Şampiyonlar Ligi finali bugün saat 22.00'da İstanbul'da oynanıyor. Manchester City ve İnter&nbsp;arasında oynanacak final için İstanbul günlerdir hazırlık yapıyor. İstanbul daha önce 2004-2005 sezonunda Liverpool ve Milan&nbsp;arasında oynanan maça ev sahipliği yapmıştı. Hâla hafızalarda büyük yer kaplayan maçta büyük bir geri dönüş hikâyesi yazan Liverpool kupayı kaldırmış, ikonik bir gece yaşanmıştı. İstanbul bu akşam yeni bir hikâyenin sahnesi olacak.&nbsp;Şampiyonlar Ligi, 1955'de Viyana'da gerçekleştirilen UEFA'nın birinci kongresinde Avrupa'daki kulüpler arasında bir turnuva düzenleme kararının ardından ilk olarak Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası adıyla organize edildi. 1955-1956 sezonunda düzenlenen turnuvanın ilk galibi daha sonra kupada çok büyük izler bırakan Real Madrid&nbsp;oldu.&nbsp;Organizasyon daha sonra 1992-93 sezonunda yapılan değişiklikle Şampiyonlar Ligi adını aldı. Ancak Şampiyonlar Ligi bir futbol turnuvasının çok daha ötesinde politik ve sosyolojik öneme sahip bir kültür, hatta başlı başına bir marka. Örneğin 1992'deki değişiklik küreselleşme dalgası, medya sistemlerinin yaygınlaşması ve AB'nin entegrasyon siyaseti doğrultusunda kulüplerin ve medya gruplarının UEFA üstündeki baskısıyla yapıldı. Rekabetin ticari potansiyellerini değerlendirmek üzere yapılan değişiklikle beraber organizasyondaki kulüpler ve maç sayısı artırıldı, rekabet ortamı giderek daha fazla yoğunlaştırıldı. Daha sonra yine aynı baskı sonucunda 1997 yılında Şampiyonlar Ligi'nin altında bir de UEFA kupası yaratıldı. Kulüplerin ve turnuvanın ekonomik gücü artarken, AB'nin de siyasi rolünü genişlettiği bir çerçeve ortaya çıktı. &nbsp;Hatta durum öyle bir noktaya evrildi ki 2021 yılında 12 büyük kulübün öncülüğünde Avrupa Süper Ligi adıyla paralel bir organizasyon kurmaya girişildi. Organizasyonun başkanlığını Real Madrid’in de başkanı olan Florentino Perez üstlendi. Organizasyonun üyeleri zaten fazlasıyla ticarileşen futbol endüstrisinin 12 büyük kulübe daha fazla borcu olduğunu düşünüyor ve bu rekabet piyasasından çok daha fazla bir pay almayı düşünüyorlardı. Ancak bazı kulüp taraftarlarının kitlesel protestoları ve art arda gelen çekilme kararlarıyla birlikte organizasyon başlamadan bitti. Belki de çok uzun süre taraftarların futbolun doğasına yönelik direkt bir müdahalesi söz konusuydu. Yazar Simon Kuper bu taraftarların isyanını futbol cephesinden "neoliberalizme karşı ilk kitlesel ayaklanma" olarak değerlendirdi.Bu durum futbolun doğası, ticarileşmesi ve lokal değeri gibi birçok başlıkta tartışılmaya devam ediyor. Daha detaylı bir tartışma ve değerlendirmeyi gerektiriyor. Ancak tüm bunların yanında bir kültür olarak Şampiyonlar Ligi nesiller arasında aktarılan ve kolektif hafızada önemli yer edinen hikâyelerin de yazılmasını sağladı. Dünya Kupası'ndan sonra futbolun en büyük organizasyonu olarak değerlendirilen turnuvanın finalleri karnavalesk bir havada geçiyor, dünyadaki bütün futbolseverler ekran başına kitleniyor ve futbol dünyasının en iyilerinin oldukça keyifli rekabetine sahne oluyor.Şampiyonlar Ligi’nin devasa dekorunun arkasında insanların futbolla kurduğu çok boyutlu ilişkiyi de görebiliyoruz. Futboldan bahsederken, yalnızca kuralları ve rekabetiyle basit bir spor değil, etrafında örülen ilişkiler ve kültürden, ticari ve politik yapısına kadar kendine has bir evrenden bahsediyoruz. Bu evren çocukluktan başlayıp yetişkinliğin her döneminde alternatif bir gerçeklik olarak varlığını sürdürüyor. İngiliz filozof Simon Cricthley’in dediği gibi “futbol aslında bir spor değildir - insanların geçmişle, kimlikle, kim olduklarıyla, kim olmak istedikleriyle olan ilişkilerinin en güçlü şekilde oynandığı yerdir."Şampiyonlar Ligi finali elbette ki futbolun zirvelerinden biri olarak hepimizi rekabetin hazcı doğasına davet ediyor ancak futbolla ilgilenenler bu sürekli dönüşen doğanın dinamikleri üzerine aktif şekilde düşünmek zorunda.

Aposto Gündem

Değişmeyen kurallar ve dönüşen futbol üzerine

Kültürle endüstri arasında Şampiyonlar Ligi

Dünya üzerinde irili ufaklı pek çok ülke var ve pek çoğunun birbiriyle neredeyse hiçbir teması yok. Ancak Simon Kuper’in de dediği gibi futbol asla sadece futbol değil ve belki de benzer hiçbir yanı olmayan ülkelerin insanlarını bir araya toplayabiliyor. 2022 Katar’da da bunun örneklerini göreceğiz.Gana ve Uruguay, fiziken dünyanın birbirine pek de yakın olmayan iki ülkesi, en azından günümüzde. Sosyal ve politik olarak da pek ortak noktası olmayan Afrika ve Güney Amerika’nın iki temsilcisini aynı sahada, ekranda buluşturan ilk futbol maçı belki de bu yüzden ancak 2010’da Güney Afrika’da düzenlenen Dünya Kupası’nda oynandı. Dönemin iddialı ekiplerinden Uruguay, kariyerlerinin en iyi dönemlerini geçiren, tecrübesiyle Avrupa futboluna damga vurmuş yıldızlarıyla favori olarak çıkmıştı çeyrek final maçına. Gana ise turnuvanın sürprizi sayılabilecek performansıyla temsil ettikleri kıtanın çeyrek final yapan tek takımı olarak sadece kendi ülkesinin değil tüm Afrika’nın desteğini arkasına almıştı.&nbsp;Seyir zevki yüksek mücadelenin normal süresi 1-1 tamamlandı. 120. dakikaya yaklaşılırken Gana’nın artan baskısı seri penaltı atışlarını seven futbol izleyicilerini korkutsa da imdada yıldız santrafor Luis Suarez yetişti. Yeşil sahalarda eşine az rastlanır olayın kahramanı Suarez, Adiyiah’ın kafa vuruşunu çizgiden elleriyle çıkararak tarihe adını yazdırdı. Kimileri için nefret sembolü olurken kimileri için kahramandı. Tabii ki Suarez bu hareketinin ardından kırmızı kartla oyun dışı kaldı ve Gana penaltı kazandı. Asamoah Gyan, Afrika uluslarının ilk yarı final başarısının mimarı olabilmek için geçtiği topun başından hayal kırıklığıyla ayrıldı. Maç 1-1 sona ermişti ancak değişen momentum Uruguay’ı kazanmışçasına sevindirdi ve seri penaltılar sonucunda da yarı final biletini kapan taraf Uruguay oldu.Bu maçın üzerinden tam 12 yıl geçti. O gün sahada olan pek çok futbolcu emeklilik günlerinin tadını çıkarıyor. Bazıları o günü masal gibi hatırlarken bazılarının belki de hala kabuslarına giriyor tarihe geçen maç. Kadrolar değişti, çok zaman geçti ve şimdi 2022 Katar’da bu iki ekibi tekrar karşı karşıya gelirken izleyeceğiz. Güçlerin dengeli dağıldığı H Grubu’nda bu kez yarı final değil ama üst tur için mücadele edecek Gana ile Uruguay adına bu maç tam anlamıyla bir rövanş olacak. Bir Dünya Kupası’ndan diğerine uzanan yolculukta, tarihi tekerrür ettirecek olaylar olup olmayacağını göreceğiz.&nbsp;

RÖVANŞ

• Simon Kuper, Financial Times’a yazdığı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.ft.com/content/52ae6c52-8e75-11ea-a8ec-961a33ba80aa">yazıda</a> Paris’in pandemi sonrası bir daha asla eskisi gibi olmayacağını söylüyor. Peki İstanbul olabilecek mi, yoksa eski İstanbul’u unutalım mı? Zeynep Miraç, bu soruyu şehir araştırmacısı Prof. Dr. Murat Güvenç’e <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://bit.ly/2YO1dPv">sordu</a>.

Aposto İstanbul

150 yıl kadar bir geçmişi olsa da futbol,&nbsp;özellikle de İkinci Dünya Savaşı sonrası döneme popüler müzik kadar damgasını vurmuş bir alan. Salazar ve Franco gibi diktatörlerin geçmişte toplumları yönetebilmek için kullandığı bir araç olan veyahut başka yerlerde de tam tersi şekilde tehlikeli görüp yasakladığı bu spor dalı, Simon Kuper'in o&nbsp;ünlü sözünde de dediği gibi "Futbol asla sadece futbol değildir."Gayriresmi Futbol Tarihi: Bu yazı yazılmaya karar verildikten biraz sonra dünya futbolunun efsanesi Diego Armando Maradona'nın 60 yaşında hayatını kaybetmesi acı bir tesadüf oldu. Bu hafta Raftan Mehmet Şenol'un Gayriresmi Futbol Tarihi&nbsp;kitabı Mundi Kitap etiketiyle yayımlandı. Futbol konusunda yaptığı araştırmalar ve hazırladığı belgesel&nbsp;çalışmalarıyla bilinen, Galatasaray Dergisi'nin uzun bir süre yayın yönetmenliği görevini&nbsp;üstlenen Mehmet Şenol'un kaleme aldığı Gayriresmi Futbol Tarihi,&nbsp;bu popüler sporun Türkiye'deki gelişim sürecine ışık tutar nitelikte.&nbsp;Yasaklar: Türkiye'ye futbol, doğal olarak doğduğu&nbsp;ülke olan İngiltere üzerinden ulaşır. Osmanlı başkenti İstanbul'dan&nbsp;önce yine imparatorluğun&nbsp;önemli şehirleri olan İzmir ve Selanik'te İngiltere'den tüccarların, buldukları yeşil alanlarda oynamasıyla hayatımıza girmeye başlayan futbol, yarattığı etki nedeniyle kısa sürede&nbsp;çeşitli kısıtlamalara ve yasaklara maruz kalır. Başkent İstanbul'da İngiltere'den gelenlerin Moda'da kurdukları kulüpler vasıtasıyla oynamaya başladıkları futbol, II. Abdülhamit'in emriyle Müslümanlara yasaklanır.&nbsp;Futbola gönül verenler: Ancak II. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte sonrasında pek de uzun sürmeyecek özgürlükçü ortamla futbol, ülkede daha görünür olmaya başlar. Bu dönem aynı zaman da bu spora gönül vermiş gençler tarafından kurulan Beşiktaş, Galatasaray ve Fenerbahçe’nin de daha görünür olmaya başladıkları yıllar olarak karşımıza çıkar.&nbsp;Yeni takımlar: Osmanlı topraklarında kapitülasyonlarla ayrıcalıklı konum elde eden Levantenlerin yanı sıra kısa süre içinde farklı azınlık gruplar, bir nevi birlikteliklerini de pekiştirmek adına birbirlerini takip edercesine kulüpler kurmaya başlar. Örneğin; İstanbullu Rumların kurduğu bu takımlar, gelecekte PAOK ve AEK gibi takımların kurulmasına da önayak olacaktır.Mehmet Şenol’un akıcı üslubu ve dikkat çeken anekdotlarıyla zenginleştirdiği 522 sayfalık bu ayrıntılı çalışma, bu alanda Türkiye’deki mevcut eksikliği dolduracak önemli bir çalışma. Bir süre önce Vakıfbank Kültür Yayınları’ndan çıkan Melih Şabanoğlu’nun Kuruluş: Mekteb-i Sultani’den Galatasaray Spor Kulübü’ne&nbsp;adını taşıyan çalışmasından sonra, konuyu çok daha geniş bir açı ve zaman diliminde ele alan Gayriresmi Futbol Tarihi, okuru Türkiye’de futbolun emekleme dönemlerinde pek bilinmeyen fotoğraflar, gazete kupürleri ve belgelerle de buluşturuyor. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Ocak 1909’da Papazınbağı Çayırı’nda oynan ve Galatasaray’ın Fenerbahçe’yi 2-0 yendiği ilk derbinin fotoğrafı olduğu düşünülen bir karenin yanı sıra, takip eden yıllarda futbol karşılaşmalarının merkezi hâline gelen Topçu Kışlası avlusundaki müsabakalara ait fotoğraflar, bu popüler spor dalının Türkiye macerasının emekleme dönemlerini anlatıyor.

Duende

Meşin yuvarlağın izinden

İttihat ve Terakki'den günümüze: Futbol

150 yıl kadar bir geçmişi olsa da futbol,&nbsp;özellikle de İkinci Dünya Savaşı sonrası döneme popüler müzik kadar damgasını vurmuş bir alan. Salazar ve Franco gibi diktatörlerin geçmişte toplumları yönetebilmek için kullandığı bir araç olan veyahut başka yerlerde de tam tersi şekilde tehlikeli görüp yasakladığı bu spor dalı, Simon Kuper'in o&nbsp;ünlü sözünde de dediği gibi "Futbol asla sadece futbol değildir."Gayriresmi Futbol Tarihi: Bu yazı yazılmaya karar verildikten biraz sonra dünya futbolunun efsanesi Diego Armando Maradona'nın 60 yaşında hayatını kaybetmesi acı bir tesadüf oldu. Bu hafta Raftan Mehmet Şenol'un Gayriresmi Futbol Tarihi&nbsp;kitabı Mundi Kitap etiketiyle yayımlandı. Futbol konusunda yaptığı araştırmalar ve hazırladığı belgesel&nbsp;çalışmalarıyla bilinen, Galatasaray Dergisi'nin uzun bir süre yayın yönetmenliği görevini&nbsp;üstlenen Mehmet Şenol'un kaleme aldığı Gayriresmi Futbol Tarihi,&nbsp;bu popüler sporun Türkiye'deki gelişim sürecine ışık tutar nitelikte.&nbsp;Yasaklar: Türkiye'ye futbol, doğal olarak doğduğu&nbsp;ülke olan İngiltere üzerinden ulaşır. Osmanlı başkenti İstanbul'dan&nbsp;önce yine imparatorluğun&nbsp;önemli şehirleri olan İzmir ve Selanik'te İngiltere'den tüccarların, buldukları yeşil alanlarda oynamasıyla hayatımıza girmeye başlayan futbol, yarattığı etki nedeniyle kısa sürede&nbsp;çeşitli kısıtlamalara ve yasaklara maruz kalır. Başkent İstanbul'da İngiltere'den gelenlerin Moda'da kurdukları kulüpler vasıtasıyla oynamaya başladıkları futbol, II. Abdülhamit'in emriyle Müslümanlara yasaklanır.&nbsp;Futbola gönül verenler: Ancak II. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte sonrasında pek de uzun sürmeyecek özgürlükçü ortamla futbol, ülkede daha görünür olmaya başlar. Bu dönem aynı zaman da bu spora gönül vermiş gençler tarafından kurulan Beşiktaş, Galatasaray ve Fenerbahçe’nin de daha görünür olmaya başladıkları yıllar olarak karşımıza çıkar.&nbsp;Yeni takımlar: Osmanlı topraklarında kapitülasyonlarla ayrıcalıklı konum elde eden Levantenlerin yanı sıra kısa süre içinde farklı azınlık gruplar, bir nevi birlikteliklerini de pekiştirmek adına birbirlerini takip edercesine kulüpler kurmaya başlar. Örneğin; İstanbullu Rumların kurduğu bu takımlar, gelecekte PAOK ve AEK gibi takımların kurulmasına da önayak olacaktır.Mehmet Şenol’un akıcı üslubu ve dikkat çeken anekdotlarıyla zenginleştirdiği 522 sayfalık bu ayrıntılı çalışma, bu alanda Türkiye’deki mevcut eksikliği dolduracak önemli bir çalışma. Bir süre önce Vakıfbank Kültür Yayınları’ndan çıkan Melih Şabanoğlu’nun Kuruluş: Mekteb-i Sultani’den Galatasaray Spor Kulübü’ne&nbsp;adını taşıyan çalışmasından sonra, konuyu çok daha geniş bir açı ve zaman diliminde ele alan Gayriresmi Futbol Tarihi, okuru Türkiye’de futbolun emekleme dönemlerinde pek bilinmeyen fotoğraflar, gazete kupürleri ve belgelerle de buluşturuyor. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Ocak 1909’da Papazınbağı Çayırı’nda oynan ve Galatasaray’ın Fenerbahçe’yi 2-0 yendiği ilk derbinin fotoğrafı olduğu düşünülen bir karenin yanı sıra, takip eden yıllarda futbol karşılaşmalarının merkezi hâline gelen Topçu Kışlası avlusundaki müsabakalara ait fotoğraflar, bu popüler spor dalının Türkiye macerasının emekleme dönemlerini anlatıyor.Bu yazı 27 Kasım 2020 tarihinde <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYzBkMGI0NjY1ZjFkMDAwN2QwZDljNSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYzNGUxNGVlZWQ1ODgwMDA2MWM0OTcxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnJlYWQuYXBvcy50byUyNTJGbiUyNTJGZHVlbmRl"">Duende</a>'de yayımlanmıştır.&nbsp;

Simon Kuper ile ilgili hikayeler