💬 #tarih'te Tahir Elçi anısına Hayri Fehmi Yılmaz'ın kaleminden: <a fr-original-style="" href="https://tarihdergi.com/insanlarimiz-da-olmesin-bizi-yasatan-tarihimiz-de/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İnsanlarımız da ölmesin, bizi yaşatan tarihimiz de </a>

Spektrum

Toplumsal Tarih

“Geniş bir kapsamı olup sorunsalı bulunmayan bir kitap ister istemez hantal bir bilgi yığını haline gelecektir. Ben kitapta siyasal düşünce eserlerini toplumsal bir çerçevede ele alırken sınıfsal sömürü ve patriyarkal tahakküm ilişkilerini görünür kılmaya çalışıyorum”.

Ateş Uslu ile Son Çıkan Kitabı “Siyasal Düşüncelerin Toplumsal Tarihi” Üstüne Söyleşi

Toplumsal Tarih, Türkiye’nin en eski popüler tarih dergisi. Tarih Vakfı,&nbsp;1994’ten beri kesintisiz olarak her ay Toplumsal Tarih’i yayımlıyor. Tarih Vakfı, Türkiye’de insanlarının tarihe bakışına yeni bir içerik, zenginlik kazandırmayı ve tarihi mirasın korunmasını köklü bir duyarlılıkla, geniş toplum kesimlerinin katılımıyla gerçekleştirmeyi amaçlıyor.Bu sayımızda Toplumsal Tarih Genel Yayın Yönetmeni Dr. Erhan Keleşoğlu ile söyleşi yapma fırsatımız oldu. Kendisiyle Toplumsal Tarih’in uzmanlaşmadan beslenen yayıncılık anlayışını ve tarih bilincini güçlendiren yayıncılık uygulamalarını konuştuk.Uzun süre İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak çalışan Keleşoğlu, derginin yayın yönetmenliğini 2021’den beri yapıyor. Siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler kökenli olduğu için özellikle siyasi tarihle hep haşır neşir olduğunu aktarıyor.Ortadoğu politikası, Arap-İsrail çatışması, İsrail’de siyasal-etnik ilişkiler, Filistin iç politikası alanlarında çalışan Erhan Bey, çok sayıda kitap bölümü ve makale yayımladı ve farklı ülkelerde araştırmalar yürüttü.<img src="https://images.aposto.com/2023/0/3/1674028298280.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.11" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Toplumsal Tarih'in Aposto yayınına&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/toplumsal-tarih" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a>&nbsp;abone olabilirsiniz.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Değerler ve kriterler</h3>Erhan Bey’e öncelikle tarih alanındaki uzmanlığı yayıncılık alanında nasıl konumlandırdıklarını soruyorum:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Demokratik iklimin oluşmasına hizmet eden – bunu çok önemsiyoruz Tarih Vakfı olarak – yarı akademik, çok farklı çevrelerden tarih sevenleri buluşturan bir mecra. Dergimizin temel özelliği alanında çok güçlü isimlerden oluşan bir yayın kuruluna sahip olması. Bence içeriğimizin zenginliği buradan geliyor, tarihin farklı alanlarından önemli şahsiyetleri bir araya getirmesinden kaynaklanıyor.”</blockquote>Sohbetimizde uzmanlığın yanında tutarlılık ve değerlere bağlılık öne çıkıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“30 senelik birikimimiz sayesinde ciddi bir teveccüh görüyoruz. İnsanlar yarı akademik bir mecrada ürünlerini yayımlamak istediklerinde ilk akla gelen dergilerden biri Toplumsal Tarih oluyor.”</blockquote>Onlar için tarih bilincini gözetmenin yayıncılık bağlamında ne anlama geldiğini merak ediyorum, Erhan Bey bu noktada yayın kurulu ve yayın politikasının bağlı olduğu değerlerin rolünün çok büyük olduğunu söylüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Yayın kurulu her ay düzenli olarak toplanır, bize ulaşan yazıları denetimden geçirir. Yayına uygunluk denetimi için belli kıstaslarımız var. Konunun ilginç olması gerekiyor, özgün olması gerekiyor, akademik kriterlere haiz olması gerekiyor, etik, Tarih Vakfı ve Toplumsal Tarih dergisinin yıllar içinde geliştirmiş olduğu etik değerlere uygun bir metin olması gerekiyor.Tarih Vakfı’nın değerleri kuruluşu itibarıyla belli; demokratik, çoğulcu, hukuk devletine saygılı, eleştirel bir tarih anlayışını sivil toplumun demokratik tarzda temsil edildiği bir Türkiye için tartışılır hâle getirmek üzere bu değerlere hizmet etmek. Toplumsal Tarih burada çok önemli bir işlev sahipleniyor.”</blockquote><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir mücadele alanı</h3>Bu noktada tarih yayıncılığının dünyadan farklı olarak Türkiye özelindeki önemi üzerine neler düşündüğünü merak ediyorum. Erhan Bey şöyle söylüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Tarih dediğiniz şey dünün meselesi değil. Dünde, geçmişte yaşanmış olan olay ve olguları sadece o dönemde gerçekte neler olduğu üzerinden incelemek bugünkü tarih anlayışını tam olarak yansıtmıyor. ‘Hakikatte ne oldu?’ sorusunun ötesine geçmiş bir tarih anlayışına ihtiyacımız var.Tarih aynı zamanda bir mücadele alanı. Bugünün toplumsal ve siyasi ihtiyaçlarına göre tarihin yeniden yazıldığını görüyoruz. Bu yazım süreci o anlamda bize bir mücadele alanı sunuyor. Biz o mücadele alanına da demokratik bir perspektiften bakıp kendi tarih anlayışımızla katkı sunmak istiyoruz.”</blockquote><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye'de tarih yazıcılığı</h3>Türkiye’de tarih yazıcılığının dünyadan belirgin farklarını merak ediyorum. Erhan Bey şöyle açıklıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Bugünün ve geleceğin siyasal mücadeleleriyle ilintili olduğu için Türkiye’nin siyasal ve toplumsal atmosferi de ister istemez önemli bir etkiye sahip tarih yazıcılığı üzerinde.Tarih yazım faaliyetinde bulunanların önemli bir kısmı akademide çalışıyor. Türkiye akademisi özellikle son 10 senedir büyük bir baskı altında. Özellikle 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında üniversiteler üzerindeki baskının arttığını gözlemledik. Otosansürü, KHK’ları gördük, binlerce kişi mesleğinden ihraç edildi, mesleğini yapamaz hâle geldi.Özgür tartışma ortamının olmadığı bir durumda tabii ki tarih yazıcılığı bundan etkileniyor. Bugünün siyasi ortamı açısından risk temsil edebilecek konularda otosansür görüyoruz. Sansür zaten var – belli konular üniversitelerde ‘araştırılamaz’ duruma gelmiş durumda, çok riskli, siyasal riskleri söz konusu, idari alanda önünüz kesilebilir, yargı önüne çıkarılma durumunuz var. Akademi dışında da aynı sıkıntılar var. İnsanlar fikirlerini ifade etmeye çalışırken veya yazıya dökerlerken hem konu seçiminde hem de tarihsel metinlerin analizi sırasında kendilerini özgür hissetmiyorlar.”</blockquote>Bu ortamda Toplumsal Tarih’in araştırmacılara ve bilim insanlarına sunduğu alan hakkında “Yayına uygunluk kriterlerimiz içinde olduğu sürece, sayfalarımızı her görüşe açıyoruz, özgür düşüncenin ifade edilebildiği.”<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Entelektüel faaliyetin devamı için yayıncılık </h3>Bu noktada Toplumsal Tarih için tarih biliminin ve yayıncılığın sorunlarının bir kesişimi söz konusu. Tarih alanında kaynak yetersizliği, kütüphane yetersizliği, siyasetin etkileri araştırmacıların önüne engeller koyuyor. Basılı yayıncılıkta ise kağıt ve dağıtım maliyetlerinin artması, alım gücüne bağlı olarak tirajların düşmesi gibi ciddi maddi zorluklar hakim. Bu zorlukları konuştuğumuzda Erhan Bey şuna dikkat çekiyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Çok kritik bir zamandan geçtiğimizi söyleyebilirim. Yayıncılar olarak hayatta kalmaya çalışırken aynı zamanda insanların eserlerini, ürünlerini rahatça toplumla paylaşabilecekleri bir mecra teşkil etmeye devam etmek istiyoruz. Bunu çok önemsiyoruz, varoluş sebebimiz bu. Entelektüel faaliyetin devamı, entelektüel ürünün sürekliliği ve ürünlerin de toplumla paylaşılması bizim açımızdan yaşamsal bir yerde duruyor.”</blockquote>Röportajdan bize kalan, uzmanlıktan beslenen yayıncılığın uzmanlığı adadığı alanı geliştirme sorumluluğu oldu. Tarih Vakfı ve Toplumsal Tarih’in tarih bilimine bağlılığı tüm zorluklara rağmen onları üretmeye ve üretenleri desteklemeye itiyor. Bunu yaparken Türkiye tarihine, tarihçiliğine önemli katkılarda bulunuyor. Ve bunu 30 yıldır, Türkiye’nin önde gelen yayınlarından biri olarak sürdürebiliyor.

Aposto P.S.

Dr. Erhan Keleşoğlu ile söyleşi

Toplumsal Tarih: Uzmanlıktan beslenen yayıncılık

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Kitap Yayınevi genel yayın yönetmeni olan Çağatay Anadol, "Bir başka sorun da ülkemizde eleştiri kurumunun çökmüş olması. 'Burnundan kıl aldırmayan' bir toplum olduğumuz için eleştiri elbirliğiyle ‘öldürüldü.” Siz sadece iktidarın ya da siyasetçilerin eleştiriden hoşlanmadığını sanıyorsanız çok yanılıyorsunuz!" diye konuştu.

“Eleştiri kurumunun olmadığı bir ülkede iyi yayıncılık da olmaz!”

<div data-qa="message-text" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><div data-qa="block-kit-renderer" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><h2 dir="auto" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Aposto’da yayımlanmaya başlayan yeni Premium&nbsp;yayınlarımız!</h2><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Premium'da yayın hayatına başlayan dergiler:</h3>🗞️&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/toplumsal-tarih" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Toplumsal Tarih</a>,&nbsp;her cuma saat 11.00'de tarih makaleleriyle Aposto'da.🖋️&nbsp;Nitelikli, dinamik, uzun ömürlü, mutlu edebiyat dergisi&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/notos-dergi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Notos</a>, makaleleri Aposto okurlarıyla buluşuyor.</div></div>🧑‍🍳&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/yemek-ve-kultur" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yemek ve Kültür</a>,&nbsp;yemek kültürünü ele alan yazılarıyla, tarifler ve bilmecelerle okurların karşısında.☀️&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/mercado-magazine" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mercado Magazine</a>, rengârenk dünyasını Aposto'ya taşıyor.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Aynı zamanda sektör yayınları Aposto Premium'da uzmanların yazdığı incelemeleri, sektörel haberleri paylaşacak.</h3>🚘 <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/NtYesUPq6xu1?c=Ezqt12hgBBTP42vt4QL90&sub=62b033905d379200061d8935&s=web" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Otomobil Gazetesi</a> ve <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/ojFVPQOOOyZY?c=Ezqt12hgBBTP42vt4QL90&sub=62b033905d379200061d8935&s=web" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oto-Dergi</a>,&nbsp;otomobil endüstrisinde yaşanan gelişmeleri sizlerle paylaşacak.🤖 <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/grCH-nsfeR5Q?c=P9ODyw5dnOtTux4jn10aE&sub=62b033905d379200061d8935&s=web" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">IT Network Dergisi</a>,&nbsp;Türkiye’deki bilgi teknolojisi sektöründeki kurumsal işbirliğinin dünya standartlarına ulaşması için bilgilendirme, haber, alış ve satış konularına profesyonel tanıtım hizmeti sunuyor.🏨 Türkiye'nin sektördeki tek aylık dergisi <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/IYMwuFNupqDO?c=2_amZm7M7fjqt8sTNrqge&sub=62b033905d379200061d8935&s=web" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hotel Restaurant &amp; hi-tech</a>, ağırlama sanayinin teknolojik gelişmelerini yakından takip ediyor.🧵 Yayın hayatına 1985 yılında başlayan&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/fPi52pM0kcY6?c=r_0uMPGrt_7yPHUjrgv8f&sub=62b033905d379200061d8935&s=web" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Tekstil &amp; Teknik</a>, tekstil sektörüne dair bütün ilgili sahaların en son imalat metotlarını ve tedarikçilerini aydınlatıcı biçimde tanıtıyor.🥼&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/74evz4uxyrae?c=otaEcFFuZ8WVLWYcSY9Ti&sub=62b033905d379200061d8935&s=web" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Medikal &amp; Teknik</a>,&nbsp;aynı zamanda sahası olan medikal sektörünün ilk ve en etkili ihtisas yayını.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yalnızca Aposto'da yayımlanan özel yayınlarımız da artmaya devam ediyor.</h3>🚊<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/strolling-istanbul" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Strolling Istanbul,</a> ayda iki kez İstanbul’un kültürel mirasına dair araştırma ve keşif notları paylaşıyor.📚 <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/is-hukuku-sosyal-guvenlik" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik</a> iş hukuku ve sosyal güvenlik başta olmak üzere çalışma hayatına ilişkin gelişmelere haftalık olarak yer veriyor.

<div data-qa="message-text" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><div data-qa="block-kit-renderer" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><h3 dir="auto" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Aposto’da yayımlanmaya başlayan yeni&nbsp;yayınlarımız!</h3></div></div><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">🗞️ Toplumsal Tarih,&nbsp;artık her cuma saat 11.00'de tarih makaleleriyle Aposto'da!Tarih Vakfı, ülkemiz insanlarının tarihe bakışlarına yeni bir içerik, zenginlik kazandırmayı ve tarihi mirasın korunmasını köklü bir duyarlılıkla, geniş toplum kesimlerinin katılımıyla gerçekleştirmeyi amaçlıyor. Toplumsal Tarih dergisinin ilk iki sayısında 150. Yıl Dönümünde Paris Komünü, Birinci Dünya Savaşı'nda Bir Casusluk Hikâyesi gibi makaleleri, arşiv çalışmalarını, kitap incelemeleri ve kent tarihi araştırmalarını bulabilirsiniz.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/n/toplumsal-tarih" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Toplumsal Tarih</a>

Editörün Seçkisi

İstanbul’un 1931 yılında, daracık bir sokaktan iskeleye doğru yaklaşıyoruz. Bir tane işportacı, “Sev beni 40 paraya! Hatırla beni 100 paraya! Unutma beni 5 kuruşa!” diye bağırıyor. Merak ediyoruz, bu röportajı kaleme alan muhabir ile birlikte tezgâha yaklaşıyoruz. Muhabirin “Nedir bunlar?”&nbsp;sorusuyla merakımızı tatmin edecek bir cevap alacağımızı düşünürken satırların devamında muhabirin bir tane “Sev Beni” alıp oradan ayrıldığını öğreniyoruz.1930’ların İstanbul'unda seyyarda satılan “Sev beni” nedir peki? Bir oyuncak? Kartpostal? Hediyelik bir eşya?&nbsp;İnternetin arama motorlarında “Sev beni” gibi ifadeler üzerinden bir ürünü bulmak imkansız gibi. Kumda iğne ile kuyu kazmaya benziyor. “Sev Beni”nin yanına “1930’lar” yazmak da “işporta”yı eklemek de “İstanbul” demek de sonuç vermiyor. Baştan son tüm bağlantılara tıklamak, sayfalarca okumak gerekiyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/7/2/1661253788710.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.56" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">30 Nisan 1942 tarihli Tan gazetesindeki şöyle bir ilan acaba güzel bir adım olabilir mi? Zihnin insanı yanlış yollara sürükleyen bir arızası var, hemen “Gözen markasının tarihini, diğer ürünlerini araştır” komutunu veriyor. Bir süre, uzun bir süre, adres ve telefon bilgilerinden marka ile ilgili bilgi edinme gayreti hasıl oluyor. Taa ki sıkılıp biraz da&nbsp;“hatırla beni” diye aratıp hikâyeye başka bir yerden yaklaşmayı deneyene kadar…<img src="https://images.aposto.com/2022/7/2/1661253804787.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.56" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Harika bir sonuç değil mi? İşportada satılanların hiç de şaşırtıcı olmayacak bir şekilde losyon ya da kolonya gibi kokular olduğunu anlıyoruz. Bunca merakın bu kadar basit bir sonuca ulaşması araştırmacının canını sıkıyor.&nbsp;“En azından diğer koku markasının da ismi ortaya çıksın, bu yazıyı burada bitirelim” diye düşünüyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/2/1661253822100.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="3.55" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İpucunu bulduktan sonra arama ve sonuçlar hızlanıyor. Bu markamızın ismi de Faruki. İşportada satılan ürünlerin farklı markalarda kokular olduğunu öğrendikten sonra yazının sonu bağlanabilir.Yine de üç markanın “... beni” ile biten bir losyon çıkarması, aralarındaki rekabete ya da taklide dair bu benzerlik, yeni şüpheler de yaratmıyor değil. Mesela “Bu ürünlerden hangisi ilk çıktı?” güzel bir soru.&nbsp;Gözen ile Şükûfe’ye dair detaylı bilgiye rastlamak arama motorlarında pek mümkün olmadı.Ama Faruki farklı. Aybala Yentürk’ün, #tarih dergi’nin Aralık 2015 tarihli sayısında yer alan şu cümlesi ile hikâye devam ediyor: “Anadolu'da kolonya, Osmanlı topraklarında ilk ıtriyat fabrikasını 1882'de kuran Ahmet Faruki'ye başlar…”<img src="https://images.aposto.com/2022/7/2/1661253848282.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.39" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yentürk’ün Faruki markasıyla ilgili yazısından bazı cümleler:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Faruki, henüz 26 yaşında iken, tamamı ithal edilen kozmetik ürünleri ülke içerisinde imal etmenin kârlı bir girişim olduğunu fark ederek 1894 yılında Sultanhamam’da açtığı büyük mağazası ve Feriköy’deki imalathanesi ile yerli parfüm ve kozmetik sanayisinin kurucusu oldu.Bu gelişmeleri değerlendiren ilk girişimci, Mısır asıllı Müslüman bir İstanbullu olan Ahmet Faruki o dönemlerde halk tarafından ‘odikolon’ olarak adlandırılan Eau de Cologne'a ‘kolonya’ adını verir.Ürünleri Avrupa orijinli olanların ayarında olmak bir yana, onlarla yarışacak üstünlükte ve çeşitliliktedir. Nitekim katıldığı uluslararası sergilerden (1903 Atina, 1904 Bordeaux, 1905 Liege, 1906 Paris, 1906 Londra) kazandığı birçok altın madalyanın yanı sıra, Nişan-ı Osmani ve Sanayi Madalyası, İran Hükümeti tarafından da Altın Şir-i Hurşid Madalyası ile onurlandırılır.Faruki’nin kozmetik türlerin isimlerini yerli halkın anlayacağı biçimde değiştirmesi ise ticari anlamda dahiyane bir tutumdur. Türkçe adlar takarak bunların isim babası olmuştur: Zambak Suyu (eau de lys), dudaklık (ruj), allık (compakt’lar), kirpik boyası ya da fırçalı sürme (rimel). Parfümlere ise ‘lavanta’ adını takmıştır. Ecnebi isimlere sahip ithal parfümlere karşı ‘Unutma Beni’, ‘Cici’, ‘Meltem’, ‘Şebnem’ isimli kokular tertip etmiştir."</blockquote>Mısır asıllı Faruki, koku üretimini Anadolu’ya taşımış, kokulara Türkçe isimler takmış, yarattığı markayla uluslararası ödüller almış bir isim. Buradan yola çıkarak işporta tezgahındaki “Sev Beni” ve “Hatırla Beni” kokularının Faruki’nin “Unutma Beni” ürününü taklit ettiğini, isimlendirmesine özendiğini veya onun açtığı pazarlama yolundan gitmeye çalıştığını söyleyebiliriz.&nbsp;“Unutma beni” olumsuz bir cümle. Halbuki onun yolundan giden, taklit eden ya da özenen markaların kullandığı “Sev beni” ve “Hatırla beni” cümleleri ise olumlu. Kalite düştükçe yükselen bir coşku, abartılı bir oyunculuk görüyoruz. Peki, diğer markaların kullandığı pazarlama dili, ürün isimlendirmesi, işporta tezgahına kattıkları coşku; taklitçi olduklarına dair kendilerini ele veriyor mu?&nbsp;Asıl soru şu: İşportada satılan ürünlerin koku olduğuna şu an emin miyiz? Bence hâlâ değiliz…&nbsp;

İşporta duygular

Tarih elbette onu yapanlar kadar yazanların da&nbsp;ürünü. Tarihi ele alan, kaleme döken insanın konu edindiği durumu algılayışı ve ortaya koyduğu yorum, tarihsel gerçeklik kadar belirleyici bir unsur. Heredot ve hatta Homeros'tan günümüze kadar bu anlatılar uygarılıkların inşasında da kilit rol oynadı. Doğu ile Batı ayrımının gün yüzüne&nbsp;çıktığı Troya Savaşı, Homeros'un İlyada anlatısıyla destansı bir anlatıma bürünse de bir yandan da olayı belli bir bakış açısından anlatır ve de tarihe not düşer.Homeros ve onun içinde bulunduğu antik dünyaya dair bildiklerimizin başlangıcı&nbsp;çok büyük oranda bu ünlü&nbsp;ozan ve yine o devirde yaşayan tarih yazıcılarının aktardıklarından oluşuyor. Ancak özellikle Rönesans ile birlikte başlayan ve her dönem git gide artan antik döneme duyulan ilgi bu alanda hatırı sayılır tarih araştırmalarının da ortaya çıkmasına neden oldu. Bu araştırmalardan birkaçının altında imzası olan isim de Jacob Burckhardt.Antik Yunan'dan Rönesans'a: 1818 yılında İsviçre’de doğan tarihçi Jacob Burckhardt, antik döneme dair araştırmalarıyla 19. yüzyıldan günümüze bu alanda çok önemli referans kaynaklara imza attı. 2010 yılında Okuyan Us Yayınevi tarafından Türkçeye kazandırılan İtalya’da Rönesans Kültürü adlı başyapıtıyla da hatırlayacağımız Burckhardt’ın diğer önemli çalışmaları da bir süredir okurla buluşuyor. Ağırlıklı olarak felsefe, antropoloji ve sosyolojinin temel metinlerini Türkçe literatüre kazandıran Pinhan Yayınevi’nin çabasıyla tarihçinin Yunanlar ve Yunan Medeniyeti adını taşıyan bir diğer başyapıtı geçtiğimiz kış aylarında İsmail Hakkı Yılmaz’ın çevirisiyle raflardaki yerini almıştı. Yayınevinin tarih dizisinden çıkan ilk kitap olan Yunanlar ve Yunan Medeniyeti, antik döneme dair önemli bir başvuru kaynağı konumunda. Yine Jacob Burckhardt’ın kaleme aldığı önemli bir diğer tarih çalışması olan Yunan Kültürü Tarihi de geçtiğimiz aylarda Pinhan Yayınları’nın tarih dizisinin ikinci kitabı olarak yayımlandı. Nur Nirven’in çevirisiyle yayımlanan eser, şehir devletlerinin tarihsel gelişiminden aristokrasinin oluşumu ve Helen kültürüne kadar pek çok konu başlığını irdeliyor.Amacı: Literatüre kazandırdığı bu iki çalışmada da yaşadığı dönemin moda anlayışına uymayan Jacob Burckhardt, ele aldığı bu antik dönemi veriler ver gerçeklikler üzerine incelemeyi tercih etti. Yunan Kültürü Tarihi kitabında amacını, “Amacım, Antik Yunan kültürüne ilgiyi canlı tutmak veya övmek değil. Ne de onu hoş göstermek istiyorum. Ama Yunan düşüncesinin dünya tarihindeki ve Doğu ile Batı arasındaki yeri açıklığa kavuşturulmalı."&nbsp;sözleriyle açıklayan Jacob Burckhardt, dönemin gündelik yaşantısına dair ayrıntıları da farklı tarihsel kaynaklardan inceleyip bir araya getirmişti.Tarihçilerin ilham kaynağı: 20. yüzyıl tarih yazımını çok büyük oranda etkilemeyi başarmış isimlerden biri olan Jacob Burckhard’ın bir bütün olarak alabileceğimiz; yukarıda saydığımız üç kitap bir bakıma da Avrupa Kültür Tarihi’ni antik dönemden Rönesans’a kadar neredeyse bir bütün olarak ele alıp konuyu merak edenlere sunuyor. Ancak elbette tarihçinin yapıtları bundan ibaret değil. Örneğin, Büyük Konstantin döneminde Roma dünyasını inceleyen bir çalışmasının da Türkçeye kazandırılmasını heyecanla bekleyenlerden biriyim. Bunun yanı sıra Burckhardt’ın genel anlamda tarih ve tarihteki tarihçiler üzerine kaleme aldığı, bir nevi metodolojik bakış açısını da yansıttığı çalışmasını da özellikle bu alanda ilerlemek isteyenlere mutlaka tavsiye ediyorum.

Duende

Jacob Burckhardt'ın yapıtlarına bir bakış.

20. yüzyıl tarihçiliğine yön veren isim 

Umberto Eco,&nbsp;ürettikleriyle bu mecrada bundan sonra da sık sık yer alacak bir isim. Söze böyle bir giriş yapmaktaki amacım bundan sonraki yazılarda tekrara düştüğüm izlenimi oluşmasına dair&nbsp;duyduğum çekince. Zira 20. yüzyılın bu büyük bilgininin geride bıraktığı kültürel miras,&nbsp;üzerinde durulmayı fazlaca hak ediyor. John Berger, Jacob Burckhardt ve Edward Gibbon gibi&nbsp;önemli figürleri bir aydır konuk ettiğimiz Raftan'da bu hafta geçtiğimiz günlerde iki kitabı birden Türkçeye kazandırılan Umberto Eco'yu ağırlıyoruz. Bu vesileyle 5 Ocak 1932’de dünyaya gelen Umberto Eco’yu saygıyla bir kez daha anmış olalım.Umberto Eco'nun Riccardo Fedriga ile editörlüğünü&nbsp;üstlendiği ve ilk cildi geçtiğimiz aylarda yayımlanan felsefe tarihi serisinin ikincisi olan Hellenizmden Augustinus'a kitabı Alfa Kitap'tan bu hafta&nbsp;çıktı. Umberto Eco'nun yine Alfa Yayınları tarafından yayımlanan bir diğer&nbsp;çalışmasıysa Esperanto ve&nbsp;Çok Dilli Bir Gelecek. Böylece Umberto Eco külliyatından iki çalışma daha Türkçe olarak raflardaki yerini aldı.Arşivlik dünya tarihi serisi: Alfa Yayınları, 2014 yılından bu yana editörlüğünü Umberto Eco'nun&nbsp;üstlediği tarih ansiklopedisi serisini belirli aralıklarla Türkçeye kazandırmaya devam ediyor. Dört ciltlik Orta Çağ serisinin ardından Antik Yunan, Antik Yakındoğu ve 16. Yüzyıl, içindeki çok geniş ve bir o kadar da doyurucu bilgilerle tarih konusunda&nbsp;önemli bir kaynak seri olma&nbsp;özelliği taşıyor. Gelen haberlere göre bu serinin bir parçası olan Antik Roma&nbsp;kitabı da yakın bir gelecekte raflarda olacakmış. Elbette merakla beklenen bu kitap geldiğinde de seriye ayrıntılı bir şekilde değineceğiz. Hayattayken dur durak bilmeyen&nbsp;üretkenliğiyle bu serinin bir benzerine felsefe tarihi alanında imza atan Umberto Eco ve Riccardo Fedriga, Antik Yunan ile başlayan serinin ikinci cildinde bu sefer, bu derin konuyu kronolojik bir biçimde Hristiyanlık sonrası döneme kadar taşıyor.Felsefi düşüncenin oluşumundan felsefenin tesellisine: Umberto Eco’nun editörlüğünü üstlendiği ve Alfa Yayınları tarafından yayımlanan tarih serisinin pek çok kitabının çevirisinde olduğu gibi bu kitabın da Türkçeye kazandırılmasının arkasındaki isim olan Leyla Tonguç Basmacı’nın özenli çevirisi, bu değerli metni kuşkusuz daha anlaşılır kılıyor. Antik Yunan ile başlayan serinin ilk cildinin çevirisinde de yine Leyla Basmacı Tonguç’un ismi yer alıyordu. Bu ilk ciltte felsefi düşüncenin doğuşu, Thales, Anaksimandros, Pythagoras, Parmenides, Herakleitos, Demoritos gibi isimlerin yanı sıra Platon ve Aristo’nun düşünceleri tarihsel bir düzlemde ele alınmıştı. Epiküros ile başlayan ikinci ciltte ise Roma dönemi felsefe tarihi, Aziz Pavlus, Hermes, Boethius gibi Antik Çağ’ın son dönemlerinde yaşamış isimlerin yapıtları ve düşüncelerini karşılaştırmalı analizlerle okura sunuluyor. Çok sayıda görselle zenginleştirilen çalışmada Umberto Eco da başlıca yazın alanlarından biri olan Orta Çağ’ın yanı sıra alegorizm ve dil üzerine kaleme aldığı yazılarıyla metne katkı sağlıyor. Bu değerli çalışmada yazıları yer alan diğer önemli isimler arasında James Warren, Lorenzo Corti, Luca Simeoni, Giovanni Di Pasquale, Claudia Guerrini, Alessandro Linguiti ve Valentina Gazzaniga da yer alıyor.&nbsp;Kronolojik sıralamaya göre serinin bundan sonraki cildi de muhtemelen Orta Çağ Felsefesi ve bu dönemin ünlü düşünürlerinin üzerine olacak.

tarih ile ilgili hikayeler