benim yıllardır simidimin kaymağından veya kızarmış bir brioche’un üstünden eksik etmediğim süt reçeli Güntepe’ninki. Ezine koyun sütünden yapılan reçel, koyun aroması yoğun olduğu için ağzı dolduran bir tat veriyor, bir yandan da yerinde şeker miktarıyla tek kaşıkta nefes kesmiyor. Ben Turgutreis’e gittiğimde stoklarımı Çıngıloğlu dükkânından tazeliyorum fakat Güntepe süt reçeli çeşitli e-ticaret sitelerinde mevcut.

karbonat ile ilgili hikayeler