15 ve 16.Yüzyıllarda ortaya çıkmaya başlamış, feodalizmin güç kaybetmesiyle birlikte Orta Çağ’ın bitişine sebep olmuş, Yeni Çağ’a damga vurmuş, endüstri devrimine zemin hazırlamış ve dünyayı tamamen değiştirmiş bir akım, bir ideoloji vardır: Merkantilizm.Adını, ticari/ticaret anlamlarındaki “mercantile” teriminden alan merkantilizm, Amerika kıtasına, zenginliklerin merkezi olan “Doğu”ya ve Afrika’ya doğru başlamasına sebep olduğu coğrafi keşif ve ticaret hareketleriyle dünyayı tamamen değiştiren bir akım olmuştur.Kelime anlamı olarak “ticaretçilik” olarak adlandırılabilecek olan merkantilizm, bir devletin gücünün ve bir milletin ne kadar müreffeh olduğunun, o devletin ve milletin sahip olduğu değerli maden ve sahip olduğu “para” miktarına bağlı olduğunu düşünen bir ideolojidir.Merkantilist düşünceye sahip olan bireylere göre devlet, oldukça yüksek miktarda altın ve gümüş biriktirmeli ve bunları olabildiğince harcamaktan sakınmalıdır.Bu nedenden dolayı Merkantilist düşünce sistemi, sürekli ihracat yapmayı ve her ne kadar imkansız olsa da ithalatı sıfırlamayı savunur.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Feodal Sistemin Çöküşü ve Burjuvazi</h2>Merkantilizm ayrıca devletin sahip olduğu gücün sermaye birikiminden geldiğini iddia ederek, yüzyıllardır süregelen ve Orta Çağ’a da hakim olan “güç topraktan gelir” düşünce sistemini de reddetmektedir. Gücün topraktan geldiğinin düşünüldüğü bir dönem olan feodal dönemin temsilcisi nasıl feodal derebeyleri ise, merkantilist düşüncenin temsilcileri de burjuvazi sınıfıdır. Geçimlik ev ekonomisinin sona ermesi ve piyasaya yönelik üretim metodu, üretimin her aşamasının kontrol edildiği putting out sistemi, Yeni Dünya Amerika ve zenginliğin kaynağı olan Asya’ya yapılan ticaret ve sömürgecilik akımları ve sermaye birikiminin çoğalmasıyla gelişip, serpilen bankacılık sistemi, bu dönemde burjuvazinin gelişerek, gücü ele geçirmesine sebep olmuştur.Bir malikane etrafında örgütlenmiş olan ve ekonomik aktiviteleri toprağa bağlı yarı hür bireyler olan serfler aracılığıyla yapılan geçimlik tarım ve hayvancılığa dayanan feodal derebeyleri ise ticaret yoluyla dünyanın dört bir yanına uzanan burjuvazi sınıfıyla rekabet edememiştir. Yüzyıllar boyunca kraliyet ve kilisenin hükmü altında tüccarları küçük gören, kimi zaman da ezen feodal beyler, eskiden alay ettikleri tüccarların sermaye birikimi yoluyla gücü ele geçirmesiyle birlikte büyük bir şoka uğramışlardır.Burjuvazinin güçlenmesiyle birlikte feodal derebeyleri deyim yerindeyse dehşete düşmüştür. Değişen konjonktür ile birlikte feodal beyler, “oiko-nomia” diye isimlendirilen, geçimlik ev ekonomisi sisteminin güçlenen burjuvazi ile rekabet edemeyeceğini anlamış ve yıllardır savundukları “güç toprağımızdan gelir” düşünce sistemini bir kenara bırakarak topraklarını kiraya verme yoluna gitmişlerdir.Örneğin Britanya adasında bazı feodal beyler, geçimlik tarımın para getirmediğini görerek topraklarını global bir rekabet değeri olan yün üretimine açmaya karar vermişlerdir. Alınan bu karar sonucunda malikane etrafında çalışan serfler kovulmuş, topraklar yün üretimi için koyunlarla doldurulmuş, hayvanlarla doldurulan topraklar da eskiden serf olan yeni hür bireylere kiraya verilmiştir. Böylece “toprak piyasası” kavramı doğmuş, kırsal bölgelerden kovulan serfler de şehirlere göç ederek sanayinin gelişimine önemli ölçüde katkıda bulunmuşlardır. Özellikle Londra ve Birmingham gibi bölgeler, bu göç dalgasından önemli ölçüde etkilenmişlerdir.Oturduğu temel düşünce sistemini rekabet edemediği için askıya almak durumunda kalmış olan feodalizm ise Avrupa'da 18. yüzyılda sona ermiş, Merkantilist dalgayı yakalayamayan Rusya gibi ülkelerde ise 19.yüzyıla kadar devam etmiştir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kolonicilik</h2>Merkantilizm dalgasının en büyük etkileri ayrıca coğrafi keşif alanında olmuştur. Gücün, sermaye birikiminden geldiğini düşünen Avrupalı tüccar ve seyyahlar, altın ve gümüş madenleriyle dolup taşan “Yeni Dünya”ya yani Amerika kıtasına akın etmişlerdir.&nbsp;Coğrafi Keşif dalgasını ilk başlatan millet olan İspanyollar, Kristof Kolomb’un kıtayı keşfinin ardından Amerika’ya hücum etmiş, Hernan Cortes ve Francisco Pizarro gibi conquistador'ların önderliğinde Aztek ve İnka toprakları ele geçirilerek kolonileştirilmiştir.Çocukken masallarda okudukları doğunun büyük hazinelerini ele geçirmek ve yıllarca dışlandıkları İpek Yolu ticaretinden pay almak için harekete geçen Portekizliler ise Denizci Prens Henri’nin girişimleri sonucunda Ümit Burnu’nu geçerek Hindistan ticaretini ele geçirmeyi başarmışlardır.Merkantilist düşüncenin Avrupa'yı kasıp kavurduğu ilerleyen yüzyıllarda ise İspanyollar Güney Amerika’yı neredeyse tamamen ele geçirmiş, Portekizliler Brezilya ve Batı Afrika kıyılarını almış, İngilizler Kuzey Amerika, Avustralya ve Hindistan’ı ele geçirmiş, Hollandalılar ise Güneydoğu Asya adalarını ellerinde tutmuşlardır.Öyle ki 19. yüzyılda dünya topraklarının 4'te 3'ünden fazlası Avrupalılar tarafından kontrol edilir hale gelmiştir. Bu topraklardan elde edilen gelirler ise Avrupa'ya aktarılmıştır.Sermaye biriktirmenin onlara güç getireceğine inanan ve sömürgelerinde yaşayan insanları insandan bile saymayan Avrupalı koloniciler, ele geçirdikleri bölgelerde güçlenmek adına çeşitli zulümlerde de bulunmuşlardır. Özellikle İspanyollar ve Portekizlilerin giriştikleri katliamlar ve kıtaya taşıdıkları çiçek hastalığı sonucunda yaklaşık 55 milyon Latin Amerikalı hayatını kaybetmiş, yüz binlercesi de gümüş madenlerinde ve Encomienda adı verilen ve conquistador’lar tarafından yönetilen topraklarda zorla çalışmak zorunda bırakılmıştır.&nbsp;Yine Avrupalılar tarafından gelir elde etmek adına, Afrika–Amerika arasında (Atlantik Üçgeni) yapılan köle ticaretinde yüz binlerce Afrikalı özgürlüğünü kaybetmiş, pek çoğu zincirler içinde, korkunç şartlarda Amerika’daki plantasyonlara çalışmaya gönderilmiş ve birçoğu da yoldaki şartlardan ötürü hayatını kaybetmiştir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İktisat Biliminin Gelişimi</h2>Değerli maden biriktirmenin güç getirdiğine inanan Merkantilistler, milyonlarca ton gümüş ve altının Amerika'dan Avrupa'ya taşınımını sağlamışlardır. Transfer edilen değerli madenler, pahalı savaşların finanse edilmesinde ve lüks tüketim eşyalarının satın alımında kullanılarak bütün Avrupa'ya yayılmıştır.&nbsp;Piyasada birden bollaşan gümüş paralar, arzın sabit kalması halinde talebi aniden artırarak muazzam bir enflasyonun ortaya çıkmasına sebep olmuşlardır. Öyle ki bu bollaşma dünyanın neredeyse bütün noktalarını etkilemiş, Çin'de hayat pahalılığı neticesinde çıkan isyanlar nedeniyle Ming hanedanlığı devrilerek yerine Qing hanedanlığı geçmiştir.&nbsp;Enflasyonun bütün dünyayı dalga dalga etkilemesinin ardından insanlar, "Elimizdeki para bollaşıyor fakat biz neden zenginleşmiyoruz?" sorusunu akıllarına getirmişlerdir. Bu sorular üzerine Thomas Gresham, Jean Bodin veya Thomas Munn gibi farklı disiplinlerden kişiler ilk miktar teorilerini geliştirmeye başlamışlardır.Bu konudaki en büyük gelişme ise bir ahlak felsefecisi olan Adam Smith tarafından ortaya atılmıştır.&nbsp;Bütün sosyal bilimciler tarafından bilinen “Ulusların Zenginliği” adlı kitabında Smith, gücün biriktirilen değerli madenlerden gelmediğini söylemiş ve Emek Değer Teorisi’ni savunarak, bir ülkenin gücünün sahip olduğu emek gücünden ve onun kalitesinden geldiğini savunmuştur.Yine Smith tarafından geliştirilen Mutlak Üstünlükler Teorisi'nde ise merkantilizme karşı durularak ithalat yapmanın iddia edildiği kadar kötü bir şey olmadığı savunulmuştur. Smith'e göre bir ülke üretiminde başarılı olduğu ürünü ihraç etmeli, verimli bir üretim gerçekleştiremediği ürünü ise ithal etmelidir.Smith bu düşünceleriyle klasik iktisat düşüncesinin de resmen başlamasına neden olmuş ve iktisat biliminin ayrı bir disiplin olarak kabul edilmesine de sebebiyet vermiştir.19.Yüzyıldan itibaren ise kısıtlamacılıktan uzak, serbest ticaretin iktisadi gelişmeyi beraberinde getireceğine inanan ülkeler,&nbsp;“bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler” (Laissez-faire) mentalitesiyle birlikte merkantilizmden vazgeçmiş ve onun bir üst formu olan liberal kapitalizm düşüncesine geçiş yapmışlardır.Özetlemek gerekirse merkantilizm akımı, dünyada globalleşmeyi başlatmış, kapitalizm düşüncesinin öncüsü olmuş ve günümüz iktisat biliminin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Zamanında dünyayı kasıp kavurmuş olan merkantilizm, yaklaşık 200 yıl evvel terkedilmiş olsa da günümüzde etkileri hala görülmektedir.

EXANTE

Tarihsel süreç içinde: Merkantilizm

Kara Kıta’nın sömürge tarihi yazımında karşımıza belki de en fazla çıkan ülke Fransa’dır. Öyle ki dönemin sömürge Afrikası için ‘’Fransa’nın Arka Bahçesi’’ denmekte. Fransa’nın Afrika’da yaptığı insan hakları ihlalleri ve sömürgecilik faaliyetleri herkesin malumu. Tunus, 1881’de Osmanlı himayesinden Fransa himayesine geçmiş, 75 yıl süren Fransa sömürge dönemi sonrasında 1956 yılında bağımsızlığına kavuşmuştur.&nbsp;Tunus’un bağımsızlığından 66 yıl sonra ise sömürge ve sömürgeci, bu sefer yeşil sahada, Dünya Kupası sahnesinde ilk kez karşı karşıya gelecekler. 30 Kasım tarihinde gerçekleşecek grup karşılaşması öncesinde iki ülke daha önce yalnızca dört kez hazırlık maçlarında karşılaşmıştı. İki kez Fransa’nın galip geldiği karşılaşmaların iki tanesi de beraberlikle sonuçlanmıştı.&nbsp;İki ülkenin Dünya Kupası geçmişlerine bakarsak; Tunus’un beş kez katıldığı Dünya Kupaları’nda grup aşamalarında elendiğini görüyoruz. Fransa’nın Dünya Kupası geçmişinde ise hepimizin bildiği üzere biri 1998 diğeri de son kupa olan 2018 olmak üzere iki şampiyonluk mevcut.&nbsp;Fransa halen geçmişte olduğu gibi ırkçılıkla ilgili tartışmaları arkasında bırakamazken, hem 1998 kadrosu hem de 2018 kadrosunda olduğu gibi bu senenin kadrosunda da kökenleri eski sömürge ülkelerine dayanan birçok sporcu bulunmakta. Maalesef bu tartışmalar 21. yüzyılın ilk çeyreğinin son Dünya Kupası arefesinde halen devam etmekte.&nbsp;Fransa, kupaya mutlak favorilerinden biri olarak giderken, Tunus ise grup aşamasından çıkamadığı turnuvalar hanesine artı bir eklemeye yakın görünmekte.&nbsp;Fransa, daha önce eski sömürgeleri ile Dünya Kupaları’nda üç kez karşılaşmış. İlki 2002’de Senegale karşı 1-0 mağlubiyetle sonuçlanırken, ikinci karşılaşma ise 2006’da Togo’yu 2-0 mağlup ettikleri müsabaka olarak karşımıza çıkmakta. Üçüncüsü ise 2014 yılında Nijerya’ya* karşı aldıkları 2-0’lık galibiyet.Bitirirken tarihin tekerrürden ibaret olduğu söylemini sevenler için ilginç bir anekdot verelim. Fransa ve Danimarka, Dünya Kupası’nda iki kez aynı gruba düşmüşler. İkisinde de Fransa birinci, Danimarka ise ikinci olarak grup aşamalarını tamamlamış. Turnuvalardan biri Fransa 1998 diğeri ise Rusya 2018. Yani her ikisi de Fransa’nın şampiyonluğu ile tamamlanmış olan iki turnuva. Belki de bir üçüncüsü Katar 2022 olacak.*Bugün Nijerya sınırları içerisinde kalan Badjibo yerleşim bölgelerinin sömürülmesi sebebiyle Nijerya bu kategoride değerlendirilmiştir.

GEÇMİŞİN YÜKÜ

(Görsel: Getty images)Hindistan’ın güneydoğusunda yer alan ve günümüzde resmi adı Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti olan ülkenin nüfusu da yaklaşık 22 milyon kişi. Uzun yıllar Portekiz, Alman ve İngiliz sömürgesi olmuş ülke; 1948’de Seylan&nbsp;adıyla bağımsızlığını kazanmış ancak 1972 yılında Sri Lanka Cumhuriyeti’ne çevrilmiştir. Nüfusun çoğunu kendi dillerini konuşan Sinhaliler&nbsp;ve Tamiller&nbsp;ile etnik bir azınlık olarak görülen Morolar&nbsp;oluşturuyor. Ayrıca, Portekizli ve Hollandalı sömürgecilerin devamı olan Burgherler&nbsp;ile İngiliz kökenli Eurasienler&nbsp;de <a fr-original-style="" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/sri-lanka" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mevcuttur</a>.Sri Lanka ekonomik ve kurumsal kapasite açıdan gelişmiş bir ülke değildir. Kısmi ölçüde tarım sektörü ve sanayi sektörü ile oldukça geniş bir hizmetler sektörü mevcuttur. Tarımsal ve hayvansal ürünlerin üretimi ile hazır giyim ve çimento sektörleri önemli sanayi faaliyetleridir. Sri Lanka, dünyanın önde gelen kıymetli taş çıkarılan coğrafyalarından birisidir ve değerli madenlere yönelik sanayisi görece gelişmiştir. Amerika Birleşik Devletleri (ABD), İngiltere, Hindistan, Almanya, Hindistan, Çin, İran, Malezya ve Japonya ile ticaret yapılmaktadır. Kaldı ki Sri Lanka, Batı Asya ile Çin ve Uzakdoğu arasındaki deniz yolları üzerinde yer alması nedeniyle daima uluslararası ticaretin bir parçası olmuştur. Daha 1. yüzyılda Plinius, Roma İmparatoru Claudius’a "buradan bir elçi geldiğini" kaydetmiştir. 5. yüzyılın başlarında Çinli seyyah Fahsien, notlarında "şehrin yüksek sosyoekonomik refahını" <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sri_Lanka" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anlatır</a>.1505 yılında ise adaya gelen Portekizliler, Sinhali ve Tamil kuvvetlerinin mukavemetini kırmış ve yüzyılın sonlarında sahil bölgelerinin kontrolünü ve ihracat tekelini&nbsp;ele geçirmiştir. Böylece sömürgecilik sarmalına giren Sri Lanka’da, 1656’da Hollandalılar yönetimi devralmıştır. 1795’te adada ticari bir üs elde eden İngilizler, 1802’de Hollanda’dan idareyi devralmıştır. Sömürge yönetiminin ekonomik ve siyasi olumsuzluklarına karşı ilk ulusal hareket ise 20. yüzyılın başlarında gelişmiştir. Nihayetinde 1931’de yapılan seçimler doğrultusunda yeni bir anayasa hazırlanmış ve ülkeye özerklik tanınmıştır. 1944’te ise savunma ve dışişleri İngilizler’in denetiminde kalmak şartıyla daha geniş bir özerklik sunulmuştur. 4 Şubat 1948 tarihinde ise Seylan&nbsp;adıyla İngiliz Milletler Topluluğu çerçevesinde bağımsızlık verilmiştir.Bağımsızlık sonrasında, tarih boyunca süregelen Sinhali - Tamil geçimsizliği, 1958’de hükümetin İngilizce yerine Sinhali’yi resmi dil yapması üzerine tekrar başladı. Tamiller bu karara karşı çıkarak, Tamilce’nin de resmi dil olmasını; ayrıca federal yapıda bir Tamil Devleti’nin kurulmasını istediler. Her ne kadar 1966’da Tamilce resmi dil olarak kabul edilse de; 1971 yılında dünyanın ilk kadın başbakanı&nbsp;olan <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sirimavo_Bandaranaike" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Srimavo Bandaranaike</a>’nin politikalarından memnun kalmayan gerilla grupları, adanın bazı kesimlerinde yönetimi ele geçirdiler. ABD ve İngiltere’nin yardımıyla bastırılan çatışmalardan sonra, 1972’de hazırlanan yeni anayasa ile ülkenin adı Sri Lanka Cumhuriyeti’ne çevrildi. 1977 yılında ise yeni bir anayasa değişikliğiyle başkanlık sistemine geçildi. Bu dönemde ayrılıkçı Tamil Gerillaları ile sivil savaş derecesine varan, binlerce kişinin hayatını kaybettiği ciddi çatışmalar yaşandı. Ülke ekonomisi 1990’da patlak veren 1. Körfez Savaşı’ndan aşırı derecede etkilenirken; ülkeye dışarıdan gelen işçi dövizlerinde ve ihracat kalemlerinde önemli düşüşler yaşandı. 2000’li yılların başlarında olağanüstü hal ve iç siyasi krizler yaşanan ülkede, geçtiğimiz günlerde istifa eden Mahinda Rajapaksa&nbsp;ise 2005’ten beri devlet başkanı idi.2004’te yaşanan tsunami&nbsp;felaketi yaklaşık otuz beş bin kişinin ölümüne ve yüzbinlerce kişinin evsiz kalmasına yol açmıştı. Yaklaşık otuz yıl süren iç savaş&nbsp;ise 2009'da sona ermiş ve takip eden süreçte ülke, ihracat yerine kapalı bir ekonomi doğrultusunda iç piyasaya odaklanmayı seçmişti. Yukarıda detaylı şekilde bahsettiğimiz üzere son derece kötü siyasal yönetimler, süregelen siyasi çekişmeler ve yolsuzluk, tsunami ile pandemi gibi olağanüstü gelişmeler doğrultusunda hem ülkenin ihracat geliri düştü, hem de dışa bağımlı ekonomisi nedeniyle ithalat faturası günbegün artmaya devam etti. Nihayetinde ülke, başarısız devlet&nbsp;(failed state) sınıfına örnek teşkil edecek şekilde; tarihinde ilk kez temerrüde düştü. 51 milyar doları&nbsp;aşan borcunu ödeyemeyecek hale gelen Sri Lanka'nın en büyük alacaklıları olan Çin&nbsp;ve Hindistan'a olan borçları ise her geçen gün <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61563016" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">artıyor</a>.&nbsp;Öte yandan tarihinin Sri Lanka’da halk, elektrik kesintilerinin günde 13 saati bulmasının ardından geçtiğimiz Mart ayında protestolarını yoğunlaştırmıştı. Başbakanlık çevresinde toplanan göstericiler ile hükümet yanlıları arasında çatışmalar yaşanmış, başkent Kolombo'da askeri birlikler göreve çağrılmıştı. Şiddet olayları sonrası ülke çapında sokağa çıkma yasağı ilan edilmiş, hükümet protestolar sırasında "kamu malına veya başkalarına zarar veren herkese ateş açılması" talimatını <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61111781" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vermişti</a>. Muhalefetin artan baskısı sonrası Başbakan <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mahinda_Rajapaksa" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mahinda Rajapaksa</a>&nbsp;Mayıs ayında istifa etmiş ve kabine de feshedilmişti. Ardından, eski başbakanın kardeşi olan Devlet Başkanı <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Gotabaya_Rajapaksa" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gotabaya Rajapaksa</a>, daha önce üç dönem başbakanlık yapmış <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ranil_Wickremesinghe" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ranil Wickremesinghe</a>'yi göreve atamıştı. Geçtiğimiz günlerde ise Başbakan Wickremesinghe, aylardır tarihinin en büyük krizini yaşayan ülkesinin ekonomisinin çöktüğünü ve petrol ithalatı için bile ödeme yapamadıklarını <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberght.com/sri-lanka-basbakani-wickremesinghe-ulke-ekonomisinin-tamamen-coktugunu-duyurdu-2309299" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurdu</a>.

Sri Lanka, İngiltere'den bağımsızlığını kazandığı 1948’den bu yana en büyük ekonomik krizle karşı karşıya.

Sri Lanka’da neler oluyor?

• <a fr-original-style="" href="https://www.sozcu.com.tr/2021/dunya/cavusoglundan-fransaya-sert-yanit-6693164/?utm_source=anasayfa&utm_medium=free&utm_campaign=sag_textmanset" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dışişleri Bakanı</a>&nbsp;Mevlüt Çavuşoğlu, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un Türkiye'ye yönelik ifadelerine "Bizimle ilgili söyleyeceklerini arkamızdan değil doğrudan yüzümüze söylemesini tercih ederiz."&nbsp;şeklinde tepki gösterdi. Çavuşoğlu, Türkiye'nin tarihinde sömürgecilik olmadığını belirtti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arka plan: Le Monde’de yer alan habere göre&nbsp;Macron, "Fransız sömürgesinden önce Cezayir ulusu var mıydı? Soru bu. (Cezayir’de) Daha önce sömürgeler vardı. Türkiye’nin Cezayir’de oynadığı rolü ve kurduğu hâkimiyeti tamamen unutturabilmesi beni büyüledi." demişti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Diplomatik iyileşme:&nbsp;Fransa, Avustralya büyükelçisini ülkeye geri göndereceğini duyurdu. Avustralya Dışişleri Bakanı Marise Payne, büyükelçinin dönmesinin Fransa ve Avustralya arasındaki denizaltı sözleşmesinin iptaliyle gerilen ilişkileri düzeltmeye yardımcı olacağını söyledi.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yunanistan-Fransa iş birliği:&nbsp;Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, Fransa'yla savunma iş birliği üzerine kurulan anlaşmalarının "dış tehditlere karşı Fransa ve Yunanistan'ın birbirlerinin yardımına koşacağı"&nbsp;anlamına geldiğini ifade etti.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">NATO'dan Macron'a: NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Avrupa'nın savunma alanında bağımsızlık kazanması gerektiğini vurgulayan Macron'a ithafen&nbsp;"Alternatif yapılanmalar yaratarak transatlantik bağları zayıflatmaya yönelik her türlü girişim sadece NATO'yu zayıflatmakla kalmaz, Avrupa'yı da böler" dedi.</li></ul>

Aposto Gündem

İngiliz gazeteci ve şair Rudyard Kipling’in 1899 yılında “The White Man's Burden” adında Filipin-Amerikan Savaşı ile ilgili yazdığı bir şiir var. Kısaca batının daha gelişmiş olduğu için ‘üstüne düşen’ sorumluluktan bahsediyor. ‘Beyaz adamın yükünün’, diğer ülkeleri geliştirmek olduğuna değiniyor — bu yol da çoğu zaman sömürgecilikten geçiyor… Kısaca bu şiir Batı’nın o dönemde — ve hala — kendini nasıl gördüğüne dair bize çok güzel bir fikir veriyor: üstün, en iyi bilen ve dünyanın problemlerini çözmek için gereken anahtarı elinde tutan.&nbsp;Neden bundan bahsediyorum?Çünkü Filistinliler ve İsrailliler arasında yıllardır devam eden anlaşmazlıkların tohumları da aslında ‘sorumluluk’ maskesi altında kendi çıkarlarını düşünen beyaz adamlar tarafından 1917 Balfour Deklarasyonu ile ekildi — yani Kipling’in tayfası. &nbsp;İngiltere Balfour Deklarasyonu ile Yahudilerin Filistin’de ana vatanlarının kurulmasını desteklediğini belirtti. Enteresan şey şudur ki, Dünya Siyonist Teşkilâtı kurucusu Theodor Herzl bu ana vatanın kurulması için iki yer önerdi: Arjantin ya da Filistin. O iklim koşulları ve seyrek nüfuslu bölgelerinin fazlalığı nedeniyle Arjantin’i tercih etse de, Yahudilerin Filistin ile olan tarihi bağlarından dolayı, &nbsp;Filistin’in daha cezbedici bir seçenek olduğu kanısına varıldı. Hep merak ederim, acaba Arjantin’i seçselerdi olaylar nasıl gelişirdi…Bu çok genel bir özet, daha ayrıntılı bilgiler için bana ulaşabilirsiniz, ders notlarımı paylaşmaktan mutluluk duyarım.&nbsp;2020’nin Ekim ayında İsrail’de bir mahkeme, 4 Filistinli ailenin Sheikh Jarrah mahallesinde bulunan evlerinden çıkarılması kararını aldı. Sonraki aylarda bu mahallede yaşayan başka Filistinli ailelerin de evlerinden çıkarılması planlanıyor.Doğu Kudüs, Gaza ve Batı Şeria’yı 1967 yılında gerçekleşen Altı Gün Savaşı sonucu kendi topraklarına <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/world/middle-east/east-jerusalems-sheikh-jarrah-becomes-emblem-palestinian-struggle-2021-05-10/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">katan</a> İsrail’in genişleme projesi, Filistinlileri, İsrail’in 1948 yılında kurulmasından beri evlerinden ve topraklarından ediyor — Sheikh Jarrah ilerledikleri bu yolda sadece yeni bir mahalle. Günümüzde yaklaşık<a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/en/middle-east/palestinians-make-up-world-s-largest-refugee-population/1179770#:~:text=There%20are%20around%205.9%20million%20Palestinian%20refugees%20around%20the%20world&text=RAMALLAH%2C%20Palestine-,There%20are%20around%205.9%20million%20Palestinian%20refugees%20around%20the%20world,Bureau%20of%20Statistics%20(PCBS)." style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;6 milyon</a> Filistinli, mülteci statüsünde.&nbsp;Ramazanın son cuması Mescid-i Aksa’ya namaz kılmak için gelen Filistinlilere İsrail polisi müdahale etti. Polisin Mescid-i Aksa’ya girmesiyle başlayan olaylara karşı yapılan eylemlerde polis plastik mermi, tazyikli su ve ses bombası kullandı. Hamas İsrail'in bazı bölgelerine roketler attı, buna karşılık İsrail de Gazze'ye hava saldırısı gerçekleştirdi. Bu saldırıda hayatını kaybedenlerin sayısı 65 oldu. Yaralı sayısının da 360’ı geçtiği tahmin ediliyor.&nbsp;Çoğu zaman yaptığım gibi burada bir durmak istiyorum…&nbsp;Burada olay din, ırk, kim önce geldi meselesi değil. Bu politik bir mesele ve iki taraf da çözümlenmesini hak ediyor.&nbsp;Çoğu İsrailli ve Yahudi yıllardır Filistinlilere yapılanlara karşı geliyor — problem halkın geneli değil zaten, problem devletler. Günün sonunda evinizden alınıp atılmak insanlık dışı. Filistin’de olaylar insanların topraklarından olması ile başladı ve evlerinden olmaları ile devam ediyor. Fark etmişsinizdir, yaşananlara İsrail-Filistin çatışması demiyorum. Birçok insanın da bahsettiği gibi Filistin’de olanlar, bir ‘çatışma’ değil. Bu durumda sömüren ve sömürülen/ ezen ve ezilen taraflar var.&nbsp;Son bir video ile bitirmek istiyorum — gazeteciliğin görünürde tarafsızlığı ile ilgili. <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/m7mdkurd/status/1392039762404511744" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Videoda</a> bir CNN muhabiri, Filistinli yazar <a fr-original-style="" href="https://www.mohammedelkurd.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mohammed El-Kurd</a>’a ‘sizinle ve sizin pozisyonunuzda olanlarla dayanışma amaçlı patlayan şiddetli protestoları destekliyor musunuz’ diye soruyor. El-Kurd’un sesi titreyerek verdiği cevap ise kısa ve öz:&nbsp;“Siz, benim ve ailemin şiddetle evlerimizden atılmamızı destekliyor musunuz?”

sömürgecilik ile ilgili hikayeler