Aposto Gündem

“Doğru”: Peki kime göre? 

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Osman Kavala ile ilgili 10 Aralık 2019’da verdiği "serbest bırakılmalı" kararını uygulamaması nedeniyle Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 46'ıncı maddesinin birinci fıkrasını ihlal ettiğine karar verdi. Kavala'ya 7 bin 500 avro mahkeme masrafı ödenmesine hükmedildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">16'ya 1 oy:&nbsp;Gazete Duvar'ın haberine göre Büyük Daire'nin ihlal kararı 16'ya 1 olmak üzere oy çokluğu ile alındı. Türkiye'den Saadet Yüksel karara kısmi şerh koydu. Yüksel, karara ilişkin görüşünde Kavala davasında 2019 yılında verilen 18'inci maddenin ihlali kararına katılmadığı için bugün verilen karara da katılmadığını belirtti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Madde 46'nın 1'inci fıkrası: "Yüksek Sözleşmeci Taraflar, taraf oldukları davalarda Mahkeme’nin verdiği kesinleşmiş kararlara uymayı taahhüt ederler." ifadeleri yer alıyor.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dışişleri'nden tepki&nbsp;</h2>Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tanju Bilgiç, AİHM'in Kavala kararının icrasına ilişkin kararına şu ifadelerle tepki gösterdi:&nbsp;"Ne yazık ki AİHM konuyla ilgili olarak bugün açıkladığı kararla beklentilerimizi boşa çıkarmış ve Avrupa insan hakları sisteminin itibarının bir kez daha sorgulanmasına sebep olmuştur. Bundan sonraki aşamada süreci takip edecek olan Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin, daha önce sergilediği tarafgir ve seçici yaklaşımı bir yana bırakarak sağduyuyla ve bazı çevrelerin siyasi gündem yaratma arayışlarına mahal vermeksizin hareket etmesini bekliyoruz."

AİHM Büyük Dairesi, Osman Kavala için 2019'da verilen tahliye kararının uygulanmaması nedeniyle Türkiye'nin AİHS'nin 46'ncı maddesini ihlal ettiğine hükmetti.

Günün gelişmesi: AİHM'nin Kavala kararı

• Cumhurbaşkanı Erdoğan, "faiz sebep, enflasyon netice" söylemini hafta boyu yineledi. TRT yayınına katılan Erdoğan, "Faizi şu anda düşürüyoruz ve enflasyonun da inşallah düştüğünü hep birlikte göreceğiz." dedi. Bu sırada Dolar/TL 13,96&nbsp;seviyelerini gördü.&nbsp;• Resmî Gazete'de yayımlanan kararla Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati&nbsp;oldu.&nbsp;• Türkiye ekonomisi, 2021 üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %7,4 büyüdü.&nbsp;Gayrisafi Yurt İçi Hasıla bir önceki çeyreğe göre %2,7 artış gösterdi.• Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, AİHM'nin Osman Kavala'nın serbest bırakılması kararına uymayan Türkiye için ihlal süreci başlattı. Ankara'ya konuyla ilgili cevap için 19 Ocak 2022'ye kadar zaman tanındı.&nbsp;• Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, NATO ülkelerinin Ukrayna'ya asker ve silah göndermesini kırmızı çizgi olarak tanımladı. NATO, Rusya'yı Ukrayna'ya güç kullanırsa "ciddi sonuçları"&nbsp;olacağı konusunda uyardı. Rusya vatandaşı diplomatların ABD'den sınır dışı edilmesinin ardından Moskova'daki ABD büyükelçiliği çalışanlarına ülkelerine dönme emri verildi.• Ekonomist ve Kadir Has Üniversitesi İktisadi İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi dekanı Erinç Yeldan, "1982 yılında gururla mezun olduğum Boğaziçi Üniversitesi’ne 3 Aralık itibariyle girişimin Genel Sekreterlik emriyle yasaklanmış olduğunu öğrendim. Kampüse girmem güvenlik görevlileri tarafından engellenmekte." paylaşımında bulundu. İYİ Parti lideri Meral Akşener, olayı "utanç verici" olarak tanımlayarak "Akademinin üzerine vesayetin gölgesini düşüren bu zihniyetten, ilk sandıkta kurtulacağız." ifadeleriyle destek mesajı paylaştı.• Avusturya Başbakanı Alexander Schallenberg,&nbsp;selefi Sebastian Kurz'un siyaseti bırakacağını duyurmasının ardından görevinden istifa edeceğini açıkladı.&nbsp;• Almanya Başbakanı Angela Merkel,&nbsp;başkent Berlin'de askerî törenle uğurlandı. Törende konuşan Merkel, yeni hükümete ve başbakan Olaf Sholz'a başarılar diledi.• Omicron varyantı nedeniyle Türkiye dâhil birçok ülke, Afrika ülkelerine seyahat kısıtlaması getirdi.• Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni&nbsp;Aykut Küçükkaya, kendisine "görevinden alındığının ve yayın baş danışmanlığına atandığının" bildirilmesinin ardından "Cumhuriyet Vakfı’nın yeni görevlendirmesini kabul etmiyorum" diyerek istifa ettiğini duyurdu. Türkiye Gazeteciler Sendikası'yla toplu sözleşme imzalayan gazetede geçtiğimiz günlerde 8 kişi işten çıkarılmış, Küçükkaya işten çıkarmaların bilgisi ve onayı dâhilinde gerçekleşmediğini duyurmuştu.

• Dışişleri Bakanlığı'nın&nbsp;açıklamasında&nbsp;Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin Türkiye'ye "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) Osman Kavala kararını uygulayıp uygulamadığının tespitini AİHM'e havale etme niyetini içeren bildirimde bulunduğu" belirtilerek Avrupa Konseyi "bağımsız yargıya müdahale niteliği taşıyacak bu kararın devamını getirmekten kaçınmaya" davet edildi. Açıklamada Türkiye'nin 2021'de 128, bugüne kadar 3674 AİHM kararını uyguladığı belirtildi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karar: Resmî karar bugün açıklanacak olsa da çeşitli kaynaklarda Türkiye'ye AİHM'in Kavala kararının nasıl uygulanacağını belirtmesi için 19 Ocak'a kadar süre tanındığı yazıldı. Euronews de Bakanlar Komitesi'nin Türkiye'ye yönelik ihlal sürecinin başlatılmasını talep ettiğini yazdı.&nbsp;</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2021/11/4/1638468203241.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Dışişleri Bakanlığı" ratio="1.20" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Dün başlayan Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nde, Türkiye'ye AİHM'nin Osman Kavala'yı serbest bırakma çağrısını yerine getirmediği için yaptırım uygulanıp uygulanmayacağına karar verilecek.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ne olmuştu?&nbsp;</h2>İş insanı Osman Kavala, 2017 yılında Gezi Parkı eylemleri kapsamında "Anayasal düzeni ve hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs"&nbsp;suçuyla gözaltına alınıp mahkemece tutuklandı. Haziran 2018'de AİHM'e başvuran Kavala, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkını da kullandı; ancak mahkeme başvuruyu reddetti.&nbsp;Aralık 2019'da AİHM, Kavala'nın tutukluluğunun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne aykırı olduğunu belirterek serbest bırakılmasını talep etti. İki ay sonra AİHM'nin kararı uygulandı; ancak Osman Kavala hemen ardından 15 Temmuz darbe girişimiyle ilgili bir dosyadan "siyasal ve askeri casusluk"&nbsp;suçlamasıyla yeniden tutuklandı. 2021'de Kavala'nın yargılandığı Gezi Davası, Çarşı Davası'yla birleştirildi.&nbsp;Yargılama devam ederken Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi bir araya geldiği haziran ve eylül aylarında Türkiye'ye Osman Kavala'yı "tahliye etme" talebini yineledi. 16 Eylül toplantısında Komite, Kavala'nın 30 Kasım'a kadar serbest kalmaması durumunda "ihlal prosedürü" uygulamasına geçileceği uyarısında bulundu.26 Kasım'da görülen son duruşmada dört yıldır tutuklu bulunan iş insanı Osman Kavala'nın,&nbsp;tutukluluğunun devamına karar verildi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nasıl yorumlanıyor?&nbsp;</h2>Karar kamuoyunda tepki toplarken Bakanlar Komitesi'nin toplantısından çıkacak karar da merakla beklenmeye başladı.&nbsp;Almanya Hükümeti İnsan Hakları ve İnsani Yardım Sorumlusu&nbsp;Bärbel Kofler, AİHM kararına uyulmamasını “üzücü” olarak nitelendirirken "Benim için net olan bir şey var ki o da bu konu ne sadece Osman Kavala'nın şahsıyla ne de sadece Türkiye'yle ilgili değil. Bu konu Avrupa'da insan haklarının genel olarak korunmasıyla ilgilidir.” dedi.&nbsp;Uluslararası Af Örgütü Avrupa Bölgesel Ofisi Direktörü Nils Muižnieks, "Türkiye'nin Osman Kavala'yı cezaevinden tahliye etmemek için öne sürdüğü gerekçeler miadını doldurdu. Türkiye'nin AİHM'in bağlayıcı kararını uygulamayı reddetmesi, Kavala'nın kişi hürriyeti hakkının ihlalidir ve Avrupa'nın insan hakları sisteminin bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehdit oluşturmaktadır."&nbsp;ifadelerini kullandı.&nbsp;Duruşma sonrası yapılan basın açıklamasında konuşan iş insanı Osman Kavala'nın eşi ekonomist Prof. Dr. Ayşe Buğra,&nbsp;"4 yıldır aynı kelimelerle aynı karar veriliyor. Savcılar soru sormuyorlar, hangi somut eylemlerle suç işlenmiş sormuyorlar. Endişem bu durumun kanıksanması ve normalleşmesi. Kesinlikle normal kabul edilmemesi gereken bir durum." <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59433052" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">diye konuştu.</a>Gazeteci Banu Güven,&nbsp;DW Türkçe'deki "Yorum: Erdoğan'ın Kavala davası"&nbsp;başlıklı yazısında Kavala'nın hâlâ tutuklu olmasının bir hak ihlali olduğunu yineleyerek "Erdoğan’ın daha önce birçok hak ihlalinde geri adım attığını gördük."&nbsp;dedi. Güven Rahip Brunson ve gazeteci Deniz Yücel'in davalarına karşı tutumu hatırlatarak şu yorumu yaptı:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"Avrupa Konseyi'nin yaptırım sürecinin hızla benzer bir sonuç doğurur mu, Erdoğan'ı "ölümüne" dediği yoldan döndürür mü? Cumhurbaşkanının o günkü risk algısı ve çıkar hesabına bağlı olarak göreceğiz."</blockquote><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Olası yaptırımlar neler?</h2>47 ülkenin temsilcileri arasında üçte iki çoğunluk sağlanması hâlinde Türkiye'ye yaptırım belirlenen bir yaptırım uygulanacak. Bu durumda Türkiye, Azerbaycan'dan sonra bu prosedüre tabi tutulan ikinci ülke olacak. Türkiye’nin yaptırımla karşılaşmaması içinse en az 15 ülkenin lehine oy kullanması gerekiyor; ancak bunun “ulaşılması güç bir hedef olduğu” yorumu yapılıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yaptırımların sonucu ne olur?</h2>15 Temmuz döneminden bu yana açılan AİHM davalarının birçoğunun Türkiye aleyhine sonuçlanması ve 2017'de Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi'nin&nbsp;"demokratik değerlerden geri adım atılması"&nbsp;nedeniyle Türkiye'yi siyasi denetim sürecine alması Avrupa Konseyi ve Türkiye'nin ilişkilerinin "gerilmesine" yol açtı.&nbsp;Yorumcuların bir kısmı AİHM'nin "göz boyamak"&nbsp;niyetiyle bir yaptırım uygulayacağını ancak bu yaptırımın Kavala'nın serbest bırakılması için herhangi bir teşvike yol açmayacağını değerlendiriyor.&nbsp;Çıkacak yaptırım kararının Türkiye'yle hâlihazırda gergin olan ilişkilerin boyutunu daha ileriye taşıyacağını düşünenler de Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın karar her ne olursa olsun Kavala'nın tahliyesine "izin vermeyeceğini" değerlendiriyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Söz Osman Kavala’da</h2>Geçtiğimiz günlerde DW Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Osman Kavala,&nbsp;cezaevinde geçirdiği sürecin fiziksel ve ruhsal olarak etkisiyle ilgili soruya&nbsp;"Bir hasar olup olmadığı sanırım normal hayatımı yaşamaya başladığımda anlaşılacak."&nbsp;yanıtını verdi. Kavala AİHM'nin "yaptırım" uygulamasıyla ilgili şunları söyledi:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"AİHM'nin tutukluluğumda siyasi etkinin rol oynadığı tespitini de içeren ve derhal serbest bırakılmam gerektiğine hükmeden kararının üzerinden iki yıl geçti. Bu karara rağmen çeşitli yöntemlerle tutukluluğumun sürdürülmesi sadece daha vahim bir hak ihlali yaratmakla kalmıyor, AİHM'nin bireysel başvuru hakkını kullanan üye ülkelerin yurttaşlarının özgürlüklerini koruyabilme gücünü de zaafa uğratıyor. Avrupa Konseyi'nin ihlal prosedürünü başlatma uyarısında bulunacak olmasının, bireysel başvuru mekanizmasının güvenliğini ve etkin işlerliğini korumak için de gerekli olduğunu düşünüyorum."</blockquote>

Avrupa'nın gündemi yeniden Kavala

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarını ve kararlarının infazını denetlemek için üç ayda bir toplanan&nbsp;Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin (CoE) dün başlayan ve yarın tamamlanacak olan toplantısının gündeminde Türkiye'den Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş hakkında verilen kararlar da yer alıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Üç gün sürecek ve&nbsp;sonuçları 17 Eylül'de duyurulacak toplantılarda Türkiye, Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Belçika, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Fransa, Gürcistan, Yunanistan, Macaristan, İrlanda, İtalya, Litvanya, Malta, Moldova, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya ve Ukrayna'dan davalara dair kararlar değerlendirilecek.&nbsp;</li></ul>Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin&nbsp;46'ncı maddesine göre AİHM kararları üye devletler için bağlayıcı statü taşıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Osman Kavala</h2>Gezi Parkı davasından beraat eden fakat 15 Temmuz darbe girişimi soruşturması kapsamında yeniden tutuklanan, 2017’den bu yana tutuklu bulunan ve en son Gezi Parkı ve Çarşı davalarının birleştirilmesiyle 6 Ağustos'ta görülecek duruşması iptal edilen Osman Kavala'nın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne taşınan davasında 10 Mart 2019'da derhâl tahliyesine yönelik karar verilmişti. AİHM'in 12 Mayıs 2020 tarihli kararında Türkiye'nin bu kararın bir üst merciye taşınması talebi reddedilmiş ve derhâl tahliye kararı kesinleşmişti.7-9 Haziran'da gerçekleşen Bakanlar Komitesi toplantısında Kavala'nın "susturulmak amacıyla sürdürülen keyfî tutukluluk hâlinin" ihlal olduğu, hukukun üstünlüğüne tabi bir devlette AİHM kararına uymamanın "kabul edilemez" olduğu belirtilmişti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu toplantı neden önemli?&nbsp;Avrupa Komisyonu Bakanlar Komitesi; üçte ikilik oy çoğunluğuyla AİHM kararlarının gereklerini yerine getirmeyen üye ülkeleri AİHM'e tekrar şikâyet edebiliyor. AİHM bu kez konuyu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin Kararın Bağlayıcılığı ve İnfazı başlıklı maddesine göre değerlendiriyor ve bu maddenin ihlaline hükmedilirse ilgili ülkenin Avrupa Konseyi'ndeki üyeliğinin ya da oy hakkının askıya alınması gibi ek önlemler uygulanabiliyor.&nbsp;</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Selahattin Demirtaş</h2>Bakanlar Komitesi,&nbsp;7-9 Haziran 2021 tarihli toplantıda Türkiye'ye yargı bağımsızlığını güçlendirmek için alınan tedbirleri de içeren bir eylem planı sunması için 22 Haziran'a kadar süre vermişti. Ayrıca Demirtaş'ın 4 yıl 8 aylık hapis cezasını onayan Yargıtay kararının çevirisini ve konuyla ilgili diğer belgeleri talep ederek bir sonraki toplantı gündeminde ele alınacağını söylemişti.Selahattin Demirtaş'ın&nbsp;avukatı Benan Molu; Bakanlar Komitesi'nden "Demirtaş'ın serbest bırakılması için çağrı yapması yönünde bir karar beklediklerini" belirtti. Demirtaş ve Kavala davalarının Bakanlar Komitesi'nin öncelik verdiği davalar olduğunu ifade eden Molu, bir sonraki oturumda yeniden benzer bir karar alınacağını öngörüyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çağrılar</h2>İnsan Hakları İzleme Örgütü, Uluslararası Hukukçular Komisyonu ve Türkiye İnsan Hakları Dava Destek Projesi; Bakanlar Komitesi'ne Türkiye hakkında "ihlal prosedürünü başlatma" çağrısında bulunuldu. Ayrıca üç örgüt Bakanlar Komitesi'ne görüş sunarak komiteyi Selahattin Demirtaş'ın derhâl serbest bırakılmasını sağlamaya çağırdı.Diğer yandan Civil Rights Defenders, Eşit Haklar İçin İzleme Derneği, Hakikat Adalet Hafıza Merkezi, İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi, İnsan Hakları Gündemi Derneği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı gibi hak örgütleri de 13 Eylül'de yayımladıkları açıklamayla AİHM kararının uygulanmasını, Osman Kavala'nın serbest bırakılmasını ve aksi durumda Komite'nin gerekli tedbirleri almasını talep etti.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İnsan Hakları Eylem Planı neyi değiştirdi?</h2>DW Türkçe'den Alican Uludağ’ın DEVA Partisi Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Mustafa Yeneroğlu'nun raporuna dayandırdığı haberinde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2 Mart'ta duyurduğu İnsan Hakları Eylem Planı'nın bir aylık 6 hedefinden "hiçbirinin gerçekleşmediği" belirtildi. Habere göre 3 aylık 40 hedeften 16'sı, 6 aylık 84 hedeften 20'si ve altı aylık süreçte toplamda 130 hedeften yalnızca 36 tanesi gerçekleştirildi.&nbsp;2019'da gerçekleşen toplantılara katılan ve görüş veren insan hakları örgütleri, planın duyurulmasından önce son hâlini görmediklerini ve planın açıklandığı toplantıya da davet edilmediklerini ifade etmişti.

Komitesi ile ilgili hikayeler