Yaşlanma, organizmanın zaman içinde biyolojik işlevlerinde ve yapılarındaki kademeli bozulmalarla ortaya çıkan karmaşık bir süreç olarak tanımlanır. Hücresel yaşlanma, genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimiyle başlar ve dokuların yapısal ve fonksiyonel bütünlüğünün azalmasına neden olur.&nbsp;Yaşlanma süreci kronolojik ve biyolojik olarak iki şekilde tanımlanır. Kronolojik yaş, doğumdan itibaren geçen süreyi ifade ederken biyolojik yaş ise hücrelerin ve organların fonksiyonel durumuyla belirlenir ve bireyler arasında önemli farklılıklar gösterebilir. Bu farklılık, kişinin genetik yapısı, yaşam tarzı ve maruz kaldığı çevresel etkilerle şekillenir.Hücresel düzeyde yaşlanma, DNA hasarlarının birikmesiyle başlar. Zamanla hücrelerde genetik materyalin bütünlüğü bozulur; DNA kırıkları, mutasyonlar ve epigenetik değişiklikler yaşlanmanın biyokimyasal temelini oluşturur. Proteinlerin doğru katlanması ve işlevinde bozulma yaşlanmanın diğer bir önemli unsurudur. Hücre içi proteinlerin işlev kaybı ve birikimi, hedeflenen protein yıkım sistemlerinin azalmasına neden olur. Bu durum, hücrede stres oluşumunu tetikler ve fonksiyon kaybı yaratır.Mitokondriyal disfonksiyon (mitokondrilerin normal fonksiyonlarını yerine getirememesi durumu) da yaşlanmanın önemli mekanizmalarından biridir. Mitokondriler hücrenin enerji kaynakları olup, enerji üretir. Yaşlanmayla birlikte mitokondriyal DNA hasarları artar, enerji üretimi azalır ve reaktif oksijen türlerinin (ROS) artışı hücresel oksidatif strese yol açar.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu oksidatif stres, hem mitokondriyi hem de hücrenin diğer yapısal bileşenlerini olumsuz etkileyerek hücre yaşlanmasını hızlandırır.</li></ul>Ayrıca kronik inflamasyon da yaşlanmada kritik bir rol oynar. Yaşlanma süreciyle birlikte düşük düzeyde sürekli inflamasyon (“inflammaging”) ortaya çıkar; bu, organ ve doku fonksiyonlarının bozulmasına katkıda bulunur. Özellikle bağışıklık sistemi yaşlandıkça, inflamasyon kontrol mekanizmalarında zayıflama görülür.Telomer kısalması, hücrelerin bölünme kapasitesini sınırlar. Kromozom uçlarındaki telomerler, her hücre bölünmesinde kısalar ve belirli bir uzunluğun altına düştüklerinde, hücre bölünmeyi durdurur (senesens) ya da programlı hücre ölümü (apoptozis) gerçekleşir. Bu süreç, doku yenilenmesini sınırlar ve yaşlanma belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olur.&nbsp;Son olarak, epigenetik modifikasyonlar (DNA metilasyonu, histon değişiklikleri) yaşlanma sırasında gen ekspresyonunda değişikliklere yol açar. Bu değişiklikler, yaşlanma ile ilişkili genlerin aktivitesini etkiler ve hücresel fonksiyonların bozulmasına sebep olur.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anlaşılacağı üzere yaşlanma tek bir mekanizmaya bağlı olmaktan son derece uzaktır; birden çok faktöre bağlı olup faktörler de kendi içerisinde oldukça karmaşık mekanizmaları çalıştırmaktadır.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">NMN gerçekten 'gençlik iksiri' mi?</h2>Bu karmaşık sürecin küçük bir parçası olarak NAD+ (Nikotinamid Adenin Dinükleotid), hücrelerde enerji üretiminde rol oynayan önemli bir koenzim olarak karşımıza çıkar. Hücrelerin mitokondrilerinde görülen reaksiyonlarda elektron taşıyıcı olarak görev yapar. Bu biyokimyasal süreçler sayesinde hücreler, karbonhidrat, yağ ve proteinleri enerjiye dönüştürerek ATP üretir. ATP, canlı organizmaların ihtiyaç duyduğu temel enerji birimidir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zamanla vücuttaki NAD+ seviyeleri azalır; bu azalma, hücresel enerji üretiminin düşmesine, DNA onarımının yetersiz kalmasına ve hücresel işlevlerde bozulmaya yol açar. Sonuç olarak organizma yorgunluk, bilişsel gerileme ve metabolik bozukluklar gibi yaşlanma belirtileri göstermeye başlar.</li></ul>NMN (Nikotinamid Mononükleotid) olarak bilinen son dönemin popüler takviyelerine ismini veren bu küçük molekül, NAD+ sentezinde öncü bir moleküldür. Takviye şeklinde alınan NMN’nin, NAD+ seviyelerini yükselttiği ve böylece hücresel enerji üretimini artırdığı klinik araştırmalarla desteklenmektedir. Hayvan çalışmalarında NMN takviyesinin ömrü uzattığı, kas fonksiyonu ve metabolizmayı iyileştirdiği görülmüştür.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İnsanlarda ise NMN takviyesinin biyoyararlanımı ve güvenliği üzerine çalışmalar sürmektedir. Uzun vadeli insan çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır.</li></ul>NMN, popüler kültürde bazen "gençlik iksiri" gibi abartılı şekilde sunulsa da, bilimsel veriler bunu desteklemek için henüz erken olduğunu gösteriyor. NMN, yaşlanmaya bağlı bazı biyokimyasal işlev bozukluklarını hafifletme potansiyeline sahip umut verici bir molekül olarak görülebilir ancak yaşlanmayı tamamen durdurması veya tersine çevirmesi henüz kanıtlanmamıştır.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">NMN takviyesi almak güvenli mi?&nbsp;</h2>FDA (Amerika Gıda ve İlaç Dairesi) açısından NMN ve NAD+ takviyelerinin durumu son yıllarda önemli değişiklikler gösterdi. Önceleri, özellikle 2022 yılında FDA, NMN'nin yeni bir ilaç olarak araştırıldığı gerekçesiyle besin takviyesi olarak pazarlanmasına karşı çıkmış ve bu ürünlerin piyasadan kaldırılması yönünde adımlar atmıştı. Bu karar, NMN'nin kapsamlı klinik araştırmalar altında olması nedeniyle takviye olarak satışının yasaklanmasını içeriyordu.Ancak 2025’in sonlarına doğru FDA’dan gelen resmî açıklamalarla durum değişti. 29 Eylül 2025 tarihinde FDA, NMN’nin artık besin takviyesi tanımı kapsamında olduğuna ve önceki yasaklamalarının geri alındığına&nbsp;dair kararını yayımladı. Bu karar, NMN'nin piyasada yasal olarak besin takviyesi olarak satılmasına olanak tanıdı.Buna rağmen FDA onayı, NMN ürünlerinin tamamen denetlendiği ve kalitesinin garanti edildiği anlamına da gelmiyor. Çünkü NMN takviyeleri halen “Yeni Besin Bileşeni” (New Dietary Ingredient - NDI) olarak sınıflandırılıyor, dolayısıyla pazarlayan firmaların FDA’ya yeni ürün bildirimleri yapması zorunlu. Ayrıca, ürünlerin güvenliği, saflığı ve etiket doğruluğu firmalar ve ulusal düzenleyici kurumlar tarafından takip ediliyor ancak FDA’nın doğrudan ve kapsamlı sürekli denetimi sınırlı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Piyasadaki NMN ürünleri arasında kalite ve içerik açısından büyük farklılıklar olabilir. Bazı ürünler farmasötik kalitede ve güvenilir sertifikalara sahipken, bazıları yetersiz kalite kontrolü veya düşük saflık nedeniyle risk taşıyabilir.&nbsp;</li></ul>Düşük kaliteli NMN ürünleri sindirim sistemi rahatsızlıklarına neden olabilir. Karın ağrısı, ishal, mide bulantısı ve gaz gibi hafif ama rahatsız edici yan etkiler sıkça rapor edilmiştir. Saf olmayan ürünlerde bu tür reaksiyonların görülme olasılığı daha yüksektir. İstenmeyen katkı maddeleri, ağır metaller veya kontaminantlar bulunabilir. Bu maddeler karaciğer, böbrek gibi organlara zarar verebilir ve kronik sağlık sorunlarına yol açabilir.&nbsp;Düşük kalite kontrolü ise ürün içeriğinde NMN miktarının etikette belirtilenden farklı olmasına neden olur. Bu durum, gereğinden düşük doz alımına bağlı etkisizliğe veya çok yüksek dozların yol açabileceği toksisite riskine neden olabilir.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">NMN ürünleri birçok ülkede takviye olarak sınıflandırıldığından, regülasyonlar hem kalite hem de güvenlik açısından ilaçlara kıyasla daha gevşek. Bu durum, sahte veya yetersiz standartlarda ürünlerin piyasada dolaşmasına sebep olabilir.</li></ul>Bu nedenle NMN takviyesi kullanmayı düşünen kişilerin, güvenilir markaları tercih etmeleri, ürün sertifikalarını ve ürünler hakkında yapılan bağımsız test sonuçlarını incelemeleri önemlidir. Aynı zamanda, sağlık profesyonellerinden destek almak ve kişisel sağlık durumuna göre değerlendirme yapmak en doğru yaklaşımdır.

Angst

NMN, popüler kültürde bazen "gençlik iksiri" gibi abartılı şekilde sunulsa da, bilimsel veriler bunu desteklemek için henüz erken olduğunu gösteriyor. Ayrıca NMN ürünleri birçok ülkede takviye olarak sınıflandırıldığından regülasyonlar, hem kalite hem de güvenlik açısından ilaçlara kıyasla daha gevşek. Bu durum, sahte veya yetersiz standartlarda ürünlerin piyasada dolaşmasına sebep olabilir.

Yeni 'gençlik iksiri': NMN takviyesi almak güvenli mi?

• Üç ebeveynli tüp bebek yöntemi uygulandı: İngiltere, kalıtsal mitokondri hastalıklarının bebeklere geçmesini önlemek amacıyla üç ebeveynli tüp bebek yöntemiyle ilk sağlıklı doğumları gerçekleştirdi. Bu yöntemle şu ana kadar sekiz sağlıklı bebek dünyaya geldi ve uzmanlar, bu gelişmenin genetik hastalıkların önlenmesinde yeni bir çağın habercisi olduğunu belirtiyor.<ul><li>Yöntemle doğan bebeklerin dördü kız, dördü erkek; kızlardan biri tek yumurta ikizi olarak dünyaya geldi. Şu anda devam eden bir başka hamilelik süreci de bulunuyor.</li><li>Doğan bebeklerin hiçbirinde kalıtsal mitokondri hastalıklarına dair bir belirti gözlenmedi. Bu durum, yöntemin etkinliğini gösteriyor.</li><li>New England Journal of Medicine dergisinde yayımlanan iki makalede, üç ebeveynli yöntemle doğan bebeklerin sağlık durumları hakkında detaylı bilgiler verildi. Genetik analizler, bebeklerin ya hiç ya da çok az sayıda bozuk mitokondri taşıdığını ortaya koydu.</li><li>Profesör Doug Turnbull, elde edilen sonuçları hem bilim dünyası hem de risk altındaki aileler açısından “büyük bir rahatlama” olarak nitelendirdi. Turnbull, bu gelişmenin hastalar için büyük bir umut sunduğunu ifade etti.</li></ul>

Canlı Gündem

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>‘‘Zamanların hem en iyisi hem de en kötüsüydü; bilgeliğin de çağıydı aptallığın da; hem inanç hem de kuşku devriydi; Işığın da asrıydı karanlığın da; hem umut baharıydı hem de umutsuzluk kışıydı; hem her şeye sahiptik hem de hiçbir şeyimiz yoktu..’’ diye başlar Charles Dickens İki Şehrin Hikayesi’nde.&nbsp;Yıllar sonra, bu zamanın hikayesi de yazıldığında aynı cümlelerle başlayacaktır. Ama belki şöyle bir eklentiyle: ‘’Öyle bir zamandı ki, anneler genleri ve mitokondrileri ile mikroplastiklerini de bebeklerine aktarmaktaydı… ‘’<a fr-original-style="" href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160412020322297?via%3Dihub" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İlk olarak 2021 yılında</a>, İtalyan bilim insanları mikroplastikleri insan <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Plasenta" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">plasentasında</a> gösterdiler. ‘Plastisenta’ başlığını kullandıkları makalede mikroskop altında inceledikleri plasentaların hem anne hem de bebek tarafında buldukları mikroplastikleri renk, içerik ve boyut açısından tanımladılar.Nedir bu mikroplastik?Hiçbir doğal döngünün parçası olmayan petrokimya ürünleri olan plastikler ya kullanımları sırasında ya da atık halde çevresel etkilerle parçalanarak daha küçük plastik parçacıklar oluşturuyorlar: 5 mm’den küçük olanlar mikroplastik, 1 mikrondan küçük olanlar ise nanoplastik olarak adlandırılıyor. İmalat aşamasında bisfenoller, fitalatlar, benzotiazoller, polibromine difenil eterler gibi maddeler de plastik ürünlerin sıcağa dayanıklılığı, esnekliği, görünüşü gibi değişik amaçlarla ekleniyorlar. Bu maddeler de plastik ürünlerin hem kullanımı hem de yıkımı sırasında insan vücuduna ya da doğaya sızıyor.Mikroplastikler hangi yollarla vücudumuza giriyor?Mikroplastiklerin çeşitli yollarla vücudumuza girebildiğini ve farklı polimerlerin değişik <a fr-original-style="" href="https://www.frontiersin.org/journals/endocrinology/articles/10.3389/fendo.2021.724989/full" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konsantrasyonlarda saptanabild</a>iğini biliyoruz.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Solunum yoluyla hava ve toz parçacıkları aracılığıyla</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Toz, su ve gıdalarla gastrointestinal sistem aracılığıyla</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cildimize uyguladığımız ürünler yoluyla</li></ul>Ev içinde kullanılan sentetik tekstil ve eşyalar, yapı malzemeleri, vb kaynaklardan ortaya çıkan mikroplastikler solunum yoluyla alınıyor. Dış ortamda da özellikle gene bir petrol ürünü olan asfalt ile araç lastiklerinin etkileşimi sonucu mikroplastikler havaya karışıyor. Otopsi çalışmalarında, akciğerlerde çoğunluğu polietilen ve polipropilen kaynaklı mikroplastikler <a fr-original-style="" href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0304389421010888?casa_token=axiQf32DJ1sAAAAA:rbZMomz21qhCNzcVP8DA8-Yz-3y7Abu5l2mOMiQPOLG31FhMLv6yHj1ALMbnPtjiWQBQ-8cGvK0" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gösterilmiş</a>.&nbsp;İçme suyu önemli bir mikroplastik kaynağı: bir kişi sadece plastik şişede su tükettiğinde yılda 90.000 mikroplastik alıyorken, musluktan içme suyu tüketen kişinin 4000 mikroplastik aldığı <a fr-original-style="" href="https://pubs.acs.org/doi/full/10.1021/acs.est.9b01517?casa_token=OLLmn3lgqqgAAAAA%3ABlJMaqCYLRMlMAdoxvNhWYjFseOR1CIFs9oAEgkKgYtOVvqvr5Rg_hfHszvJ8EAWDTTYinQyBXAbuioL" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hesaplanmış</a>. Tek bir plastik çay poşetinin 95oC’da fincan başına 11,6 milyar mikroplastik, 3,1 milyar nanoplastik saldığı <a fr-original-style="" href="https://pubs.acs.org/doi/full/10.1021/acs.est.9b02540?casa_token=SwNcLM3yJdoAAAAA%3AJk3Nme-J-8iNgXUPDgbSbNj0jCvGrAd_oXxyp3gy95Wgtq1LnLczbdeqdt0tqbA_qo_wZmZ3CrJNgZAg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gösterilmiş</a>! Dışkıyla atılan miktar hesaplanarak haftada 0.1 ila 5 gram arasında <a fr-original-style="" href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0304389420319944?casa_token=dDB4z0JBuhcAAAAA:MtciLp3BCJ0V7wQ1GRgEzq-orQIcNziv26lkPjyo46HOaGW6O7apm4H5duxbZL8ffRSBK3cLPeI" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mikroplastik sindirdiğimiz</a> düşünülüyor. Denizler ve okyanuslar da, yani deniz tuzu ve deniz ürünleri de mikroplastiklerle yüksek derecede kirlenmiş durumda. Gerek temizlik gerek kozmetik amaçlı ürünlerde kullanılan plastik mikroboncuklar da derimizden değişik miktarlarda vücuda alınıyor.Mikroplastiklerin sağlığımız üzerinde ne gibi etkileri var?Ağız yoluyla alınan mikroplastiklerin, özellikle de büyük boyutta olanların, %90’ı dışkı ile atılıyor. Solunum yoluyla alınanların ise bir kısmı balgamla atılabiliyor. Ancak daha küçük boyutta olanlar kana, beyin omurilik sıvısına, lenf dolaşımına, plasentaya geçip tüm dokularda birikebiliyorlar.Mikroplastiklerin sağlığımız üzerindeki etkileri yakın zamanda hızlanan araştırmalarla gösterilmeye başlandı. Örneğin, mikroplastiklerin astım, akciğer kanseri ve kronik akciğer hastalıklarının riskinde artışa yol açtığı sentetik tekstil endüstrisinde çalışan işçilerde <a fr-original-style="" href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0269749117307686?casa_token=deuDPNzCNNUAAAAA:BM-IS5TUk1ePsyMHdhMGkjdMGIsDdxIumxr6f-50YPDaadFNV3ssb6cu2rZ39qB_eJv4OLBC9Tc" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gösterilmiş</a>. En etkileyici bulgulardan bir tanesi karotis damarlarındaki plaklarda polietilen ve polivinil klorid <a fr-original-style="" href="https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2309822" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gösterilmesi oldu</a>. Araştırmacılar, damarlarındaki aterom plaklarda mikroplastikler saptanan hastaların üç yıllık bir izlem süresinde 4,5 kat daha yüksek kalp krizi, inme ve ölüm riski olduğunu gösterdiler.Plastik ürünlere değişik nedenlerle eklenen fitalat, bisfenol ve organotin gibi maddeler ise hücre ve dokularda benzer hasarlara yol açmanın yanında, lipid ve enerji metabolizmasında bozulma ve endokrin hastalıklara da <a fr-original-style="" href="https://www.frontiersin.org/journals/endocrinology/articles/10.3389/fendo.2022.1084236/full" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yol açıyor</a>. Peki plastik katkı maddeleri ve mikroplastikler ‘<a fr-original-style="" href="https://www.frontiersin.org/journals/endocrinology/articles/10.3389/fendo.2021.724989/full" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">obezojen’ olabilir mi?</a> Pek çok bilimsel araştırma dünyadaki obezite salgınına plastiklerin de katkıda bulunduğunu kanıtlıyor. Bunu yaparken de hem hücresel düzeyde fizyolojik mekanizmaların etkilenmesi hem de barsaklarımızdaki mikrobiyotanın <a fr-original-style="" href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0147651324015732#:~:text=Microplastics%20might%20disturb%20the%20gut,further%20affect%20the%20microbial%20structure." style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dengesinin bozulması</a> rol oynuyor.Temel olarak inflamasyona, immün yanıtta ve hücresel işlevlerde bozulmaya yol açtıkları saptanmış olsa da mikroplastiklerin orta ve uzun vadede ne gibi sorunlara yol açacakları bilinmiyor. İnfertiliteden kalp krizlerine, diyabetten kansere kadar pek çok tıbbi durumun tetikleyicisi olduklarına dair pek <a fr-original-style="" href="https://www.frontiersin.org/journals/endocrinology/articles/10.3389/fendo.2022.1084236/full" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çok kanıt var</a>.Peki ne yapmalıyız?En önemli adım tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmek. Evlerin uygun şekilde havalandırılması ve saf ve doğal malzemelerden ürünlerin kullanılması, mümkünse hava kalitesi iyi olan yerleşim yerlerinde yaşamak solunum yoluyla alımı azaltabilir. Plastik şişelerde sıvı tüketmekten kaçınılmalı. Çaylar geleneksel demleme yöntemleri ile hazırlanmalı, plastik kapların içine sıcak yiyecek ve içecek konulmamalı. Sıcak sterilizasyon aşamasını da düşünürsek, bebeklerimizi beslediğimiz biberonlar cam olmalı.Daha sade bir yaşam, daha az eşya, daha doğal kıyafet, daha az kozmetik ürün, paketsiz yiyecek ve içecek gibi uzayıp giden bir liste.. Gerçek ihtiyacımız kadar ve mümkün olan en doğal kaynaktan tüketmek hem bize hem gelecek nesillere hem gezegenimize iyi gelecek.

Dünyahali

Mikroplastiklerin insan sağlığına etkileri 

Plas(tis)enta

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;Japon bilim insanları, yaşlanmayı önleme potansiyeline sahip bir protein <a fr-original-style="" href="https://www.euronews.com/next/2024/01/05/scientists-discover-protein-that-could-fight-ageing-and-prevent-age-related-diseases" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">keşfetti</a>. HKDC1 adlı proteinin mitokondri ve lizozomu korumaya yardımcı olduğu belirtiliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dip not: Mitokondri hücrede enerji üretme, lizozom ise sindirim görevini üstelenen organel. HKDC1'in işlevi ise bu iki organeli koruyarak hücresel yaşlanmanın önüne geçmek. Böylece yaşlanma ve buna bağlı oluşabilecek hastalıkların önüne geçmek.</li></ul>

Quando

Mitokondrileri bilirsiniz, hücrelerimizde yer alan ve enerji sağlayan organeller. Bu minicik organeller hakkında öğrendiklerimiz her geçen gün artıyor. En son araştırmalardan birisinde mitokondrileri gözlemleyen bilim insanı esnediklerini, büzüldüklerini, kaynaştıklarını, sonra ayrıldıklarını ve yan yattıklarını görmüş. Bu hareketler ona arılar ve balıklar arasındaki sosyal bağlantı kurma çabasını anımsatmış. Bu gözlemin üzerine derinleştirilen <a fr-original-style="" href="https://www.quantamagazine.org/social-mitochondria-whispering-between-cells-influence-health-20210706/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmalar</a> ise mitokondrilerin birbirlerine bir hayli bağımlı olduklarını ve hücresel güç kaynakları olmanın ötesinde görevleri olduğunu göstermiş. Mitokondriler koloniler gibi davranıp görevleri aralarında bölüşüyor, gruplar kuruyor, çalışmalarını senkronize ediyor ve hem çevreye hem de birbirlerine cevap veriyorlarmış.<img src="https://images.aposto.com/2021/6/4/1625742006482.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Görsel: Quanta MagazineVücudumuzu oluşturan bu minicik şeyler birbirleriyle iletişim kurup, bir araya gelip iş birliği yapıyorken bizim yer yer bencilleşebilen bireyselliğimiz ne kadar garip duruyor öyle değil mi?*”Bu bülten sosyal bilimlerdeki gelişmeleri paylaşmıyor muydu, biyoloji nereden çıktı, haddinizi bilin!” diyen okuyucumuza minik bir açıklama boynumuzun borcu: mitokondrilerden bahsetme sebebimiz aralarındaki sosyal ilişki. Yani biyoloji içindeki sosyal bilimleri bulduk çıkardık anlayacağınız

mitokondri ile ilgili hikayeler