<h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2025/3/4/1744890570676.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.54" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></h1><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Levent Dölek: Mücadelenin bakiyesi korku ve sinme değil cesaret olacak</h1>İstanbul Üniversitesi’nde öğrencilerin boykotuna katılarak konuşma yaptığı gerekçesiyle tutuklanan akademisyen Levent Dölek'le gözaltı ve tutukluluk süreçlerinin yanı sıra İBB operasyonlarının ekonomik ve siyasi etkilerini de konuştuk. Gençlerin, işçilerin, emekçilerin anayasal haklarını savundukları her alanın birbiriyle bağlantılı bir hürriyet mücadelesi olduğunu söyleyen Dölek, "Hukuk yoksa sermaye gelmez" fikrine de çok bel bağlamamak gerektiği görüşünde.Söyleşi: Pelin Cengizİstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Araştırma Görevlisi ve Eğitim-Sen Üyesi Levent Dölek, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanmasının ardından üniversitelerde başlayan protestolar sırasında öğrencilerin bir forumuna katıldığı ve orada bir konuşma yaptığı gerekçesiyle 26 Mart günü gözaltına alındı.&nbsp;Eğitim-Sen'in çağrısıyla iş bırakıp İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kampüsü önünde basın açıklaması okuduğu için tutuklama talebiyle mahkemeye sevk edildi. Dosyasında sadece 25 Mart günü yapılan eylemden bir fotoğraf karesi yer aldı. Bu fotoğraf karesinden yola çıkarak, tutuklanma gerekçesi 2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek olarak gösterildi. Hem sendikalı olduğu için hem de boykottaki öğrencilere destek verdiği için tutuklanan, hak ve emek mücadelesinin hem akademik anlamda hem de mücadele anlamında önemli isimlerinden Levent Dölek, 10 Nisan günü tahliye edildi.Silivri Cezaevi’nde 16 gün tutuklu kalan Dölek, doğrudan kötü muamele görmediğini ancak cezaevi atmosferinin özellikle Saraçhane protestolarında gözaltına alınan gençler açısında epey sert olduğunu ifade ediyor. Kendi gözaltına alınma sürecini ve yaşanan hukuksuzlukları konuştuğumuz Dölek’in gözaltı dalgalarının yaşandığı günlere dair değerlendirmeleri ise şöyle:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“24 Mart’ta üniversitelerde öğrencilerin boykot eylemleri başladı, 25 Mart’ta Eğitim-Sen öğrencilerin boykot sürecinden zarar görmemesi için dayanışma amaçlı bir tutum belirledi, bir gün sonra hizmet üretmeme kararlı aldı. 26 Mart’ta gözaltına alındım. Gözaltına alınmama gerekçe gösterdikleri şey, öğrencilerin İstanbul Üniversitesi’ndeki forumunda bir konuşma yapmış olmam. Bunun fotoğrafını gösterdiler. 'Şafak operasyonu' denen tarzda sabah geldiler, ellerinde usule uygun olmayan tarzda üstünde adımın bile yazılı olmadığı bir arama ve yakalama kararıyla geldiler.&nbsp;Vatan Emniyet’e götürüldüm ve bu uygulamayı protesto ederek burada bulunduğum süre boyunca açlık grevi yaptım ve emniyette ifade vermeyi reddettim. Bu da sürecin nasıl işlediğine dair güzel bir örnek oldu. Savcılıkta ifade vermek istediğimi söylediğim hâlde Çağlayan Adliyesi’ne sevk edildikten sonra savcı ifademi almadan doğrudan tutuklanma talebiyle mahkemeye sevk etti. Mahkemeye çıktığımızda hâkim, 'Emniyet’te ayrıntılı ifade vermişsiniz, eklemek istediğiniz bir şey var mı?' diye sordu. Kararlar çoktan verilmiş tabi ama biz yine de suçlamanın hiçbir dayanağı olmadığını anlattık. Önce Metris ve ardından Silivri’ye gönderildik.”</blockquote><p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#090909" color="#fefefe" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#090909 !important;color:#fafbfc !important" href="https://aposto.com/s/levent-dolek-mucadelenin-bakiyesi-korku-ve-sinme-degil-cesaret?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(9, 9, 9) !important; color: rgb(250, 251, 252) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAZININ DEVAMI</a>

Spektrum

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Araştırma Görevlisi ve Eğitim-Sen Üyesi Levent Dölek, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanmasının ardından üniversitelerde başlayan protestolar sırasında öğrencilerin bir forumuna katıldığı ve orada bir konuşma yaptığı gerekçesiyle 26 Mart günü gözaltına alındı.&nbsp;Eğitim-Sen'in çağrısıyla iş bırakıp İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kampüsü önünde basın açıklaması okuduğu için tutuklama talebiyle mahkemeye sevk edildi. Dosyasında sadece 25 Mart günü yapılan eylemden bir fotoğraf karesi yer aldı. Bu fotoğraf karesinden yola çıkarak, tutuklanma gerekçesi 2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek olarak gösterildi. Hem sendikalı olduğu için hem de boykottaki öğrencilere destek verdiği için tutuklanan, hak ve emek mücadelesinin hem akademik anlamda hem de mücadele anlamında önemli isimlerinden Levent Dölek, 10 Nisan günü tahliye edildi.Silivri Cezaevi’nde 16 gün tutuklu kalan Dölek, doğrudan kötü muamele görmediğini ancak cezaevi atmosferinin özellikle Saraçhane protestolarında gözaltına alınan gençler açısında epey sert olduğunu ifade ediyor. Kendi gözaltına alınma sürecini ve yaşanan hukuksuzlukları konuştuğumuz Dölek’in gözaltı dalgalarının yaşandığı günlere dair değerlendirmeleri ise şöyle:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“24 Mart’ta üniversitelerde öğrencilerin boykot eylemleri başladı, 25 Mart’ta Eğitim-Sen öğrencilerin boykot sürecinden zarar görmemesi için dayanışma amaçlı bir tutum belirledi, bir gün sonra hizmet üretmeme kararlı aldı. 26 Mart’ta gözaltına alındım. Gözaltına alınmama gerekçe gösterdikleri şey, öğrencilerin İstanbul Üniversitesi’ndeki forumunda bir konuşma yapmış olmam. Bunun fotoğrafını gösterdiler. 'Şafak operasyonu' denen tarzda sabah geldiler, ellerinde usule uygun olmayan tarzda üstünde adımın bile yazılı olmadığı bir arama ve yakalama kararıyla geldiler.&nbsp;Vatan Emniyet’e götürüldüm ve bu uygulamayı protesto ederek burada bulunduğum süre boyunca açlık grevi yaptım ve emniyette ifade vermeyi reddettim. Bu da sürecin nasıl işlediğine dair güzel bir örnek oldu. Savcılıkta ifade vermek istediğimi söylediğim hâlde Çağlayan Adliyesi’ne sevk edildikten sonra savcı ifademi almadan doğrudan tutuklanma talebiyle mahkemeye sevk etti. Mahkemeye çıktığımızda hâkim, 'Emniyet’te ayrıntılı ifade vermişsiniz, eklemek istediğiniz bir şey var mı?' diye sordu. Kararlar çoktan verilmiş tabi ama biz yine de suçlamanın hiçbir dayanağı olmadığını anlattık. Önce Metris ve ardından Silivri’ye gönderildik.”</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eylemlerde alınanlar cinayet tutuklularının koğuşuna verildi</h2>Dölek, 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet suçlamasıyla tutuklanmıştı. Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı, demokratik toplumlarda temel bir unsur olmasına rağmen ve üstelik Türkiye'de anayasal düzenleme, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının önceden izin almadan yapılabileceğini belirtmesine rağmen 19 Mart sonrası eylemlerde yüzlerce kişi bu haktan mahrum edilerek gözaltına alındı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anayasa’nın, “Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı” başlıklı 34. maddesi, “Herkes önceden izin almadan silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir”&nbsp;şeklinde düzenleniyor, ancak uygulamada bu madde askıya alınıyor.&nbsp;</li></ul>Dölek, 2911 sayılı kanuna göre&nbsp;tutuklamaya yeterli bir suç olmamasına rağmen, fiili bir cezalandırma politikası uygulandığını belirterek şöyle devam ediyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Cezalandırmaya yönelik olarak tutukluları, Silivri’de cinayet tutuklularının olduğu adli koğuşlara verdiler, ama oradan ilginç bir şey oldu. Adalet Bakanlığı’ndan ya da devletten görmediğimiz adaleti bu koğuşlardaki kader mahkumlarından gördük. İhtiyacımız olan şeyleri verdiler, paylaştılar, birkaç münferit sıkıntı olsa da böyle bir süreç yaşandı. Daha sonra eylemlerde alınanlar aynı koğuşlara verildi, daha sonra da tahliyeler başladı. Hapishaneye giriş sürecinin herhangi bir hukuki dayanağı ve mesneti olmadığı gibi, tahliye süreçlerinde de tahliye edilenle edilmeyen arasında bir fark yok. O fark mahkemelerin aldığı kararlarda görülüyor. Herkes öyle ya da böyle anayasal haklarını kullanan ve fiilen cezalandırılmak üzere hapse atılan insanlar.İçeriye attıkları insanlar açısından yapmak istedikleri o korkutma ve sindirmeyi başaramadılar. Dışarıda bunu gören insanlar, bu kadar hukuksuzluk olur mu, bizim de başımıza gelebilir mi düşüncesiyle tabii ki korkup çekinebilirler ama gördüğümüz kadarıyla dışarıdaki dayanışma ve mücadele de bunun çok tutmayacağını gösteriyor. Başımız dik girdik ve gençlere güvenerek mutlu çıktık.”</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dölek: Sermaye, demokrasinin ve hukukun yokluğuna bakmaz</h2>Ekrem İmamoğlu’nun diplomasının iptal edilerek gözaltına alındığı gün olan 19 Mart sonrasında Türkiye, siyasal ve toplumsal olduğu kadar ekonomik anlamda da yeni bir dönemin&nbsp;kapılarını aralamış oldu. Özellikle Merkez Bankası rezervlerinin TL’yi belli bir seviyede tutabilmek için bir çırpıda harcanmış olması, borsada düşüşler, panik hâliyle art arda uygulama alınan önlemler, yükselen faizler, Türkiye’yi yeni bir ekonomik düzleme soktu.Bir iktisatçı olarak süreci nasıl değerlendirdiğini sorduğumuz Dölek, şunları dile getiriyor:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Böyle bir operasyonu yapan, böylesine hukuku ayaklar altına alan bir iktidar, halkına karşı güç gösterisi yaparken aslında ne kadar istikrarsız ve zayıf bir yapıda olduğunu da ortaya koyuyor. Ekonomi de bundan etkileniyor. Zaten yüksek faizle toplamış oldukları rezervlerden harcayarak, bu toplumun geleceğini ipotek altına alarak, sadece çocukları ve bizleri içeri atarak değil, ekonomik anlamda da ülkenin geleceğini ipotek altına almaya devam ederek bu süreci yürüttüler.Böyle çalkantılarda sermaye ve özellikle sıcak para çıkış yapabildiği gibi orta ve uzun vadede sermayenin baskı rejimleriyle çok rahat anlaşabildiği dönemsel olarak görülür. Sermaye, iktidardaki muhatabının kalıcı olduğunu anladığı andan itibaren o ülkedeki demokrasinin ve insan haklarının ne durumda olduğuna dönüp bakmaz. İktidar, bunu geçici olarak görüyor ve uluslararası sermayeye 'Buranın hâkimi benim, benimle iş yapacaksınız, sizinle iş yapılacaksa bunun da adresi biziz' mesajını vermeyi umuyor. Bunu gösterdiği ölçüde de Avrupa, ABD sermayesinin Türkiye’ye aktığını görürüz.&nbsp;Bu süreçte 'Hukuk yoksa, demokrasi yoksa sermaye gelmez, ülke ekonomisi kötüye gider' düşüncesi çok doğru bir düşünce değil. İşin sermaye akımları kısmında asla paranın ve kârın tek belirleyici olduğu bu alana güvenmemek gerekir.&nbsp;Sürecin ekonomik sıkıntısını ve yükünü, işçiler, emekçi halk çekiyor, çekmeye de devam edecek. Bunu önlemenin tek yolu, dışarıya güven verecek siyasi ortam yaratmaktan ziyade işçinin, emekçinin örgütlü olmasından ve her zaman hakkını aramasından geçiyor. Daha önce Gaziantep’te tekstil işçilerinin önderliğini yapan Mehmet Türkmen’in tutuklandığını gördük, metal işçilerinin eylemlerinin yasaklandığını gördük, Polonez işçilerine yapılan polis saldırılarını gördük. Gençlerin, işçilerin, emekçilerin anayasal temel haklarını, örgütlenme haklarını, eylem haklarını savundukları her alan, birbiriyle bağlantılı hürriyet mücadelesi olarak karşımıza çıkarıyor.&nbsp;Mesele Ekrem İmamoğlu ile başlamış olabilir ama ne onunla ne de CHP ile sınırlandırılacak, ondan çok ayrı, bambaşka ve kapsayıcı bir dinamik gösteriyor. Gençler de zaten bunu Saraçhane’den dışarı çıkardılar, başka alanlara yöneldiler, mücadelelerini CHP’nin gündeminin de dışına çıkardılar. Ben bunun önemli olduğunu düşünüyorum. Bu mücadelelerin bakiyesinin geleceğe doğru korku ve sinme yönünde değil, cesaret ve mücadele yönünde olacağına inanıyorum.”&nbsp;</blockquote>Muhalefet kanadında giderek daha fazla seslendirilen erken seçim tartışmalarına dair de Dölek, şu değerlendirmelerde bulunuyor:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“İktidar ekonomik alanda ne kadar zayıf olduğunu biliyor, geniş emekçi kitlelere ciddi bir bedel ödetiyor ve bunun sandıkta bir yansımasının olacağını da en iyi bu iktidar biliyor. O nedenle şu anda sandığa çok uzaklar. Sandığın kurulmasını istemedikleri gibi, aynı 12 Eylül paşaları gibi seçime girecek olanların veto hakkını da fiilen ellerine almaya çalışıyorlar. Bu gerçekten çok zayıf bir iktidar tablosu.&nbsp;Seçimden önce Türkiye’nin önüne yeni bir anayasa dayatmasıyla geleceklerini düşünüyorum. Bu dayatmayı da toplumu adeta rehin alarak yapacaklar. 12 Eylül’de de 1983 anayasasını topluma böyle dayatmışlardı. Bütün hakların kısıtlandığı, gerici özelliklere sahip, baskıcı bir anayasa. Bir tarafa bunu koyup, alternatif olarak da 12 Eylül rejiminin devamını koymuşlardı. Halkın önüne böyle bir ikilem koyacaklar. Bu anayasayı kabul edin, zaten bundan daha kötüsü olamaz gibi bir dayatmayla ülkenin gündemine geleceklerini sanıyorum. Bütün bu siyasi operasyonları da toplumu rehin almaya yönelik bir siyasi angajmanla gerçekleştirdiklerini düşünüyorum.”&nbsp;</blockquote>

İstanbul Üniversitesi’nde öğrencilerin boykotuna katılarak konuşma yaptığı gerekçesiyle tutuklanan akademisyen Levent Dölek'le gözaltı ve tutukluluk süreçlerinin yanı sıra İBB operasyonlarının ekonomik ve siyasi etkilerini de konuştuk. Gençlerin, işçilerin, emekçilerin anayasal haklarını savundukları her alanın birbiriyle bağlantılı bir hürriyet mücadelesi olduğunu söyleyen Dölek, "Hukuk yoksa sermaye gelmez" fikrine de çok bel bağlamamak gerektiği görüşünde.

Levent Dölek: Mücadelenin bakiyesi korku ve sinme değil cesaret olacak

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Yüzlerce gence tahliye: İstanbul 26. Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülen duruşmada Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanması sonrası düzenlenen eylemlerde gözaltına alınarak tutuklanan 25 gencin tahliyesine karar verilirken, İstanbul 49. Asliye Ceza Mahkemesi de aralarında "Her şey çok güzel olacak" sloganının mucidi ve CHP PM üyesi Berkay Gezgin'in de bulunduğu 102 öğrencinin tahliyesine karar verdi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Akademisyene tahliye: Saraçhane eylemleri ve üniversitelerdeki boykot gerekçesiyle tutuklanan ve aralarında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nden akademisyen Levent Dölek'in de bulunduğu 4 kişi hakkında da tahliye kararı verildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gülhane Parkı'nda gözaltılar: Türkiye İşçi Partisi, Gülhane Parkı'ndaki gençlik buluşmasında tespit edilebildiği kadarıyla 43 kişinin gözaltına alındığını bildirdi.</li></ul>

Canlı Gündem

Gelir vergisi dilimlerindeki&nbsp;güncelleme oranları (her yüksek enflasyon döneminde olduğu gibi) bu sıralarda da sıklıkla tartışılan bir konu. Brüt ücret üzerinden çalışan pek çok işçi, ara zam aldığı halde bir üst vergi dilimine geçtiği için zam sonrasında eline geçen ücretin azaldığından şikayet ediyor. Ekim ayına ilişkin Yİ-ÜFE’nin belli olmasının ardından 2025 yılına dair yeniden değerleme oranı %43,93 olarak belirlendi. Dolayısıyla 110 bin TL olan gelir vergisi tarifesinin ilk dilimi, 2025 yılında bu oranda artırılarak 158 bin TL’ye çıkarılacak. Ancak uzmanlara göre tarifenin geçmiş yıllarda da tam olarak enflasyona uygun şekilde artırılması halinde bu dilimin yaklaşık 415 bin TL düzeyinde olması gerekiyordu.&nbsp;2022 yılında yapılan bir düzenleme ile asgari ücret gelir vergisinden muaf tutuldu. Ancak asgari ücretin bir miktar üzerinde maaş alan bir çalışan, nominal gelirindeki artış nedeniyle rahatlıkla ikinci hatta üçüncü dilim üzerinden gelir vergisi ödeyebiliyor. Bu da çalışanlar üzerinde, reel olarak ödemesi gerektiğinden fazla vergi ödediğine dair bir şikayet oluşmasına neden olabiliyor.Bu durum ekonomide “mali sürüklenme (bracket creep)” olarak adlandırılıyor. Yüksek enflasyon dönemlerinde yaygın görülen bir durum olan mali sürüklenme, artan oranlı vergi dilimlerinin enflasyona uygun şekilde güncellenmemesi nedeniyle bireylerin reel gelirleri artmasa bile, nominal gelirleri arttığı için daha yüksek vergi dilimleri üzerinden ödeme yapması olarak ifade ediliyor. Artan oranlı vergi sistemlerine sahip olan ancak düzenli enflasyon ayarlamaları olmayan Türkiye ve Güney Afrika gibi ya da çok sayıda küçük vergi diliminin bulunduğu Almanya gibi ülkelerde bu durum sıklıkla yaşanabiliyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Geçmiş yıllardan süregelen bir güncelleme sorunu var”</h2>Konuyla ilgili Aposto’ya konuşan <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/prof-dr-binhan-elif-y%C4%B1lmaz-528b4349/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz</a>, artan oranlı gelir vergisi tarifesindeki dilimlerde artış oranına ve bu matraha karşılık gelen vergi oranlarının yüksekliğine dikkat edilmesi gerektiğini söyleyerek şöyle konuştu:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Ücretlilerin vergi yükü konusunda en çok merak edilen konuların başında vergi matrahı yani vergi dilimleri geliyor. Evet, bu dilimler her yıl yeniden değerleme oranına göre artırılıyor ve şimdi de 1 Ocak 2025’ten itibaren %43,93 oranında artacak. Aynı tarifeye ticari, zirai, mesleki kazanç gibi sermaye gelirleri tabi olurken ücretliler de tabi olacak. Ancak ücretliler 2024 yılı boyunca 110 bin TL ile başlayan tarifeye göre vergilerini ödemişlerdi ve burada zaten bir mağduriyet oluşmuştu. Şimdi 2024’ün mağduriyeti giderilmeden 2025’in mağduriyetini konuşacağız. Geriye dönük bakarsak, 2023’ün mağduriyeti de giderilmedi.”</blockquote>Bu durumun sebebinin yıllardır süregelen çift haneli yüksek enflasyon dönemi olduğunu söyleyen Yılmaz, “Geçmiş yıllardan süregelen bir güncelleme sorunu var. Enflasyonla birleştiği için bu sorun ağırlaştı ve sonuçta her biri ücretlinin aleyhine işledi. Bugün maalesef yalnızca bugünün sorununu konuşamıyoruz. Geçmişimizde %2 veya %3’lük bir enflasyon ve yeniden değerleme oranı olsaydı, bugün bu vergi dilimlerinin güncellenmesi ve matrah sorununu konuşmuyor olurduk” ifadelerini kullandı.Yalnızca dilimlerin değil, oranların da adaletsiz olduğunu da söyleyen Yılmaz, ücretliler için farklı, sermaye gelirleri için farklı tarifelerin olması gerektiğini söyleyerek şu ifadeleri kullandı:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“2006 yılına kadar ücret ve sermaye gelirleri için ayrı tarifeler vardı. Sonra bunlar birleşti. Şimdi ücretli de olsan, ticari kazanç sahibi de olsan veya kira geliri sahibi de olsan fark etmiyor. Her biri %15’ten başlıyor. 2006 yılında ücretlilerin vergi oranı %10’dan başlıyordu. Sermaye gelirleri ile emek gelirlerinin vergi tarifelerinin birbirinden farklı olması, emeğinkinin daha düşük olması gerekiyor. Buna ücretin sermayeye göre kayırılması, yani ‘Ayırma Kuramı’ denir. Neden? Çünkü emek hastalanır, emek sakatlanır, işsiz kalır veya ölebilir. Aynı riskler sermaye için geçerli değil. Sermaye bazı kriz dönemlerinde bir süreliğine değersizleşebilir, ancak daha güçlü bir yeniden toparlanma sürecine girer. Ücretli yıl boyunca maaş aldıkça sürekli olarak bir üst vergi dilimine çıkarak daha yüksek vergi ödüyor. Vergi oranları arasındaki fark da büyük. Bu da bir opsiyonu elimizden aldı. %25 oranında vergi ödeyecek olan kişi bir artışla kendini %35’te buluyor. Vergi oranları %15 ile başlayıp %20’ye, %27’ye, %35’e ve %40’a yükseliyor ki mutlaka ücretliler için %22, %25, %30 gibi oranların da tarifede yer alması gerekiyor.”</blockquote>Gelir vergisi dilimlerinde geçmişe göre bir güncellemenin şart olduğunu, mevcut durumun işçiyi de işvereni de zor duruma soktuğunu ifade eden Yılmaz, sırf bu nedenle ücretlerde buharlaşma yaşandığını da söyleyerek şöyle dedi:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Yeniden değerleme oranında, geçmişten gelen güncellemelerle birlikte bir düzenleme şart. İşveren de zor durumda. İşveren çalışanına maaşını bir şekilde ödüyor ama bir ara zam yaptığı anda yılın sonuna doğru çalışanın aldığı ücret yine Ocak’taki seviyesine dönüyor. İşverenin de aslında fedakarlıkla çalışanına yapmış olduğu ücret zammı boşa çıkmış oluyor.”</blockquote><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Dünyada vergi yükü artıyor, Türkiye de bundan azade değil”</h2>Konuyla ilgili görüşlerini Aposto’ya aktaran <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/ali-orhan-yalcinkaya/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">BV Portföy Ekonomisti Ali Orhan Yalçınkaya</a> ise Türkiye ve dünyada yaşanan mali sürüklenmeyle ilgili yapılan OECD araştırmasına dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“OECD’nin bu konuyla ilgili 2022 dönemini kapsayan bir araştırması var. Orada şu görünüyor, 2022 yılında vergi oranları artarken, yüksek enflasyon reel ücretlerin düşmesine neden oluyor. Vergi sisteminin genel parametreleri de enflasyona göre tam olarak uyarlanamadığı için çalışan üzerindeki vergi yükü artıyor. Türkiye de bundan azade değil açıkçası.”</blockquote>OECD araştırmasının sonuçlarına göre dünyada reel ücretlerin gerilediğinin net bir şekilde belli olduğuna dikkat çeken Yalçınkaya, &nbsp;“O dönem için ortalamada 38 ülkeden 35’inde reel ücretler azalmış. Bu ülkeler arasından 9 ülkedeki reel gelirler %5’ten fazla azalmış. Bu ülkelerden bir tanesi de Türkiye”&nbsp;dedi.&nbsp;Türkiye ile ilgili yalnızca vergi matrahlarındaki güncellemenin değil, güncelleme sırasında kullanılan enflasyon ölçümünün de tartışılmakta olduğunu söyleyen Yalçınkaya şöyle dedi:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Türkiye ile ilgili konuşulması gereken bir başka hikaye şu; burada enflasyonun doğru ölçülüp ölçülmediğiyle alakalı ciddi tartışmalar mevcut. Örneğin İTO ve TÜİK; bunların endeksleri birbirine çok benzemese de 2022 yılından sonra ciddi biçimde ayrıştıklarını görüyoruz. Dolayısıyla vergi parametrelerini enflasyona göre ayarlamayı bir kenara bırakalım, enflasyonu doğru ölçüp ölçmediğimize kadar akıllarda soru işaretleri mevcut.”</blockquote>Vergi alanında ilgili reform ihtiyacına da dikkat çeken Yalçınkaya, bu hususta çözüm önerilerini ise şu şekilde sıraladı:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Dolaylı vergilerin toplam vergiler üzerindeki payı %65’e ulaşmış durumda, yapılan büyük ölçekli vergi afları da vergi ödeme ile ilgili moraliteyi bozuyor ve insanları vergi ödemeye ikna edemez hale geliyorsunuz. Dolayısıyla bir vergi reformu muhakkak yapılmalı. İşçiden alınan sosyal güvenlik ve işsizlik sigortası gibi katkıların düşük ücretli çalışanlardan alınmaması gibi uygulamalar da gelirleri artırıcı yönde olması bakımından uygulanabilir.”</blockquote>

EXANTE

Gelir vergisi dilimlerindeki güncelleme oranları (her yüksek enflasyon döneminde olduğu gibi) bu sıralarda da sıklıkla tartışılan bir konu. Brüt ücret üzerinden çalışan pek çok işçi, ara zam aldığı halde bir üst vergi dilimine geçtiği için zam sonrasında eline geçen ücretin azaldığından şikayet ediyor.

Mali sürüklenme: Enflasyon, vergi dilimleri ve çalışanların mağduriyeti

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Dr. Öğretim Üyesi Gizem Bilgin Aytaç, Yerel Kadın Muhabirler Ağı’na konuştu. Akademide kadın olmaktan bahsettiğimiz söyleşimizde “uluslararası güvenlik” kavramı içinde kadın konusuna değindik.Aytaç, Uluslararası İlişkiler gibi erkek egemen bir alanda, güvenlik gibi yine erkeklerin egemen olduğu bir konuda üretiyor. Öncelikle kendine bunun zorluklarını sordum:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Aslında kadın akademisyen sayısı çoğaldı Türkiye’de. Özellikle sosyal bilimlerde, akademisyen olmanın cazibesi çok arttı. Ama yüksek seviyelere çıkma yani doçent olma, profesör olma daha düşük. Türkiye’de tüm kadınların yaşadığı o “cam tavan” akademide de var. Hele de siyaset bilimi ve uluslararası ilişkilerde bu daha zor. Bu alanlarda üretim yapabilmek için saha çalışmaları da yapmak gerekiyor ama olmuyor. Mesela ben 10 sene önce Irak’a gittim, sonra çocuğum oldu ve daha gidemediğim için hâlâ beni besleyen şey Irak çalışmam… Sosyal bilimlere verilen desteğin az olmasının da payı var tabii. Eğer güvenlik alanında ana akım teoridense feminizm gibi eleştirel teorilere biraz daha eğilimliyseniz tıkanabiliyorsunuz çünkü uluslararası örgütler, politika yapıcılar, üniversite bileşenleri çok anlamlı bir yere koymuyorlar bunu.Ama yine de kadın hareketinin tabandan alana girdiği, politika yapmaya yöneldiği her ses duyuluyor. Kadın hareketi ister siyaset bilimi ister uluslararası ilişkiler olsun örgütlü şekilde baskı yaparsa, karar yapıcıları zorlarsa alandaki hâkimiyet değişiyor. O yüzden umutsuz bir yerden bakmıyorum. Evet, akademide kadın olmak zor ama yanınıza yol arkadaşlarınızı alırsanız birçok engel aşılabilir.</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/5/3/1686152231529.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kadınların, akademide sayılarının artmasının politika üzerinde nasıl bir etkisinin olacağını sorduğumda Aytaç şöyle yanıtlıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Uluslararası İlişkiler zaten dış politikada popülist-milliyetçi alana karmış durumda. Dolayısıyla Türkiye’deki popülist siyaseti de artık sadece iktidar üzerinden okumuyorum. Muhalefet de iktidar da zamanın ruhuyla iki kutuba kaymış durumda. Böyle bir yerde göç çalışmak da feminizm çalışmak da güç. Artık 11 Eylül ile değişen dönemde değiliz, o koşulları taşımıyoruz.Bu konuda bölgesel çatışmaların devam etmesi ve Batı’nın kendisini koruma siyasetinin kadınların kendini temsil etme sürecini zorlaştırdığını da ifade ederek, araştırmacı adına alanların genişlediğini ancak feminizm gibi alternatif teorilerin saha çalışması yapmasının zor olduğunu çünkü sivil toplum kuruluşlarının da çatışma alanlarından etkilendiğini vurguluyor.</blockquote>Aytaç, merkez siyasetin içinde sivil toplum eğer öteki konumundaysa, bunun örgütlenmeye de etki ettiğini; bunda hem pandeminin, hem de dönemin konjonktürel koşullarının etkisi olduğu belirtiliyor ve devam ediyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Sosyal medya bu anlamda özgürleştiriyor. Sosyal medya olmasaydı İran’da kadınların sesi bu kadar duyulmazdı. Keşke daha fazla duyulsaydı. Biraz da duymak isteyen kulaklar gerekli tabii. Uluslararası örgütler duymak istiyor mu istemiyor mu? Bunun alternatifi, karar mekanizmalarında daha fazla etki edecek güce sahip olmaktır.</blockquote>Ben de bu konuyla devam etmek istiyorum. Kadın temsiliyeti hâlâ gerek dünyada gerek Türkiye’de sorun olmaya devam ediyor ve sağlanabilmiş değil. Bununla ilgili ne söylemek istersiniz?<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Kadın hareketi yediği baskılarla sürekli dönüşebilen bir şey. Bu konuda Queer teorinin de etkili olduğunu düşünüyorum. Avrupa’daki cinsiyet eşitliği düzenlemeleri Türkiye’deki ilişkilerin yansıması anlamında çok görünür değil. Toplumsal cinsiyet artık 90’lardaki ya da 2000’lerdeki gibi değil. Batı’da çalışan konfeksiyon işçisinin de durumu, temsiliyeti benden farklı mı çok emin değilim. Bir kere o temsiliyet için ekonomik özgürlük gerekli ve içinde bulunduğumuz küresel krizde bu alanın sağlanması çok zor.&nbsp;Liberal feminizmin tıkandığı bir noktadayız aslında. Fırsat eşitliğinin sağlanabilmesi için ekonomik eşitlik, sınıf ve cinsiyeti kapsamalı. O yüzden dediğine katılıyorum, hiçbir yerde eşitlik kavramı, ne retorik ne de norm olarak tam anlaşılmış değil. Ama kadınlar bunu yerine mutlaka getiriyor. Dağılıyoruz, yeniden toplanıyoruz.Türkiye’deki en soğukkanlı kavrayış Queer teoride bence. Ötekileştirilmiş bir hareket olsa da öyle… Artık 80’lere, 90’lara dönmeyeceğiz. O yüzden bence umuda ihtiyacımız var… Kadınların sesini duymak zorundalar. En birleşik sesi kadınlar verir. Türkiye’nin feminist dış politikaya ihtiyacı var. Sorunlar o kadar fazla ki sivil toplum her şeyi kümeledi. Günün sonunda direniş mutfaktan başlıyor. Taksim kapatılsa da kadınlar yine buluşur. Çünkü kadınların kaybedecek bir şeyi kalmadı artık. Kadınlar güvenlik istiyor, hayatta kalmak istiyor ve bunu isterken de sabahtan akşama kadar çalışıyor; tarlada çalışıyor, fabrikada çalışıyor, akademisyen olarak çalışıyor. Bunun bir sınıfı yok.&nbsp;</blockquote>Hemen hemen her kadının yaşadığı bir “feminist uyanışı” dönemi var. Bazılarımız kendi deneyimlediklerimiz sonucunda o uyanışı yaşıyoruz bazılarımız da dışarıdaki kadınların yaşadıklarını algılayarak o uyanışı yaşıyor. Güvenlik de o anlamda duygusal olarak yıpratıcı bir alan bence. Sizi güvenlik alanında çalışmaya iten etmenler neler oldu?<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Hem bireysel hem toplumsal etmenleri var. 80’lerde doğan bir çocuktum ve annem feminizm çalışan bir kadındı. Bence bu en büyük sebep. Ama dönüp baktığımda gördüğüm etmen kaygıydı. Üçüncü dünyanın güvenlik sorunlarıydı. Bu alanda üretim yapan kadınları okudum. İstanbul Üniversitesi Siyasal’da okumuş bir kadındım, Türkiye’de boşluk olan bir alan olarak gördüm.Asistan oluyorsunuz, doktora yapıyorsunuz, artık akademisyen oluyorsunuz, sesiniz yine duyulmuyor. Ona rağmen “futbol siyasetinin” domine ettiği bir alanda, hepimizin feminist olması gerektiği düşüncesine vardım, sesimizi duyurmak zorundayız. Türkiye’de Avrupa Siyaseti çalışan kadınlar genelde feminizm çalışırdı, dış politikada çalışan kadın akademisyenleri buldum. Tabii, Şirin Tekeli’nin bölümünün asistanıyım… Onun eğitiminden geçen hocalarım oldu. Akademik feminizmi Türkiye’ye getiren isimdi o. O geleneği devam ettirenlerden biriyim.Tüm kadın akademisyenler birbirini etkiliyor,&nbsp;bir kız kardeşlik ilişkimiz var. Feminist bakış interdisipliner olmayı gerektiriyor, kapsayıcı olmayı gerektiriyor.&nbsp;Yalnızca devletlerin alanı olarak okuyorsunuz, bu yüzden güvenlik çalışmaktan korkmayın… Kadınları dinlediğimiz zaman güvenlik korkulacak bir şey değildir, gereklidir.</blockquote>Son olarak, erkek egemen alanlarda çalışan kadınlara söylemek istediğiniz bir şey var mı?<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Öfkemizde, kırgınlığımızda, yılgınlığımızda çok haklıyız ama her şey 8 Mart’ın sloganında var zaten: Öfkeni örgütle… Kadınlar olarak örgütleneceğiz.</blockquote>

Yerel Kadın Muhabirler Ağı

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Dr. Öğr. Üyesi Gizem Bilgin Aytaç, akademide cinsiyet eşitsizliği üzerine konuştu.

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi ile ilgili hikayeler