• AİHM,&nbsp;Van'da 9 Kasım 2011'de meydana gelen 5,6 büyüklüğündeki artçı depremde yıkılan Bayram Otel davasında kararını açıkladı. Mahkeme, 24 kişinin hayatını kaybettiği olayla ilgili, ihmalle suçlanan yetkililer hakkında Türkiye'de soruşturma yürütülmesini gerekçe göstererek, usul yönünden bir ihlal olmadığına hükmetti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün önerisi: Dava sürecine ilişkin bilgilere ve hükmün 6 Şubat depremleriyle ilgili emsal oluşturup oluşturmayacağına dair değerlendirmeye&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.indyturk.com/node/675941/d%C3%BCnya/van-depreminde-y%C4%B1k%C4%B1lan-bayram-otel-davas%C4%B1-hakk%C4%B1ndaki-ai%CC%87hm-karar%C4%B1-%C3%A7%C4%B1kt%C4%B1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Independent Türkçe’nin</a> haberinden ulaşabilirsiniz.</li></ul>

Aposto Gündem

Yazan: Mark A. Cohen<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h4 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Giriş</h4><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 1">Dava açma, çok uzun zamandır temel hukuki uygulamalardan biri olup, önemli bir kâr merkezi olarak işlev göstermektedir. Bu te- rim, dar anlamıyla yargı sürecini başlatan her türlü anlaşmazlığı, daha geniş anlamıyla ise hukuki hakları ilgilendiren resmi anlaşmazlık çözüm süreçlerinin herhangi birini içerecek şekilde tanımlanmaktadır. Bu geniş tanım, içişleri ve devleti ilgilendiren soruşturmaları, tahkimi, arabuluculuğu ve bunlara ek olarak düzenleyici, idari ve yargı dışı işlemleri de kapsamaktadır.</div><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 1">&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp;Avukatlar uzun zamandır, sözleşme hazırlamayı ve uyuşmazlıkları geleneksel olarak kabul gören hukuki işlevleri kullanarak çözmeyi temel bir hak olarak görmekteler. Bu durum, anlaşmazlıklara karşı avukat merkezli, esnaf mantıklı ve kaba gücün hakim olduğu yaklaşımın ve “avukat olanlar ve olmayanlar” mesleki kibrinin somut bir ifadesidir. Dava açmak gereksiz şekilde uzayan, sır dolu, şeffaflıktan uzak, verimsiz ve avukat merkezli bir süreçtir. Bu, müvekkil ve toplumun genel faydasından ziyade, her zaman ticari açıdan avukatların daha çok işine yarayan bir süreç olmuştur.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/1/1679926475095.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.62" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Yukarıdaki grafik dava takibiyle ilgili mevcut durumun kısa bir özetidir. Dava takibinin ticari açıdan neden lanetli olarak anıldığına dair bazı gerekçeleri ortaya koymaktadır. Dava açmak için yapılan küresel harcamalar istikrarlı bir şekilde artmakta ve yıllık 1 trilyon dolara yaklaşmaktadır. ABD'de yapılan harcamalar, toplam küresel harcamanın neredeyse yarısını oluştururken, dava açmak toplam kurumsal hukuki harcamaların %40’ını oluşturmaktadır. Davalar uzun sürer; or- talama bir dava yaklaşık 3 yıl sürüncemede kalır. Birçok dava çözüme ulaşır; fakat bu davaların neredeyse yarısının sonuçlandırılması yargı sürecinin ilk 30 gününü alır. Keşif süreçleri, özellikle elektronik keşifler maliyetlidir, yoğun iş gücü gerektirir ve uyuşmazlığa odaklanmaz. Keşif sırasında hazırlanan belgelerin sadece %0.01’i mahkemeye sunulur. Dava açmak dijital dönemde ticari işlet- meler açısından çağ dışı kalmış bir süreçtir. Bu durum değişmektedir, fakat değişimin nedeni avukatlık mesleğinde bir aydınlanma yaşanması değildir. C-Suite (üst düzey yöneticiler), hukuk departmanının diğer iş birimleri gibi çalışmasını ve bu birimlerle iş birliği içinde değer yaratmasını talep etmektedir. Hukuk departmanının yeni rolü ve yetkisi proaktif bir şekilde şirketi korumak ve kurumun kendisi ve müşterileri için değer yaratmaktır. Dava takibine yönelik geleneksel yaklaşım dijital çağın amacı ile örtüşmemektedir. Anlaşmazlıkların önüne geçilmesi ve erken aşamada çözümlenmesini amaçlayan müvekkil merkezli dijital dava takibinin bir özeti aşağıda verilmektedir.Dijital dava takibi tıpkı diğer kurumsal riskler gibi önleme ve erken tespitle ilgilidir Dava açmayı kim ister? Şirketler değil, çünkü şirketler dava açmaktan ziyade bu sürecin önüne geçilmesini hedeflerler. Dava açmak kaçınılmaz olduğunda ise şirketler, bilinçli bir değerlendirmenin altını doldurabilecek bilgi ve belgelerin hızlı bir şekilde toplanmasının ardından erken aşamada maliyet etkin bir çözüm isterler. Dijital dava takibi, önleme ve erken çözüm sayesinde dava açmanın kaçınılmazlığını ve sürecin uzunluğunu ortadan kaldırmaktadır.Dava açmak kurumsal risklerden sadece bir tanesidir; doğası gereği tepkisel olması dışında onu benzersiz yapan hiçbir özelliği yoktur. Diğer kurumsal riskler risk tespiti ve önleme üzerine odaklandığı için önleyici bir özelliğe sahiplerdir. Siber güvenlik bunun örneklerinden biridir. Bilgi Güvenliğinden Sorumlu Başkan'lar (CISO) siber riski yönetirler. Zamanlarının ve kaynaklarının büyük kısmını riske müdahale etmek için değil, onu önlemek ve tespit etmek için başka bir deyişle, önleyici tedbirler için harcarlar. &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Bunun aksine Hukuki İşlerden Sorumlu Başkan'lar (GC) uyuşmazlıkları tespit etmek ve önlemek yerine, bu uyuşmazlıklara müdahale etmeye daha fazla zaman ve kaynak harcarlar. Neden Hukuki İşlerden Sorumlu Başkan'lar ve ekipleri önleyici ve engelleyici bir şekilde uyuşmazlıkların önlenmesi üzerine yoğunlaşmazlar? Sorunun cevabı çok basit: avukatlar yenilik yapmak için değil, hata yapmayı önlemek üzere eğitim alırlar.<div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 4">Geleneksel dava açma süreçlerini önleyici ve müvekkil merkezli bir yaklaşıma dönüştürmek için gerekli araç, süreç ve talep mevcuttur. Avukat ve onların loncalarının kalıntıları bu yolda en büyük engeldir. Değişime direnç göstermelerinin nedeni, tedavülden kalkacaklarından korkmaları, bu değişimi ekonomik modellerine göre yönelik bir tehdit olarak görmeleri ve anonim olsa bile verinin avukat ve müvekkili arasındaki gizliliği tehlikeye attığı yönündeki yaygın görüştür. Bu görüş, hukukun uygulanması ve hukuki hizmetlerin sunulması için gerekli görülen farklı beceri, uzmanlık ve bakış açısının meslek tarafından gönülsüzce kabul edilişine dair dipnottur.</div> Dijital dava takibi tek başına var olamaz; daha büyük bir dönüşümün parçasıdır Dijital dava takibi bir boşluk içerisinde görülemez ve gerçekleştirilemez. Alma-satma dengesi içerisinde, endüstrinin tamamını kapsayacak şekilde gerçekleşen tektonik değişim olan dijital dönüşümün bir yan ürünüdür. Dijital dünyada, müşteriler tedarikçilerin Kuzey Yıldızı, uçtan uca mükemmel bir müşteri deneyimi ise vaat edilmiş topraklardır. Dava açmak söz konusu olduğunda bunun anlamı, uyuşmazlıkların önlenmesinin ve çözümünün avukatların değil müvekkillerin bakış açısından yeniden ele alınması demektir. Teknoloji ve veri, dijital dönüşümün, dolayısıyla dijital dava takibinin bel kemiğidir. İskelet yapısını ise yapay zeka (AI), büyük veri (big data), veri madenciliği, analitik uygulamalar, üstün iş akışı teknolojisi ve ölçeklenmiş bilgilerin dijitalleştirilmesi oluşturur. DXC Technology'nin Hukuk İşlerinden Sorumlu Başkanı ve hukuk departmanlarının dijital yolculuğundaki öncülerinden biri olan Bill Deckelman'a göre: "Dava sürecinde yolunda gitmeyen şeylerin çoğu, kilit belge ve verilerin mevcut olmadığı erken aşamada strateji belirlenip buna göre karar alınmadığı takdirde ortaya çıkmaktadır. Ölçeklenmiş verilerin dijitalleştirilmesinde sağlanan gelişmeler sayesinde, büyük veri, yapay zeka ve veri analitiği, erken dava değerlendirmesi ve bilgi temelli dava stratejisi artık mümkündür."Dijital dava takibinin güçlü bir insan bileşeni vardır. Kültürel değişim ve süreç değişimi, işbirliği, çevik ve çeşitlilik içeren işgücü, becerilerin geliştirilmesi ayrıca müşteri deneyimini iyileştiren değişiklik yönetimi en az teknoloji kadar önemlidir. Aynı şekilde bilişsel çeşitliliğe, farklı becerilere, amaca uygun deneyime ve bakış açısına sahip; riski azaltmak ve işle ilgili zorlukları çözmek için işbirliği yapabilen; çok disiplinli ve çapraz fonksiyonlu ekipler de bir o kadar önemlidir. Bu saydıklarımın hepsi dijital yolculuğun başarısında önemli birer mihenk taşıdır.Müvekkil hedeflerinin tersine mühendisliği Dijital dava takibi, müvekkilin ulaşmak istediği hedef ve amaçları üzerinde ters yönde mühendislik yapmakla başlar. Tersine mühendislik şu soruları sormak anlamına gelir; Dava açmaktan nasıl kaçınılabilir? Açıldığı durumlarda, maddi bilgileri ve tahmin kabiliyetini artıran verileri kullanarak nasıl hızlı ve bilinçli şekilde çözümlenebilir?<div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 6">Bunun sonucunda daha erken bir aşamada daha bilinçli bir çözüm elde edilebilecektir. Müvekkillerin dava açmanın kaçınılmaz olduğu durumlarda istedikleri tam olarak budur.Bu şekilde avukatların iş yükü azalacaktır. Örneğin belge talebi ve inceleme, araştırma, keşif desteği, değer katmayan, oyalayıcı dilekçe ve belge hazırlama ve mesai harcanan diğer işler bu listeye dahil edilebilir. Dava takip sürecindeki diğer birçok iş yeniden yapılandırılacak, azaltılacak veya tamamen ortadan kaldırılacaktır. Bu akım, hukukçuların çalıştığı diğer tüm alanları da etkileyecektir. Avukatların çoğu için hukuk bir uygulama olmaktan çıkacak ve bir beceri haline gelecektir. &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Dijital dava takibi önceki sisteme göre daha az avukat merkezli olacaktır. Sürece daha fazla teknoloji uzmanı, veri analisti, istatis- tikçi, no-code yapay zeka, entegre platform çözümleri, iş süreçleri ve proje yöneticileri, tasarım mimarları, hukukçularla birlikte çalışan diğer profesyoneller ve paraprofesyoneller dahil olacaktır. Bunun yanı sıra süreçte daha fazla hesap verebilirlik, şeffaflık, kaynak denetimi, iş denetimi, yetenek yönetimi ve çok disiplinli iş birliği hakim olacaktır. Dijital dava takibinde temel hukuki bilgi, diğer kilit becerilerin yanında önemli bir tercih sebebi olmakla birlikte daha az sayıda ruhsatlı avukata ihtiyaç duyulacaktır. &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Geleneksel dava süreci müvekkilin bakış açısı temelinde ters yönde işletilecektir. Bu sürecin yeni tasarımı mevcut avukat merkezli tepkisel paradigmayı tersine çevirecek ve müvekkilin hedeflerini daha iyi ele alırken, daha iyileştirilmiş bir deneyim sunacaktır. Daha fazla kaçınma, daha az yayılma; daha fazla odak, daha az yağma; daha fazla bilişsel çeşitlilik ve daha az avukat merkezlilik söz konusu olacak; ayrıca zamanın çoğu adliye koridorlarını aşındırmaktan ziyade iş fırsatlarını kovalamakla geçirilecektir.Sonuç Dijital dava takibi yerine “Anlaşmazlıkların Önlenmesi, Azaltılması ve Erken Çözümlenmesi” ifadesini kullanmak terimsel olarak daha yerinde olacaktır. Mevcut dava paradigmasını ve anlaşmazlıklara verdiği uzamış ve tepkisel yanıtı, önleme, azaltma ve çözümleme üzerine odaklanan önleyici bir mekanizmayla değiştirmektedir. Bu mekanizma bir yandan müvekkillerin çıkarlarına daha iyi hizmet etmekte, diğer yandan da hukukçuları deneyim, enerji ve bütçelerini israf etmek yerine bunlarla değer yaratmak için özgür bırakmaktadır.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 6">Bu makale ilk olarak Forbes'da yayımlanmıştır (https:/www.forbes.com/sites/markcohen1/2021/04/19/digital-litigati- on-dispute-avoidance-early-detection-accelerated-case-strategy-and-early-resolution/?sh=1c4e868d1858).</div></div>&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;</div>&nbsp; &nbsp;&nbsp;<div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 1">&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp;</div>&nbsp; &nbsp;&nbsp;

Üstad Dergi

Anlaşmazlıkların Önlenmesi, Erken Tespit, Hızlandırılmış Dava Stratejisi ve Erken Çözümleme

Dijital Dava Takibi

İsmail Kadere ile ilk tanışmam bu kitapla oldu ama bunun sadece bir başlangıç olduğunu ve devamının da tüm hızıyla geleceğini daha kitabı yarıladığımda anlamıştım. Öncelikle benim için Arnavutluk Edebiyatı, fazlasıyla uzak bir alan olduğu için sanırım yazarla daha güçlü bir bağ kurabilmek için yavaş yavaş bu süreci anlamam gerekti. Coğrafi ilişkiler bakımından Osmanlı Devleti ile sıkı ilişkiler içinde olan Arnavutluk'un edebiyatında da Osmanlı izlerini zaman zaman görmek mümkün. Bununla beraber 2. Dünya Savaşı'nın dönüşüme uğrattığı her alan gibi Kadere'nin doğduğu Ergiri Kasrı'da bu süreçten fazlasıyla etkileniyor.Kadere, yetiştiği ortamı ve çocukluk travmalarını satır aralarına yerleştiriyor, ülke rejiminin edebiyat alanındaki yoğun etkisini göstererek kendine özgün bir kalem yaratıyor.Milli kimliğin oluşmasının ve benimsenmesinin siyasi ideoloji ve kurguyla bağını öne çıkarmak için çabalayan Kadere, Arnavutluk'un Doğu-Batı arasındaki sıkışmışlığından da fazlaca esinleniyor, hatta Mark-Alem karakterine de bu sebeple bu iki tarafı çağrıştıracak iki isim veriyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bazıları kıyamet gününün, rüyaların uyku hapsinden çıkacağı gün olduğunu söylüyorlardı."</blockquote>Alegorik bir sistem eleştirisi anlatısı olan Rüyalar Sarayı, baştaki kişinin baskıcı yönetimi ile toplum ve siyasi iktidara karşı bir o kadar da karamsar, distopik bir hava barındırıyor. Edebiyatta iz bırakan distopik metinlerin iskeletine yerleştirdiğimizde birçok alandaki kısıtlamalarıyla tamamen bu baskıcı işleyişle örtüşüyor. Benim için distopik bir metnin en rahatsız edici noktası bilinmezlikle dolu hiyerarşik bir evren yaratımı olsa da maalesef bazı zamanlarda distopyanın gerçeğe bu denli yaklaştığını hissetmek üzücü oluyor. Tıpkı Kafka'nın Dava'&nbsp;sı gibi Kadere de, bu etkileyici kurgusuyla bürokratik yapılanmanın genel bir eleştirisini sunarken tarihî öğelerden de yararlanıyor.Bir yandan da tamamen absürt bir havası var bu romanın, bir yanıyla da Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü'&nbsp;nü andıran bir yöne sahip. Bireyin, kendisinin bile yorumlamaya gücünün yetmediği, en kişisel alanlarından biri olan bilinç-bilinçaltı terazisindeki rüyaların, başkaları tarafından yorumlanması nasıl mümkün olabilir ki? İnsanların rüyalarını hatırlamaya zorlandığı, gerektiğinde bu yüzden cezalandırıldığı bir sistem... Bir yandan manipülasyon, yazılı bir kural gibi bir güç unsuru hâline dönüşmesiyle beraber sosyal kontrolü de genişletmenin bir yolu olarak ele alınıyor. Diğer yandan sistem eleştirisine karakterler de katılıyor, "bakan ama göremeyen" bir toplumun yansıması bu düzen. İçine girdikçe bilinmeyenlerin artmaya devam ettiği, arttıkça bireyi kendi içine çeken ve sosyal hayatla bağını hiç fark ettirmeden kopartan bir düzenin varlığı, bize de pek yabancı değil aslında...<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Tutkular veya karanlık düşünceler, felaketler, ayaklanmalar ya da suçlar kendilerini göstermeden önce gölgelerini mutlaka yansıtırlar."</blockquote>Bu sistem eleştirisini rüyalar üzerinden yapma fikri aslında bu kitabı benim için bu kadar özel kılan nokta. Edebiyatta rüyalar oldukça önemli bir yere sahiptir, özellikle Sigmund Freud&nbsp;ile beraber rüya yorumları da oldukça dikkat çekmeye başlar. Rüyaların anlamlandırılması, sembollere dökülerek ortak bir yorum yapılmaya çalışılması ile toplumsal alanda da bu semboller kendilerine önemli bir yer edinirler. Bence anlatı içinde rüyaları kullanmak bir noktada da gerçek dünyadan başka bir dünyaya geçişisin yollarından biri, bir dönüşüm yolculuğu. Edebiyat ve rüya dediğimizde Jorge Luis Borges'i&nbsp;anmadan da olmaz tabii.Mikhail Bakhtin'in kronotop&nbsp;kavramına değinmeden bitirmek istemedim, bu romandaki rüyalar da tıpkı Bakhtin'in anlatı içinde bir kırılma yaratan kronotopları gibi romanın akışına farklı bir yön vermiyor mu sizce?<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"> </h3><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Okuma Önerisi:</h3>- Akışkan Gözetim / Zygmunt Bauman- Hafıza Polisi / Yoko Ogowa-Unutmanın Kitabı / Douwe Draaisma

1Kitap1Mekan

Rüyalarınızı hatırlamaya zorlandığınız bir distopya üzerinden güçlü bir sistem eleştirisi

Rüyaları denetlemek mümkün müdür?

&nbsp;Kafka'nın Dava adlı kitabında yer alan Yasa Önünde adlı meselini bir parabol olarak ele almanın zorunluluğu metnin çok katmanlı anlamlılığından ileri gelir. Düzlemin orta odak noktası hareketine bağlı olarak değişen eğrilerin anlamına benzer olarak bu metin, okuyucunun kelimelere karşı almış olduğu konumlanışı bakımından değişken bir özellik gösterir. Kafka yasayı tanımlamaya &nbsp;çalışmaz. Her defasında okuyucuyu yine yeniden metnin kendi içerisine gönderir. Yasadan söz edilen her cümlede bir tanım değil, aksine tanımdan uzaklaşma söz konusudur. Anlam katmanları arasında huzursuzca çırpınan seyirci, yasa karşısında sürünceme de bırakılan Joseph K.’ yı anımsar.&nbsp;Yasa içinde tüm tekillikleri eriten bir genelliktir. &nbsp;Yasa her daim kendi içinde yasak olanı çağrıştırır. Bununla birlikte yasaklardan ileri gelen yasanın meşrulaştırılmış varlığı taşralı ve şehirli üzerinde aynı etkiyi yaratmaz. Nitekim yasa en başından şehirde oluşmuştur. (Bir başka şehirli Gregor Samsa'yı hatırla!) Sokratik diyaloglarda da bu şehir - yasa ilişkisi örtük bir biçimde sürdürülür. Örneğin “Şehrin sınırlarına geldik, konuşmayı burda kesmemiz gerek.” ifadesinde çözümü kesinleştirilmemiş bir sorunsal (daha) yasanın sınırları, yani şehrin sınırlarında, kesin bir sonuca ulaştırılmaksızın bırakılır. Sürünceme de kalır.Yasa önünde adlı parabolünün Almanca’da ki karşılığı Vor dem Gesetz’ dir. “Gesetz” kelimesinin kökeni “setzen” kelimesinin kökenine dayanır. “Setzen” koymak, oturmak anlamlarını da taşır. Yasa, doğaya “koyulan” bir şey olmak bakımından sonradandır. Buna karşın yasa uğruna ölen insanların varlıkları göz önününde bulundurulduğunda yasa tözselleştirilir. Yasaya inanmanın kendisi de metafizik bir hal alır.&nbsp;Joseph K. neden tutuklandığını bilmez. Nöbetçilerde neden tutukladıklarını. Fakat Joseph K.’nın yasayı bilmemesi kendi başına bir suçtur. Taşralının bu cehaleti yasanın şehre ilişkin oluşunu tekrar hatırlatır. Çünkü köyde ahlak, yasanın yerine düzenleyici bir rol üstlenir.Yasa ile kapı arasında nasıl bir bağ var vardır? “Ben dar kapıyım.” diyen İsa’ nın kapısı ile evin kapısı aynı sonuca mı açılır? Eve açılan kapı, evin yasasına babanın yasasının egemenliğinin altına girmeyi sembolize eder. Bireyin yasayla ilk buluşması baba ile karşılaşma ile mümkün olur. Freud’ un Oedipus Kompleksi olarak açıkladığı babanın katli, haz ilkesinin önderliğinde yasak olan cinsel arzunun yol açtığı ilk suç haline gelir. Bilinçdışı yasak arzunun bastırılması ise gerçeklik ilkesi uyarınca süper ego tarafından sağlanır. Süper ego, toplumsal ahlaki normlar odağından hareketle arzulara ilişkin bir kontrol mekanizması sağlarken, bireyin yasa – yasak – belirlenme yani iktidarın eylem yetkisi baba ile başlatılmış olur. Babadan topluma, aile yasasından, bir Yahudi’ nin toplum yasasına karşı konumu, farklı hareket noktalarından yükselse de en temelde ezilmenin tasviri olur.<img src="https://images.aposto.com/2021/10/2/1636473760467.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.68" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kapıcı, “Bu kapı senin içindir.” demesine rağmen, “Seni şimdi içeri koyamam.” diyerek Joseph K.’yı bir kez daha sürüncemede bırakır. Joseph K. ise içeri girme kudretini kendinde bulamasa da girmekten de vazgeçmez. Kapıcının söylemi ile birlikte yasaya doğru kapıdan içeri giriş yalnızca ertelenir. Kapıcının karar vermeye karar vermeyerek kararı ertelerken Joseph K. ise girebilmeyi erteler. Bu olanaklı ama ötelenen durum Derrida tarafından vurgulanır. Bu öteleniş zamansal ve mekansal bir ayrım yaratır. Yasa önünde parabolü bu bağlamda aporetik bir diyalog olur.Derrida'nın differance kavramı ile metne bakıldığında kapı ve duvarların varlığıyla oluşan sınır meselesi göze çarpar. Bir sınır olarak kapı, iki şeyi birbirinden ayırır. “Kapı, geçit ve sınır çizgisidir. Kapı, tüm ayrımın gücünü temsil eder, ayrımın kendisinin bile yok edilmesini de içine alacak bir biçimde.”&nbsp;<a fr-original-style="" href="applewebdata://A091783F-4FD7-43B9-A153-DFAA37ED6A9E#_ftn1" name="_ftnref1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[1]</a> Kapının içerisi yasayı temsil ederken, kapının dışarısında kalanlar yasanın dışında kalan kaotik bir ortamı simgeler. Kapı, hem ayrıştırıcı hem birleştirici rol oynar. Kapının açılabilme olanağı düşünüldüğünde değiştirilebilir bir sınırlılık yarattığı ortadadır. Bu sebeple “Duvar sessizken, kapı konuşur.”<a fr-original-style="" href="applewebdata://A091783F-4FD7-43B9-A153-DFAA37ED6A9E#_ftn2" name="_ftnref2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[2]</a> Sınırlılığın temsili olarak kapı aynı zamanda insanın da sınırsız sınırlılığına işaret eder. "Özgür-özgür olmayan insan" seçimlerinde her ne kadar iradi davranabilme yetkisine sahipse de zaten seçeneklerin verilmiş olması onu en başından sınırlandırmıştır. Seçeneksiz, talepsiz dahil olmama arzusu ise olanaksızdır, nitekim toplumsallığı onu yasanın içerisine sürükler. Bu sebeple Kafka’nın verilmiş seçeneklere karşı seçimsiz tutumu bir başkaldırı niteliği taşır. Hakim olan, major olana karşı diğer bir olanağı seçme durumu değil; çoklu olanaklılık içinde kendinden başka bir şeye ait olmayıştır. Kendi olmaya doğru, belirlenmiş olmayış durumunda Kafka kendi dilinde kavramları eğip büker. Kavramların sınırları arasında gezinerek sürekli anlamı öteler, okuyucuyu sürüncemede bırakır. Nitekim Kafka bir yere ait değildir, onun kavramları da. O daima öteleyen, sınırları tahrip eden tutumu ile dili yersizyurtsuzlaştırır.&nbsp;Deleuze ve Guattari&nbsp;Minör Edebiyat’ta Kafka’ nın yaklaşımını şu şekilde ifade eder: “Minör edebiyatın üç özelliği; dilin yersizyurtsuzlaştırılması, bireyselin dolaysız siyasal olana bağlanması ve sözcelemin kolektif düzenlenişidir. Sanki minör artık bazı edebiyatları değil, büyük diye adlandırılıan edebiyatın bağrındaki her türlü edebiyatın devrimci koşullarını nitelemektedir.”&nbsp;<a fr-original-style="" href="applewebdata://A091783F-4FD7-43B9-A153-DFAA37ED6A9E#_ftn3" name="_ftnref3" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[3]</a> İktidarın hegemonyası altında belirlenen her koşula karşı minör, yabancılaşmanın sonucudur. İktidarin iş gördüğü bir alan olarak major dilin reddi, dilin sınırlarına, belirsizliklerine ve bitimsizliklerine götürülür. Dilin devrimci bir tutumla eşelenmesi ile biçimlenmemiş, çatışık olma isteği minör edebiyatın yegane arzusu olur.“Kafka çevresindeki pek çoklarının yaptığı gibi doğrudan kullanılabilecek bir çare sayesinde çatışmalarını çözüme ulaştırmayı değil, çelişkilerini bilmezden gelmemek, onlardan kaçmamak, zorlama bir ideolojik seçimle onları önemsizleştirmemek ya da daha kötüsü onlara razı olmamak için, çelişkileriyle yüzleşmeyi ve onlar üzerine derinlemesine düşünmeyi görev edinir.”<a fr-original-style="" href="applewebdata://A091783F-4FD7-43B9-A153-DFAA37ED6A9E#_ftn4" name="_ftnref4" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[4]</a>İşte bizim Joseph K.'nın başına gelenlerin bu hafta düşündürdükleri... Düşününce bazen sürünceme de kalmanın nesi yanlış ki? Ne orada ne burada, köşe yastığı gibi, tam sınırda durmak istiyorum biraz! :) Eh, edebiyat ve postyapısalcılık parçaladık biraz. Haftaya görüşürüz.&nbsp;<hr align="left" size="1" width="33%" fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="applewebdata://A091783F-4FD7-43B9-A153-DFAA37ED6A9E#_ftnref1" name="_ftn1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[1]</a> SÖZER, Önay, “Jacques Derrida ile Birlikte, “En- son Apriori’nin Yeniden Kapanmış Kapısından Nasıl Geçilir?”<a fr-original-style="" href="applewebdata://A091783F-4FD7-43B9-A153-DFAA37ED6A9E#_ftnref2" name="_ftn2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[2]</a> SIMMEL, Georg, “Köprü ve Kapı”<a fr-original-style="" href="applewebdata://A091783F-4FD7-43B9-A153-DFAA37ED6A9E#_ftnref3" name="_ftn3" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[3]</a> DELEUZE,Gilles ve Felix GUATTARI, Kafka Minör Bir Edebiyat İçin, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008, s.28.<a fr-original-style="" href="applewebdata://A091783F-4FD7-43B9-A153-DFAA37ED6A9E#_ftnref4" name="_ftn4" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="">[4]</a> ROBERT, Marthe, Kafka Gibi Yalnız, İstanbul: Can Yayınevi, 2014, s.53.

Dilozof

Kafka'nın Davası...

Yasanın Önünde: Sürünceme

Dolup taşmak neyse onu yaşadık pandemi sürecinde. Her şeyle dolduk, devrilip yığıldık ve alıştık. Alışmanın bedeli ağır olur bazen -biraz da arabesk-. Oldu da keza! Bazı durumlarda topluluk olmayı öğrensek de öteleme – itme konularında da yeni deneyimler kazandık.Hepimizin bildiği gibi bir eserin kült olmasını sağlayan çok fazla özellik var; deneyim edinmek, duygu ortaklığı, eserin benzersizliği ve daha birçok şey… Bana kalırsa bizi aynı ve farklı yapan yaşam pratikleri, kültürel farklılıklar ve diğer etkenler kült eserlerde birleştiğinde duygu ve bilinç durumumuzu tamamen değiştirip harekete geçiriyor. Dünü bugünle düğümleyen eserler şaşırtıcı şekilde bir ömrü bir günmüş gibi düşünmemizi sağlıyor. Dava’yı Kumarbaz’ı hatırlarsanız anlatmaya çalıştığımı çabucak anlarsınız.Pandemi sürecinde hayata geçirilen yasaklar, kültür sanata da diğer alanlarda olduğu gibi darbe vurdu. Bunun bir sonucu olarak neredeyse tüm eserler dijital alanlarda çok güçlü biçimde seyircisiyle buluştu. Konunun en özel yanlarından biri de sanata kolayca ve doğrudan ulaşamayan insanların avuçlarında bir sanat yeşilinin filizlenmesiydi.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/5/2021-06-11T15:08:44.682Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Alice Dotto - Unsplash" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İstanbul’da yaşayan biri olarak Londra’daki National Theatre’a gidip Frankenstein’ın gerçeklikle derinlemesine bağlantı kurmuş o kocaman sahnesinin önünde oyuncuların coşkulu performansına şahit olabilir miydim, ya da ne zaman olurdum bilmiyorum! National Theatre’ın oyunlarını dijital alanlara açması çoğumuzu heyecanlandırdı bir o kadar da lezzetli anlar yaşattı.Aynı şekilde sanat galerileri ve arkeoloji müzeleri de eserleri dijital ortamda paylaşmaya devam etti. Sanatın komodinimizin üstünde bizi bekliyor olması ona olan açlığımızı daha da arttırdı hatta. İştahla atıldık, izledik dinledik… Sanatın herkesin başucunda olması gereken bir yaşam pratiği olduğunu düşünen biri olarak bir küçük kitlenin reklamlarından kayarak ağzımıza damlayan seçilmiş eserlerdense gerçek sanatçının doğru değeri görmesi taraftarı oldu hep.Kimse tiyatroyu sahnesinde izlemeden aldığı duyguyu almadı elbette ve sanatçıların (özellikle Türkiye’de) çok zorlandığı bir dönemin de izlerini ciğerlerimizde bıraktı. Etki ve sonuçları burada paylaşmaya gerek yok sanıyorum her şey ortada! Ben eserlerin dijital ortamlar vasıtasıyla insanlara ulaştırılması konusundan mutluluk duymanın yanında emeklerin ne kadar kaygan bir zeminde şekillendiğini görmenin hüznüyle birbirine girmiş hisler içinde izlemeye koyuldum bu süreci.Son dönemlerde yıpranmış bir perdenin arkasından izlediğim boğuk binalardan kurtulma derdini burada derinleştirdim kendimde. Umut her zaman olacak, güneşi görüyor olmanın heyecanı da yok değil içimde.Haftaya görüşmek dileğiyle, hoşça kal!

Page

Yıpranmış perdelerin ardındaki boğuk gri binalar

Alışmak ve derinlere yönelmek

Hayatın anlamı demişken varoluşçu edebiyatın en önemli temsilcilerinden Franz Kafka'dan söz etmezsek olmaz. Ama hayır, o çirkin böcekten söz etmeyeceğim! :) Bence Kafka'nın en zevkli bulantısı Dava adlı kitabıdır. Baş karakter Joseph K., ne olduğunu bilmediği bir suçtan yargılandığı davanın içerisine düşmüş bulur kendisini. Onunla birlikte biz de Joseph K.'nın suçunun ne olduğunu bilmeden mahkeme kapılarındaki sürüncemede buluruz kendimizi. Kafka'nın hiciv silsilesinde en büyük payı bürokrasinin aldığını düşünmek ilk akla gelen yorum olur. Fakat Dava'nın aynı zamanda varoluşsal durumumuza işaret eden derin bir mesajı var. Aslında biz de tıpkı Joseph K. gibi hiçbir nedeni olmaksızın yaşam davasının içine düştük. Ya da&nbsp;Martin Heidegger'in dediği gibi, dünyaya fırlatıldık! O kapıdan bu kapıya savrulup duruyoruz...<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-21T07:57:58.513Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.65" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Dava ile ilgili hikayeler