BİST-100 endeksi, İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınma süreci ile birlikte başlayan gelişmelerle geçtiğimiz haftayı %16,57’lik düşüşle kapadı. Bu düşüş, 2008 küresel krizinden bu yana yaşanan en güçlü haftalık düşüş oldu. En çok baskıyı gören bankacılık endeksi ise haftalık bazda %26,46’lık düşüşle, yine 2001 krizinden bu yana en güçlü düşüşünü gerçekleştirmiş oldu.Hatırlarsak, bu olaylardan önce endeks 9.400’lü seviyelerden 10.800’lü seviyelere çok hızlı yükseliş kaydetmişti. O dönemde hem Şubat enflasyonu beklenti altı gelmiş, hem de son PPK metninde Merkez Bankası’nın enflasyona bakışını piyasa ılımlı bulmuştu. Hal böyle olunca, bundan sonraki en az iki toplantıda daha 250 bp veya daha fazla faiz indirimleri masada fiyatlamaları güçlenmişti; bu da borsa için iyi bir katalizör olmuştu. Öte yandan, yine o dönemde başta Almanya olmak üzere Avrupa ülkelerinin güçlü savunma harcamalarına başlayacak olmaları da “ana ihracat pazarımızda güçlenmeyi beraberinde getirecek” fiyatlamasıyla önemli katalizörlerden bir diğeri olmuştu. Hatta bu haber akışları ile euro/dolar paritesinin 1.08’li seviyelere kadar yükselmesi de ihracatçı şirketler için bir diğer pozitif gelişmeydi. Ayrıca yaşanan son gelişmelerle NATO’dan uzaklaşan Avrupa’nın yönünü Türkiye’ye çevirmesiyle Avrupa Birliği ile olan ilişkilerimizin daha iyiye gideceği algısı da bu yükselişte önemli katalizörlerden biriydi. Tabii bir de söz konusu dönemde 4. çeyrek bilançolarıyla en kötünün geride kaldığı algısının yanı sıra, borsadaki potansiyel getirilerin artması ile ucuzluk hikayesinin de fiyatlamalara dahil olmaya başlamasıyla çok kısa sürede %15’e varan yükselişe şahit olduk. Ta ki İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasına kadar…Peki, yukarıda saydığım güçlü temel hikayelere rağmen borsa, söz konusu gözaltı sonrasında neden bu kadar güçlü bir düşüş yaşadı? Bana kalırsa en önemli neden belirsizlik. Söz konusu olay, Türkiye siyasetinde çok önemli kırılmalar yaratma potansiyeline sahip. Haliyle yatırımcı, yakın vadede bu olayların nelere gebe olduğunu öngöremediği için güçlü panik satışlarına gitti. Tabii bir de yabancı yatırımcının bu olay sonrasında çok güçlü çıkış yapacağı ve yakın vadede de artık gelmeyeceği fiyatlaması da borsa yatırımcısının moralini bozan önemli bir etmen oldu. Ayrıca gözaltı kararı sonrasında toplumda ve sokakta tansiyonun artmasıyla birlikte “bu iş Gezi olaylarına evrilebilir” kaygısı da satışları daha da tetikledi. Yine piyasayı geren bir diğer unsur da İBB ve CHP’ye kayyum atanması meselesi oldu. Ezcümle, piyasa bu olayı tam bir siyah kuğu olarak algıladığından, borsada bankacılık hisseleri öncülüğünde sert satışlar gördük. Bu arada bankacılık hisselerinde diğer hisselere göre sert satış görülmesinin de iki nedeni var. İlki, gözaltının olduğu gün kurda yaşanan sıçrama sonrasında enflasyonun daha yüksek kalacağı beklentisi ile Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinin yavaşlayabileceği kaygısı. Faizlerin yüksek kalması, bankacılık sektörünün net faiz marjını olumsuz etkileyeceğinden, yatırımcı banka kârlarının düşük kalacağından endişelendi. Bankalardaki güçlü düşüşün bir diğer nedeni de yabancı yatırımcının en güçlü pozisyonlandığı yerin bankalar olması. Bu olaylarla yabancı çıkışının artması ile banka hisselerinde satışların güçleneceği beklentisinde ciddi artış oldu.Yaşanan bu olaylar sonrasında hem TCMB’nin oldukça proaktif davranarak başta kuru baskılama adına attığı adımlar hem de SPK’dan hafta sonu gelen ve borsadaki düşüşleri engellemeye yönelik adımların piyasaya güven vererek kısmen de olsa borsanın toparlanmasına katkı sunduğunu söyleyebilirim. Yine dün BDDK’dan gelen ve bankalara hisse geri alımında sermaye esnekliği tanıyan karar da endeks tarafında, özellikle bankacılık hisselerindeki toparlanmaya destek oldu. Öte yandan, bu hafta Varlık Fonu’nun özellikle bankacılık hisseleri alımları da bankacılık endeksinin toparlanmasının arkasındaki en önemli nedenlerden biriydi. Ayrıca dün akşam saatlerinde Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan’ın yabancı yatırımcılarla yaptıkları toplantı sonrası piyasaya ulaşan ve güven veren bilgiler de piyasa tarafından olumlu karşılandı. Toplantıda Mehmet Şimşek’in özellikle kur talebinin %60’ının yabancılardan, %30’unun şirketlerden ve %10’unun da bireylerden geldiğini belirtmesi sonrasında bireysel talebin beklenenden zayıf olmasını piyasa oldukça olumlu karşıladı. Çünkü asıl korkulan yerli bireysel döviz talebiydi; burası güçlü olursa kurda yukarı yönlü baskı güçlü olabilirdi. Ayrıca, özellikle son iki günde gösterge faiz niteliğindeki 2 yıllık tahvil faizinde de %45’lerden %42,8’e gerileme, borsayı rahatlattı. Tüm bu gelişmelerle endeks, haftanın ilk iki gününde %7,42’lik yükselişle dün 9715 seviyesinden kapanış yaptı. Bankacılık endeksi de ilk iki günde %7,1 yükseldi.Gelelim asıl kritik soruya; borsada geçen haftaki sert düşüş sonrasında gelen yükselişle en kötü geride kaldı diyebilir miyiz? İlk olarak şu tespitle başlayayım: Endeks bu hafta başında beklenenden daha güçlü tepki ile yükseldi diyebilirim. Endeksin son iki günlük görece güçlü tepkisini göz önüne aldığımızda, yakın vadede 10.180 ve sonrasında da 10.250 güçlü dirençlerine doğru atak yapması şaşırtıcı olmaz. Ama bu iki direnci geçmesi yakın vadede çok kolay olmayabilir. Bu nedenle bu dirençlerden kâr satışları da görebiliriz. Yakın vade için düşüşler olsa bile 9400 seviyesi altına inilmedikçe ve bu seviye taban olarak korundukça, endekse yönelik iyimser olmaya devam edeceğiz. Bu arada, yakın vade için siyasi ve yargı içerikli haber akışlarını yakından takip etmeye devam edeceğiz. Çünkü endeksteki asıl fiyatlama, haber akışlarına dayalı. Olur da siyasi tarafta gerilimi tırmandıran tarzda haberler görürsek, bu endeksteki baskıyı artırıcı yönde olacaktır. Yakın vadede her şey yolunda gitse bile belirli bir süre patinaj sonrasında daha belirgin yükselişler gündeme gelebilir diye düşünüyorum. Bu nedenle, en iyi senaryoda bile daha olumlu süreçlerin Haziran ve sonrasına kaldığı bir konjonktürde olduğumuzu düşünüyorum. Haber akışları ile düşüşler gelse de 8500 seviyesinin şimdilik güçlü bir taban olduğunu, bu bölgelerden tepki gelme ihtimalinin yüksek olduğunu düşünüyorum.

EXANTE

Dördüncü çeyrek bilançolarıyla en kötünün geride kaldığı algısının yanı sıra, borsadaki potansiyel getirilerin artması ile ucuzluk hikayesinin de fiyatlamalara dahil olmaya başlamasıyla çok kısa sürede %15’e varan yükselişe şahit olduk. Ta ki İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasına kadar...

Borsada en kötüsü geride mi kaldı?

<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aposto Gündem: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/netanyahu-tum-cagrilara-kulaklarini-tikadi-refah-saldirisinin" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Netanyahu tüm çağrılara kulaklarını tıkadı: Refah saldırısının ardından</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aposto Gündem: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/11-yilinda-gezi-parki-eylemleri-neler-yasandi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">11. yılında Gezi Parkı eylemleri: Neler yaşandı</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aposto Gündem: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/kuzey-koreden-guney-koreye-misilleme-havadan-gelen-cop" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kuzey Kore'den Güney Kore'ye misilleme: Havadan gelen çöp</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aposto Günsonu: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/guney-afrikada-secimler-30-yil-sonra-koalisyon-ihtimali" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Güney Afrika'da seçimler: 30 yıl sonra koalisyon ihtimali</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Pareto İçgörü: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/calisanlarin-82si-ara-zam-bekliyor" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çalışanların %82'si ara zam bekliyor</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Exante: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/bist-30-sirketlerinin-2023-bilancolarina-bir-bakis" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">BİST-30 şirketlerinin 2023 bilançolarına bir bakış</a> - Emircan Yaman</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Spektrum: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/franz-ferdinand-ne-zaman-olecek" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Franz Ferdinand ne zaman ölecek?</a> - Alp Akiş</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">apéro: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/sef-narda-lepes-60-yas-ustu-kadin-garsonlari-ise-aliyor" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Şef Narda Lepes, 60 yaş üstü kadın garsonları işe alıyor</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aposto İstanbul: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/muge-oskay-yeni-bir-yazarin-degil-sahneletmek-oyununu" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Müge Oskay: 'Yeni bir yazarın değil sahneletmek oyununu okutabilmesi bile zor'</a> - Emrah Akbaş</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Punto: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/sezonun-sifreleri-24-sampiyonluk-nasil-geldi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sezonun şifreleri: 24. şampiyonluk nasıl geldi?</a> - Mithat Fabian Sözmen</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Quando AI: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/viral-olan-refah-gorseli-yapay-zekayla-ilgili-ne-anlatiyor" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Viral olan Refah görseli, yapay zekayla ilgili ne anlatıyor?</a> - Doğa Yurduneri</li></ul>

Editörün Seçkisi

Bayramdan önceki yaklaşık iki aylık sürede BİST-100 endeksi 8.500-9.450 yatay bandında hareket etti. Piyasadaki hâkim beklentiye göre endeksteki bu yatay süreç bayramdan sonra da bir süre daha devam edecekti, fakat öyle olmadı. 9.450 direncinin hacimli bir şekilde kırılmasıyla bayramdan önceki son 3,5 günde endeks sürpriz bir şekilde %9,7 yükselerek bayram tatiline giriş yaptı.İlk olarak şu sorunun cevabını arayarak başlamak istiyorum; endekste bayram öncesi beklenti dahilinde olmayan bu mini rallinin sebebi neydi? İlgili soruya yanıt olarak beklenenden daha önce pozisyonlanan yani borsaya giriş yapan yabancı yatırımcı demek hiç yanlış olmaz. Aslında bayramdan hemen önce Merkez Bankası’nın Mart ayında yaptığı 500 baz puanlık faiz artışı ile borsada “yeni normale” giriş yapmıştık. Yeni normalde borsa için bir iyi bir de kötü haber vardı. Kötü haber faizlerin artmasıydı. Artan faizlerin birçok kanaldan borsayı yakın vadede baskılayacağı düşünülüyordu. İyi haber ise yabancı yatırımcının seçimden sonra giriş yapmaya başlayacağı beklentisiydi. Biraz önce de değindiğim gibi, bayramdan sonra yaz aylarına kadar borsa fiyatlamalarında kötü haberin etkisi ile borsa baskılansa da yabancı gelecek beklentisi ile bu baskının azalacağı, fakat bu süreçte güçlü düşüşün olmayacağı gibi güçlü yükselişin de söz konusu olmadığı bir yatay bant hareketinin devamı bekleniyordu. Fakat bayramdan hemen önce yabancının başta bankalar ve holdingler olmak üzere güçlü hisse alımları ile bant yukarı yönde güçlü bir biçimde kırılmış oldu.&nbsp;Bu gelişmelerle bayram tatiline girerken yabancı ilgisinin devam edeceği beklentisi ile borsada bayram sonrasında da havanın olumlu olacağına dair inanç da bir hayli artmıştı, ta ki ABD enflasyonu gelene ve İsrail-İran gerginliği tırmanana kadar. Biz bayram tatilinde kapalı iken ilk olarak ABD’nin Mart ayı TÜFE rakamları açıklandı. Hem çekirdek hem de manşet TÜFE beklenti üstü geldi. Öyle ki manşet TÜFE yıllık olarak %3.2’den %3.5’a (beklenti %3.4’tü) yükselirken, FED’in asıl odaklandığı enflasyon göstergesi olan süper çekirdek enflasyonda yıllık olarak %4.8 artarak son 11 aydaki en güçlü yükselişini gösterdi. Ocak ve Şubat enflasyonundan sonra Mart ayı enflasyon verileri de ABD’de enflasyonun inatçı ve kalıcı olduğunu ve %2’lik hedefe ulaşmanın yakın vadede çok zor olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Hâliyle enflasyon verileri sonrasında dolar endeksi 106,4 seviyesine ve ABD 10 yıllık tahvil faizleri de %4.69 seviyesine kadar yükseldi. Bu gelişmelerle FED’in “ilk faiz indirimini Haziran’da yapacağı ve yıl genelinde 75 baz puanlık indirime gideceği” fiyatlaması “ilk faiz indiriminin Eylül’de geleceği ve yıl genelinde de toplamda 50 bp’lik indirim yapılacağı” fiyatlamasına dönüştü. Bu fiyatlama ile başta ABD endeksleri olmak üzere geçen haftadan bu yana küresel endekslerde sert satışların olduğunu gözlemledik.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İran-İsrail geriliminin olası etkileri</h2>Bayram tatilinde piyasalar daha henüz ABD enflasyon verilerini bile sindirememişken geçen hafta sonu İran’ın İsrail’e yönelik saldırısına şahit olduk. İran daha önce Şam’da İsrail tarafından bombalanan konsolosluğu için simgesel diyebileceğimiz bir saldırıda bulundu. Pazar günü saldırı sonrasında İran her ne kadar “Benim için konu kapanmıştır, bu bir misilleme” demiş olsa da, İsrail en kısa sürede bu misillemeye karşılık vereceğini dile getirdi. Öte yandan bu süreçte İsrail saldırıya yanıt verirse ABD’nin İsrail’i desteklemeyeceğini söylemesi de piyasaları rahatlatan en önemli unsurlardan biri oldu. Bunun yanı sıra İran’ın da müttefiki kabul edilen Rusya ve Çin’den de destek yönünde bir açıklama gelmemiş olması da, İsrail’in her an karşılık verebilirim tehdidine rağmen, başta ABD olmak üzere büyük ülkelerin savaş istemediği fiyatlandırmasını güçlendirerek jeopolitik risk fiyatlamasını da bir hayli azalttı. Hâliyle piyasalar böylesi bir konjonktürde İsrail’den yakın vadede misilleme gelmeyeceğini gelse bile simgesel olabileceğini düşünerek hafta başında güçlü bir jeopolitik risk fiyatlaması yapmadı. Ama yeri gelmişken hemen belirteyim, İsrail’den hiç beklemediğimiz bir misilleme elbette gelebilir. Bu durumda İran daha da sert yanıt vereceğini de zaten dile getirdi. Bu gerginlik yakın vadede piyasalar için bir risk unsuru olarak kalmaya devam edecektir.&nbsp;Tırmanan bu jeopolitik gerginlikle birlikte piyasalar Pazartesi sabahı borsaya sert satış gelir mi endişesi içinde yeni haftaya başlangıç yaptı. Pazartesi günü itibarıyla tam da beklenildiği gibi borsa satış baskısı altına girdi ve haftanın ilk dört günü BİST 100 endeksi bir türlü toparlanamayarak %2,95’lik düşüşle 9.524 seviyesine kadar geri çekildi. BİST-100 endeksindeki bu düşüşün yukarıda da değindiğim üzere temelde iki nedeni var. Bayram öncesi görülen mini ralli sonrasında hem ABD enflasyonu ile küresel endekslere gelen satışlarla risk iştahındaki azalış hem de her ne kadar hafta boyunca güçlü savaş fiyatlaması görülmemesine rağmen İran-İsrail gerilimi satışlar yani düzeltme için bahane oldu diyebilirim.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Borsa senaryoları</h2>Gelelim bundan sonraki süreçte borsada bizleri nelerin beklediğine. Açıkçası bayram öncesi döneme göre borsa tarafındaki olumlu havanın biraz daha sönümlendiğini söyleyebilirim. Bir yanda ABD’de ötelenen faiz indirimleri ve buna bağlı olarak artan faiz indirim belirsizliğini, bir yanda da Ortadoğu’daki gerginliğin yeniden tırmanıp tırmanmayacağı ve daha geniş bölgesel bir savaşa dönüşüp dönüşmeyeceği endişesini ve de ayrıca içeride de artan faizler ve bunun endekse baskısını da unutmamak gerek. Böylesi bir konjonktürde endekse güç verebilecek en önemli katalizör hiç kuşkusuz yabancı girişinin güçlü bir şekilde devam edip etmeyeceği olacak.&nbsp;Yakın vadede 3 Mayıs’ta S&amp;P’nin ve 17 Mayıs’ta da Capital Intelligence’nin Türkiye değerlendirmesi var. Ben özellikle S&amp;P den bir ya da iki kademe birden not artışı gelebileceğini düşünüyorum. Yine 9 Mayıs’ta Cumhurbaşkanı ABD’ye gidiyor, Haziran’da gri listeden çıkma durumu ve hemen akabinde 19 Temmuz’da da Moody’s’in not değerlendirmesi var. Moody’s’den de bir not artışı bekliyorum. Yakın vadedeki tüm bu gelişmeler yabancının ilgisini ve girişini artırabilecek türden gelişmeler. Fakat yukarıda değindiğim küresel risk iştahındaki azalış ile jeopolitik risk ne yönde devam edecek bu kısım belirsiz olduğu için bu iki unsur yabancı girişini ne ölçüde etkiler bunu tam olarak bilemiyoruz. Dolayısıyla ben yakın vadede bu bilgiler ışığında BİST-100 endeksinde en kötü senaryoda birkaç ay daha yatay devam eden bir süreç görürüz diye düşünüyorum, şimdilik güçlü bir düşüş beklentim yok. Bayram öncesi gibi güçlü yükseliş olabilmesi ise yabancının güçlü ilgisine bağlı, bu kısmı şimdilik kestirmek zor. Olur da yine ve yeniden yabancı ilgisinde güçlü bir artış görürsek yükselişler daha erken gündeme gelerek yatay bant hareketi sonlanabilir. Ezcümle şimdilik en kötü senaryoda yatay bantta giden bir endeks olur diye düşünüyorum.&nbsp;Borsa için yakın vadede en rasyonel stratejinin BİST-30 hisseleri içerisinde özellikle de yabancının ilgisinin güçlü olabileceği sektörlere ait fiyat açısından görece geri kalmış ve çarpanları açısından uygun olan hisseleri geri çekilmelerde kademeli olarak orta ve uzun vadeli portföylere eklemek olacağını düşünüyorum. Yabancı ilgisi dışında yine BİST-30 içerisinde bilanço beklentileri iyi olan ve iyi bir hikayeye sahip olan uygun çarpanlı hisselerin de portföylere eklemek uygun olabilir diye düşünüyorum.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Görüşler yazara ait olup Exante'nin editoryal görüşlerini yansıtmayabilir. Yatırım tavsiyesi değildir.

Bayramdan önceki yaklaşık iki aylık sürede BİST-100 endeksi 8500-9450 yatay bandında hareket etti. Piyasadaki hâkim beklentiye göre endeksteki bu yatay süreç bayramdan sonra da bir süre daha devam edecekti, fakat öyle olmadı.

Borsada yakın vadeye ilişkin olası senaryolar

BİST-100 endeksinde geçen yılın sonunda başlayan ve tam 9 hafta süren ralli, son birkaç haftada yerini 8500-9450 aralığında yatay ve volatilitesi güçlü bir bant hareketine bıraktı. Bu hafta ve hatta seçimden sonraki birkaç aylık sürede de bu yatay veya yatay aşağı eğilimli sürecin devamı beklenebilir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neden?</h2>Seçimden sonra neden yatay bir borsa beklediğimi detaylandırayım. İlk olarak endekste yakın vadede tarihî zirve 9450 üstü tutunmanın çok olası olmadığını düşünüyorum. Çünkü seçim sonrasında Merkez Bankası’nın son faiz adımı ve sıkılaştırıcı politikalarıyla mevduat ve kredi faizlerinin daha da yükseldiği bir dönem bizi bekliyor olacak. Unutmayalım ki artan mevduat faizleri borsanın en önemli &nbsp; rakiplerinden biri, hâliyle faiz borsayı baskılamaya devam edebilir. &nbsp; Öte yandan ticari kredi faizlerindeki artış da borçlu şirketleri ve değerlemelerini olumsuz etkileyecek bir diğer faiz parametresi olacak.&nbsp;Bana kalırsa borsa, artan faizlerden en büyük baskıyı kredili işlemlerin kapatılması ve azalmasından yaşayacak. Daha şimdiden borsada kredili işlem yapmanın maliyeti oldukça yükseldi ve daha da yükselmeye devam edecek. Hiç kuşkusuz artan faizlerin iç talebi azaltıcı rolünü de unutmamak gerek.Seçim sonrasında özellikle de ikinci ve üçüncü çeyrekte artan &nbsp; bireysel kredi faizleri ile gelmesini beklediğim kredi kartı düzenlemeleri iç talebi daha da daraltacak. Bu durumda ekonomik büyümedeki yavaşlama ile içeriye üretim yapan şirketlerin satışları da ciddi oranda azalacak.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yabancı gelecek mi?</h2>Anlattığım bu olumsuz tabloya rağmen seçim sonrasında borsada &nbsp; düşüşlerin de tıpkı yükselişler gibi sınırlı kalacağını düşünüyorum. Buradaki ilk temel gerekçem piyasa çarpanlarının ve değerlemelerinin uygun olması. Hâliyle belirli desteklere geri çekilmeler yatırımcılar tarafından ucuzluk gerekçesi ile alım fırsatı olarak değerlendirilmeye devam edecektir. &nbsp;&nbsp;Yakın vadede güçlü düşüş beklemememin ikinci temel nedeni de “yabancı yatırımcı gelecek” beklentisi. 3 Mayıs’ta Türkiye değerlendirmesini yayımlayacak olan S&amp;P’den de not artışı olasılığını güçlü görüyorum. Yine 19 Temmuz’da Moody’s var ve Moody’s’den de kredi not artışı gelebilir. Öte yandan Haziran’da gri listeden çıkacağımıza yönelik beklenti de güçlü. Tüm bu gelişmeleri üst üste koyduğumuzda içeride veya dışarıda herhangi bir yol kazası olmaması durumunda, kredi not artışlarının da gelmesiyle, yabancı yatırımcının özellikle de bu yılın ikinci yarısı itibariyle daha güçlü giriş yapması beklenebilir.&nbsp;Yol kazası demişken o kısmı da biraz açayım, bana göre içerisi için yakın vade için en büyük risk kur hareketleri kaynaklı olarak TCMB rezervlerinin azalmaya devam etmesi olur. Çünkü Merkez Bankası’nın güçlü faiz artışına rağmen döviz talebinin eskisine göre güçlü olmasa da devam ettiği anlaşılıyor. Şu anki beklentim seçim sonrasında döviz talebinin azalacağı yönünde ama olur da bu talep seçim sonrasında da devam ederse, Merkez Bankası rezervlerinde artış olasılığı azalabilir. Bu süreci yakından takip edeceğiz.Yabancı yatırımcının gelmesinde dışarısına dair en büyük risk ise başta FED olmak üzere majör Merkez Bankalarının beklenenden daha şahin olması, bir diğer deyişle faiz indirimine beklenenden daha geç başlamaları olabilir. Her ne kadar içerisi giriş için uygun olsa da dışarıda beklenenden daha geç parasal gevşeme sermaye akımını etkileyebilecek en önemli olumsuz dış faktör olabilir diye düşünüyorum. &nbsp;Yabancı yatırımcıdan söz etmişken hemen şunu da söyleyeyim; bu sene borsa yükselecekse ve ralli yapacaksa buradaki asıl itici güç yabancı yatırımcının gelmesi olacak. Hâliyle ne zaman ki yabancı güçlü gelecek, işte o zaman borsa gerçek yükselişine başlayacak. Bu gerçek yükselişin bu yılın ikinci yarısında başlaması olası gibi görünüyor.Bu gelişmelerle yabancının da geleceği varsayımıyla BİST-100’de sene sonu 12.000-12.500 seviyelerini mümkün olarak görüyorum. Fakat tıpkı şu an olduğu gibi endeks yükselirken bazı hisseler endeksten daha fazla yükselecekken bazıları da aksine düşüş gösterecek. Bir diğer deyişle seçim sonrasında ve hatta yılın geri kalanında da doğru sektör ve hatta doğru hisse seçimi oldukça kritik. Aksi takdirde endeks yükselse de yanlış hisselerde kayıplar büyük olmaya devam edebilir.&nbsp;Doğru sektörü seçmekle iş bitmeyecek. Son bir iki yılda yaşanan güçlü rallilerde çarpanları çok yükselen şirketlerden uzak durmak oldukça rasyonel. Öte yandan doğru sektörlerdeki uygun çarpanlı hisselerin yanı sıra bilançosu ve beklentisi iyi olan ve güçlü hikâyeye sahip olan şirketler de yılın geri kalanında yatırımcının radarında olmalı diye düşünüyorum. Bu açıdan endeksteki her geri çekilme bu bahsettiğim hisseleri portföylere ekleme adına çok iyi fırsatlar sunabilir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sektörel beklentiler</h2>Gelelim seçim sonrası sektör beklentilerine. Seçim sonrasında bankacılık endeksinde bir süre yatay aşağı eğilimli bir hareket görebiliriz diye düşünüyorum. Yeri gelmişken şunu da belirteyim, seçimden sonra hem artan faizler hem de daralan ekonomi kaynaklı &nbsp; olarak bankaların çekirdek faaliyetlerinin azalmasıyla bankacılık hisselerinde güçlü düşüş bekleyenlerin de sayısı az değil. Bu noktada eğer yabancı gelecek algısı güçlü olmaya devam ederse bankacılık tarafında güçlü düşüşlerin önüne geçebilir diye düşünüyorum.Ezcümle seçim sonrasında banka hisselerinde bir baskı görülebilir. Ama yabancının güçlü giriş yapmasıyla birlikte hem banka hem de holding hisselerinde daha güçlü yükselişlerin başlayacağını düşünüyorum. Hâliyle olur da yabancı beklenenden daha önce giriş yaparsa yaz aylarına kalmadan da bu güçlü yükseliş elbette mümkün olabilir.Seçimden hemen sonra en çok baskıyı iç talebe duyarlı mobilya ve beyaz eşya gibi dayanıklı tüketim malı üreten sektörlerde göreceğiz. Artan faizler, sıkılaşan likidite koşulları ve krediye erişimin daha da zorlaşması ile özellikle bu yılın ikinci çeyreğinde ekonomide dibi göreceğimizi düşünüyorum. Bu gelişmelerle daralan iç talep içeriye üretim yapan başta dayanıklı tüketim malı sektörlerini olumsuz etkileyecek. Beyaz eşya sektörü daralan ekonomiden olumsuz etkilenirken, Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve İngiltere Merkez Bankası’nın (BOE) faiz indirimlerine hele ki erken başlamasıyla Avrupa’daki toparlanma ile ihracatlarını arttırabilirler, böyle olursa bu beyaz eşya hisselerini destekleyebilir.&nbsp;Daralan iç talepten en az etkilenecek sektör perakende olacak. Orada da gıda perakende ve teknoloji perakende olarak ikiye ayırarak sürece bakmak daha doğru olabilir. Gıda perakende zor şartlardan en az olumsuz etkilenecek sektör olabilir. Özellikle de zincir marketler hisseleri enflasyonun yüksek olması nedeniyle ön planda olmaya devam edebilir. Fakat buna rağmen olur da ekonomik yavaşlama çok güçlü olursa gıda perakende ve zincir marketler tarafında daha yatay bir seyir de görülebilir. Teknoloji perakende hisseleri ise bu süreçten daha olumsuz etkilenebilir. &nbsp;İç talebe duyarlı sektörlerden otomotiv sektörüne de değinmeden olmaz. Otomotiv sektörü bu yılın ilk çeyreğini piyasa beklentilerinin aksine oldukça güçlü geçirdi. Son dönemlerde seçim bitecek kur artacak beklentisinin yanı sıra beklenti üstü gelen Ocak ve Şubat enflasyonu sonrasında bozulan enflasyon &nbsp; algısı ile ev alamayan tüketici otomobile koşunca satışlar güçlü devam etti. Seçimden sonra sıkılaşmanın etkisi ile ilk çeyreğe göre otomotiv satışlarında azalma gözlenebilir. Bu süreçte özellikle ihracat potansiyeli güçlü olan otomotiv hisseleri daha olumlu ayrışabilir.&nbsp;Ulaştırma sektörü bu yılın en gözde sektörlerinden biri olmaya devam edecek. Her ne kadar iç konjonktürde daralma emareleri görülecek olsa da özellikle 3. ve 4. çeyrekte turizm sezonunun açılması ile yurt dışı destinasyonların güçlü etkisi ve aynı zamanda kargo taşımacılığının da desteği &nbsp;ile havacılık hisseleri olumlu ayrışmaya devam edebilir.&nbsp;Seçim &nbsp;sonrası sürede iktidar partisinin önem verdiği &nbsp;sektörler de yakından izlenmeli diye düşünüyorum. Bu açıdan özellikle de kentsel dönüşümün de hız kazanması durumunda çimento hisseleri ile gayrimenkul yatırım ortaklıkları (GYO) da hareketlenebilir. Unutmadan, yılın &nbsp;ikinci &nbsp;yarısında enflasyonun düşmeye başlaması ile birlikte faiz indirimleri de daha hararetli tartışılmaya başlanacaktır. Bu durumda faize duyarlı sektörlerde de bu tartışmalarla ivmelenme görülebilir. Bu açıdan inşaat sektörü ile ilgili olan çimento, GYO ve yapı malzemeleri şirketleri de faiz indirim beklentisi ile daha iyi bir sürece giriş yapabilir.

BİST 100 endeksinde geçen yılın sonunda başlayan ve tam 9 hafta süren ralli, son birkaç haftada yerini 8500-9450 aralığında yatay ve volatilitesi güçlü bir bant hareketine bıraktı. Bu hafta ve hatta seçimden sonraki birkaç aylık sürede de bu yatay veya yatay aşağı eğilimli sürecin devamı beklenebilir.

Seçim sonrasında borsaya dair beklentiler ne yönde?

İklim İçin 350 Derneği ve Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA), Borsa İstanbul’da işlem gören ilk 30 şirketin iklim karnelerini inceledi. "<a fr-original-style="" href="https://350turkiye.org/files/2023/11/rapor-bist30-firmalarinin-gorunumu-2911123.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">BIST 30 Firmalarının Görünümü</a>" raporunun 2023 verileri, şirketlerin iklim kriziyle mücadele konusunda gereken noktaya gelmediğine işaret etti.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Her ne kadar 2021 yılına göre gelişimler olsa
da 2022 yılı itibarıyla BİST 30 firmalarının bu
yönde hızlı adımlar atma konusundaki ilerlemesi
yeterli düzeyde değildir."&nbsp;</blockquote>Raporun çıktıları:&nbsp;Sınırda Karbon Düzenlemesi Mevzuatı (SKDM) kapsamında 9 şirket herhangi bir faaliyeti bulunmazken, 16 şirketin takip etmekten etki analizleri yapmaya ve fizibilitelerine karbon fiyatı dahil etmeye uzanan bir kapsamda SKDM'ye hazırlandığı görüldü.Çevresel, Sosyal, Yönetişimsel (ESG) puanları:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sasa Polyester, Türk Telekom, Vestel bu yıl &nbsp;"orta risk"ten "düşük risk"e geçti.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bim ve Pegasus ise geçen yıl "yüksek risk" skoru almışken bu yıl&nbsp;"orta riskli" kabul edildi.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022 yılında "yüksek riskli" kabul edilen Hektaş, 2023 yılında ESG puanı kötüleşen tek şirket olarak "şiddetli"&nbsp;kategorisine geçti.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">19 şirket ESG skorlarını korurken BIST 30’a bu yıl dahil olan AKSA Enerji’nin 2022 ESG skoru bulunamadı.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022 yılında endeksin (bankacılık hariç) "yüksek" ve "ciddi yüksek" riskli şirket oranı %44, düşük riskli şirket oranı %8 olarak kaydedilirken bu yıl "yüksek" ve "ciddi yüksek" riskli şirket oranı %38 ve "düşük" riskli şirket oranı %19 oldu.</li></ul>Yıllık emisyonlarını açıklayan şirketlerin 2022 yılı karşılaştırmasına göre 10 şirketin 2022 yılına göre K-1 emisyonları artarken 7 şirketinkinde azalma görüldü. 9 şirket ise emisyonlarını raporlamadı.Net sıfır ve karbon nötr
için verilen hedef tarihler incelendiğinde 10 şirketin
net sıfır, 11 şirketin ise karbon nötr için hedef
tarihi bulunduğu belirtiliyor. 2022 yılından
bugüne net sıfır hedefi olan&nbsp;5 yeni şirket eklendi.Ne dediler?&nbsp;İklim İçin 350 Derneği Türkiye Koordinatörü Efe Baysal, Türkiye'nin 2053 net sıfır emisyona ulaşma hedefini yakalayabilmesi için şirketlerin hızlı bir emisyon azaltım politikası izlemesinin gerekliliğine dikkati çekerek şu ifadeleri kullandı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Ne var ki BİST 30 firmalarının 2022'de de bu konuda gereken adımları atma konusunda hâlâ gerekli hızda yol alamadıkları görüldü. İklim krizinden çıkışın ve Türkiye'nin 2053 hedefini tutturabilmesinin tek yolu en az karar alıcılar kadar şirketlerin de karbonsuzlaşma çalışmalarını bir an önce başlatmaları. İklim İçin 350 Derneği olarak, BIST 30 şirketlerine, bu konuda diğer şirketlere de örnek olacak ve yol gösterecek adımları hızla atmaları, Türkiye'nin 2053 hedefini tutturabilmesi için üzerlerine düşen sorumlulukları yapmaları çağrısında bulunuyoruz."</blockquote>

Pareto

İklim İçin 350 Derneği ile SEFİA, BIST 30 şirketlerinin iklim karnelerini inceledi. Rapor, şirketlerin iklim kriziyle mücadele konusunda gereken noktaya gelmediğini gösterdi.

BIST 30 iklim krizi ile mücadelede istenilen seviyede değil

• Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) ilk verilerine göre 2020'nin ilk çeyreğinde Türkiye ekonomisi bir önceki çeyreğe oranla %0,6; yıllık bazda %4,5 <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="http://tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=33604">büyüdü</a>. Faaliyet kollarına göre dağılımda "diğer hizmet faaliyetleri" %12,1'lik büyümeyle ilk sırayı alırken bunu %10,7'yle bilgi ve iletişim, %6,2'yle sanayi takip etti. Bu dönem için üretim yöntemiyle gayrisafi yurt içi hasıla tahmini, cari fiyatlarla 176,15 milyar dolar oldu. Yıllık bazda mal ve hizmet ithalatı %22,1 artarken ihracat %1 azaldı.<ul><li>Borsa İstanbul: Merkezi Kayıt Kuruluşu'nun Yatırımcı İlişkileri Derneği'yle birlikte hazırladığı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.mkk.com.tr/project/MKK/file/content/Bilgi%20Merkezi%20Dosyaları%2FBorsa%20Trendleri%20Raporu%2FBorsa%20Trendleri%20Raporu%20(Ocak-Mart%202020)">Borsa Trendleri Raporu'na</a> göre Ocak-Mart 2020 döneminde 357 şirketin işlem gördüğü BİST Tüm, lira bazında yıllık %12 değer kazanırken dolar bazında %4 değer kaybetti. Dönem sonu toplam piyasa değeri 898 milyar lira (137 milyar dolar) oldu. Çeyreklik bazda en iyi performansı gösteren endeks BİST Teknoloji olurken en kötü performans BİST Holding ve Yatırım endeksinden geldi. Yılın ilk üç ayında BİST Tüm'den 2,44 milyar dolar net yabancı çıkışı yaşandı. &nbsp;</li><li>Risk iştahı: Yıla 57,6 puanla eşik değer olan 50'nin üzerinde başlayan yatırımcı risk iştahı endeksi, ilk çeyreği 8,7 puanla kapadı. Bu dönemde endeksin ortalama değeri 39,5 oldu.</li></ul>

BİST ile ilgili hikayeler