<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;Çin'in yerli markaları Batılı şirketlerin uzun zamandır şikayet ettiği bir sorun olan taklit ürünlerle mücadele etmeye başladı. <a fr-original-style="" href="https://www.wsj.com/world/china/chinese-companies-intellectual-property-law-66321130" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Wall Street Journal'ın</a> haberine göre, "ticari marka koruması" için başvuran Çinli şirketlerin sayısı 2017'den 2022'ye kadar üç katı oranında arttı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aynı zamanda: Çin, diğer önlemlerin yanı sıra patent ihlalleri için ceza ücretlerini artırarak da sahtecilikle mücadele için yaptırım mekanizmalarını güçlendirdi.</li></ul>

Pareto

• “Kara para aklama”, “belgede sahtecilik”, “suç işlemek maksadıyla örgüt kurma” ve “vergi kanununa muhalefet” suçlarıyla haklarında soruşturma başlatılan Dilan ve Engin Polat çiftine yönelik düzenlenen operasyonda gözaltına alınan ve emniyetteki işlemleri tamamlanan 6 kişiden 5'i adliyeye sevk edildi. 1 kişinin ise ifadesinin ardından savcılık kararıyla serbest kaldığı öğrenildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İfade: Polat çiftinin hakimlikteki ifadeleri ortaya çıktı. Engin Polat, “Vergisel bir hata varsa cezasını ödemeye hazırım" derken Dilan Polat ise "Biz örgüt değil, bir aile şirketiyiz" dedi.</li></ul>

Aposto Gündem

Eski ABD Devlet Başkanı Donald Trump, hakkında geçtiğimiz hafta açılan soruşturmanın ardından ilk kez hakim karşısına çıktı. Hakkında ceza davası açılan ilk eski ABD Başkanı olan Trump, hakkındaki tüm suçlamaları reddetti. Trump, iddianamenin Manhattan Bölge Savcısı Alain Bragg tarafından okunduğu soruşturmayı "cadı avı" olarak niteledi ve tüm suçlamaları reddetti, bir sonraki duruşmaya çıkma şartıyla salıverildi. Bir sonraki duruşma 4 Aralık’ta görülecek.Açıklamalar:&nbsp;Trump duruşmanın ardından yaptığı açıklamada "2024'te yeniden seçilmesini engellemeye çalışan Demokratların bir komplosuyla karşı karşıya olduğunu" öne sürdü. Trump, "İşlediğim tek suç, yok etmeye çalışanlara karşı ülkemizi korkusuzca savunmak" dedi. “Böyle bir şeyin ABD’de olabileceğini asla düşünmezdim” ifadelerini kullanan Donald Trump, "ABD cehenneme gidiyor"&nbsp;diye konuştu.Suçlamalar:&nbsp;2016 yılında ABD Başkanlık seçimini kazanan Trump’ın 2007 yılında ilişki yaşadığı porno filmi oyuncusu Stormy Daniels’a kişisel avukatı Michael Cohen aracılığıyla 130 bin dolarlık “sus payı” verdiği, bu parayı da şirket gideri olarak gösterdiği ortaya çıkmıştı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Michael Cohen’e karşı 2016’da başlatılan federal soruşturmanın mahkeme kayıtlarında, Cohen kendisine Trump Organization’dan yöneticilerin onayıyla yapılan, 420 bin dolarlık ödemenin Stormy Daniels’a verilecek sus payını, vergi giderlerini ve kendisi için bir miktar prim içerdiğini ifade etmişti. Trump ise bu ödemenin varlığından haberdar olmadığını iddia etmişti.&nbsp;</li></ul>İddialar: Dünkü duruşma sonrasında Trump’ın hakim karşısına çıkmasına yol açan iddianame kamuoyuyla paylaşıldı. Buna göre Cumhuriyetçi eski başkan, 2016 seçimlerinin öncesinde ve sonrasında ABD seçmenlerinden yasa dışı faaliyetlerini gizlemek amacıyla New York ticari kayıtlarında 34 kez sahtecilik yapmakla suçlanıyor. Daniels'ın yanı sıra eski ABD Başkanı'nın iki kişiye daha "sus payı" vererek bunu şirket gideri olarak gösterdiği iddia ediliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ticari evrakta sahtecilik, New York eyalet yasalarına göre "E seviyesinde" bir ağır suç; yani <a fr-original-style="" href="https://www.diken.com.tr/trump-34-kez-evrakta-sahtecilikten-hakim-karsisina-cikti-agir-suclarin-en-hafifi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ağır suçların en hafifi.</a></li></ul>Öte yandan:&nbsp;Trump hakkında ABD Başkanı olduğu dönemde iki azil soruşturması da açılmıştı. Trump, "Ukrayna'dan rakibi Joe Biden ve oğluyla ilgili soruşturma başlatmasını talep ederek kanunları çiğnemekle" ve "destekçilerini ABD Kongresi'ne saldırmaya teşvik etmekle" suçlanmıştı. Ancak senato Trump’ı <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/articles/c72qxelz4vxo" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">aklamıştı.</a>&nbsp;Bir adım sonrası:&nbsp;ABD yasalarına göre suçlu bulunan bir adayın hapishanedeyken bile başkanlık kampanyası yürütmesi ve başkan olarak görev yapması mümkün. Bu nedenle Trump’ın da hüküm giyse dahi Başkanlık seçimine katılması mümkün.&nbsp;Yorumlar:&nbsp;BBC Kuzey Amerika Editörü Sarah Smith, Trump’a açılan davanın 2024’te gerçekleşecek Başkanlık seçimine etkisine ilişkin kaleme aldığı yazısında “Asıl soru, Trump'ın bu ceza davasını, gelecek yılki başkanlık seçimlerinde kullanabileceği bir malzemeye dönüştürüp dönüştüremeyeceği” diyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Smith, Cumhuriyetçi Parti içinden rakiplerinin Trump’ı savunduğunu hatırlatarak Trump’ın bu davayı parti içindeki adaylık seçimlerinde bir avantaja dönüştürebileceğini değerlendiriyor. Genel seçimlerde bu taktiğin ters tepebileceği değerlendirilse de özellikle Trump destekçileri seçimler için bu suçlamaların bir avantaj yarattığını <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/articles/cz4ryy54g2wo" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">savunuyor.</a></li></ul>

Eski ABD Başkanı Trump hakkındaki tüm suçlamaları reddetti

Donald Trump ilk kez hakim karşısına çıktı

Geçtiğimiz yılın sonunda 2024 seçimleri için adaylığını ilan eden eski ABD Başkanı Donald Trump, jürinin kararıyla açılan soruşturma doğrultusunda salı günü hakim karşısına çıkmak üzere pazartesi davanın gerçekleştiği New York’a gitti.Daha önce batan birçok şirket ve şüpheli çıkar ilişkileri güttüğü siyasi isimlerle ilgili gelen suçlamalar sonuçsuz kaldıktan sonra Trump, Amerikan siyasi tarihine hakkında ceza davası açılan ilk eski Başkan olarak geçecek.Peki bugünkü davanın konusu ne, süreç nasıl gelişti ve daha önemlisi, bu dava Trump’ın 2024 adaylığı konusunda ne anlama geliyor? Devam eden dava Trump’ın adaylığı için engel mi, avantaj mı, dezavantaj mı olacak?<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uzun davalar listesi</h2>Trump'ın kariyeri boyunca hakkında yapılan hukuki işlemlerin sayısı 4 bini buldu. Özellikle başkanlık süresinin bitimi sonrasında 6 Ocak ‘Save America’ mitinginin Kongre baskınına yol açması ve Florida’daki evinde Oval Ofis’i teslim ederken geri vermesi zorunlu 15 kutu resmi evrak bulunması, hakkında oldukça kritik hukuki işlemlerin başlatılmasına sebep oldu. Bu iki kritik davada soruşturmalar özel yetkili uzman olarak atanan eski başsavcı Jack Smith’in başkanlığında devam ederken, bugünlerde gündeme oturan Trump davası bambaşka bir konuyu irdeliyor. Trump’ın gelişmelere tepkisi ise, uzun bir zamandır olduğu gibi, "Demokratların cadı avının bir parçası" demek oluyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Sus parası davası"</h2>ABD’de bir kişinin bir konu hakkında konuşmaması için rüşvet vermek suç sayılmıyor, ama Trump’ın davası "sus parası davası" olarak nam salmış durumda. Trump’ın, eski yetişkin film oyuncusu Stephanie Clifford veya sahne adıyla Stormy Daniels’a yaptığı 130 bin dolarlık sus payı ödemesinin şirket gideri olarak gösterilmesi iddiasıyla başlayan soruşturma süreci, Trump hakkında dava açılması kararına vardı.Sus parası, Trump’ın bir önceki seçim kampanyası sırasında, Clifford’la 2007 yılında yaşadıkları ilişkiyi saklamak için ödenmişti. Suç duyurusunda bulunma kararı alan New York Şehri Bölge Savcısı Alvin Bragg, soruşturma aşamasında kanıtların toplanması ve incelenmesi için bir jüri kurdu. Ödemenin şirket üzerinden, yasal ücret olarak kayda geçilmesi kayıtlarda sahtecilik suçuna işaret ediyor. Kurulun görevi de kanıtları toplayarak bu konuyu netleştirip suçlama olup olmamasına karar vermek. Sonlandırılan iddianame ise dünkü duruşmaya kadar mühürlü kaldı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Clifford'dan yıllar sonra açıklama</h2>Trump ile arasında geçen ilişkiden sonra sus payı ödenerek tehdit edilen Clifford, dava süreciyle birlikte daha detaylı açıklamalar vermeye başladı. Trump’a karşı dava açılmasını "muazzam ve destansı" olarak nitelendiren Clifford’ın, 2011'de Tabloid Magazine’e 15 bin dolar karşılığında verdiği röportajı yayımlanmamış, 2018 yılında, yani Trump Beyaz Saray'dayken basın mensuplarına yaptığı açıklamayla bugün dava konusu olan hikâyenin ilk detaylarını vermişti. CNN'in aktardığına göre, Clifford için en büyük değişikliklerden biri, dava süreci başladığından beri doğrudan Trump tarafından tehdit ediliyor olması.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Trump dün hakim karşısındaydı</h2>Manhattan Ceza Mahkemesi binasından girdiği andan itibaren gözaltına alınan Trump, hazırlanan ve mühürlü tutulan iddianame doğrultusunda yöneltilen 34 ayrı suçlama hakkında kendini savundu. Duruşmadan sonra New York’tan Florida’daki evine dönen Trump akşam saatlerinde açıklama yaptı. Adeta bir miting konuşmasına çevirdiği açıklamasında, bir önceki seçimlere Rusya’nın etkisiyle Cumhuriyetçilerden oy çalındığından, Georgia seçimlerinde yapılan hileden, ABD’nin enerji bağımsızlığını 6 ay içinde kaybedeceğine kadar gerçekdışı ve aksi kolayca kanıtlanabilir birçok konuda beyanda bulundu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Davanın 2024 seçimlerine etkisi</h2>Öncelikle, ABD anayasasına göre başkanlık yarışına girme ve seçilme koşulları arasında temiz sicil mecburiyeti olmadığını belirtmek gerekiyor. Dolayısıyla teknik olarak bu dava süreci Trump’ın 2024 seçimlerine aday olmasına engel değil.Bu sebeple asıl önemli soru, bu dava sürecinin Trump’ın adaylığını nasıl etkileyeceği üzerine. Üç ana ihtimal var. Siyasetçiler arasında örneğini çok kez gördüğümüz, mahkeme, hapis cezası gibi hukuki işlemlerin siyasetçiyi seçmen gözünde mağdur göstererek desteğin artması veya bu davanın ve devam eden diğer davaların içeriğinden ötürü ortaya çıkacak yeni kanıt ve suçlamalardan dolayı desteğin azalması. Öte yandan, kendini Cumhuriyetçilerin adayı ilan eden Trump, henüz parti içinde kesinleştirilmemiş bir konuda iddiada bulunuyor. Dolayısıyla önümüzdeki süreçte Trump resmi başkanlık adaylığını bağımsız aday olarak yapabilir. Bu durumda iki partili Amerikan siyaseti ve seçimleri hesaba katıldığında kendisinin çok bir şansı olmayacaktır.Minnesota Üniversitesi Siyaset Bilimi departmanında Amerikan siyasi davranışları alanında uzmanlaşan bir doktora öğrencisinden aldığım bilgilere göre, son yıllarda yapılan araştırmalar Trump destekçisi olan ve/veya aşırı sağcı olan Cumhuriyetçilerin Trump’la ilgili her türlü suçlamayı görmezden geldiğini ve dava sürecini "liberal elitlerin" Cumhuriyetçileri cezalandırma çabası olarak gördüğünü bulmuş.Öte yandan, Trump destekçisi olmayan Cumhuriyetçiler "kural takip eden" karaktere sahip olarak bulunmuş. Dolayısıyla bu dava sürecinden etkilenme ihtimali olan grup bu ikinci grup. "Cadı avının kurbanı" olduğunu belirten Trump’ın bu tarzı ve seçimlere yönelik ilk mitingini aşırı sağcı ve Trump destekçilerinin çoğunlukta olduğu Texas eyaletinin Waco Şehrinde yapması, şimdilik bu stratejiye ve kendi destekçileriyle aşırı sağcı seçmenlere güvendiğini gösteriyor.Öte yandan, Amerikan siyasetinde var olan iki partili sistem ve uzun süredir devam eden polarizasyonu hesaba katarsak, Trump destekçisi olmayan Cumhuriyetçilerin bu dava sürecinden dolayı Demokratlara oy vermesi de büyük bir trend olmayacak gibi duruyor. Bu tahminlerde tabii ki henüz açıklanmayan ama Joe Biden olacağı tahmin edilen Demokrat aday ve kendisinin takip ettiği kampanya da önemli birer faktör olacaktır. Yine en önemli yarış, ABD’nin çekişmeli seçim bölgelerinde yaşanacak, ama eğer Trump bağımsız aday olursa yarışmanın çoğu Demokrat ve Cumhuriyetçi aday arasında gerçekleşecek.

Spektrum

Dava 2024 seçimlerini nasıl etkiler?

New York’ta tarihi gün: Donald Trump duruşması

• HDP Diyarbakır Milletvekili Semra Güzel hakkında "resmî belgede sahtecilik" suçundan 3 yıldan 7 yıl 6 aya kadar hapis cezası istemiyle İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından iddianame düzenlendi. İddianamenin kabul edilmesi hâlinde tutuklu Güzel'in yargılanmasına önümüzdeki günlerde başlanacağı kaydedildi.

(Çizim: <a fr-original-style="" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3NvdXJjZT13ZWImc3Vic2NyaWJlcj11bmRlZmluZWQmc3Rvcnk9NjBiYzhjZDM3NjNmNTYwMDA2YjQxZjlmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbnN0YWdyYW0uY29tJTI1MkZvbGNhcnlnbiUyNTJG" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Olçar Yiğen</a>)Geçtiğimiz haftalarda Youtube üzerinden yayınlamaya başladığı video serisiyle ülke gündemine oturan Sedat Peker, hükümetle ilişkilerine dair açıklamaları ve yer yer muhalif yaklaşımlarıyla çok geniş bir kitlenin ilgisini çekmeyi başardı. Videolarında yer alan açıklamalar gündemi meşgul ededursun; takipçilerinin bir kısmının takdirini ve sempatisini toplayan Peker’in, doksanlı yıllardan beri suç faaliyetlerine adının karıştığı ve dosyasının bir hayli kabarık olduğu aşikâr...Her ne kadar kişilerin adli kayıtları kişisel veri kapsamında olduğundan ulaşılması mümkün olmasa da, Peker gibi medyatik bir karakterin suç dosyasına dair üstünkörü de olsa fikir sahibi olmak mümkün. Kendi açıklamalarında ilk kez 17 yaşında cezaevine girdiğini belirten Peker, medyada ilk olarak 1997 yılında Abdullah Topçu cinayeti&nbsp;zanlısı olarak <a fr-original-style="" href="https://www.milliyet.com.tr/the-others/adalet-tatmin-etmiyor-5230701" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yer aldı</a>. Bu yargılamada Peker hakkında beraat&nbsp;kararı verilirken, iki adamı(!) müebbet&nbsp;hapis cezasına çarptırıldı. Adının yeni yeni kulaklarımıza çalındığı doksanlı yıllardan günümüze dek ‘suç işlemek amacıyla örgüt kurma’, ‘kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma’, ‘kasten öldürme’, ‘kasten yaralama’, ‘tehdit’, ‘şantaj’, ‘yağma’, ‘mala zarar verme’, ‘resmi evrakta sahtecilik’ gibi suçlarla gündeme gelen Sedat Peker, son olarak <a fr-original-style="" href="https://www.cnnturk.com/2005/turkiye/03/12/kelebek.operasyonunda.17.tahliye/79303.0/index.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kelebek Operasyonu</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/ozeldosyalar/2013/02/130217_rengin_ergenekon" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ergenekon Davası</a> kapsamında yargılandı. Peker’in yıllarca süren bu soruşturmalardan nasıl sıyrıldığı ise halen merak konusu. Zira yargılandığı suçların görece en hafiflerinden olan tehdit suçuna bile <a fr-original-style="" href="https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5237&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Türk Ceza Kanunu</a> kapsamında 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngörülürken, kasten öldürme suçunun üst sınırı ağırlaştırılmış müebbet&nbsp;hapis cezası olarak düzenlenmekte.Hukuki bir yaklaşım ile bakıldığında ise, yargılama süreçlerinin içeriği bilinmediğinden; yalnızca medyaya yansıyanlara bakılarak Peker hakkında bir hüküm vermek elbette mümkün değildir. Ancak kendisinin kariyerine(!) dikkatle bakıldığında, sözüm ona ‘mafya babalarının’ toplumun dinamiklerine yönelik yıkıcı etkisi somut bir gerçektir. Kaldı ki, organize suç örgütü liderlerinin serbest piyasa ekonomisinin sağladığı imkanlardan yararlanarak, yasal faaliyet gösteren hayırsever iş insanı&nbsp;gibi davranabildikleri, yasadışı faaliyetlerini ise paravan kuruluşlar&nbsp;aracılığıyla sürdürdükleri bilinmektedir. Bu tip faaliyetlerin kisvesi altında işlenen suçlar, bir yandan hukuk devletini tahrip ederken, diğer yandan demokrasinin imkanlarını suistimal ediyor. Yasadışı yollardan elde edilen finansman kaynakları politikaya, basına, kamu idaresine ve hatta toplum düzenine nüfuz ederken; bunların yönlendirilmesinde de bir güç unsuru olarak kullanılıyor. Organize suç örgütlerinin ekonomik güç odağı haline gelmeleri ise, demokratik hukuk devletlerinde güçler dengesini yönlendirebilme imkânını yaratıyor. Türkiye gibi, kuruluşundan bugüne bir demokrasi&nbsp;ve hukuk bağımsızlığı&nbsp;sınavı veren, yer yer bu bağımsızlığın çeşitli unsurlar yüzünden baltalandığı bir ülkede, organize suç örgütlerinin ne denli büyük bir problem teşkil ettiğini görmek ise zor değil.Tüm bu nedenlerle her ne kadar Sedat Peker gibi figürler gündemdeki açıklamalarıyla sempati toplayabilen, yer yer kendisine hak verilen kişiler olsa bile; bağımsız yargıyı yönlendirmeyi, kanunlardan doğan yaptırımlardan kaçınmayı adet edinmiş karakterlerin veya &nbsp;suç örgütlerinin toplumun yapısına ve demokrasiye verdiği zararları göz ardı etmemek gerekiyor.<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/elif-ay-91a24a16a/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Elif Ay</a>

Sedat Peker gibi figürlerin toplum yapısına ve demokrasiye verdiği zararı göz ardı etmemek gerekiyor.

Sedat Peker anti-kahraman mı?

Görsel: Independent&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMzNhYjVjNmE5MzgwMDAwN2RhODA2MiZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGZ2FzdHJvbm9tbGF5dm9uZCUyNTJG"">Can Koyuncu</a>Tütün tüketimi yakın bir geçmişe dek, erkek egemenliğindeydi. Bu nedenle özellikle 17. Ve 19. yy’lar arası edebi metinlerdeki özgür ve çekici kadınlar tütün tiryakisi olarak resmedilirdi.&nbsp;Aldwin Oppel bu konuda şunları dile getiriyor: “Orta ve Kuzey Avrupa ülkelerinin çoğunda tütün tiryakiliği sadece genç ve yetişkin erkeklerin tekelinde olan az sayıdaki imtiyazlardan biridir. Dolayısıyla, bu ülkelerdeki kadınların toplum içinde tüttürmeye başlamaları, eşitlik yolunda atılan bir ilk olarak görülebilir.”Sahtecilik demişken, konu Kolomb’un 1492 senesinde tütün hakkında yazdığı notları daha detaylı şekilde 1527 yılında yazan Rahip Bartholome de las Casas’a gidiyor. Olayın kahramanları ise, Küba’ya ulaştıklarında Kolomb tarafından keşif gezisine çıkarılan Rodrigo de Jerez ve Luis de Torres. Torres’in seçilmesinin nedeni, birden fazla dili çok iyi biliyor oluşuydu. Kolomb’a göre bu dil zekâsı sayesinde yerlilerin dili çabucak çözülebilecekti.&nbsp;“Bu iki Hristiyan yolda pek çok insanla, köyden köye giden kadın ve erkeklerle karşılaştı; erkeklerin yanında tütsüleme için daima belirli otlar ve ateşler vardı. Bu kuru otları bizde erkek çocukların Paskalya’da çatapat hazırlarken yaptığı gibi, bir başka kuru yaprağa sarıyorlar, bunun bir ucunu yaktıktan sonra öbür ucunu emerek, yudumlayarak ya da soğurarak dumanı içlerine çekiyorlar. Bununla uzuvlarını uyuşturuyor, neredeyse sarhoş oluyorlar ve hiç yorgunluk hissetmiyorlar. Bu çatapatlara, ya da adı her neyse, onlar ‘tobacos’ diyor.”Metinde öncelikle dikkat edilmesi gereken, Casas’ın tütün içme eylemine kelime bulamıyor oluşu. “Emerek, yudumlayarak ya da soğurarak…” gibi tanımlamalarda bulunuyor. Ancak bu yeni tüketim şekline bir türlü ismini veremiyor ve bu durum 17. Yüzyıl Avrupası’na dek çözüme kavuşamıyor. Alman üniversite öğrencilerine burada teşekkür etmeleri gerek. Zira artık ihtiyaç duymadıkları kitap yapraklarını pipo zevki için feda eden öğrenciler, bu eyleme “schmöker” ismini vermişlerdi.Peki sahtecilik nerede, ne şekilde yapılmıştı?&nbsp;Tütünün Avrupa’ya girmesiyle kadınların da zevkle tüttürdüğünü gören Rahip Casas –sonrasında Piskopos– notlarından “mujeres” yani kadın sözcüğünü çıkarmıştı.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2021-02-22T13:03:26.386Z.jpeg"><figcaption>Kaynak: Divamag “Birbirlerinden yüzlerce mil uzakta doğmuş olsalar da, hem Bonny hem de Read, çocukluklarında 'yoksulluk, uygunluk ve utançtan' kaçmak için erkek kılığına girmişlerdi.”</figcaption></figure>Kadın KorsanlarKadının tütünle ilişkisinden bahsettikten sonra, 1697 doğumlu İrlandalı kadın korsan Anne Bonny’yi atlamak haksızlık olur. 18. yüzyılın ortalarında yazılan bir kitapta bulunan illüstrasyonda, Anne Bonny, 1685 doğumlu ortağı Mary Read ile birlikte korsan bayrağı altında tütün tüttürüyordu.Bonny, zengin bir avukat olan babasının, hizmetçisiyle girdiği yasak ilişki sonucu dünyaya gelen bir kız çocuğuydu. Skandalı örtbas etmek için seneler boyunca erkek kılığında babasının yeğeni olarak gezen Bonny, o dönem korsanlık yapan James Bonny’le birlikte bu yeni ve maceralı hayata adım atmaya karar vermişti. Ancak bu evlilik çok iyi gitmeyince, başka bir korsan olan Jack Rackham ile yeni bir hayata başladı. Read ile de bu sayede tanışmışlardı.&nbsp;Read’in de hikayesi farklı değildi Bonny’den, belki de bu kadar yakın, hatta sevgili olmalarının ardında yatan buydu. O da annesi ile gardiyanının yasak ilişkisinden meydana gelen ve yine senelerce erkek kılığında gizlenen biriydi. Eşinin ölümüyle tekrardan erkek kılığına giren Read, Karayipler açıklarında John Rackham’ın tayfasına katılmıştı.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2021-02-22T13:06:30.103Z.jpeg"><figcaption>Kaynak: Wikipedia</figcaption></figure>1778 yılında doğan Mary Ann Talbot da erkek kılığına girerek denizci olmuş ve kadın olduğunu uzun bir süre saklarken savaşlar vermişti. Savaşlardan birinde ağır yara alması sonucu eve dönüşünde kaleme aldığı otobiyografisinde şunları anlatır: “O zamana kadar denizci kıyafetimi hiç çıkarmamıştım. Ama Mrs. Jones’ta kalırken hemcinslerimin giysilerine döndüm; ne var ki denizci alışkanlıklarımı unutamıyor, sık sık tayfa kılığına girip dışarı çıkıyordum.”&nbsp;Not: 1800’lerin ortasına doğru Paris’te çıkan bir moda dergisi ise, tütün içen kadınları hedef göstererek şunları dile getirir:&nbsp;“Muhakkak ki yakında kadın kalmayacak. Erkek cinsiyetine geçmek için ellerinden geleni yapıyorlar. Siyasi kargaşa yaratıyor, yeni dinler icat ediyor, en edepsiz yazıları yazıyor, pervasızlık konusunda erkeklerden hiç geri kalmıyor, onların sahip olduğu hakları elde ediyor, bu arada da zevkle purolarını tüttürüyorlar.”Görüldüğü gibi, kadınların hak arayışı mücadelesinde tütün önemli bir rol oynamıştı. Tütünün sağlık sorunlarına yol açmasını ve 1800'lerin son çeyreğinden itibaren tıp uzmanları tarafından büyük düşman olarak ilan edilmesini bir kenara bırakacak olursam, zannediyorum ki bazı noktalarda toplumsal açıdan gelişmelere vesile olmuş bir ürün. Hâli hazırda birçok şekilde tütün üzerine okuma yapmışken ve bilgim de tazeyken, belki bir bültende de tütünün Osmanlı Rejisi dönemini ele alabilirim. Bu haftalık bu kadar, esen kalın.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;

sahtecilik ile ilgili hikayeler